Kumeyl Duasının Şerhi

Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla

Allah’ım! Senin her şeyi kaplayan rahmetin hakkına; kendisiyle her şeye üstün geldiğin, karşısında her şeyin boyun eğdiği ve her şeyin ram olduğu gücün hakkına; her şeye galip geldiğin ceberut (azametin) hakkına (senden niyaz ederim).

Önünde hiçbir şeyin durmadığı izzetin hakkına ve her şeyi dolduran azametin hakkına; her şeye üstün gelen saltanatın hakkına, her şeyin fani olmasından sonra baki kalacak veçhin hakkına; her şeyin temellerini dolduran isimlerin hakkına; her şeyi ihata eden ilmin hakkına ve her şeyi aydınlatan cemalinin nuru hakkına; senden niyaz ederim. Ey Nur, ey Kuddus, ey İlklerin ilki ve ey ahirlerin ahiri.

Allah’ım! Benim ismet perdesini yırtan günahlarımı bağışla. Allah’ım! bedbahtlıklara yol açan günahlarımı bağışla. Allah’ım! nimetleri değiştiren günahları bağıla. Allah’ım! duanın icabetini önleyen günahlarımı bağışla. Allah’ım! belanın inmesine sebebiyet veren günahlarımı bağışla. Allah’ım! İşlediğim bütün günahları ve yaptığın bütün hataları bağışla. Allah’ım! ben sana zikrinle yaklaşmak istiyorum.

Seninle senden şefaat diliyorum; cömertliğin hakkına beni kendine yaklaştırmanı ve şükrünü eda etmeyi bana nasip etmeni ve zikrini bana ilham etmeni istiyorum senden. Allah’ım! Huzu, huşu ve zelil olmuş bir dille, senden
تُسَامِحَنِي وَتَرْحَمَنِي، وَتَجْعلَنِي بِقَسَمِكَ رَاضِيًا قَانِعًا، وَفِي جَمِيعِ الأَحْوَاِل مُتَوَاضِعًا، اللَّهُمَّ وَأَسْألُكَ سُؤَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ، وَأَنزَلَ بِكَ عِنْدَ الشَّدَآئِدِ حَاجَتَهُ، وَعَظُمَ فِيمَا عِنْدَكَ رَغْبَتُهُ، اللَّهُمَّ عَظُمَ سُلْطَانُكَ وَعَـلاَ مَكَانُكَ، وَخَفِـيَ مَـكْرُكَ وَظَهَرَ أَمْرُكَ، وَغَلَبَ قَهْرُكَ وَجَرَتْ قُدْرَتُكَ، وَلا يُمْكِنُ الْفِرَارُ مِنْ حُكُومَتِكَ، اللَّهُمَّ لا أَجِدُ لِذُنُوبِي غَافِرًا، وَّلا لِقَبَآئِحِي سَاتِرًا، وَّلا لِشَيٍْء مِّنْ عَمَلِيَ الْقَبِيحِ بِالْحَسَنِ مُبَدِّلاً غَيْرَكَ، لا إِلَهَ إِلآ أَنتَ، سُبْحَانَكَ وَبِحَمْدِكَ، ظَلَمْتُ نَفْسِي، وَتَجَرَّأْتُ بِجَهْلِي، وَسَكَنتُ إِلَى قَدِيمِ ذِكْرِكَ لِي وَمَنِّكَ عَلَيَّ، اللَّهُمَّ مَوْلايَ، كَم مِّن قَبِيحٍ سَتَرْتَهُ، وَكَم مِّن فَاِدحٍ مِّنَ البَلآءِ أَقَلْتَهُ، وَكَم مِّنْ عِثَارٍ وَّقَيْتَهُ، وَكَم مِّن مَّكْرُوهٍ دَفَعْتَهُ، وَكَم مِّن ثَنَآٍء جَمِيلٍ لَّسْتُ أَهْلاً لَّهُ نَشَرْتَهُ، اللَّهُمَّ عَظُمَ بَلآئِي، وَأَفْرَطَ بِي سُوءُ حَاِلي، وَقَصُرَتْ بِي أَعْمَاِلي، وَقَعَدَتْ بِي أَغْلاَلِي، وَحَبَسَنِي عَن نَّفْعِي بُعْدُ آمَاِلي، وَخَدَعَتْنِي الدُّنْيَا بِغُرُورِهَا وَنَفْسِي بِجِنَايَتِهَا وَمِطَاِلي، يَا سَيِّدِي فَأَسْألُكَ بِعِزَّتِكَ أَن لا يَحْجُبَ عَنْكَ دُعَآئِي سُوءُ عَمَلِي وَفِعَاِلي، وَلا تَفْضَحَنِي بِخَفِيِّ مَا اطَّلَعْتَ عَلَيْهِ مِنْ سِرِّي، وَلا تُعَاجِلْنِي بِالْعُقُوبَةِ عَلَى مَا عَمِلْتُهُ في خَلَوَاتِي، مِنْ سُوءِ فِعْلِي وَإِسَآءَتِي، وَدَوَامِ تَفْرِيطِي وَجَهَالَتِي، وَكَثْرَةِ شَهَوَاتِي وَغَفْلَتِي، وَكُنِ اللَّهُمَّ بِعِزَّتِكَ لِي في كُلِّ الأَحْوَاِل رَؤُوفًا، وَّعَلَيَّ في جَمِيعِ الأُمُورِ عَطُوفًا، إِلَهِي وَرَبِّي مَن لِي غَيْرُكَ أَسْألُهُ كَشْفَ ضُرِّي وَالْنَّظَرَ في أَمْرِي! إِلَهِي وَمَوْلايَ أَجْرَيْتَ عَلَيَّ حُكْمًا اتَّبَعْتُ فِيهِ هَوَى نَفْسِي، وَلَمْ أَحْتَرِسْ فِيهِ

(hatalarıma) göz yummanı, bana merhametli davranmanı, beni verdiğine razı ve yetinen ve her durumda mütevazi kılmanı dilerim. Allah’ım! İhtiyaç ve yoksulluğu şiddetli olan ve hacetini zorluklar anında kapına getiren, katında bulunanlara büyük rağbeti olan kimsenin yalvarışı gibi sana yalvarırım. Allah’ım! Senin saltanatın azimdir ve mekanın yücedir, tedbirin gizlidir ve fermanın aşikar. Kahrın galip ve kudretin her yere caridir ve senin hükümetinden kaçmak imkansızdır. Allah’ım! Senden başka günahlarımı bağışlayan, kabahatlerimi örtecek, kötü amelimi iyiye çevirecek birini bulamam.

Senden başka ilah yoktur; münezzehsin, sana hamdederim. Ben kendime zulmettim ve cahilliğim yüzünden itaatsizlik yaptım ve beni (ta) eskiden beri unutmadığından ve bana lütuf ve ihsanından dolayı rahatladım. (ve korkmadan sana isyan ettim) Allah’ım! Mevlam! Nice kötülüklerimin üzerini örttün; nice belaları benden geri çevirdin; nice hatalardan korudun beni. Hoşa gelmeyen şeyleri uzaklaştırdın; layık olmadığım nice güzel övgüleri, benim için yaydın.

Allah’ım! Belam büyümüş, halimin kötülüğü haddi aşmış; amellerim beni aciz bırakmış, (heva ve heves) zincirlerim beni çökeltmiş, yerlere sermiş; uzun arzularım beni menfaatimden alı koyup hapsetmiş ve dünya beni boş şeylerle aldatmış ve nefs-i emmarem, kendi cinayetim ve müsamahakarlığımla beni kandırmış. Ey seyyidim! İzzetin hakkına (senden istiyorum ki); amelin kötülüğü, duamın kabulünü önlemesin, bildiğim gizli sırlarımı açarak beni rezil etme.

مِن تَزْيينِ عَدُوِّي، فَغَرَّنِي بِمَآ أَهْوَى وَأَسْعَدَهُ عَلَى ذَلِكَ القَضَآءُ، فَتَجَاوَزْتُ بِمَا جَرَى عَلَيَّ مِنْ ذَلِكَ بَعْضَ حُدُودِكَ، وَخَالَفْتُ بَعْضَ أَوَامِرِكَ، فَلَكَ الْحُجَّةُ عَلَيَّ في جَمِيعِ ذَلِكَ، وَلا حُجَّةَ لِي فِيمَا جَرَى عَلَيَّ فِيـهِ قَضَآؤُكَ، وَأَلْزَمَنِي حُكْمُكَ وَبَلآؤُكَ، وَقَدْ أَتَيْتُكَ يَآ إِلَهِي بَعْدَ تَقْصِيرِي وَإِسْرَافِي عَلَى نَفْسِي، مُعْتَذِرًا نَّادِمًا، مُّنْكَسِرًا مُّسْتَقِيلاً، مُّسْتَغْفِرًا مُّنِيبًا، مُّقِرًّا مُّذْعِنًا مُّعْتَرِفًا، لآ أَجِدُ مَفَرًّا مِّمَّا كَانَ مِنِّي، وَلا مَفْزَعًا أَتَوَجَّهُ إِلَيْهِ في أَمْرِي، غَيْرَ قَبُولِكَ عُذْرِي، وَإِدخَاِلكَ إِيَّايَ في سَعَةٍ مِّن رَّحْمَتِكَ، اللَّهُمَّ فَاقْبَل عُذْرِي، وَارْحَمْ شِدَّةَ ضُرِّي، وَفُكَّنِي مِن شَدِّ وَثَاقِي، يَا رَبِّ ارْحَمْ ضَعْفَ بَدَنِي وَرِقَّةَ جِلْدِي وَدِقَّةَ عَظْمِي، يَا مَنْ بَدَأَ خَلْقِي وَذِكْرِي وَتَرْبِيَتِي وَبِرِّي وَتَغْذِيَتِي، هَبْنِي لابْتِدَآءِ كَرَمِكَ وَسَاِلفِ بِرِّكَ بِي، يَا إِلَهِي وَسَيِّدِي وَرَبِّي، أَتُرَاكَ مُعَذِّبِي بِنَارِكَ بَعْدَ تَوْحِيدِكَ، وَبَعْدَ مَا انْطَوَى عَلَيْهِ قَلْبِي مِن مَّعْرِفَتِكَ، وَلَهِجَ بِهِ لِسَانِي مِنْ ذِكْرِكَ، وَاعْتَقَدَهُ ضَمِيرِي مِنْ حُبِّكَ، وَبَعْدَ صِدْقِ اعْتِرَافِي وَدُعَآئِي خَاضِعًا لِّرُبُوبِيَّتِكَ هَيْهَاتَ أَنتَ أَكْرَمُ مِنْ أَن تُضَيِّعَ مَن رَّبَّيْتَهُ، أَوْ تُبْعِدَ مَنْ أَدْنَيْتَهُ، أَوْ تُشَرِّدَ مَنْ آوَيْتَهُ، أَوْ تُسْلِّمَ إِليَ الْبلآءِ مَن كَفَيْتَهُ وَرَحِمْتَهُ، وَلَيْتَ شِعْرِي يَا سَيِّدِي وَإِلَهِي وَمَوْلايَ، أَتُسَلِّطُ النَّارَ عَلَى وُجُوهٍ خَرَّتْ لِعَظَمَتِكَ سَاجِدَةً، وَّعَلَى أَلْسُنٍ نَّطَقَتْ بِتَوْحِيدِكَ صَادِقَةً وَّبِشُكْرِكَ مَادِحَةً، وَّعَلَى قُلُوبٍ اعْتَرَفَتْ بِإِلَهِيَّتِكَ مُحَقِّقَةً، وَّعَلَى ضَمَآئِرَ حَوَتْ مِنَ الْعِلْمِ بِكَ حَتَّى صَارَتْ خَاشِعَةً، وَّعَلَى جَواِرحَ سَعَتْ إِلَى أَوْطَانِ تَعَبُّدِكَ

Gizlice işlediğim kötü amelim ve davranışım, sürekli tefritim ve cahilliğim, nefsani isteklerim ve gafletimin çokluğu yüzünden, beni cezalandırma. Acele etme. Allah’ım! İzzetin hakkına her durumda bana karşı merhametli ve bütün işlerimde rauf ol. Mabudum, Rabbim! Senden başka kimim var ki? Ondan, kötü durumumu gidermesini ve işlerime nezaret etmesini isteyebilirim

Mabudum, mevlam! Sen bana hükmettin; bense onlar hususunda nefsime uydum ve bu konuda düşmanımın günahları tezyin etmesinden korkmadım; böylece beni istediği gibi aldattı ve alın yazısı da bu işte ona yardımcı oldu; işte bu başıma gelenlerden dolayı, bazı sınırları açtım ve bazı emirlerine karşı çıktım; bütün bunlardan sana hamdetmek, benim vazifemdir. Hakkımda yürütülen kaza ve kaderin ve beni yakalayan hükmün ve imtihanın karşısında gösterecek hiçbir mazeret ve bahanem yoktur ve şu anda sana yöneldim, ey Rabbim! Kendimi ihmal edip işlediğim kusurlardan sonra; özür dileyerek, pişman ve perişanlık içerisinde bağışlamanı ve mağfiret etmeni, ümit ederek, tövbe edip tekrar (sana) yöneldim ve günahlarımı ikrar ve taktir ve itiraf ederek, senin huzuruna geldim. İşlediğim günahlardan kaçacak bir mekan ve zor durumlarda sığınacak bir yer bulamıyorum. Mazeretimi kabul edip, beni sonsuz rahmetine dahil etmeden, başka ümidim yok. O halde mazeretimi kabul eyle, Allah’ım! Perişanlığımın şiddetine acı, zincirlerimden kurtar beni. Rabbim! Bedenimin, zayıf, derdimin ince ve kemiklerimin hassas oluşuna acı. Ey yaratılışını gerçekleştirip beni yad eden, beni terbiye edip, iyilik ve rızk veren; bağışının

طَآئِعَةً وَّأَشَارَتْ بِاسْتِغْفَارِكَ مُذْعِنَةً، مَّا هَكَذَا الظَّنُّ بِكَ وَلا أُخْبِرْنَا بِفَضْلِكَ عَنكَ، يَا كَرِيمُ، يَا رَبِّ، وَأَنتَ تَعْلَمُ ضَعْفِي عَن قَلِيلٍ مِّن بَلآءِ الدُّنْيَا وَعُقُوبَاتِهَا، وَمَا يَجْرِي فِيهَا مِنَ الْمَكَارِهِ عَلَى أَهْلِهَا، عَلَى أَنَّ ذَلِكَ بَلآءٌ وَّمَكْرُوهٌ، قَلِيلٌ مَّكْثُهُ، يَسِيـرٌ بَقَآؤُهُ، قَصِيرٌ مُّدَّتُهُ، فَكَيْفَ احْتِمَاِلي لِبَلآءِ الآخِرَةِ وَجَلِيلِ وُقُوعِ الْمَكَارِهِ فِيهَا! وَهُوَ بَلآءٌ تَطُولُ مُدَّتُهُ، وَيَدُومُ مَقَامُهُ، وَلا يُخَفَّفُ عَنْ أَهْلِهِ، لأَنَّهُ لا يَكُونُ إِلا عَنْ غَضَبِكَ وَانتِقَامِكَ وَسَخَطِكَ، وَهَذَا مَا لا تَقُومُ لَهُ السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ، يَا سَيِّدِي فَكَيْفَ بِي، وَأَنَا عَبْدُكَ الضَّعِيفُ الذَّلِيلُ الْحَقِيرُ الْمِسْكِينُ الْمُسْتَكِينُ، يَآ إِلَهِي وَرَبِّي وَسَيِّدِي وَمَوْلايَ، لأَيِّ الأُمُورِ إِلَيْكَ أَشْكُو، وَلِمَا مِنْهَا أَضِجُّ وَأَبْكِي، لأَلِيمِ الْعَذَابِ وَشِدَّتِهِ! أَمْ لِطُولِ الْبَلآءِ وَمُدَّتِهِ! فَلَئِن صَيَّرْتَنِي لِلْعُقُوبَاتِ مَعَ أَعْدَآئِكَ، وَجَمَعْتَ بَيْنِي وَبَيْنَ أَهْلِ بَلآئِكَ، وَفَرَّقْتَ بَيْنِي وَبَيْنَ أَحِبَّآئِكَ وَأَوْلِيَآئِكَ، فَهَبْنِي يَآ إِلَهِي وَسَيِّدِي وَمَوْلايَ وَرَبِّي صَبَرْتُ عَلَى عَذَابِكَ، فَكَيْفَ أَصْبِرُ عَلَى فِرَاقِكَ، وَهَبْنِي صَبَرْتُ عَلَى حَرِّ نَارِكَ، فَكَيْفَ أَصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ إِلَى كَرَامَتِكَ، أَمْ كَيْفَ أَسْكُنُ في النَّارِ وَرَجَآئِي عَفْوُكَ، فَبِعِزَّتِكَ يَا سَيِّدِي وَمَوْلايَ أُقْسِمُ صَادِقًا، لَئِن تَرَكْتَنِي نَاطِقًا، لأَضِجَّنَّ إِلَيْكَ بَيْنَ أَهْلِهَا ضَجِيجَ الآمِلِينَ، وَلأَصْرُخَنَّ إِلَيكَ صُرَاخَ المُسْتَصْرِخِينَ، وَلأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بُكَآءَ الفَاقِدِينَ، وَلأُنَادِيَنَّكَ أَيْنَ كُنتَ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ، يَا غَايَةَ آمَاِل العَارِفِينَ، يَا غِيَاثَ المُسْتَغِيثِينَ، يَا حَبِيبَ قُلُوبِ الصَّادِقِينَ، وَيَآ إِلَهَ العَالَمِينَ، أَفَتُرَاكَ، سُبْحَانَكَ يَآ إِلَهِي وَبِحَمْدِكَ،

başlangıcı ve bana yaptığın geçmiş iyiliklerin hürmetine beni affeyle.

Ey Mabud’um! Ey seyidim ve rabbim! Vahdaniyetine inandıktan sonra; marifetin bütün kalbimi doldurduktan sonra, dilim zikrinle meşgul olduktan, muhabbetin içime işledikten, rububiyet makamına boyun eğerek, sadakatle (günahlarımı) itiraf edip, doğrulukla (sana) dua ettikten sonra, beni cehennem ateşiyle azap etmen görülüp (inanılacak) şey mi? Böyle bir şey senden uzaktır ve sen kendi yetiştirdiğin birisini zayi etmezsin; yakınlaştırdığın birisini kendinden uzaklaştırmadığın gibi barındırdığın birisini de kovmazsın veya yetiştirdiğin ve kendisine merhamet ettiğin kimseyi, belalara teslim etmezsin. Sen bütün bunlardan yücesin. Keşke bir bilseydim, ey seyidim! Mabudum ve mevlam! Azametin karşısında secdeye düşen yüzlere; sadakatle vahdaniyetine şehadet eden ve şükrün için metheden dillere.

İlahlığını gerçekten itiraf eden kalplere, senin marifetinle dolup taşan ve böylece huşuyla eğilen batınlara cehennem ateşini musallat eder misin ve itaat etmek üzere mabetlere koşan ve günahını itiraf ettiği halde, senden marifet dileyen uzuvları (azaba düçar eder misin) senin hakkında böyle düşünülmez; senin fazl-u keremin bize böyle tanıtılmamıştır, ey kerem sahibi, ey rab!

Dünyanın azıcık bela ve cezası ve ondaki zorluklar karşısında benim tahammülsüzlüğümü sen biliyorsun. Halbuki dünyadaki bela ve zorlukların devamı az, tahammülü kolay ve süresi kısadır; o halde nasıl tahammül edeyim ahiretteki belaya; orada meydana gelecek büyük zorluk ve

تَسْمَعُ فِيهَا صَوْتَ عَبْدٍ مُّسْلِمٍ سُجِنَ فِيهَا بِمُخَالَفَتِهِ، وَذَاقَ طَعْمَ عَذَابِهَا بِمَعْصِيَتِهِ، وَحُبِسَ بَيْنَ أَطْبَاقِهَا بِجُرْمِهِ وَجَرِيرَتِهِ، وَهُوَ يَضِجُّ إلَيْكَ ضَجِيجَ مُؤَمِّلٍ لِّرَحْمَتِكَ، وَيُنَادِيكَ بِلِسَانِ أَهْلِ تَوْحِيدِكَ، وَيَتَوَسَّلُ إلَيْكَ بِرُبُوبِيَّتِكَ، يَا مَوْلايَ فَكَيْفَ يَبقَى في الْعَذَابِ وَهُوَ يَرْجُو مَا سَلَفَ مِنْ حِلْمِكَ، أَمْ كَيْفَ تُؤْلِمُهُ النَّارُ وَهُوَ يَأْمَلُ فَضْلَكَ وَرَحْمَتَكَ، أَمْ كَيْفَ يُحْرِقُهُ لَهِيبُهَا وَأَنتَ تَسْمَعُ صَوْتَهُ وَتَرَى مَكَانَهُ، أَمْ كَيْفَ يَشْتَمِلُ عَلَيْهِ زَفِيرُهَا وَأَنتَ تَعْلَمُ ضَعْفَهُ، أَمْ كَيْفَ يَتَقَلْقَلُ بَيْنَ أَطْبَاقِهَا وَأَنتَ تَعْلَمُ صِدْقَهُ، أَمْ كَيْفَ تَزْجُرُهُ زَبَانِيَتُهَا وَهُوَ يُنَادِيكَ يَا رَبَّهُ، أَمْ كَيْفَ يَرْجُو فَضْلَكَ في عِتْقِهِ مِنْهَا فَتَتْرُكُهُ فِيهَا، هَيهَاتَ مَا ذَلِكَ الظَّنُّ بِكَ، وَلا الْمَعْرُوفُ مِن فَضْلِكَ، وَلا مُشْبِهٌ لِمَا عَامَلْتَ بِهِ الْمُوَحِّدِينَ مِنْ بِرِّكَ وَإِحْسَانِكَ، فَبِالْيَقِينِ أَقْطَعُ لَوْلا مَا حَكَمْتَ بِهِ مِن تَعْذِيبِ جَاحِدِيكَ، وَقَضَيْتَ بِهِ مِنْ إِخْلاَدِ مُعَانِدِيكَ، لَجَعَلْتَ النَّارَ كُلَّهَا بَرْدًا وَّسَلاَمًا، وَمَا كَانَ لأَحَدٍ فِيهَا مَقَرًّا وَّلا مُقَامًا، لَّكِنَّكَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَآؤُكَ أَقْسَمْتَ أَنْ تَمْلَأَهَا مِنَ الْكَافِرِينَ، مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ، وَأَن تُخَلِّدَ فِيهَا الْمُعَانِدِينَ، وَأَنتَ جَلَّ ثَنَآؤُكَ قُلْتَ مُبْتَدَئًا، وَّتَطَوَّلْتَ بِالإِنْعَامِ مُتَكَرِّمًا: `yJsùr& tb%x. $YZÏB÷sãB `yJx. šc%x. $Z)Å™$sù 4 w tb¼âqtFó¡o„. إِلَهِي وَسَيِّدِي فَأَسْألُكَ بِالْقُدْرَةِ الَّتِي قَدَّرْتَهَا، وَبِالْقَضِيَّةِ الَّتِي حَتَمْتَهَا وَحَكَمْتَهَا وَغَلَبْتَ مَنْ عَلَيْهِ أَجْرَيْتَهَا، أَن تَهَبَ لِي في هذِهِ اللَّيْلَةِ، وَفِي هَذِهِ السَّاعَةِ، كُلَّ جُرْمٍ أَجْرَمْتُهُ، وَكُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ، وَكُلَّ قَبِيحٍ أَسْرَرْتُهُ، وَكُلَّ جَهْلٍ عَمِلْتُهُ،

acılara! Halbuki o belanın müddeti uzun, kalışı süreklidir ve ehline bir hafifletme de olmaz.

Çünkü bu azap, senin gazap, intikam ve hoşnutsuzluğundan kaynaklanır. Bu ise göklerin ve yerin dayanamayacağı bir şey. Ey seyidim! O zaman senin güçsüz, zelil, hakir, muhtaç ve biçare bir kulun olan ben nasıl dayanabilirim. Ey mabudum, rabbim, seyidim ve ey mevlam. Hangi şeyden dolayı sana şikayette bulunayım ve hangisi için ağlayıp sızlanayım ben? Azabın elem ve şiddetine mi yoksa belanın devamı ve süresinin uzunluğuna mı?

Eğer ben sana ceza çektirmek için düşmanlarının yanında yer verirsen ve bela ehliyle, beni bir araya toplarsan, beni dostların ve velilerinden ayırırsan, ey mabudum, ey seyidim, mevlam ve rabbim! Farzen, azabına tahammül etsem bile, senin ayrılığına nasıl dayanabilirim! Diyelim ki ateşinin hararetine dayandım, ama keremine nazar etmekten mahrum olmama nasıl sabredeyim!

Yahut affını, ümit ettiğim halde ateşe nasıl gireyim. İzzetin hakkına ey seyidim ve mevlam, sadakatle yemin ediyorum ki: eğer konuşmama izin verirsen, cehennem ehli arasındaki ümitsizler gibi sürekli dergahına yönelip inlerim. Medet dileyenler gibi, feryat edip, yardım dilerim senden ve bir şeyini kaybedenler gibi ağlayıp sızlarım sana ve seni çağırıp “neredesin ey müminlerin velisi!” der dururum;

Ey ariflerin en yüce arzusu! Ey medet dileyenlerin imdadına yetişen! Ey sadık kalplerin dostu! Ve ey alimlerin ilahı (neredesin)? Ey mabudum! Münezzehsin sen ve ben sana hamd ediyorum. Olacak şey mi, sana karşı gelmesi

كَتَمْتُهُ أَوْ أَعْلَنتُهُ، أَخفَيْتُهُ أَوْ أَظْهَرْتُهُ، وَكُلَّ سَيِّئَةٍ أَمَرْتَ بِإِثْبَاتِهَا الْكِرَامَ الكَاتِبِينَ، الَّذِينَ وَكَّلْتَهُم بِحِفْظِ مَا يَكُونُ مِنِّي، وَجَعَلْتَهُمْ شُهُودًا عَلَيَّ مَعَ جَوَارِحِي، وَكُنتَ أَنتَ الرَّقِيبَ عَلَيَّ مِن وَّرَآئِهِمْ، وَالشَّاهِدَ لِمَا خَفِيَ عَنْهُمْ، وَبِرَحْمَتِكَ أَخْفَيْتَهُ، وَبفَضْلِكَ سَتَرْتَهُ، وَأَن تُوَفِّرَ حَظِّي مِن كُلِّ خَيْرٍ تُنْزِلُهُ، أَوْ إِحْسَانٍ تُفْضِلُهُ، أَوْ بِرٍّ تَنْشِرُهُ، أَوْ رِزْقٍ تَبْسُطُهُ، أَوْ ذَنْبٍ تَغْفِرُهُ، أَوْ خَطَأٍ تَسْتُرُهُ، يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا رَبِّ، يَآ إِلَهِي وَسَيِّدِي وَمَوْلايَ وَمَاِلكَ رِقِّي، يَا مَنْ بِيَدِهِ نَاصِيَتِي، يَا عَلِيمًا بِضُرِّي وَمَسْكَنَتِي، يَا خَبِيرًا بِفَقْرِي وَفَاقَتِي، يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا رَبِّ، أَسْألُكَ بِحَقِّكَ وَقُدْسِكَ، وَأَعْظَمِ صِفَاتِكَ وَأَسْمَآئِكَ، أن تَجْعَلَ أَوْقَاتِي في اللَّيلِ وَالنَّهَارِ بِذِكْرِكَ مَعْمُورَةً، وَبِخِدْمَتِكَ مَوْصُولَةً، وَّأَعْمَاِلي عِنْدَكَ مَقْبُولَةً، حَتَّى تَكُونَ أَعْمَاِلي وَأَوْرَادِي كُلُّهَا وِرْدًا وَّاحِدًا، وَّحَاِلي في خِدْمَتِكَ سَرْمَدًا، يَّا سَيِّدِي، يَا مَنْ عَلَيْهِ مُعَوَّلِي، يَا مَنْ إلَيْهِ شَكَوْتُ أَحْوَاِلي، يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا رَبِّ، قَوِّ عَلَى خِدْمَتِكَ جَوَارِحِي، وَاشْدُدْ عَليَ الْعَزِيمَةِ جَوَانِحِي، وَهَبْ لِي الْجِدَّ في خَشْيَتِكَ، وَالدَّوَامَ في الاتِّصَاِل بِخِدْمَتِكَ، حَتَّى أَسْرَحَ إِلَيكَ في مَيَادِينِ السَّابِقِينَ، وَأُسْرِعَ إلَيْكَ في الْمبُادِرِينَ، وَأَشْتَاقَ إليَ قُرْبِكَ في الْمُشْتَاقِينَ، وَأَدْنُوَ مِنْكَ دُنُوَّ الْمُخْلِصِينَ، وَأَخَافَكَ مَخَافَةَ الْمُوقِنِينَ، وَأَجْتَمِعَ في جِوَارِكَ مَعَ الْمُؤْمنِينَ، اللَّهُمَّ وَمَنْ أَرَادَنِي بِسُوٍء فَأَرِدْهُ، وَمَن كَادَنِي فَكِدْهُ، وَاجْعَلْنِي مِنْ أَحَسَنِ عَبِيدِكَ نَصِيبًا عِنْدَكَ، وَأَقْرَبِهِم مَّنْزِلَةً مِّنْكَ، وَأَخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَّديْكَ، فَإِنَّهُ لا يُنَالُ ذَلِكَ إِلا بِفَضْلِكَ، وَجُدْ لِي بِجُودِكَ،

yüzünden cehennemde tutulan ve günahından ötürü onun azabını tadan ve onun tabakaları arasında, işlediği suç ve cinayetten dolayı hapsedilen Müslüman bir kulun sesini duyasın da affetmeyesin.

Oysa o kul, rahmetine göz diken biri gibi inlemekte ve tevhit ehlinin diliyle seni çağırmakta ve rububiyet makamını vasıta ederek sana el açmada. Ey mevlam! O, senin önceden yaptığım merhametini umduğu halde, nasıl azapta kalabilir? Ya da senin fazl ve rahmetini ümit ettiği halde, ateş nasıl yakabilir? Yada sen onun sesini işittiğin ve yerini gördüğün halde ateş nasıl yakabilir onu? Ya da sen onun zaaf ve güçsüzlüğünü bildiğin halde cehennemin alevleri onu nasıl kuşatabilir? Ya da sen onun sadakat ve doğruluğunu bildiğin halde cehennemin tabakaları arasında, nasıl kıvranır kalır? Ya da, o seni “ey rabbim” diye çağırırken cehennemin azap melekleri nasıl ona eziyet edebilir? Ya da cehennemden kurtulmak için senin fazl ve keremini dilediği halde, onu nasıl orada bırakırsın? Senin fazlınla ilgili tanıtılan bunlar değildir. Senin müvahhit insanlara yaptığın ihsan ve iyiliklere benzeyen şeyler de değildir bunlar. Ve ben şüphesiz biliyorum ki, eğer inkarcılarına azap hükmetmeseydin ve düşmanlarını ebedi azaba düçar etmeyi kararlaştırmasaydın, ateşi tamamıyla soğuk ve esenlik ederdin; onda hiç kimse yer almazdı. Ama sen, isimleri mukaddes olansın!

Cehennemi insanların ve cinlerin kafirleriyle doldurmaya ve düşmanları orada ebedi olarak tutmaya yemin etmişsin ve sen, ey methi yüce olan! Evvelden beri söylemiş ve sürekli olarak nimet verip, kerem ve ihsanda bulunmuşsun ve buyurmuşsun ki: “Mümin olan bir kimse,

وَاعْطِفْ عَلَيَّ بِمَجْدِكَ، وَاحْفَظْنِي بِرَحْمَتِكَ، وَاجْعَل لِسَانِي بِذِكْرِكَ لَهِجًا، وَّقَلْبِي بِحُبِّكَ مُتَيَّمًا، وَّمُنَّ عَلَيَّ بِحُسْنِ إِجَابَتِكَ، وَأَقِلْنِي عَثْرَتِي، وَاغْفِرْ زَلَّتِي، فَإِنَّكَ قَضَيْتَ عَلَى عِبَادِكَ بِعِبَادَتِكَ، وَأَمَرْتَهُم بِدُعَآئِكَ، وَضَمِنــتَ لَهُمُ الإِجَابَةَ، فَإِلَيْكَ يَا رَبِّ نَصَبْتُ وَجْهِي، وَإلَيْكَ يَا رَبِّ مَدَدتُّ يَدِي، فَبِعِزَّتِكَ اسْتَجِبْ لِي دُعَآئِي، وَبَلِّغْنِي مُنَايَ، وَلا تَقْطَعْ مِن فَضْلِكَ رَجَآئِي، وَاكْفِنِي شَرَّ الْجِنِّ وَالإِنْسِ مِنْ أَعْدَآئِي، يَا سَرِيعَ الرِّضَا، اغْفِرْ لِمَن لا يَمْلِكُ إِلا الدُّعَآءَ، فَإِنَّكَ فَعَّالٌ لِّمَا تَشَآءُ، يَا مَنْ اسْمُهُ دَوَآءٌ، وَذِكْرُهُ شِفَآءٌ، وَطَاعَتُهُ غِنًى، ارْحَم مَّن رَّأْسُ مَاِلهِ الرَّجَآءُ، وَسِلاَحُهُ الْبُكَآءُ، يَا سَاِبغَ النِّعَمِ، يَا دَافِعَ النِّقَمِ، يَا نُورَ الْمُسْتَوْحِشِينَ في الظُّلَمِ، يَا عَالِمًا لا يُعَلَّمُ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَّآلِ مُحَمَّدٍ، وافْعَلْ بِي مَآ أَنتَ أَهْلُهُ، وَصَلَّى اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ وَالأَئِمَّةِ الْمَيَامِينَ مِنْ آلِهِ، وَسَلَّمَ تَسْلِيمًا كَثِيرًا.

fasık olan kimseyle bir olur mu? Hayır onlar, aynı olamazlar.”

Mabudum! Efendim! Takdir ettiğin kudret hakkına ve hükmedip kesinlik kazandırdığın kaza ve kaderine ki kime takdir etsen galip gelirsin, bu gecede ve bu saatte işlediğim bütün suçları ve günahları bağışla; işlediğim bütün kötülükleri, üzerini örttüğüm bütün çirkinlikleri ve açığa çıkardığım ve gizleyip aşikar ettiğim bütün cahillikleri ve kiram’el-Katibin’i kaydetmelerine emrettiğin kötülükleri bağışla. Öyle melekler ki, onları benim yaptığım amellerimi zabtedip korumakla görevlendirdin, uzuvlarımla birlikte onları da bana gözetleyici kıldın ve kendin de bunların ardında gözetleyicim oldun, hatta onlara ve gizli kalan şeylere bile şahit oldun, rahmetinle gizledin ve fazlınla örttün onları. İndirdiğin her hayırdan ve gönderdiğin her ihsandan, yaydığın her iyilikten yahut dağıttığın her rızıktan, bağışladığın günahlardan veya kaptığın hatalardan nasibim arttırmanı diliyorum. Ey rabbim! Ey rabbim! Ey rabbim! Ey mabudum, ey seyidim, ey mevlam ve ey benim sahibim! Ey varlığımı elinde tutan! Ey zorluk ve çaresizliğimi bilen! Ey fakirlik ve yoksulluğumdan haberdar olan! Ey rabbim, ey rabbim, ey rabbim! Hakkın, kutsiyetin, en yüce sıfatın ve ismin hürmetine senden dileyim şudur: gece ve gündüzden oluşan vakitlerimi zikrinle bayındır kıl ve beni kendi hizmetinde tut ve amellerimi kendi indinde makbul buyur! Öyle ki artık bütün amellerim ve zikirlerim tek zikir şekline dönüşsün ve bütün hallerim senin hizmetinde geçsin. Ey seyidim! Ey güvenip dayandığım ve ey rabbim! Uzuvlarımı hizmetin için güçlendir ve sana yönelmemde kalbime güç ve sebat ver. Senden korkmada ve hizmetini sürdürmede bana öylesine bir ciddiyet ver ki, yarış meydanlarında sana doğru koşayım ve mücadele verenler arasında, sana doğru hız alayım ve gönüller arasında, senin yakınlığına gönül vereyim ve ihlaslılar gibi yakınlaşayım sana ve yakin ehlinin korktuğu gibi korkayım senden ve indinde müminlerle birleşeyim.

Allah’ım! Bana kötülük yapmak isteyenin hakkını sen ver, bana tuzak kuran kimseye sen tuzak kur. Beni yanında en iyi pay alan ve sana göre en yakın makama sahip olan ve sana özel yakınlığı olan kullarından eyle. Gerçekten bunlara erişmek ancak senin lütuf ve kereminle gerçekleşebilir. Cömertliğin hakkına cömert davran ve yüceliğin hakkına teveccüh eyle bana. Rahmetin hakkına koru beni ve dilimi zikrine alıştır. Kalbimi kendi muhabbetine tutsak kıl ve dualarımı iyi bir şekilde kabul etmekle, beni minnettar eyle. Yanılgılarımdan geç ve hatalarımı bağışla. Muhakkak ki sen kulların sana ibadet etmelerini hükmettin, sana dua etmelerini emredip, kabul etmeyi üstlendin. O halde ey rabbim! Yüzümü sana çevirdim ve ellerimi sana açtım.

İzzetin hakkına duamı kabul eyle ve arzularıma ulaştır beni. Fazlın ve kereminden ümidimi kesme. İnsan ve cinlerden oluşan düşmanlarımdan koru beni. Ey çabuk razı olan! Doğadan başka bir şeye sahip değilim, bağışla beni. Muhakkak ki sen, her istediğini yaparsın. Ey ismi deva, zikri şifa ve itaati zenginlik olan! Sermayesi ümit ve silahı ağlamak olan! Bana merhamet eyle.

Ey nimetleri tamamlayıp yayan! Ey zorlukları defeden! Ey karanlıklarda dehşete kapılanların nuru! Ey öğretilmeden bilen! Muhammed’e ve Al-i Muhammed’e rahmet et ve bana da sana yakıştığı şekilde muamelede bulun. Allah’ın rahmeti, Peygamber’ine ve O’nun soyundan gelen mübarek imamlara olsun ve Allah’ın sonsuz selamı onların üzerine olsun.

Duaya Bir Bakış

Dua; hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah’a, ihtiyaç ve isteklerin sunulmasıdır.

Dua; varlık aleminin maliki ve mutlak gani olan Allah’a yoksulluğun, fakirliğin, miskinliğin ve çaresizliğin beyanıdır.

Dua; zavallı bir dilencinin vefalı kerem sahibinden istekleri, güçsüzün en güçlüden yardım talebidir.

Dua; zayıf, zelil, miskin, yoksul ve çaresiz kulun, sevgi ve rahmet sahibi latif, hekim, işiten ve gören yüce Allah’tan yardım dilemesidir.

Dua; mukaddes bir sultana, güçlü azize, sevgili mağfiret sahibine, tek olan mabuda ve güçlü ilim sahibine alçak gönüllülük, tevazu, zillet, huşu, küçüklük ve teslimiyet göstermektir.

Dua; Allah’ın sevdiği, saliklerin maşuku, ariflerin göz nuru, iştiyak sahiplerinin ihtiyacı, dertlilerin gece kandili, ihtiyaç sahiplerinin dayanağı ve muhtaçların kalp nurudur.

Kur’an’da Dua

Sonsuz feyiz kaynağı, uçsuz bucaksız keramet denizlerinin sahibi, kullarına hidayet ortamı hazırlayan, ilim ve hikmet sofrasını indiren ve izzet sahibi Allah-u Teala, Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurmaktadır:

“(Resulüm!) De ki: Duanız olmasa rabbim size ne diye değer versin?”[1]

Dua, Allah’ın dikkatini çekmek için bir vesile olmakla birlikte, dua eden kimseye de Allah’ın rahmetinin elde edilmesine ortam hazırlamaktadır. Bu itina ve teveccüh insanın yaşam alanındaki mutsuzluk sofrasını dürmekte, dua eden kimseye saadet ve mutluluk sofrasını kurmaktadır.

Sevenlerin sevgilisi, aşıkların maşuku, zikredenlerin dostu, şükredenlerin sırdaşı, kulların yardımcısı, gönül ehlinin dayanağı olan Allah-u Teala, Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyuruyor:

“Kullarım sana, beni sorduğunda (söyle onlara): Ben çok yakınım. Bana dua ettiği zaman duacının duasına icabet ederim.”[2]

Allah’tan başka hiç kimse kullara daha yakın değildir. İnsanı var eden, onu ana rahminde yetiştiren, oradan da dünya intikal ettiren, dünyada da bu değerli misafir için maddi ve manevi ortamlar hazırlayan, onun dünya ve ahiret saadeti için peygamberler gönderen, onun için eşsiz bir nimet olan Kur’an’ı ve Masum İmamları karar kılan, onun susuzluk sorununu şeffaf ve berrak sularla ve açlık ihtiyacını da uygun yiyeceklerle gideren, hastalıklara deva veren, yalnızlığını eşi, çocukları, akrabaları ve dostlarıyla gideren, çıplaklığını çeşitli elbiselerle örten, sevgisini kalplere yerleştiren, sorunlarını her ne kadar da zor ve çetin de olsa çözümleyen, sağlığına devamlılık veren, değerini, itibarını ve şahsiyetini yücelten Allah, kullarına her şeyden daha yakındır. Bütün bunları Allah’tan başka kim bir araya getirebilir ve Allah’tan başka onun bütün hallerini, isteklerini ve ihtiyaçlarını kim bilmektedir? Evet! O insana herkesten daha yakındır. Nitekim bu konuda Kur’an-ı Kerim şöyle buyuruyor:

“And olsun, insanı biz yarattık ve nefsinin kendisine fısıldadıklarını biliriz ve biz ona şah damarından daha yakınız.”[3]

Peygamberler akıl, zekilik, basiret ve yücelik açısından bütün insanlardan üstündürler ve onların kalpleri ve ruhları tüm ruhlardan ve kalplerden daha nurludur. Onların gayb ve şuhud hakikatlerine olan bilgisi, en yetkin bilgidir. Hakikatleri olduğu gibi bilirler. Canı gönülden dua ederler. Bütün varlıklarıyla kendilerini duaya verirlerdi. Ömürleri boyunca duasız bir gece ve gündüz geçirmemişler ve duasız bir şekilde sevgilinin (Allah’ın) huzuruna çıkmamışlar.

Onlar duayı ruhun gelişmesi, kalbin temizliği, batındaki maddiyat tozlarının silinmesi, yaşantısındaki buhranların ve üzüntülerin giderilmesi ve müşkülatların çözümlenmesinde asıl faktör olarak biliyorlardı ve onlar kesin olarak Allah’ın dergahından istekte bulunan her kimsenin hacet ve maksadına ulaşmadan geri dönmediğini biliyorlardı. Bundan dolayı duanın müstecab olacağına inanmışlar, bu konuda bir şüphe ve tereddüde yer vermemişler, bu itikatlarına dayanarak yüce Hakk’ın karşısında tevazu ile dualarını dile getirmişler ve hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah-u Teala’nın yüzde yüz kendisine sunulan duayı karşılıksız bırakmayacağına kalben itminan etmişlerdir.

Kur’an-ı Kerim bu hakikati açık bir şekilde Hz. İbrahim’in (a.s) o pak dilinden şöyle naklediyor:

“Hamdolsun O Allah’a ki bana ihtiyarlık vaktimde İsmail’i ve İshak’ı lütfetti! Şüphe yok ki Rabbim elbette duayı işitendir.”[4]

Dua öyle bir kudret ve güçtür ki, Hz. Zekeriyya yaşlılık halinde muhabbet sahibi olan Allah-u Teala’dan çocuk talebinde bulundu. Aziz Allah da onun bu isteğini geri çevirmedi ve hanımı çocuk doğuramayacak kadar yaşlı olmasına rağmen ona Yahya’yı verdi.”[5]

Hz. İsa dostlarının ricası üzerine dua vesilesiyle Allah-u Teala’dan gökten bir sofra indirmesini istemişti. Yüce Allah da onun bu duasını müstecap edip kendisi ve dostları için gökten lezzetli yiyecekler indirdi.[6]

Yüce Allah, kullarına her ne halde olursa olsunlar dua etmeyi, onlardan iyi ve kötü anlarında kendisinin yüce makamı karşısında ezilmiş ve yalvarır bir vaziyette dua etmelerini, huşuya erişmiş bir kalple ve gönülden ağlayan ruh haleti içinde hacetlerini O’ndan istemelerini ve O’nun dualara kesinlikle icabet edeceğine dair verdiği söze ümit bağlamalarını emretmiştir.

Aynı zamanda tekebbürlerinden dolayı dua etmekten yüz çevirenleri de hor, zelil, utanç içinde, aşağılık bir şekilde cehenneme atacağını bildirmiştir. Zahir ve batında da bütün bunları, Mümin suresindeki tek bir ayet ile şöyle açıklamaktadır:

“Rabbiniz şöyle buyurdu: Bana dua edin, kabul edeyim; çünkü bana ibadeti bırakıp büyüklük taslayanlar hakir ve zelil olarak cehenneme gireceklerdir.”[7]

Rivayetlerde Dua

Allah’ın ihsanı ve cömertliği bütün varlıkları, özellikle de insanı kapsamaktadır ve O’nun sonsuz rahmet sofrası her zaman açık ve lütfü, merhameti ve keremi herkes içindir.

O’nun kapısı ümitsizlik kapısı değildir ve dergahında cimrilik ve kovma diye bir şey yoktur.

El açıklığı ve cömertliği süreklidir; veren eli herkes için açıktır ve kullarının kendisine yönelmesini beklemektedir.

Hak Teala, Hz. Davud’a (a.s) şöyle buyurmuştur:

“Yeryüzü halkına de ki: Niye benimle dostluk kurmuyorlar; oysa ki dostluğa en layık olan ben değil miyim? Ben öyle bir ilahım ki bende cimrilik yoktur, alimim ki cahillik yoktur, verdiğim sözümden dönmem, rahmetim kuşatıcıdır, cömertliğimden vazgeçmem, ben ezelden beri kullarıma rahmet eder ve onlara karşı sevgi beslerim, kullarımın gönlünü marifet nuruyla aydınlatırım. Ben, beni dost edinenin dostu ve arkadaşlık edenin arkadaşıyım, zikir halvetinde benimle olanın ahbabı, beni anmayı ünsiyet edenin menusuyum.

Ey Davud! Beni arayan kimse sonunda beni bulacaktır ve beni bulan kimse, asla beni kaybetmemelidir.

Ey Davud! Nimet veren biziz, fakat başkasına şükrederler. Belaları biz defederiz, fakat başkalarının yaptığını zannederler. Sığınakları biz olmamıza rağmen başkalarına sığınırlar. Bizden kaçıyorlar, ama sonunda yine bize döneceklerdir!”

Değerli İslam kitaplarında buna benzer mana dolu güzel metinler sıkça göze çarpmaktadır. Bu tür metinler Kur’an ayetlerinin yanında yer alan büyük bir müjde konumundadır. Bu vesileyle kullar, Allah’ın cömertliğine ve keremine ümit bağlamakta ve hacetlerinin giderilmesi için dua etmekte ve maksatlara ve isteklere ulaşmanın yolunun dua olduğunu anlamaktadırlar. Duasız sorunların çözüldüğü çok az görülmüştür. Bundan dolayı rivayetlerde, özellikle de ismet ve taharet Ehl-i Beyt’inden (a.s) nakledilen rivayetlerde duaya çok önem verilmiş ve ona özel bir hesap açmışlardır.

Bu konuda Resulullah’tan ve Ehl-i Beyt İmamları’ndan nakledilen bazı rivayetleri aktaralım:

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur:

“Şüphesiz dua ibadettir.”[8]

Yine o mübarek insan şöyle buyuruyor:

“Dua ibadetlerin beynidir.”[9]

İmam Bakır (a.s) şöyle buyuruyor:

“En üstün ibadet duadır.”[10]

İmam Bakır (a.s) başka bir rivayette şöyle buyuruyor:

“Hiçbir şey aziz ve celil olan Allah katında istekte bulunmaktan (Allah’a el açmaktan) ve O’nun nezdindeki şeyleri talep etmekten daha üstün değildir ve Allah’ın en çok nefret ettiği kimse ise, kibirlenip Allah’a ibadet etmekten yüz çeviren ve O’nun nezdindeki feyizleri talep etmeyen kimsedir.”[11]

Emir’ul Müminin Ali (a.s) şöyle buyuruyor:

“Yeryüzünde Allah için yapılan en güzel amel duadır.”[12]

Yine Hz. Ali (a.s) şöyle buyuruyor:

“Dua, zaferin anahtarı ve mutluluğun hazinesidir. En güzel dua, temiz göğüs ve temiz kalpten çıkan duadır. Münacatta kurtuluş vesilesi vardır ve kurtuluş ihlas iledir ve sızlanmalar artınca Allah’a sığınılır.”[13]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyuruyor:

“Üzerinize bir bela geldiği zaman hemen duaya sarılın ve Allah’a yalvarıp yakarın.”[14]

Yine İmam Sadık (a.s) başka bir yerde şöyle buyuruyor:

“Duaya sarıl, zira duada tüm dertlerin dermanı vardır.”[15]

Toplu Halde Dua Etmenin Önemi

Dua ehli olanlar toplu halde dua ettiklerinde, birlikte yalvarıp bağışlanma dilediklerinde, feryatlarını samimane bir dille Allah’a ulaştırdıklarında ve hep birlikte O’nun azameti karşısında el açtıklarında şüphesiz dualarının kabul olma olasılığı daha fazladır. Çünkü dua eden topluluğun içinde mutlaka gönlü Allah aşkıyla yanan bir dertli, fakir ve çaresiz, takvalı aşık, gönlünü Allah’a vermiş arif ve değerli muhlis insanlar bulunmaktadır. Hepsinin bir arada yalvarış ve yakarışları, samimi duaları, Allah’ın rahmetinin o topluluğun üzerine inmesine vesile olacaktır ve Allah-u Teala sırf içlerinden bir tanesinin duası hatırına, diğerlerinin dualarını da kabul edecek, onların seslerine kulak verip rahmetini üzerlerine indirecek ve onların boş kalplerini kendi feyziyle dolduracaktır.

Bu konuda vahiy kaynakları ve ilim menzillerinden, marifet hazinelerinden ve rahmet kapılarından bir çok rivayet elimize ulaşmış bulunmaktadır ki onlardan bir kaçına burada işaret edeceğiz:

İmam Sadık (a.s) şöyle buyuruyor: “Dört kişi bir sorunu halletmek için bir araya gelir de topluca dua ederlerse mutlaka icabet ile birbirinden ayrılırlar.”[16]

Peygamber (s.a.a) şöyle buyuruyor: “Kırk kişi bir işin düzelmesi için bir araya gelirlerse, Allah-u Teala mutlaka onlara icabet eder. Onlar bir dağın yerle bir olması için dua etseler bile muhakkak o dağ yerle bir olur.”[17]

Rabbani alim ve aşık arif İbn-i Fehd-i Hilli Vesail’uş- Şia kitabı rivayetince değerli Uddet’ud Dai kitabında şöyle rivayet etmiştir: “Yüce Allah, İsa’ya (a.s) şöyle vahyetti: “Ey İsa! Müminler topluluğuna var ve onlara seninle birlikte bana dua etmelerini emret.”[18]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyuruyor: “Bir iş babamı rahatsız edip hüzünlendirdiğinde kadınları ve çocukları bir araya toplayarak dua eder, onlar da amin derlerdi.”[19]

Allah’tan Ümidi Kesmek ve Meyus olmak Kafirlerin Sıfatıdır

Dua eden insan, yüce Allah’ın bizzat kulunu dua etmeye davet ettiğini ve duasının kesinlikle kabul olacağına kefil olduğunu unutmamalıdır. Duayı kabul etmek Allah-u Teala için çok basit ve kolay bir iştir. Çünkü bütün varlık alemi O’nun hükümdarlığı altındadır ve bundan dolayı bir emir ile dua eden kulunun duasının kabul olması için bütün şartları uygun hale getirttirir.

O halde kudreti, basireti, keremi, lütfü, mağfireti, feyzi ve rahmeti sonsuz olan ve kuluna özellikle de dua ve yalvarıp yakarma esnasında özel bir sevgi gösteren yüce Allah karşısında ümitsizliğe düşmek yakışık almaz bir harekettir.

Kur’an-ı Kerim Allah’tan ümidi kesmenin ve meyus olmanın kafirlerin sıfatlarından olduğu konusunda şöyle buyuruyor: “Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Çünkü kafirlerden başka hiç kimse Allah’ın rahmetinden ümit kesmez.”[20]

Kur’an-ı Kerim tekitle şöyle buyuruyor: “Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin.”[21]

Peygamber (s.a.a) şöyle buyuruyor: “Allah’ın rahmetini ümit eden günahkar kul, (Allah’a) ümitsiz olan abitten daha yakındır.”[22]

İmam Sadık şöyle buyuruyor: “Allah’ın rahmetinden ümidini kesmek, şiddetli soğuklardan daha soğuktur.”[23]

Rivayetlerde ve İslami öğretilerde Allah’ın rahmetinden ümidi kesmek büyük günahlardan sayılmaktadır ve Allah’ın rahmetinden ümit kesenlere kesin azap vaat edilmiştir

Dua eden kimse, duası hemen kabul olmadı diye ümitsizliğe kapılmamalıdır. Ayet ve rivayetlerde de belirtildiği gibi duasının kabul olması belki de kendi zararına tamamlanacaktır veya duasının kabul olmasının zamanı henüz gelmemiş olabilir. Belki de Allah-u Teala kulun, duasına devam etmesi için icabet etmiyor ya da ona ebedi bir nimet vermek istiyor ve duasının kabul zamanını kıyamet gününe erteliyor. Dolayısıyla hiçbir surette Allah’ın rahmetinden ümit kesmek, ne aklî, ne şer’î, ne de insanî cihetten doğru değildir ve mümin bir kul asla Allah’tan ümidi kesmez, ümitsizliği aklının ucundan bile geçirmez.

Dua ve duaya icabet hususunda muteber İslami kaynaklarda çok önemli rivayetler nakledilmiştir ve onlardan bazılarını burada zikretmemiz çok yerinde ve faydalı olacaktır.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyuruyor: “Kul gerçekten dua ettiğinde aziz ve celil olan Allah iki meleğe şöyle buyurur: “Ben duasını kabul ettim, fakat siz isteğini biraz bekletin ki dua etmeye devam etsin; çünkü ben onun sesini duymaktan hoşlanıyorum.” Başka bir kul da dua ediyor, fakat Allah Teala şöyle buyurur: “Çabucak onun isteklerini ve hacetini verin. Çünkü ben onun sesinden öfkeleniyorum.”[24]

Mensur Seykal şöyle diyor: “İmam Sadık’a (a.s): “Nice vakitler insan dua eder, duası da kabul olur; sonra bu bir zamana kadar ertelenir.” Dedim. İmam (a.s): “Evet” diye buyurdu. Tekrar şöyle sordum: “Neden böyle oluyor; acaba daha çok dua etmesi için mi?” diye sordum. İmam: “Evet” diye buyurdu.[25]

Duanın Şartları

Eğer duacı, duasının kabul olmasını istiyorsa, duaya başlamadan önce bazı kurallara uyması gerekmektedir: Bu kurallar ve şartlar Ehl-i Beyt’den (a.s) Usul i Kafi, Meheccet’ul Beyza, Vesail’uş Şia ve Cami-u Ehadis’iş- Şia vb. değerli ve muteber kitaplarda nakledilmiştir. Bunlardan en önemlileri; abdest, gusül ve teyemmüm gibi şer’i temizlikler, kul hakkından temizlenmek, ihlas, duanın metnini doğru okumak, helal kazanç sağlamak, sıla-i rahim (akrabaları ziyaret etmek), duadan önce sadaka vermek, Allah’a teslim olmak, günahlardan kaçınmak, amelleri düzeltmek, seherlerde dua etmek, vitir namazında dua etmek, fecr-i sadıkta (sabah namazının ilk vaktinde) dua etmek, güneşin doğuşunda dua etmek, Çarşamba günü öğle ile ikindi arasında dua etmek ve duaya başlamadan önce salavat getirmektir.”[26]

Cuma Gecesi

Ehl-i Beyt’den (a.s) gelen rivayetler, Cuma gecesi yapılan duaların daha da faziletli ve münasip olduğunu söylemekte ve Cuma gecesinin değerinin de kadir gecesine denk olduğunu bildirmektedir.

Büyük din alimleri, basiret sahipleri ve Allah’ın mukaddes dergahına ermiş kimseler şöyle diyorlar: “Eğer edebiliyorsanız, Cuma gecesini sabaha kadar, namaz, dua, zikir ve tövbe ile geçirin. Bu ameli yapmaktan gafil olmayın. Çünkü yüce Allah, imanlı kulların yüceliğini artırmak için melekleri Cuma gecesinde göğün birinci katına gönderir ki onların iyiliklerini artırsınlar ve günahlarını temizlesinler.

İmam Sadık (a.s) kendisinden nakledilen muteber bir hadiste şöyle buyuruyor: “Nice vakitler mümin istekleri için dua eder ve Allah-u Teala onun icabetini erteler ve Cuma gecesi onu halleder.”

İmam Sadık (a.s) nakledilen başka bir rivayette şöyle buyuruyor: “Hz. Yusuf’un kardeşleri, işledikleri günahtan dolayı Hz. Yakub’dan kendileri için Allah’tan mağfiret dilemesini istemeleri üzerine Hz. Yakub şöyle cevap verdi: “Yakın bir zamanda sizin için yüce rabbimden bağışlanmanızı talep edeceğim” Bu talebini Cuma gecesinin seherine kadar geciktirdi ki çocukları için ettiği dua müstecap olsun.”[27]

İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: Allah-u Teala her Cuma gecesi bir meleğe, gecenin evvelinden sonuna dek yüce rabbi adına şöyle seslenmesini emreder: “Acaba mümin bir kul var mı ki sabah olmadan dünya ve ahireti için bana seslensin ve ben onun duasını kabul edeyim? Acaba mümin bir kul var mı ki sabah olmadan günahları için tövbe etsin ve ben tövbesini kabul edeyim? Acaba mümin bir kul var mı ki ben onun rızkını azaltmış olayım da sabah olmadan benden rızkının çoğalmasını istesin ve ben de rızkını çoğaltayım? Acaba hasta bir mümin var mı ki sabah olmadan şifa talebinde bulunsun da ona şifa vereyim, böylece sağlığına kavuşsun. Acaba hapiste olan hüzünlü bir mümin kulum var mı ki sabah olmadan bana hapisten kurtulmak için dua etsin de onu hapisten kurtarayım ve üzüntüsü benim duasına icabetimle ortadan kalksın. Acaba mazlum olan mümin bir kulum var mı ki sabah olmadan bana dua etsin de zalimin zulmünü ondan uzaklaştırayım ve zalimden intikam alayım ve hakkını kendisine döndüreyim.” Hak Teala’nın meleği sabah güneş doğuncaya kadar sürekli bu şekilde nida eder.”[28]

İmam Sadık (a.s) da şöyle buyurmuştur: “Cuma gecesi günah işlemekten kaçının. Zira o gece işlenen günahların cezası iki kat yazılıyor. Nitekim güzel amellerin sevapları da iki kat yazılıyor. Kim o gecede günah işlemezse, Allah-u Teala o gecenin hatırına diğer günahlarını da bağışlar ve her kim ki bu gecede alenen günah işlerse Allah-u Teala bu hareketi sebebiyle bütün ömrü boyunca işlediği günahlardan dolayı onu azaba uğratacak ve özellikle de Cuma gecesinin mukaddesatını hiçe sayıp günah işlemesinden dolayı o gecenin azabını iki kat kılacaktır.”[29]

Cuma gecesi için bir çok namazlar, dualar ve zikirler nakledilmiştir ki onların içerisinde Kumeyl duasının özel bir yeri vardır.

Kumeyl B. Ziyad-i Nehaî

Büyük din adamları ve alimler - gerek Şia, gerekse Ehl-i Sünnet- Kumeyl’i, imanı kuvvetli, ruhiyesi güçlü, düşünceleri güzel, halis niyetli, beğenilen bir ahlak sahibi ve amelleri güzel birisi olarak övmektedirler

Her iki mezhebin de önde gelenleri, onun adaletinde, şanında, büyüklüğünde ve kerametinde ittifak etmişlerdir.

Kumeyl, Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) ve Hz. Hasan-i Mücteba’nın (a.s) önde gelen sahabilerindendi.[30]

Hz. Ali (a.s) Kumeyl’i, en güvenilir olan on ashabından biri olarak sayardı.[31]

Kumeyl, Hz. Ali’nin (a.s), en iyi taraftarlarından ve onu seven, ilgi gösteren ve canı gönülden ona bağlı olan değerli bir sahabisiydi.”[32]

Mümininlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) Kumeyl’e ettiği tavsiyelerden, yaptığı nasihatlerden ve açıkladığı meselelerden, Kumeyl’in çok kuvvetli bir imana ve fevkalade bir marifete sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Ehl-i Sünnet; hak, adalet, insaf ve mürüvvetten uzak olduklarından dolayı, Ehl-i Beyt (a.s) taraftarlarına hiçbir zaman olumlu yaklaşımda bulunmamışlardır. Buna rağmen Kumeyl’i her konuda güvenilir birisi olarak tanıtmışlardır.[33]

Arifler, gönül ehli kimseler ve Allah’ı mülakat aşkı ile yanıp tutuşanlar Kumeyl’i, Hz. Ali’nin (a.s) sırdaşı ve manevi öğretilerinin hazinesi olarak kabul etmektedirler.

Kumeyl 18 yıl Peygamber (s.a.a) efendimizin o nurlu ve bereketli döneminde yaşadı ve nübüvvet makamının melekuti nurlarından istifade etti.

Büyük insan, şerif ve temiz şahsiyetli bir kul olan Kumeyl, sırf liyakatinden dolayı Haccac b. Yusuf-i Sakafi’nin eliyle şahadet makamına ulaştı ve Hz. Ali (a.s) kendisine nasıl şehit olacağını önceden bildirmişti.

Cani Haccac b. Yusuf; zalim Emevi hükümdarı tarafından Irak’a vali olarak tayin edildikten hemen sonra Kumeyl’in aranıp bulunmasını istedi. Onu Ehl-i Beyt’i sevdiğinden ve Ali’nin (a.s) taraftarı olduğundan ele geçirmek ve öldürmek istiyordu. Çünkü Ümeyye oğulları hükümeti döneminde Ehl-i Beyt’i sevmek ve Ali (a.s) taraftarı olmaktan daha büyük günah yoktu.

Kumeyl kendisini Haccac’dan gizlemeye başladı, bunun üzerine Haccac Kumeyl’in ailesinin ve akrabalarının beytülmalden aldıkları haklarını kesti. Bunu duyan Kumeyl şöyle dedi: “Benim fazla bir ömrüm kalmadı ve benim yüzümden bazılarının rızkının kesilmesi doğru değildir.” Daha sonra gizlendiği yerden çıkarak Haccac’ın yanına gitti.

Haccac şöyle dedi: “Cezalandırmak için her yerde seni arıyordum.”

Kumeyl şöyle dedi: “Elinden her ne geliyorsa yapmaktan geri kalma, benim şurada azıcık bir ömrüm kalmış, en kısa zamanda sen de, ben de Allah’a döneceğiz. Benim dostum (Hz. Ali), bana katilimin sen olduğunu haber vermişti.”

Bunu işiten Haccac, 90 yaşındaki Allah aşığı nur yüzlü müminin o mübarek başını kesmeleri için hemen emir verdi ve onu orada şehit etti. Onun nurlu kabri Irak’ta Necef ile Kufe arasında “Seviyye” denen bir bölgede gönül aşıklarının ziyaretgah yeri haline gelmiştir.

Kumeyl Duası

Aşık arifler, insaflı basiret sahipleri ve hakikat ehli seçkin kimseler, “İnsanın diğer varlıklar arasındaki yeri nasılsa, Kumeyl duasının diğer dualar içerisindeki yeri de öyledir” demişler. İnsan nasıl diğer varlıkların en şereflisi ise, Kumeyl duası da diğer dualar içinde şerafet sahibidir. Bu nedenle ona “İnsan’ul Ed’iye” yani “Duaların İnsanı” denmiştir.

Eşsiz ve dakik görüş sahibi, bilgili araştırmacı, büyük hadis alimi Allame Meclisi duayı Kumeyl hakkında şöyle diyor: “Kumeyl duası, duaların en üstünüdür.”

Meclisi “Zad’ul Mead” adlı kitabında Seyyid b. Tavus’un “İkbal” adlı kitabından naklen şöyle yazıyor: “Kumeyl şöyle demiştir: “Günlerden bir gün Basra şehrinde efendim Hz. Ali’nin (a.s) yanında oturuyordum. Şaban ayının 15’inci gecesinden söz açılınca Hz. Ali şöyle buyurdu: “Kim bu geceyi ibadetle ihya eder (uyanık kalır) ve Hz. Hızır duasını okursa, kesinlikle onun duası kabul olur.” Daha sonra Hz. Ali (a.s) evine döndü. Ben de hemen peşinden evine vardım. Beni görünce “Niçin geldin?” dedi. “Hz. Hızır’ın duasını istemek için huzurunuza geldim” dedim. İmam, “Otur” diye buyurdu. daha sonra bana hitap ederek şöyle buyurdu: “Ey Kumeyl! Ne zaman bu duayı ezberlersen, her Cuma gecesinde, olmazsa ayda bir kere, o da olmazsa yılda bir kere, o da olmazsa ömründe bir defa bu duayı oku; onu okuman, düşmanların şerrinden korunmana kifayet edecek, rızkının verilmesine ve günahlarının bağışlanmasına vesile olacaktır.”

Daha sonra İmam (a.s), “Ey Kumeyl! Uzun bir zaman bizimle birlikte olman ve yapmış olduğun hizmetler, seni böyle büyük bir nimet ve kerametle yüceltmeme sebep oldu” dedi.

Sonra da “Yaz” diye buyurdu ve duayı bana aktardı.

Allah dostu, hakkıyla dua etmesini bilen merhum Kef’ami, “Misbah” adlı değerli kitabında şöyle yazıyor: “Emir’el Müminin Hz. Ali (a.s), bu duayı secde halinde okurdu!”[34]

Bu duayı Cuma gecesi duanın şartlarına riayet ettikten sonra okumak isteyen kimsenin, kıbleye dönerek, tevazu göstererek, huşu içerisinde, halis ve saf bir niyetle, gözü yaşlı ve hüzünlü bir ses ile okuması daha iyidir. Şüphesiz bu niteliklere sahip bir dua, icabet makamına yükselecek ve eseri görülecektir.[35]

Yaşlı gözün Allah katındaki değeri oldukça büyüktür. İçler acısı bir halde ağlamak günahların bağışlanmasına, azab ateşinin sönmesine ve Allah’ın rahmetinin ağlayan kulun üzerine inmesine vesile olacaktır.[36]

İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Ağlama dışında her şeyin bir ölçüsü ve tartısı vardır. Onun bir damlası ateş dolu denizleri söndürür. Göz ıslanınca yüz artık karalık ve horluk görmez ve göz yaşı dökülünce de Allah ona cehennemi haram kılar. Gerçekten de bir ümmetin içerisinde samimane içten gelerek ağlayan birisi olursa, onun hatırına Allah-u Teala bütün ümmete merhamet eder.”[37]

Başka bir rivayette yer aldığına göre İmam sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kıyamet gününde üç göz haricinde diğer bütün gözler ağlayacaktır: Allah’ın haram ettiği şeylere bakmaktan çekinen göz; Allah yolunda uykusuz kalan göz; Allah korkusundan geceleri ağlayan göz.”[38]

بسم الله الرحمن الرحيم

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla

Birkaç sebepten dolayı Kumeyl duası sonsuz nur kaynağı olan “Bismillah” ile başlamaktadır:

1- Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Resulullah’tan (s.a.a), o da alemlerin Rabb’inden şöyle buyurduğunu nakletmektedir:

“Allah’ın isminin anılmadığı her büyük iş kısır ve neticesiz kalacaktır.”[39]

2- Merhum Tabersi, değerli kitabı “Mekarim’ul Ahlak” da Hz. Musa b. Cafer’den (a.s) şöyle buyurduğunu naklediyor:

“Her kim bir hüzün ve gam içinde kalır da başını göğe doğru çevirerek üç defa “Bismillahirrahmanirrahim” derse, Allah-u Teala inşallah hüzün ve kederini ortadan kaldırır..”[40]

3- Çok önemli bir hadiste şöyle buyurulmuştur:

“Bismillahirrahmanirrahim ile başlayan bir dua, Allah-u Teala’nın dergahından geri çevrilmez.”[41]

4- Resulullah (s.a.a) cehennem ateşinin zebanilerinin 19 tane olduğunu belirterek şöyle buyurmuştur: “Eğer bir kimse Allah-u Teala’nın kendisini o 19 zebanin elinden kurtarmasını istiyorsa, 19 harfli olan “Bismillahirrahmanirrahim” cümlesini okumaya çalışsın. Böylece Allah-u Teala ondan her harfi, o 19 zebani için bir kalkan karar kılar..”

5- Resulullah’tan (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Her ne zaman bir öğretmen “Bismillahirrahmanirrahim” cümlesini bir çocuğa öğretirse, Allah-u Teala o çocuğun, annesinin, babasının ve öğretmenin cehennem ateşinden kurtuluşlarını takdir eder.”

6- İslam Peygamberi’nden (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Ümmetimi kıyamet gününde amellerinin hesaplandığı yerde durduracaklar ve amellerini terazi ile tartarlar. İyiliklerinin kötülüklere ağır bastığını gören diğer ümmetler feryat ederek “İyilikleri az olmasına rağmen neden iyilikler kefesi kötülükler kefesinden daha ağır geldi” diyecektir. Peygamberleri onlara şöyle cevap verecektir: “Çünkü onlar konuşmaya başlayınca Allah-u Teala’nın isimlerinden üç ismi (Allah, Rahman, Rahim) zikrederlerdi. Eğer bu üç ismi terazinin bir kefesine ve Adem oğlunun iyi ve kötü amellerini de diğer kefesine koysalar, hiç şüphesiz bu üç isim kefesi daha ağır gelir.”

7- İmam Rıza’nın (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Bismillahirrahmanirrahim”, ism-i a’zam’a, gözün siyahlığının beyazlığına yakınlığından daha yakındır.”[42]

Hiç şüphesiz dua özellikle de Kumeyl duası Allah’ın ism-i a’zam’ı ile başlarsa kesinlikle kabul olacaktır ve duası istekleriyle birlikte Allah-u Teala tarafından kabul görecektir.

“Bismillah” öylesine temiz bir şaraptır ki ruh damağı ve kalp boğazı aşk sâkisinin elinden içince, nitelendirilmesi imkansız bir vecd, neşat ve heyecan hali ortaya çıkar, meczub kimse maşuka cezbolur, mahbubta vuslata erinceye kadar durmadan çırpınır ve bu yolu hiçbir yorgunluk hissetmeden kat eder.

Aşk meyinden sarhoş olurum ben

Bir bakışla elden olurum ben

Baş ve yüceliğin zirvesi önünde

Düşerim ve küçülürüm ben

Yarin gamzesi olursa saki

Bade içmeden sarhoş olurum ben

Bu elden bir bade isterse

Mey içen ve mey aşığı olurum ben

Onun yolunda ayaklarımdan olurum

Yavaş yavaş ellerimden olurum ben

Gerçi aşkta yok oldum “Feyz”

Yine aşktan mest olurum ben[43]

Bismillah’ın İncelikler ve İşaretlerinin Panoraması

“İsm” kelimesi sarf ve nahiv ilminin önde gelenlerinin görüşüne göre “sumuv” kelimesinden türemiştir ve yücelik, büyük ve üstünlük manalarına gelmektedir.

Yüce Allah, insan “ism” lafzını söylerken diline dikkatli olsun diye bu nurani cümlede onu “ba” harfi ile bir arada zikretmiştir. Allah-u Teala kulundan dostun ismini zikredince yüce dosta tevessül etmesini ve dosta tevessülün ise sadece dostun ismini zikretmekle hasıl olmadığını, belki gönlünü ahlaki kötülüklerden, ruhunu manevi pisliklerden, dilini boş sözlerden, lakırdılardan ve diğerlerini anmaktan temizlemediği müddetçe, ruhun gerçek sevgilinin tecelli yeri haline gelmeyeceğini ve tevessül edemeyeceğini bilmesini istemektedir. Hakeza insan bilmelidir ki kalp temizliği, ruh güzelliği, halis niyet, kendi zati yoksulluğu ile Allah’ın ihtiyaçsızlığına teveccüh etmeden Allah’ın mübarek ismini dile getirmek çok büyük edepsizlik ve küstahlıktır.

Bin defada ağzımı misk ve gülsuyu ile yıkasam bile

Yine de ismini anmak büyük edepsizliktir.

Yüce Allah, en yüksek kutsallık ve temizlik mertebesindedir. Topraktan yaratılmış insan ise bağımlılık ve kirliliğin en aşağı mertebesindedir. Ve bu aşağılık makamdan ve rezalet mertebesinden izzet mertebesine vasıtasız ve sebepsiz ulaşılmak mümkün değildir. Bundan dolayı yüce Allah “Bismillahirrahmanirrahim”i kendisi ile kulları arasında vasıta ve vesile karar kıldı ki insan bu yüce ve ilahi sözün manasına ve anlamına bağlanarak ve hakikatlerini düşük ruhunda tecelli ettirerek yükseliş makamına adım atsın ve Allah’ın celal ve cemalini görme kabiliyetine ulaşabilmesi için de gaybın kapıları yüzüne açılsın.

Aşık bir arif ve bilinçli bir gönül sahibi şöyle diyor: “Ba” harfi hareketin evveli, başlangıcı ve yol göstericisidir. “Ba” harfinden marifet sırının bir şifresi olan “sin” harfine kadar sonsuz çöller ve uçsuz bucaksız sahralar vardır ve “ism” kelimesinin “elif” harfinin bu sonsuz çöllerde ve uçsuz bucaksız sahralarda “ba” ile “sin” arasında silinişi de bu yolun yolcusunun enaniyet ve bencilliğini tevhit nuruyla yok edip, dostuna olan sevgi ve aşk ateşinde yakmadığı ve kendisinde kulluk ve teslimiyetten başka hiçbir şey kalmayana kadar çabalamadığı müddetçe marifet sırrına ulaşamayacağına ve “mim”in nurani sahasında yol muradını bulamayacağına işarettir.

Hal ehlinden bir grup da şuna inanmaktadır ki “ba” harfi Allah’ın herkese yaptığı iyiliğe işarettir ve genelde ise nefis ehli olan halkın avam tabakasına aittir. “Sin” ise kalp ehli olan haslara verdiği sırrından ibarettir. “Mim” ise sır sahibi olan hasların hassına nasib olan muhabbet ve sevgisinin nişanesidir.

Kafi, Tevhid-i Saduk, Meani’l Ahbar, Tefsir-i Ayyaşi gibi değerli kitaplarda İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Bu üç harfin her biri Esma’ül Hüsna’dan bir isme işaret etmektedir: “Ba” Allah’ın “beha”sına (güzelliğine), “sin” Allah’ın nurunun yüceliği ve üstünlüğü anlamındaki senasına ve “mim” ise Allah’ın azamet ve büyüklüğüne işaret etmektedir.

Bazı meczub aşıklar ise şöyle demişlerdir: “Ba” Basir’e (Gören’e), “sin” Semi’e (İşiten’e), “mim” de bir bir sayan anlamındaki “Muhsi’ ismine işaret etmektedir.

Burada güya “bismillah” lafzını söyleyen kimseye şu hakikat anlatılmak istenmektedir: Basir’im; öyleyse gizli ve açık yaptığın bütün işleri ve amelleri görmekteyim. Semi’im; yani bütün söylediklerini ve dualarını duymaktayım. Muhsi’yim, yani aldığın bütün nefeslerini saymaktayım. Bundan dolayı basiretim karşısında amellerinde riya ve gösterişten uzak dur ki sana sonsuz ecir elbisesi giydireyim. Semi oluşum karşısında boş ve batıl sözlerden uzak dur ki sana feyz, sefa, mağfiret ve ıslah elbisesini giydireyim ve Muhsi oluşum karşısında bir an dahi gafil olma ki bunun karşılığında da sana lika (görüşme) huzurunu ihsan edeyim.

Aşık arifler, meczup salikler ve Allah aşkıyla yananlar şöyle diyorlar: “Bismillah”ın yüce manasından ancak dostlarının belasına sabreden, batınını ve sırlarını sırat-i müstakim yoluna göre ayarlayıp “mim”in nurlu fezasını yakalayan kimseler faydalanır.

Senin eteğine sevgi elini uzatınca

Senin sevginle iki cihanı terk ettik biz

Senin dergahına ihtiyaç yüzü putunu bırakınca

Haremi, tapınağı ve kiliseyi terk ettik biz

Kadeh, fıçı ve kupa mestliğimize yakışmaz

Deryayı geçen o badecileriz biz

Her akşam ben ve kadehin ağlama sevincinden

Mina kümbetinin dönüşüne gülmüşüz biz

Tarikat pirinin ayağına kapanınca biz

Dünya ve bağlılarının alnına ayak bastık biz

Hüma’ya aşık olana şehirde yer vermediler

Ben ve gönül bir müddet çöle çadır kurduk biz.

Mübarek Allah kelimesi, bütün kemal, cemal ve celal sıfatlarını bir arada toplayan mukaddes zat için kamil bir isimdir.

Allah lafzının içerisinde üç mananın olduğu söylenmiştir:

1- Ezeli, sonsuza kadar kalıcı ve zatı sürekli olma.

2- Akıllar ve vehimlerin O’nun marifet karşısında şaşkınlık ve hayret içinde olmaları; ruhların ve akıllar O’nu talep etmede avare ve çaresizlikleri.

3- Bütün yaratıklar ve varlıkların mercisi ve dönüş yeri.

İncelik ve işaret sahibi kimseler şöyle demişlerdir: “Allah” kelimesi ism-i azamdır ve tevhidin temelidir. Kafir onu söylemekle (elbette doğru bir niyet içinde kalbi diliyle söylediğini tasdik ettikten sonra) kafirliğin en aşağı seviyesinden imanın üst seviyesine geçiş yapmaktadır.

Kafir bu kelimeyi söylemekle gaflet ve pislik dünyasından ve yalnızlık ve tehlikeler yurdundan; akıllılık, temizlik, muhabbet ve emniyet dünyasına geçiş yapmaktadır. Eğer “la ilahe illallah” cümlesi yerine “la ilahe illarrahman” ya da başka bir isim gelirse, kafirlikten kurtulamaz ve İslam dairesine giremez. Kulların kurtuluşu ve özgürlüğü bu nurlu ve temiz isim iledir.

Zakirlerin başarısı bu ismin şerafetinden dolayı kamil ve tamdır. Onunla başlayan her iş doğru netice verir, sonucu ve neticesi düzenli olur. Nitekim risalet makamının kaidelerinin sağlam olması “Muhammed Resulullah”a ve yine velayet makamının temelinin kalıcılığı ve devamlılığı da “Aliyyen veliyillah”a bağlıdır.

Bu Allah kelimesinin özelliklerinden biri de şudur ki eğer Allah kelimesinden “elif”i atılırsa “lillah” (Allah’a aittir) kalır “İş, eninde sonunda Allah’a aittir.”[44] Ve eğer ilk “lam” atılırsa “lehu” (O’nundur) kalır “Hükümranlık O’nundur, övülmek O’na mahsustur”[45] ve eğer ikinci “lam” da atılırsa “huve” (O) kalır “De ki O Allah bir tektir”[46] ve o da Allah’ın zatına delalet eder. Bütün özellikleri ihtiva eden isim ise ism-i a’zam’dır.

Ne mutu o başa ki sana sevdalanmış

Ne utlu o kalbe ki sana vurulmuş

Melek kıskanır, alem hasret duyar

Sana aşık olan deliye

Kalbim başta sana vuslat temennisi eder

Başım kalpte seni seyretmek ister

İner vuslatından başkası, heyhat

Heyecanlı başta senin sevdan var

Uçmaya gelince kalbim geri kalır mı

Senin Anka’nın Kaf’ını arzular

Ayrılık sahilinde balık gibi çırpınırım

Ki ruhum sana bağlanmıştır

Can ve kalbimi ona yurt kılarım

Kalb ve can senin yurdun içindir

O heyecanlının ayaklarına kapanırım ki

Sana bağlanacak heyecanlı bir başı var

Ey canan! Fedan edersem kabul et

Zira bu baş seni temenna etmektedir

Nasıl seninle konuşmaktan usanır

Çünkü Feyz’in kafasında senin arzun var.[47]

“Rahman” kelimesi köken itibariyle “rahmet” kelimesinden alınmadır. Büyük sarf ve nahiv alimleri ve filologlar bu kelimenin mübalağa kipi olduğunu ve çokluğa delalet ettiğini söylemektedirler. Ve din adamlarının ve ilahi öğretilerin uzmanları nezdinde ise; “hizmet ve ibadet geçmişi olmaksızın bütün yaratıklara genel rahmet bağışında bulanan kimse” demektir. Keşif ve yakin ehlinin dilinde ise; “hikmet ve kabiliyet tahammülü hasebiyle bütün zerrelere varlık ve kemal bağışında bulunmak”tır. Öyle ki eğer bu söz konusu bağış olmasaydı ne bir varlık vücuda gelebilirdi ve ne de kemalden bir eser olurdu.

Basiret ehli kimseler ise şöyle diyor: “Rahman”, Allah’ın, bütün yaratıklarından şerri def etmeyi ve onlara hayır ulaştırmayı irade etmesidir.

Bütün zahiri ve batıni nimetler bir açıdan Allah-u Teala’nın rahmaniyetinin cilvesidir. Bu rahmani cilvelerden bir kısmı “Rahman” süresinde zikredilmiştir.

Defterin başı bilgin Allah’ın adıyla

Yaratıcı, Rab, diri ve kudret sahibi

En büyük, en yüce, alemlerin ve Adem’in Rabbi

Suretini güzel yarattı ve siretini alımlı

Bağışlayıcılık ve kula acıma babından

Havadaki kuşa denizdeki balık nasib

Kendi kısmetini yer zengin ve derviş

Kendi rızkını götürür Anka ve sivrisinek

Karıncanın hacetini gayb ilmiyle bilir

Bir kuyunun dibinde, bir taşın altında

Canlıyı nutfeden, şekeri kamıştan yapar

Kurumuş daldan yaş yaprak, çeşmeyi kayalardan

Bal arısından güzel şerbet yarattı

Hurma tanesinden iri hurma ağacı yaratır

Herkesten müstağni ve herkese şefkatli

Bütün alemden gizli ve her şeye açık

Celalinin parlak nuru

Fikrinin ötesinin azametini bilir

Meczub arifin ağzına kendisi dil koyar

Organlardaki kıllar da hamd-u sena eder

Her kim bugün ki nimete şükretmezse

Yarınki rahmet nasibine hasret duyar

Ey Allahım! Sen yücesin ve müdebbir

Bütün ayıplardan münezzeh ve beri

Seni hakkıyla övemeyiz biz

Yüce alemlerin bütün sakinleriyle

Sadi aklı aldığınca laf etti

Yoksa vehim ne zaman ulaşır kemaline.[48]

“Rahim” kelimesi Arap edebiyatçılarına göre “sıfat-i müşebbehe”dir. Bundan dolayı sürekliliğe ve devamlılığa delalet etmektedir. Yani Allah-u Teala’nın merhamet ve rahmeti süreklidir.

Din ehli kimseler ise şöyle demişlerdir: “Rahimiyet” rahmeti; hidayeti kabul eden, Allah’ın helal ve haramlarına riayet eden, kendisini güzel ahlakla bezeyen, eşsiz ve benzeri olmayan değerli nimetler karşısında Allah’a şükreden mümin ve gerçekten Allah’a yakin bir kalple iman edenlere özgüdür.

İslami eserlerde yer aldığına göre de Rahman’ın manası “Bütün varlıklara, ister mümin olsun ister kafir, ister iyi olsun ister kötü, her insana rızık vermek demektir. Rahimiyet rahmetinin manası ise; insan türüne manevi olgunlukların verilmesi ve iman ehlinin dünyada ve ahirette bağışlanması manasını içermektedir.

Rahmanlık ve rahimliğin içerisinde afiyet manası gizlenmektedir; biri dünyevi afiyet diğeri ise uhrevi afiyettir. Rahimiye rahmeti, ibadetlerinin ve güzel amellerinin kabul olmasından dolayı muti kullara şamil olmaktadır ve günahlarının bağışlanması ve kötülüklerinin silinmesinden sonra imanlı asilere de şamil olmaktadır. İyiler ve güzel amel işleyenler de yaptıkları kulluktan dolayı rahmetin inmesini beklemekteler. Kötüler ve kötü amellerde bulunanlar da ihtiyaçlarından, çaresizliklerinden ve yoksulluklarından dolayı bu nimete ümit bağlamaktadırlar.

İbn-i Mübarek şöyle diyor: Rahman kendisinden bir şey istediğinde elinden tutan ve rahim ise kendisinden bir şey istemediğin zaman rahatsız olan kimsedir.”

Bir arif şöyle demiştir: Allah-u Teala canlılara rızık verdiğinden dolayı rahmandır ve imanlıların günahlarını bağışlamasından dolayı da rahimdir. Rızkını temin etmek için kendi ticaret ve kazancına değil, O’nun rahman oluşuna itimat et ve aynı zamanda ticaret ve kazancını da elden bırakma. Zira bu akıl ve şeraite aykırıdır.

Aynı şekilde günahlarının bağışlanması hususunda da kendi amellerine değil, Allah’ın rahimliğine güven. Ama bununla birlikte amel etmeyi de terk etme. Çünkü amelleri terk etmek, Allah’ın emrine ters düşmek ve şeytanla beraber olmak demektir.

Bir grup sır ehli şöyle demişlerdir: “Kulun üç hali vardır.

Birinci hali; varlığa ihtiyaç duyduğu yokluk halidir.

İkinci hali; ayakta kalabilmek için vesilelere ihtiyaç duyduğu varlık ve mevcudiyet halidir.

Üçüncü hali ise; kıyamet gününde hazır bulunma ve mağfirete ve bağışlanmaya ihtiyaç duyma halidir. Bu üç hal, yüce Allah’ın şu üç mübarek isminde gizlidir:

Allah; yani bütün kamil sıfatları kendinde toplayan. Seni yokluk aleminden varlık alemine nasıl getirdiğini bir düşün.

Rahman O’dur. Hayat ve bekan için gerekli olan araç ve gereçleri nasıl da temin ettiğine bir bak!

Rahim O’dur. Kıyamet gününe kadar beklersen, seni rahimliği ile korumaya aldığını ve günahlarını bağışlayarak üzerini örttüğünü göreceksin.

Hakikat aşıkları ile basiret ve ilim sahibi kimseler şöyle demişlerdir: İnsan kalp, nefis ve ruhtan teşkil olmaktadır. Nefis rızık ve ihsan istemekte, kalp iman ve marifeti temenni etmekte, ruh ise hoşnutluğu ve rahmeti talep etmektedir. Ve bunlardan her biri yukarıdaki isimlerden birinden nasiplerini almaktadırlar. Kalp, “Allah” adından iman ve marifet zevkini almakta; nefis, “Rahman” adından rızık ve nimete ulaşmakta; ruh ise “Rahim” adından hoşnutluğa ve rahmete bürünmektedir.

Bir kimse can-u gönülden bu üç mübarek ismin manasıyla kendisini terbiye ederse, Allah’tan başka her şeye kulluk ve ibadet etmekten sakınır, Allah’ın diğer kulları içerisinde bağış ve bağışlama kaynağı haline gelir ve herkesi lütuf ve şefkatinden nasiplendirir.

Allah’ın rabbani feyz hazinesi ve nurlu kelamı “Bismillah”ı, uyanık olunan tüm vakitlerde ve her iyi işin başlangıcında zikretmemiz istenmiştir. onu söyleyen kimse gerçek manasını göz önünde bulundurarak, halis bir niyet içinde, Allah’a yaklaşmak için vesile kılarak, batınını maddiyat pisliklerinden ve yersiz isteklerinden temizlemek amacıyla ve de acı ve sorunlarını gidermek için zikrederse, onun yüce eserinden ve değerli faydalarından mutlaka nasiplenecektir.

Resulullah’dan (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Kim günde 10 defa “Bismillahirrahmanirrahim” ve “la hevle ve la kuvvete illa billahil aliyyil azim” derse, günahlarından arınır. Ve Allah-u Teala onu cüzam, felç, abraşın da bulunduğu 70 beladan korur.”

Hakeza Peygamber efendimizden şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Kim “bismillah” derse, Allah-u Teala onun her harfine karşılık dört bin sevap yazar ve dört bin günahını da bağışlar.”

Bir rivayette ise şöyle yer almıştır: “Kim yemeğe başlarken “Bismillah” derse, şeytan onun sofrasına ortak olamaz ve kim de onu söylemekte gaflet eder ve yemek yerse şeytan onun arkadaşı olur.”[49]

Ey keremin kimsesizlerin yoldaşı

Senden başka kimsesizlerin kimsesi yok

Kimsesizim, munisim sensin

Kime yöneleyim ki kimsem sensin

Ey cemalinden cihan nurla dolu alem

Etrafındaki nur zuhur hicabı

Üstte ve aşağıda senden başkası yok

Hepimiz hiçiz her ne varsa sensin

Ey iki cihan seni seyretmekte fani

Seni senden başka tanıyan yok.

“Allah’ım! Senin her şeyi kaplayan rahmetin hakkına senden talep ediyorum.”

Bu arşî cümlenin, melekuti sözün ve semavi hazinenin birçok şifreleri, işaretleri ve incelikleri vardır. Biz burada gerektiği kadar bunları açıklamaya çalışacağız.

“Allahümme” köken itibariyle “Ya Allah”dır. “Ya”yı hazf edip onun yerine “mim”i teşdit (şeddeli mim) getirmişlerdir ki Allah’ın yüce mertebesi, üstünlüğü, azameti ve büyüklüğü daha iyi vurgulansın. O’nun mukaddes vücudu bütün varlıklara göre öncelikli ve ezeli olduğu ve hiçbir şey O’ndan önce olmadığı hasebiyle “Allah” kelimesinde bu hakikate riayet edilmelidir. Dolayısıyla “Allah” lafzı bütün kelime ve harflerden öne geçirilmelidir ki hakiki vücut ile lafzî vücut arasında bir uyum sağlanmış olsun ve hakiki şanına riayet edildiği gibi lafzî şanına da o şekilde riayet edilsin.

Duacı yüce Allah’ın mukaddes vücuduna sesleniyor ve O’nu dikkate alarak tatlı bir dille “Allahumme” diyorsa, bilmeli ki; aziz ve maşuk olan Allah’ın izni ve cazibesi olmasaydı, aşık maşuk ile bir kelime dahi konuşacak kudret bulamaz, dua etmek için ona bir adım atmaya güç yetiremez, dili açılmaz ve dua edecek hali kalmazdı.

Allah’a seslenen kulun dili, Allah’ın kudretine bağlanarak “Allahumme” demeli ve duacının dertleşme dili O’nun lütuf ve keremi ile açılmalıdır.

Hak Teala’ya teveccüh eden, Hak Teala’nın mukaddes vücuduna seslenen ve dil ve hal lisanıyla “Allahumme” diyen dua ehli kimse, şu hakikati göz önünde bulundurmalıdır: Eğer Hak Teala’nın cazibe, çekiş, izin ve müsaadesi olmasaydı, şeyda aşığın bir kelime olsun maşukla konuşmaya gücü yetmezdi ve dua etmeye doğru bir adım olsun atamazdı. Konuşan dili lal kesilir ve hal elde etmesi imkansız hale gelirdi.

Hak Teala’ya seslenen kimsenin dili, Hak Teala’nın kudretine bağlanarak “Allahumme” demektedir ve dua eden kimsenin hal dili Allah’ın lütuf ve keremiyle açılmaktadır.

Dua eden kimse şu hakikate teveccüh etmelidir ki Hak Teala’nın izni olmadıkça ihtiyaç sahibinin ihtiyacını dile getirmesi mümkün değildir ve Allah’ın iradesi kulun üzerine tecelli etmediği takdirde kul, asla dua ve taleplerini O’nun huzuruna arzedemez.

Evet, dua O’nun öğretisidir. Duacının hayatı O’nun emirlerinin bir tecellisidir. Duacının söz ve hal dili, O’nun iradesi altındadır. Öyleyle her şey O’ndandır ve O’nun malikiyeti ve kudreti altındadır.

Ey Allahım! Benlikten kurtar beni

Bu bela muhitinden kurtar beni

Bir an benlikten kurtar beni

Senden gayrisinin hüznünden kurtar beni

Kalbim dünyanın vahşetinden sıkıldı

Bu fena diyarından kurtar beni

Nefs-i emmare beni hedef almıştır

Heva ve heves belasından kurtar beni.

“İnni es’eluke” cümlesindeki “inni” kelimesi “ben” manasındadır. Fakat burada firavunluk kokan bencillik anlamında değildir. Bu melekuti cümlede ve duanın diğer yerlerinde işaret edilen ben, doğal ben, akli ben, vücudi ben, üstün ben ve bağımsız benlik anlamında değildir. Bu manevi ortamda kastedilen ben, zati fakirlik, yoksulluk, muhtaçlık ve tevazudur.

Dua eden kimse bu makamda kendi zati benliğinde, fakirlik, düşüklük, zillet, çaresizlik, yalvarıp yakarma, huzu, huşu, miskinlik ve düşkünlükten başka hiçbir şey görmez ve yüce Allah’tan rahmet, keramet, lütuf, muhabbet, ihsan, adalet, af ve mağfiretten başka bir şeye tanık olmaz. Bundan dolayı muhtacın, muhtaç olmayandan istemesi, dilenci ve miskinin yüce ve zatî açıdan gani olandan dilenmesinin ifadesi olarak istek elini uzatır ve isteklerini O’nun geniş rahmetinden yardım alarak açığa vurur.

“Bi rahmetike elleti vesiat kulle şey”

Mahbub’un rahmeti her şeyi sarmış, zahirde ve batında olan her şeyi de kuşatmıştır.

Bu bol rahmet yüce Allah’ın herkese verdiği feyzdir ki onun bereketiyle her şey karanlık, yokluk aleminden, aydınlık varlık alemine intikal etmiş, her şeyi yerli yerince karar kılmış ve her birinin gelişmesi, büyümesi, maddi ve manevi cihetten eğitilmesi için gerekli olan araç ve gereçleri yeteneklerine ve kabiliyetlerine uygun olarak temin etmiş ve hiç bir esirgeme olmaksızın hizmetine sunmuştur.

“Enis’ul Leyl”[50] adlı değerli kitapta şöyle yer almıştır: Allah-u Teala’nın genel feyzinin misali güneş misalidir. Güneş ufuktan doğunca ışınlarını hiçbir ayrıcalık göstermeden ve hiçbir esirgemede bulunmadan bütün her şeyin üzerine yaymakta ve bütün varlıklar kendi kabiliyetleri oranında bu ışınlardan hakkıyla istifade etmektedir.

Aynı şekilde görünen ve görünmeyen, küçük ve büyük bütün varlıklar bu umumi feyzin ve genel rahmetin kuşatması altında bulunmaktadır. Hatta mikroskopla dahi görülmeyen o küçücük şeyler, O’nun rahmet dairesi dışında değildir ve bütün bu varlıklardan her biri kendi kabiliyeti miktarınca yüce Allah’tan nasibini almakta, O’nun gölgesi altında büyüyüp gelişmekte, maddi ve manevi cihetten kemal derecesine ulaşmaktadır.

Dünyanın bir ucundan diğer ucuna, gayb aleminden varlık alemine, zahirden batına, yüksekten alçağa, görünenden görünmeyene kadar her şey bütün varlığıyla yaratıcının, rızık verenin ve varlık aleminin yaratıcısının rahmetinin sınırları içerisinde ve sonsuz feyz kaynağı ile yaşamını sürdürmektedir. Bir an dahi bu feyzden ayrı değillerdir, ondan ayrılmaya da güç ve kudretleri yoktur. Farzen bu geniş rahmet ve feyizden ayrılmaya güçleri yetse, o zaman da varlık aleminden bir eser kalmayacaktır.

Varlıkların yaratılması, mahlukatın rızkı, bitkilerin gelişmesi, cansız varlıkların kemali, ayetlerin nüzulü, delillerin zuhuru, peygamberlerin gönderilmesi, sapıkların hidayeti, yoldan çıkmışların ıslahı, canlıların hayatı, meleklerin vücuda gelmesi, ölülerin dirilmesi, iyilerin sevabı, kötülerin cezası, müminlerin liyakati, kafirlerin zilleti, kıyametin gerçekleşmesi, cennet ve cehennemin zuhuru, iman ehlinden isyankarların bağışlanması ve bütün varlık aleminde var olan bütün hayır ve iyilikler, yüce Allah’ın umumi feyzinin ve sınırsız rahmetinin bir tecellisidir.

“Biz sultan ordusunun dilencileriyiz

Cananı isteyen şehir esiriyiz

Kölenin kendi adı olmaz

Bize ne lakap verirlerse oyuz

Eğer sürerlerse ve eğer bağışlarlarsa

Başka bir yol bilmeyiz biz

Kalp kılıcı yavaş vurduğu için

Baş verelim yüz çevirmeyelim biz

Dostlar yar ile sohbet hevesinde

Altın saçarlar ve biz baş veririz

İlim ve aklı yaratan Allah’a

Ayıbımızı söyleme ki cahiliz

Dünyada biten her yeni gülün

Aşkıyla biz binlerce eliz

Dar görüşlüler meyveye bakar

Biz bostana bakarız

Sen şahsın simasına bakarsın

Biz yaratılış eserlerine hayranız

Dostun hikayesi dışında ne derlerse

Biz bütün ömrümüzde ondan pişmanız

Ey Sadi yarin sohbeti olmaksızın

Bütün alemi hiç bir şeye almayız

Aziz canı terk etmek mümkündür

Ama aziz cananı terk edemeyiz.[51]

Yüce Allah’ın sınırsız rahmetini, umumi feyzini ve sonsuz iyiliklerinin hepsini bizlerin anlaması, derk etmesi ve görmesi imkansızdır.

“Her şeyin” sayılması hakkında, bütün ağaçlar kalem, okyanuslar mürekkep, melekler, cinler ve insanlar da yazıcı olsa dahi, yüce Allah’ın rahmet dairesi içindeki mahlukatın hepsini saymalarına imkan olmadığı gibi onlardan birazını dahi saymaya kadir değillerdir!

Biz Allah’ın bütün mahlukatı kaplayan sonsuz rahmetinin çok az bir kısmını dahi anlamak için, bazı yaratıkların maddi özelliklerini ve bazı manevi gerçeklerini gözden geçirmeliyiz. Belki susuzlukla yanan ruhumuz bu sonsuz denizden bir yudum içer de susuzluğumuzu biraz olsun giderir ve her an bütün mahlukatın üzerine doğmakta olan bu manevi güneşe bakmak bizlere de nasib olur.

Varlık Alemi

Allah’ın geniş rahmetinin zahir ve batınının kapsadığı varlık alemini; uzunluk, genişlik, hacim ve içinde bulunan varlıklar açısından değerlendirebilmek, ölçebilmek ve sayabilmek mümkün değildir.

Eğer insan denen varlığın geçici konak yeri olan ve insanın içindeki bütün nimetler ile gökyüzünden inen bereketlerden istifade ettiği bu evrenin küçük bir parçasına bile ilim ve marifet gözüyle bakılacak olursa, Allah’ın geniş rahmetinin kuşatıcılığının ne anlama geldiğini ve de ne kadar şaşırtıcı bir hakikat olduğu bir zerre de olsa anlaşılmış olacaktır.

Bu cihandaki her şey, mikroskobik bakterilerden ve mikronun binde biri kadar küçük olan virüslerden tut da, bizden milyonlarca kilometre uzakta olan yıldızlara ve gezegenlere kadar olan her şey atomdan meydana gelmiştir.

Atomlar o kadar küçüktürler ki en güçlü mikroskopla dahi görmek mümkün değildir. Bir toplu iğnenin ucunda elli beş trilyon atom bulunmaktadır. Eğer bu iğnenin ucunu bir apartman büyüklüğünde farz edecek olursak, atomlar duvarlara konmuş sinekler gibi görünecektir.

Atomlar Allah’ın rahmetiyle elektron, proton ve nötron denen üç tane asıl zerreden yaratılmıştır. Elektron negatif elektriğe ve proton ise pozitif elektriğe sahiptir. Nötron ise hiçbir elektrik yüküne sahip değildir.

Protonlar ve nötronlar birlikle atomları meydana getirmekteler; elektronlar ise tıpkı ayın dünyanın etrafında dönmesi gibi atomların etrafında süratli bir şekilde dönmektedirler.[52]

Sayılma ihtimali olmayan atomlar dünyanın yapısını oluşturmaktadır. Ama dünyanın bu yapı taşlarının nasıl meydana geldiği ve yaratılışlarının ne şekilde gerçekleştiği hususunda Allah’tan başka kimsenin bilgisi yoktur.

“Ben onları, ne göklerin ve yerin yaratılışına ne de bizzat kendilerinin yaratılışına şahit tuttum.”[53]

Kur’an açısından kesin olan ve büyük bilginlerin genelinin de kendi kitaplarında geniş çaplı ilmi araştırmalarından sonra kaydettikleri gerçek şudur: Kainat yaratılmadan önce bir boşlukta gezinen bir takım gaz ve duman zerrecikleri mevcuttu ve de bu duman ve gaz zerrecikleri boşlukta çok az çarpışacakları bir şekilde başı boş gezinmekteydiler.

“Sonra duman halinde olan göğe yöneldi…”[54]

Daha sonra yıldızları yaratarak bize en yakın olan birinci göğü süslemeye koyuldu. Şöyle ki milyonlarca zerre ve gaz, büyük bulut kütleleri halinde bir araya geldi, bulut yığınları zerreleri merkeze doğru çektiler. Bunun sonucu kalabalık bulut toplulukları oluştu ve onların zerreleri birbirine yakınlaştı, bu zerrelerin birbirine sürtünmesi sonucunda ısı meydana geldi. Bazen bu bulutların merkezinde ısı o kadar yüksek bir dereceye ulaştı ki bulut kümelerini ışıklandırdı ve karanlığı aydınlığa çevirdi. Sonuç olarak milyonlarca yıldız bu yığınlardan meydana geldi. O andan itibaren karanlık dünyada nurlar meydana geldi ve gökyüzü bu yıldızlarla süslendi. Geniş bir atmosfer içinde şekilsiz bir bulut her tarafa eşit bir şekilde yayılmıştı. Madde zerrecikleri birbirine çarparak yeni terkipler meydana getirdiler. Bulut kitleleri dalgalı bir deniz haline dönüştü ve dönmeye başladı. Bu gaz ve duman kütleleri de dönmeye, gürlemeye ve coşmaya başladı.

Her biri bir iklim büyüklüğünde olan dalgaların görülmeyen devinimi ve kırılması bu denizin bağrında büyük bir fırtına koparıyordu. Bu dalgalar birbirine çarpıyor, birbiri üzerinde kayıyor, birbirinin içine giriyor ve birbirine karışıyordu.

Bu dalgalı denizin içinde dönen bir maddenin dönüşü sonucunda yılan kıvrımına benzer bir şekil (sarmal) ortaya çıktı.

Böylece geniş ve dönen, ortası çıkık ve yavaş yavaş şekillenen bir kütle evrenin şafağında doğmaya başladı. Şu “samanyolu” adını verdiğimiz, İngilizcede “milkway” denen, yani “sütyolu” tabir edilen galaksimiz, milyarlarca yıldızdan oluşan bir kütle. Hak Teala’nın rahmeti ve kudreti sayesinde güneş ve güneş sistemi şu şekilde meydana geldi. Samanyolu galaksimizin bir yerinde çok şiddetli bir fırtına çıktı. Gazların hızlı akımı bu fırtınayı döndürmeye başladı. Döndükçe geniş ve büyük bir sarmal halete büründü. Etrafında ışıklı parçalar hareket etmeye başladı.

Bu çok ilginç samanyolu galaksisindeki büyük sarmal kütle öylesine dönmeye devam etti. Sonunda yavaş yavaş gazlar, merkeze doğru çekildi. Orada büyük ve parlak elips şeklinde yoğunlaştı ve sonunda güneş şeklinde tecelli etti. “Aralarında aya aydınlık vermiş ve güneşin ışık saçmasını sağlamıştır.” [55]

Daha sonra ışıklar halinde güneşin etrafında dönen gaz ve toz kütleleri birbirinden ayrıldı ve her biri sarmal bir küre haline büründü. Her küre ayrı bir yol tutturdu ve bu yolda güneşin etrafında dönmeye başladı. Bu kürelerden bazısı güneşe yakın, bazısı ise güneşten uzaktı.

Güneşe yakın sarmal kütlelerde sıcaklık ve güneşe uzak kütlelerde ise soğukluk hakimdi.

Her sarmal kütlede gaz ve toz zerreleri sürekli hareket halindeydi. Bazı gaz zerrelerinden bir duman yükseliyordu. Tıpkı bir şebnem gibi toz zerreleri üzerine konuyordu. Bu toz zerreleri, birbirine ulaşınca da şebnemin ıslaklığı onları birbirine yapıştırıyordu. Bazen de donmuş su ve çamur parçaları şekline bürünüyordu. Bu parçalardan milyonlarcası hareket halindeydi. Bir çekim gücü onları birbirine doğru çekiyordu. Böylece bu parçalar birbirine katılıyor, daha büyük kitleler oluşuyordu. Sonunda büyük ve dönen elips bir kütle oluşturuyorlardı. Bu büyük elips kütle, sahip olduğu çekim gücüyle etrafındaki parçaları kendine doğru çekiyor ve günden güne büyüyordu ve sonunda Allah’ın rahmet ve kudretiyle bu büyük elips kütle, yeryüzü şekline dönüştü.

Daha sonra diğer gezegenden de bu sarmal kütlelerden vücuda geldiler. Her gezegen kendi yolunda güneşin etrafında dönmeye başladı. Bunlardan güneşe en yakın olanı Merkür idi. Ondan sonra ise Venüs, daha sonra dünya ve daha sonra da Merih güneşe en yakın gezegenler olmuşlardır. Merih’in öte yanında Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gibi büyük gezegenler, güneşin etrafında dönmekte idiler. Neptün’ün biraz uzağında ise Plüton gezegeni bulunmaktaydı.[56]

Atom küçük olduğu kadar dünya da o kadar büyüktür ve insan asla bu evrenin bütün sırlarını elde edemez. Işık, inanılmayacak bir hızla saniyede 300, 000 km hızla hareket etmektedir. Bu hıza rağmen, en yakın yıldızın ışığı dünyamıza ulaşıncaya kadar 4 yıl kadar bir süre yol almaktadır. Mercek kalınlığı beş metre olan California’nın Paluma dağındaki teleskop ışınları, yüz milyon yıl sonra bize ulaşacak olan yıldızları dahi uzayda görebilmektedir.

Yeni teleskoplarla görebildiğiniz yıldızların sayısı, o kadar fazladır ki eğer yüz yıl gece gündüz onları saymaya kalkacak olursak ve her saniye bir yıldızı sayacak olursak bu müddetin sonunda henüz de yıldızların tümünü sayamamış oluruz.[57]

Samanyolu; merkez bölümü kalın olan büyük bir daire şeklindedir ve milyarlarca yıldızı barındırmaktadır. Uzunluğu yüz bin ışık yılı, merkezdeki kalınlığı ise yirmi bin ışık yılıdır.

Bugün artık en büyük dürbünlerle dahi gökyüzünü ve gezegenleri görmek mümkündür. İhtimalen evrende yüz elli milyon galaksi mevcuttur. Birbirine komşu olan iki galaksi arasındaki uzaklık ise iki milyon ışık yılıdır.[58]

Bu büyük sistem tanınmayan evrenin sadece küçük bir bölümüdür. Bu bölüm sadece sınırlı teleskoplarla görülen küçük bir bölümdür. Geriye kalanı ise büyük teleskopların bile göremediği; uzunluk, genişlik, hacim ve sınırlarını ilmin çözemediği ve de yaratıcıdan başka hiç kimsenin niteliğinden ve kimliğinden haberdar olmadığı büyük bir bölümdür.

Eşsiz basiret sahibi, Allah’ın büyük ayeti, bilgin ve salih bir kul olan Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) söylediği gibi yaratılış, Hak Teala’nın rahmetinin ihatası altındadır. Bu rahmet, varlıkların yaratılmasına, gelişine, kendilerine hayrın ulaşmasına, kötülüklerin def edilmesine, varlık aleminin şekillenmesine ve düzene girmesine neden olmuştur.

Dünyanın En Değerli Misafiri İnsan

Varlık aleminin süslenmesi, dünyanın nizama sokulması, yaşam için gerekli maddelerin hazırlanması ve sofraların nimetlerle donatılmasının ardından Allah-u Teala’nın iradesi, kendi rahmet ve sevgisi esasınca belli bir süre için evren misafirhanesinde kendi manevi halifesi olarak yüce bir misafiri, değerli bir yaratığı ve cisim, ruh, beyin, kalp ve fıtrat ve kerametten oluşan bir varlığı teklif tahtına oturtmayı diledi. Ta ki varlık aleminin sürekli faaliyetlerinden dolayı varlığının gayesi ortaya çıkan nimetlerden güç ve enerji elde etsin ve onları ilahi kitaplar, peygamberler ve imamların kılavuzluğu ile uyumlu kılarak Allah’a kulluk ve ibadet ile kendi türdeşlerine ve diğer mahlukata hizmet yolunda kullansın. Daha sonra ölüm köprüsünü geçerek başka bir dünyaya adım atsın ve orada yapmış olduğu çalışmaların neticesinde ve olumlu çabaların karşılığında sonsuza kadar Allah’ın maddi ve manevi sonsuz nimetlerinden, amber kokulu cennetlerinden faydalanarak sürekli Allah’ın rahmetinin gölgesinde sağlıklı ve sıhhatli, sevinçli ve neşeli bir şekilde yaşasın.

Şimdi de insanın zahir ve batınını kuşatmış olan Allah’ın geniş rahmetinin eserlerine bir göz atalım.

İnsanın Meydana Geliş Merhaleleri

Kur’an-ı Kerim insanın cenin dönemindeki hayatını çeşitli merhalelere ayırarak şöyle buyurmaktadır: “Şüphesiz o sizi çeşitli hallerde yaratmıştır.”[59]

Birinci Merhale: Toprak

“And olsun biz insanı çamurdan (süzülüp çıkarılmış bir özden) yarattık.”[60]

İnsan nutfesi çeşitli bitkiler, et ve süt ürünleri gibi yiyeceklerden meydana gelmiştir. Hayvanlar bitkilerden beslenmekte, bitkiler de gıdasını topraktan almaktadır.

O halde belli aşamalardan sonra insan şeklini almakta olan insanın nutfesi topraktan meydana gelmektedir.

Yeni buluşların da gösterdiği gibi toprakta bulunan demir, bakır, kalsiyum, iyot vb. elementlerin özü, insan bedeninde de mevcuttur ve insan sürekli bir şekilde bitkiler ve hayvanların vasıtasıyla topraktaki gıdaları almakta ve bu vesileyle üremeyi sağlamaktadır.

İkinci Merhale: Su

“İnsanı sudan yaratan O’dur.”[61]

Biyologlara göre insan tıpkı sular içinde kalmış olan bir süngere benzemektedir. 70 kg ağırlığındaki bir insan bedeninde 50 litre su bulunmaktadır ve bu oranlama sabittir. Bundan dolayı insanın, bedenindeki su oranının % 20’sini kaybetmesi halinde tekrar sağlığına kavuşması çok zor olacaktır.

İnsan bedeninin hücrelerindeki su, çok sayıda potasyum içermekte ve pratik olarak tuz bulundurmamaktadırlar. Fakat hücrelerin dışındaki sıvı kısımlarda potasyum bulunmamaktadır ve çok fazla tuz içermektedir. Hücrelerin dışındaki sular küçücük moleküllerine kadar milyonlarca yıl önce ilk canlı varlığın vücuda geldiği deniz suyuna benzemektedir. Daha sonra suda yaşayan canlılar, karaya yönelmeleriyle içlerindeki denizi de kendileriyle birlikte karaya taşıdılar. Çünkü karada onsuz yaşamak onlar için mümkün değildi.

Evet, kuru ve yakıcı çölde, okuma yazma bilmeyen cahil bir toplumda, hiçbir ilmi vasıta olmadan Kur’an esrarengiz mucizesiyle şöyle ilan etti: “O’dur ki insanı sudan yarattı.”

Üçüncü Merhale: Alak

“O insanı Alak’tan yarattı.”[62]

“Alak” sözlüklerde kadının rahminin duvarına yapışan küçük hayvancık olarak belirtiliyor. Bazı yerlerde sülük ve kan emici, hareket eden bir hayvan olarak da adlandırılmıştır. Günümüzde spermatozid mikroskopla incelendiğinde bol miktarda hareket eden canlı hayvancıklar göze çarpmaktadır. Bu hayvancıklar rahime ulaştıklarında sülük gibi rahmin duvarlarına yapışmaktadırlar.

Spermatozidin büyüklüğü yaklaşık olarak 4 cm³’tür ve her santimetresinde 100 ila 200 milyon küçük hayvancıklar bulunmakta ve bu hayret verici hayvancıkların tümü toplu olarak dişi hücre “ovül”e (yumurtaya) ulaşmayı amaçlamaktadırlar.

Genç bir kadının yumurtalığında yaklaşık olarak üçyüz milyon tane olgulaşmamış yumurta bulunmaktadır, fakat bunlardan sadece 400 tanesi olgunluk kazanmaktadır. Yumurtayla spermin karşılaştığı yer Fallop tüpüdür. Yumurta spermin kendisini bulabilmesi için özel bir sıvı salgılar. Spermler de bu sıvıyı izleyerek hedeflerine ulaşırlar.

Adetten kesilme zamanında ince kirpiksi tüycükler yumurta hücresini Fallop borularından biri boyunca rahime doğru ilerletir ve böylece de yumurtacık erkek spermleri kabul etmeye hazır hale gelir!

Dördüncü Merhale: Değersiz Sudan Yaratma

“Sonra insan neslini hakir bir sudan yarattı.”[63]

Spermler yani hayvancıklar, Kur’an-ı Kerim’in tabirine göre alaklar ve erkek hücreler, erkeğin spermatozidi ile birlikte yumurtalığın ağzına varır, içeri girdikten sonra onların arasında ansızın bir çatışma başlar. Bu acayip çatışma ortamında 200 milyon sperm saatte 15 km hızla kadının yumurtasına ulaşmak için yarışır ve fazla bir zaman geçmeden spermlerin ilk sırası yumurtalığın duvarına ulaşır. Yumurta spermin kendisini bulabilmesi için özel bir sıvı salgılar. Spermler de bu sıvıyı izleyerek hedeflerine ulaşırlar. Yumurta ise bir tuz tanesinin ancak yarısı büyüklüğündedir. Yumurtayla spermin karşılaştığı yer Fallop tüpüdür

Ansızın kuyrukları çok süratli hareket eden binlerce hayvancık yumurtalığı kuşatır. Hayvanların bu hareketlerine mikroskopla bakıldığında hafif rüzgarda hareket eden çimeni andırmaktadırlar. Bu hareketlilik hayvanlardan bir tanesi yumurtanın içine girene kadar devam etmektedir. Bütün spermler ilk olarak yumurtanın içine girmeye çalışır. Yumurtayı dölleyecek sperm yumurtaya yaklaştığında yumurtanın salgıladığı bir sıvı spermin koruyucu zırhını eritir ve spermin ucundaki eritici enzim kesecikleri açığa çıkar. Sperm yumurtaya ulaştığında bu enzimler yumurtanın zarını delerek spermin içeri girmesini sağlar. Yumurtanın etrafını kuşatan spermler içeri girmek için büyük bir yarışa başlarlar. Yumurtayı genelde tek bir sperm döller ve bu andan sonra başka bir spermin içeri girmesi ihtimali kalmaz. Bunun sebebi yumurtanın etrafında bulunan elektriksel alanın ilk spermin içeriye girmesiyle itici özellik kazanmasıdır. Böylece ilk sperm zarı delerek yumurtalığa girdikten sonra delik yer kapanır, yumurtanın protoplazması da toplanıp diğer spermlerin içeri girmemesi için bir tür sıvı salgılar. Sonuçta 200 milyon spermden sadece bir sperm yumurtayla birleşir ve insan denen varlık meydana gelmiş olur. Elbette Allah’ın istemesi ve kuşatıcı rahmet sayesinde iki ya da üç sperm de yumurtayı dölleyebilir ve bunun sonucunda da rahimde ikizler ya da üçüzler meydana gelir.

Beşinci Merhale: Emşac (Zigot)

“Gerçek şu ki biz insanı (erkek ve kadın menileriyle) karışık bir nutfeden yarattık.”[64]

Bir insanın meydana gelmesi için başlangıçta yumurta, yani dişi hücre spermlerden bir tanesini içine alarak rahime girmelidir. Beyaz bir tanecik olan yumurta, erkek hücrenin yani spermin 250 bin katıdır. Bundan dolayı yumurta sperm seliyle karşılaştığında onlardan bir tanesini içine almaktadır. Erkek hücrenin sayıları yarıya düşmüş olan kromozomları, yumurtanın kromozomlarına karışmakta ve sonuçta “zigot” adında yeni bir varlık meydana gelmektedir ki Kur’an literatüründe buna “emşac” denilmektedir.

Bu erkek ve dişi hücre için en iyi yaşam ortamı temin edilmiş olsa dahi, birleşmediği ve Kur’an’ın ifadesiyle “emşaç” denen zigotu meydana getirmedikleri taktirde yaşamaya güç yetirememekte ve de sonuç olarak ölmektedirler.

Döllenme olayından sonra zigot (emşac) bölünmeye başlamaktadır. Önce ikiye, sonra dörde, daha sonra sekize… bölünmekte, bu şekilde peş peşe bölünmelerin sonucunda da hücre yığınları meydana gelmektedir.

Altıncı Merhale: Cenin’in Şekillenmesi

“O, yaratan, var eden, şekil veren, Allah’tır. En güzel isimler onundur.”[65]

Hücrelerin, yani ceninin yapısının malzemelerinin tamamlanmasından sonra bol miktarda hücre, insan yapısının oluşumu için rahime verilmektedir ve rahimde ceninin oluşumu başlamaktadır.

İlk başta sayılması mümkün olmayan bu hücreler Allah-u Teala’nın kudreti ile geniş rahmetinin gölgesinde birbirinden ayrılmakta, daha sonra bunlardan her biri kendi özel yerlerine gitmektedirler. Beyin hücreleri, göz hücreleri, kulak hücreleri… Bu şekilde aynı organların zerreleri, birbirlerini bulup organ teşkil etmeye koyulmaktadır. Böylece ceninin yapısı hücreler vesilesiyle oluşturulmaktadır.

Ceninin sol tarafında bulunan küçük kese, ceninin besin kaynağı mesabesindedir. Kan içinde yüzen bu kese, sindirim sistemi ve teneffüs organı tarafından alınıp kana karıştırılan yiyecek, su ve oksijeni almakta ve göbek yoluyla bebeğe ulaştırmaktadır.

Allah’ın her şeyi kuşatan sonsuz rahmeti budur ve Allah’ın eserleri yaratılmışların her zerresinde güneşten daha aydın bir şekilde görülmektedir.

Yedinci Merhale: Cenin’in Üç Perde İle Örtünmesi

“Sizi de annelerinizin karınlarında üç katlı karanlık içinde çeşitli safhalardan geçirerek yaratıyor.”[66]

Yavaş yavaş cenini üç tane perde kaplamaktadır. Bu perdeler şunlardır:

a) Amniyon

b) Karyon

c) Desidüa

Görüldüğü gibi bugün modern biyoloji, bebeğin embriyolojik gelişiminin yukarıdaki ayette bildirildiği şekilde, üç farklı karanlık bölgede gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Ayrıca embriyoloji alanındaki gelişmeler bu bölgelerin de üçer katmandan oluştuğunu göstermiştir.

Batın duvarı üç tabakadan oluşur: Dış kas plakaları, iç kas plakaları, çapraz kaslar.

Benzer bir şekilde rahim duvarı da üç katmandan oluşur: Epimetrium, miyometrium ve endometrium.

Aynı şekilde embriyoyu saran kese de üç katmandan oluşur: Amniyon (rahimde fetusu saran en iç zar- amnion), koryon (orta amniyon zarı- chorion) ve desidüa (dış amniyon zarı- decidua).

Amniyon, ceninin dış yüzeyinde oluşan perdedir, bu perde ceninin etrafında genişlemekte ve ceninin arka tarafında Amniyon çukurunu oluşturmakta, daha sonra da amniyon çukurunda berrak bir su oluşmaktadır.

Koryon perdesi, Amniyon perdesinin dışında bulunmakta ve bu perdenin yardımıyla cenini korunmaktadır.

Desidüa (dış amniyon zarı- decidua) perdesi ise ceninin karın bölgesindedir ve sindirim borusu ile bağlantılı olarak sindirime yardımcı olmakta; hava, ışık, su, rüzgar ve darbeler sonucunda cenine gelecek zararları engellemektedir. Amniyon perdesi ile cenin arasında bir sıvı bulunmakta ve dışarıdan karına inmesi muhtemel darbeler bu sıvıya aktarılmaktadır. İşte budur Allah’ın her şeyi kuşatan rahmeti! Bu rahmetin en küçük bir bölümünü ceninin hal ve şekillerinde görmekteyiz.

Sekizinci Merhale: Ruh’un Üflenmesi

“Sonra ona (cenin) başka bir yaratılış (ruh) verdik. Şekil verenlerin en güzeli olan Allah’ın şanı ne kadar yücedir!...”[67]

Allah’ın kudretinin şaşırtıcı yönlerinden biri olan ve günümüz teknolojisinin ve gelişmiş düşüncelerin daha bir çok hakikatini keşfedemediği ceninin şekillenmesi olayından sonra da, ruhun üflenmesi aşaması gelmektedir ve bu aşama da başlı başına oldukça bir çok ilginç boyutlara sahiptir.

Yüce Allah rahmet ve iradesiyle cenin üzerinde hayret verici bir değişiklik meydana getirmekte, yani bu cenine ruh üflemekte ve cansız cenini canlandırmaktadır.

Bundan sonra cenine parmağını ağzına koyması öğretilmektedir ve bundan dolayı da bebek dünyaya geldikten hemen sonra annesinin memesini emebilmektedir.

Dokuzuncu Merhale: Doğum

“Allah sizi analarınızın karnından çıkardı.”[68]

Bebeğin doğum hadisesi de yaratılış mekanizmasında meydana gelen çok şaşırtıcı olaylardan sadece bir tanesidir. Cenin tam dokuz ay boyunca sakin, karanlık ve sıcak rahim ortamında yaşamaktadır ve şimdi de Allah’ın iradesi doğrultusunda ve O’nun rahmeti gölgesinde önceki yeri ile kıyaslamanın mümkün olmadığı yeni bir muhite geçiş yapmaktadır. Yani muhitine uyum sağlayabilmesi için de ilahi rahmet cenine gerekli bütün güç ve kabiliyetleri bağışlamıştır.

Böylece cenin yaklaşık sıcaklığı 37 c° olan ana rahminden, sıcaklığı azalıp çoğalan yeni muhite geçmesine rağmen bu yeni yeri ile uyum sağlamaktadır. Bu uyumun nasıl gerçekleştiği hususu ise tıp ilminin henüz de çözemediği sırlardan biridir. Karanlıktan aydınlığa adım atmakta ve bu yeni dünyanın göz alıcı nuruna o küçük ve latif gözleriyle tahammül etmektedir. Sulu ve yapışık bir muhitten kuru bir muhite gelmekte ve kendisini bu kuru ortama hiç ara vermeden motive etmektedir. Doğumdan önce göbek yolu ile beslendiği halde dünyaya geldikten sonra da ağzıyla yemek yemekte ve direk olarak hava teneffüs etmektedir![69]

Bunlar Allah-u Teala’nın geniş rahmetinin göstergesidir ki bütün her şeyi kuşatmıştır. İşte bu makamdan dolayı insan gerek bütün varlığıyla O’nun sonsuz nimetleri karşısında yüce dostuna şükretsin ve yalvararak ve ağlayarak, zillet ve miskinlik ve dertleşme diliyle maddi ve manevi sofrasının tamamlanması için şöyle demeledir:

“Allah’ım! Senin her şeyi kaplayan rahmetin hakkına senden talep ediyorum.”

Hak Teala’nın Geniş Rahmetinin İlginç Bir Cilvesi

Şimdi de Hak Teala’nın insanı ihata eden geniş rahmetinin daha ilginç bir perdesine kısaca bir göz atmamız gerekir.

Umulur ki böylece bu ilginç ve şaşırtıcı gerçek, gaflet örtüsünü gönül aynamızın üzerinden kaldırır, ruhumuzu nuruyla aydınlatır, batınımızda halis ibadete yönelmeye ve şevkimizin artmasına sebep olur ve korunacak hale geleceğimiz bir şekilde günahlara karşı olan nefretimizi artırır.

İnsanın beyin makinesi ilim cihetinden makinelerin en hayret verici olanıdır ve insanoğlunun yapmış olduğu en güçlü ve gelişmiş makinelerin bile yapmaktan aciz olduğu bir takım işler yapmaktadır.

Beyinin görevlerinden bir tanesi, çeşitli olayları belleğine alarak ve kayıt ederek hafıza gücünü teşkil etmesidir. İnsanın hafızası, beynin sadece küçük bir bölümüyle irtibat halindedir. Hafıza gücünü kanıtlamak için şu şekilde bir örnek verilmektedir:

Farz edelim bir adam ömründen 50 yıl geçmiş olsun da bu insan bütün hatıralarını hiç azaltıp çoğaltmadan yazmak istesin. Bu hatıraların yazılması için en küçük punto kullanmak şartı ile yaklaşık olarak 160 milyon tane 20 sayfalık büyük boy gazete kağıdına ihtiyaç vardır.

Geçmişteki hatıraları hatırlama mekanizması bir çok yönden aynı teyp kasetleri gibidir, bu ikisi arasındaki fark ise şudur: Beyin kasetinin elektrik enerjisi bedendeki sinirlerden temin edilmektedir ve hiç dönmeye de ihtiyaç yoktur.

Eğer bir insan beyninin aşağı yukarı yaptığı bütün işleri yapacak bir makine yapmak isterse, dünyanın en büyük binasının iki katı büyüklüğünde bir makineye ihtiyaç vardır ve bu makinenin elektrik enerjisinin temini için de dünyanın en büyük barajının gerekli elektrik üretiminin teminine tahsis edilmesi gerekir! İster istemez bu makinenin ampulleri ve kabloları ısınacaktır, bunları soğutmak için de bu dünyanın en büyük barajının bütün suyunu makinenin etrafında döndürülmesi gerekir. Bütün bunlara rağmen bu farz edilen makine, yine de normal bir insanın beyninin düşünce ve fikir açısından yapmamış olduğu bütün işleri yapmaya gücü yetmeyecektir.

Annenin memesinden süt emme emri, bebeğin beyninden iki dudağına iletilmektedir ve bebek hatasız ve sakin bir şekilde anne sütünü emerek besin almaktadır. Annenin bedeninde otomatik bir kimya fabrikası (laboratuar) vardır ki kanı çok faydalı, temiz ve latif bir yiyeceğe dönüşmektedir ve bu yiyecek bebeğin gıdasıyla ve sindirim sistemleriyle uyum içerisindedir.

Bu fabrika çok değerli ürünleri annenin göğüslerindeki iki depoda toplamaktadır ve onun ucundan bebeğin emmesiyle dışarı çıkmakta ve bebeğin bedeninin parçası olmaktadır.

Bu deponun ucunun ölçüsü bebeğin ağız ölçüsüyle uyum içindedir. Memesinin ucunda çok küçük delikler vardır ki bebeğin emmesiyle açılmakta ve tekrar sütün boşa gitmemesi için kendi kendine kapanmaktadır.

Cenin ana rahmine adım attıktan sonra süt üretim fabrikası faaliyete geçmekte ve yavaş yavaş çalışmaya başlamaktadır. Cenin ne kadar büyürse, fabrikanın faaliyetleri de o oranda artmakta ve doğum anına kadar bebeğin ihtiyacı oranında süt üretimi yapmaktadır.

Doğumdan sonra bebek ne kadar büyürse ve sindirim sistemi de ne kadar güçlenirse bu üretim fabrikası da ürünlerinde değişime gitmektedir.

Bu şaşırtıcı hakikat ve hayret verici olayların, iş ve oluşumların, değişim ve dönüşümlerin tümü insanın menfaatleri için meydana gelmektedir. Bütün bunlar Allah’ın rahmet, sonsuz muhabbet, şefkat ve kuşatıcı lütfünden başka neyin göstergesidir

İşte bu insan, hayranlık veren bu işler hakkında dikkatli, düşünerek ve tefekkür ederek yüce sevgiliye karşı şükranlığını gösterme yolunda adım atmalı ve her an daha çok feyizlere, özellikle de manevi feyizlere ulaşmak için Allah’a el açmalı ve bütün vücuduyla: “Allah’ım! Senin her şeyi kaplayan rahmetin hakkına senden talep ediyorum” demelidir.

Solunum Sistemi

Akciğerler normal bir yaşam süreci içerisinde ortalama 500 milyon defa açılıp kapanma olayını gerçekleştirmektedir.

Solunum sisteminde yüz binlerce salgı bezi vardır ki onlardan yapışkan bir sıvı salgılanmaktadır. Bu bezlerin görevi solunum anında toz- toprak içinde bulunan zararlı zerrelerin insan bedenine girmesini engellemektedir.

Eğer bu sıvı olmasaydı, söylediğimiz bu zerreler birkaç saniye içinde soluk borularını tıkayacak ve insanın ölümüne sebep olacaktı.

Solunum borusunda oraya bağlı çok küçük ince kirpiksi tüycükler vardır ki orayı sürekli olarak temizlemektedir. Bu tüycükler bir saniye içerisinde 12 defa bütün boruları süpürerek zarar verici zerreleri sindirim sistemine ulaştırmakta ve daha sonra orada zararsız hale getirilmektedir.

Solunum boruları akciğere ait 750 milyon keseye temizlenmiş havayı ulaştırarak, kandaki karbon ve oksidi, hayat verici oksijene dönüştürmektedirler.

Solunum sistemi bu küçük cüssesi, büyük görevi ve hayret verici işleriyle, duada işaret edilen “her şey”in bir parçası konumundadır ve de ilahi rahmetin tamamen kuşatması altında bulunmaktadır.

Deri

Bedenin derisinin de çok faydası vardır ki onlardan bazılarına işaret edelim:

1- Deride var olan çok küçük ve mikroskobik delikler vardır ve insanın teneffüsünün bir kısmı bu mikroskobik delikler vesilesiyle gerçekleşmektedir. Eğer bu delikler kapanacak olursa insan canlı kalmayacaktır.

2- Deri, ter üreten ve bu teri bedenden dışarı atan salgı bezlerine sahiptir. Bunlar sayesinde bedenin ısısı her zaman düzene girmekte ve yükseliş kaydetmemektedir.

3- Deride yağlı salgı bezleri vardır ki onlar ile sürekli kılları ve kendini yenilemekte ve yumuşak tutmaktadır.

4- Dışarıdan gelecek mikropların saldırısına karşı bedeninin yapısını korumaktadır.

5- Vücutta meydana gelen zehirleri terleme yolu ile dışarı atmakta ve bu işte böbreklere yardımcı olmaktadır.

6- Bedendeki faydalı sıvıların dışarı çıkmasını engellemektedir.

7- Dokunma duyusunun merkezidir. Cisimlerdeki soğukluğu, sıcaklığı, pürüzlüğü, düzlüğü, yumuşaklığı, sertliği, kalınlığı ve inceliği bize bildirmektedir.

Deri öyle bir cisimdir ki Allah’ın rahmetinin kuşatıcılığı altında bulunmaktadır ve eğer Allah’ın rahmetine bağlı olmasaydı, hiçbir zaman insan hayatında gözlemlenen bütün bu aksiyon ve reaksiyonlar asla vücuda gelmezdi.

Ey derdime derman olan

Ey yolumun sonu olan

Sana hizmet kemerini kalbime kuşandım

Ne dersen canımla itaat ederim

Gönülden sana hizmete soyundum

Canımla sana itaate koyuldum

İstediğini getir başıma

Ama bir an olsun kapından kovma

Bu baş senin hayalinde diridir

Bu can senin isteğinle diridir

Hayal başımda oturan sensin

İstek ruhumda gezinen sensin

Başsız beden dışında bir şey değilim ben

Cansız kalıp dışında bir şey değilim ben

Bir an sana kavuşursa elim

Can ve cihanı veririm karşılık

Ey canan ne can isterim ne cihan

Feyz’e sensin hem can hem cihan.

Bedenin Savunma Sistemi

Allah-u Teala, insanın vücudunu yarattığı zaman muhabbet ve lütuf, şefkat ve rahmetinden dolayı, bedene saldırıya geçen düşmanlara, yani mikroplara ve hastalıklara karşı beş tane müdafaa hattı karar kılmıştır:

1- Deri; ki baştan ayağa bütün bedeni bir kale gibi kuşatmıştır.

2- Lenf dokuları; ki bu lenf dokuları pamuk gibi dokulardır, derinin altında bulunurlar ve krem rengidirler. Bazen de bedende renk değiştirirler. Bu dokular bedenin bazı noktalarında kalın, bazı noktalarında incedirler. Eğer düşman deriyi geçerse, lenf dokularının direnişiyle karşılaşmaktadır.

3- Zar tabakaları; bunlar da bedenin bazı organlarını kaplamakta ve kapladığı organın rengiyle uyum sağlamaktadır. Görevi ise o organı zararlı şeylerden korumaktır.

Kalp gibi bazı organlar üç tane zar tabakasına sahiptir: Perikard: Bağ dokudan yapılmış, koruyucu çift kat şeklindedir. İki zar arası sıvı ile doludur. Bu sıvı kalbi dış etkilerden korur.

Miyokard: Kalb kaslarından oluşan orta tabakadır. Çizgili kastan yapılmıştır. Kulakçıklar da karıncıklardan incedir. Sol karıncık ise sağ karıncıktan daha kalındır. Kalbi besleyen koroner damarlar bu yapıda bulunur.

Endokard : Kalbin iç yüzeyini örten tek sıralı endotelyum tabakasıdır. Kalbin iç yüzünde aşınmayı önler. Kan damarları bulunmaz.

4- Midenin ekşiliği (asit); eğer düşman (mikrop) bedenin ilk müdafaa hattını geçer de midenin içine girerse, orada midenin ekşiliği (sidi) onları yok eder.

5- Akyuvarlar, Akyuvarlar, yuvarlak şekilli kan hücreleridir. Bedenin müdafaa hattını geçip kana karışan pis mikroplarla savaşmakta ve onları yok etmektedir. Kısacası vücudu yabancı maddelere karşı savunan kan hücreleridir. Çekirdek ve diğer organelleri vardır. Enfeksiyonlarda sayıları artar. Kemik iliği ve lenf düğümlerinde sentezlenir.

Dikkat edilmesi gereken nokta şudur ki, akyuvarlar bedene giren temiz mikroplarla her çeşit işbirliği içine girmektedirler.[70]

Bu şekilde insanı olaylardan ve afetlerden koruyan ve insana yaşam yolunda etki ve tepkileriyle yardımcı olan bütün bu örnekler, ilahi rahmet ve rahmani şefkatin kuşatmasının bir göstergesi değil midir? Doğrusu insan ne kadar da Allah’ın rahmetine mazhar bulunmaktadır? Bu rahmet, zahir ve batın en küçük zerrelerine kadar insanın vücudunu kaplamış ve bir an dahi insanı yalnız bırakmamaktadır!!!

Bitkiler ve Şaşırtıcı Faydaları

Bitkilerin sayısını, sahip oldukları etki, tepki ve vitaminleri, insanların hayat ve yaşantısında üstlendikleri rolleri, onları yaratan Allah’tan başka kimse bilmemektedir.

Bitkiler de “her şey”in bir parçası ve ilahi rahmetin zahir ve batınlarını kuşatmış olması hasebiyle vücutlarının bir köşesine ve diğer varlıkların hayatının bekası için üstlendikleri role işaret etmeye çalışalım.

Havada sınırlı miktarda oksijen gazı bulunmaktadır. Oksijen öyle bir hayatî maddedir ki, insanların, hayvanların ve bütün canlıların normal vücut ısıları ona bağlıdır ve insan ve hayvanların onsuz yaşantısı mümkün değildir.

Nefes alma esnasında bir miktar oksijen akciğerlere girmekte ve kana karışmaktadır, kan dolaşımı sistemiyle de bu oksijen bedenin diğer kısımlarına ulaştırılmaktadır.

Oksijen yiyecekleri, bedenin çeşitli hücrelerinde çok düşük bir ısıyla, yavaş ve sakin bir şekilde yakmakta ve bedenin normal ısısını meydana getirmektedir.

Yiyeceklerin yanma olayı esnasında “karbondioksit” adında zehirli bir gaz meydana gelmektedir. Bu gaz kanın yeniden akciğerlere döndüğü esnada kan ile birlikte tekrar akciğerlere girmekte ve teneffüs yoluyla dışarı çıkıp havaya karışmaktadır.

Bütün canlılar havadaki oksijeni almakta ve bu oksijeni karbondioksit olarak geri vermektedir.

Burada şöyle bir soru akla gelmektedir:

Neden havadaki oksijen bitmemektedir? Oysa miktarı sınırlı ve belirgin olduğundan ve de milyarlarca insan ve canlıların binlerce yıl bu oksijenden istifade etmesinden dolayı şimdiye kadar çoktan tükenmesi gerekirdi.

Her bir insan 24 saat içerisinde normal bir teneffüs şekli ile yaklaşık 250 gram saf karbonu ciğerlerinden dışarı atmaktadır. Eğer bütün insan topluluğunu 3 milyar olarak farz edecek olursak, bir yıl içerisinde 273, 750, 000 ton zehirli bir gaz olan karbondioksit üretmekte ve yaklaşık olarak aynı oranda diğer canlılar da teneffüs sistemleriyle bu üretimi yapmaktadırlar.

Her an düzenli bir şekilde artmakta olan bu zehirli gaz nereye gitmektedir? Eğer havada olsaydı, oksijenle olan dengesinin şimdiye kadar çoktan bozulması gerekirdi. Çünkü oksijen azalmakta ve karbon çoğalmaktadır. Öyleyse niye insanlar ve canlılar sürekli canlı kaldılar ve ölümle yüz yüze gelmediler?!

Bu sorunun cevabı şöyledir: İlahi rahmet bu sorunu çok kolay bir şekilde halletmiş ve en kolay yolla insanları ve canlıları bu gazın ölüm tehlikesinden kurtarmıştır.

O bu dünyadaki canlıların sayısını, teneffüsleri canlıların teneffüsünün tam tersi biçimde olan ve sayılarını hiç kimsenin bilmediği bir dizi canlılar da yaratarak artırmıştır. Bu canlı varlıklar ve sürekli insana hizmet eden varlıklar, bildiğimiz bitkiler topluluğudur.

Bunlar yaprakları vasıtasıyla nefes aldıkları zaman havadan karbon almakta, karbonu bünyesinde tutmakta ve dışarı oksijen vermektedirler. Bu yüzden bitkilerin varlıklarının önemli bir bölümünü karbonlar oluşturmaktadır.

Kur’an ayetleri ile aşıkların İmamı ve Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) melekuti sözlerinde de açıkça yer aldığı üzere, ilahi rahmet bütün yaprakları ihata etmiş bulunmaktadır ve bu esas üzere yapraklar, hayat mekanizmasını yok olma tehlikesinden korumaktadır ve yüce Hak Teala’nın kuşatıcı rahmetinin eserleri; bitkilerin gövdesinde, dalında, yaprağında, filizlerinde ve çiçeklerinde açık bir şekilde görülmektedir. Görmeyen kimse hastadır ve bu konuda düşünmeyen kimse ise cehalet ve gaflet kanserine yakalanmıştır.

İnsan, çeşitli sebzelerden, tahıl ürünlerinden ve meyvelerden bedeninin sağlığı, açlığın giderilmesi, tat almak ve yaşamını sürdürmek için Allah-u Teala’nın vermiş olduğu akıl ve şuur ile istifade etmektedir ve bütün bunlar ilahi rahmet sayesinde insanın büyük atölyesinde, bedenin ihtiyaçlarına göre renk, kemik, deri, sinir, ayak, damar, kan, saç, tırnak, enerji, ısı vb. şeylere dönüşmektedir.

Kalp gözünü aç ki canı göresin

Görülmeyen şeyi göresin

Eğer aşk iklimine yönelirsen

Bütün afâkı gülistan görürsün

O toprakların tüm ehlini

Göklerin etrafında döner görürsün

Gördüğünü gönlün ister senin

İstediğini kalbin görür senin

Başsız ve ayaksız oranın dilencisini

Dünya mülkü kafasıyla ağır görürsün

Hem orada çıplak ayaklı bir grubu

Ayakları başların üzerine basmış görürsün

Hem orada başı açık bir grubu

Başının üzerine arşın gölge ettiğini görürsün

Bazen vecd ve semanın her birini

İki alemi sardığını görürsün

Yardığın her tanenin içinde

Ortada güneşini görürsün

Var olan her şeyi aşka verirsen

Bir arpa tanesi zarar görürsen kafirim

Aşk ateşiyle yanıyorsan eğer

Aşkı can kimyası görürsün

Boyutlar darlığından geçersin

Mekansızlık mülkünün genişliğini görürsün

Kulağın duymadığını işitirsin

Gözün görmediğini görürsün

Sonunda öyle yere varırsın ki

Cihan ve içindekilerden birini görürsün

Birine aşk duy canı gönülden

Ta ki ayn’ul yakin ile açık göresin

Ki biri var ve ondan başka hiçbir şey yok

O tektir, O’ndan başka ilah yok.[71]

Haşerelerin (Böceklerin) ve Hayvanların Yaşam ve Varlık Alemindeki Rolleri

Böceklerin, hayvanların, deniz ve karadaki canlıların, kuşların ve sürüngenlerin sayısını ve vücutlarının varlık alemindeki büyük faydalarını, onları yaratandan ve rahmeti her şeyin zahir ve batınını çepeçevre kuşatmış olan Allah’tan başka hiç kimse bilemez.

Allah’ın bütün varlıklar üzerindeki kuşatıcı rahmeti, varlıklarından çok büyük etkiler vücuda getirmiştir ve bu arada insanın bütün bunlardan istifade etmesinin çok önemli bir yeri bulunmaktadır.

1- Aşılayıcı böcekler: Meyve ağaçlarının hem dişisi vardır, hem de erkeği. Hem erkeğin nutfesine benzer tozu (poleni) vardır, hem de dişiliğe delalet eden yumurtası. Eğer erkek ağacın tozu, kendi cinsinden olan dişi ağacın yumurtasına -ya da tam tersi olarak dişi ağacın tozu erkek ağacın tozuna-ulaşamazsa asla meyve meydana gelmez.

Bazı bitkilerin çiftleşmesi (döllenmesi) için yüce Rahman çok küçük böcekler yaratmıştır. Onlar bu görevi en güzel şekliyle yerine getirmektedirler. Bunun tozunu (polenini) onun yumurtasına ve onun tozunu bunun yumurtasına ulaştırmaktadırlar.

İşin ilginç tarafı ise bu becerikli işçilerin asla hata yapmamalarıdır. Onlar elmanın tozunu (polenini) şeftaliye veya eriğin tozunu kavunun yumurtasına ulaştırmazlar. Sadece elmayı elma ve şeftaliyi de şeftali ile döllendirmektedirler.

Şaşırtıcı başka bir yönde şudur ki ağaçlar da bu böceklere çalışmalarının karşılığı olarak ücret ödemektedirler ve bu ücret de ağaçların içerisine bu işçiler için konulmuş olan reçinedir. Onlar bu tatlı maddeyi yemekte ve adeta damadı geline ulaştırıp çocuklarını (meyvelerini) insana, evet, insana takdim etmektedirler. Ama insan ne yazık ki bütün bunlara rağmen kendisine gösterilen bunca muhabbet, lütuf ve rahmetin değerini bilmemektedir.

2- İnek ve Koyun: Doğa bilimcilerinin, tabiattaki her şeyin varlıkların ihtiyaçlarına göre düzenlendiğini söylemeleri doğru bir sözdür.

Evet, memeli hayvanlarda annenin göğsündeki süt, bebeğin ihtiyacı oranında bulunmaktadır. Fakat rahmeti bütün her şeyi kuşatan yüce Allah, inek ve koyunu bütün memeliler için geçerli olan bu genel kanundan istisna tutmuştur. Çünkü bu hayvanların sütü sadece kendi yavruları için değil, aynı zamanda beşer için de besleyici bir gıdadır.

İnek ve koyunun sütü bebekler, çocuklar hatta gelişmekte olan insanlar veya erişkinler için çok önemli bir besin maddesidir ve süt mamulleri beşerin besin ihtiyacının çoğunu karşılamaktadır.

Acaba yüce Allah’ın insana olan rahmet ve lütfü açık bir şekilde görülmüyor mu? Allah-u Teala sonsuz rahmeti sayesinde faydaları çok fazla ve zarar verme ihtimali ise çok az olan bu hayvanları insanın hizmetine vermiştir.

İnsan koyunun bütün organ ve uzuvlarından istifade etmektedir. Bu hayvanın baştan ayağa bütün vücudu insana hizmet etmektedir.

Şaşırtıcı ve dikkat edilmesi gereken bir nokta da şudur ki koyun; “et, süt ve yün için beslenen koyunlar” diye farklı kategorilere ayrılmasına rağmen, her üç grup koyunun da besin kaynağı aynıdır. Bu alemlerin yaratıcısının kudretini göstermektedir. Allah-u Teala bir tek hayvanın vücudunda, bir çeşit yemeği, insan için çok değerli üç farklı ürüne dönüştürmekte ve her ne kadar aralarında nankörler olsa da, insanın yiyecek ve giyecek ihtiyacını karşılamaktadır.

Koyun ilahi rahmetin kuşatmış olduğu “her şeyin” küçük bir parçasıdır. Hak Teala’nın bu varlık üzerindeki rahmetin eserlerini göstermek için bir çok kitap yazmak gerekir.

3- Bal arısı: Botanikçiler şöyle diyorlar: Çiçeklerin çoğunun, gün boyunca nektarı (balözü) yoktur. Günün belli bir saatinde nektarı bulunmaktadır ve de bu nektar bulundurma saati üç saati geçmemektedir. Bütün çiçekler aynı anda nektar bulundurmamaktadır. Bazıları sabahleyin, bazıları öğlen ve bazıları öğleden da sonra nektar bulundurmaktadır. Bal arısı, bitkileri ve zamanı çok iyi tanımaktadır. Çiçekleri ve bu çiçeklerin ne zaman nektar bulunduracaklarını çok iyi bilmekte ve belirledikleri bir saatte de çiçeğe yönelip nektarını almaktadırlar.[72]

Daha sonra çiçeğin nektarını kendi bedeninde tatlı, saflaşmış lezzet, enerji verici ve güzel renkli bir maddeye dönüştürmektedir ki dünyada var olan yiyecekler içerisinde eşi ve benzeri yoktur ve de bozulup kokuşma durumundan muhafaza edilmiştir.

Bütün bunların yanı sıra bal, Kur’an’ın da buyurduğu üzere insanın bazı hastalıklarına da ilaç olmaktadır: “Onda insanlar için şifa vardır.”[73]

Arı ve onun esrarengiz yaşantısı hakkında yüzlerce kitap yazılmıştır ki her sayfası zahiren küçük, fakat eserleri çok büyük olan bu insanın bütün işlerini kapsamış olan varlığı yüce Allah’ın kuşatıcı rahmetinin bir göstergesidir.

Eşsiz “Hidayet” Nimeti

Allah’ın genel rahmeti ve lütfü, insana yeryüzünün bir köşesinde belli bir süre için yer vermeyi, daha sonra bulut, rüzgar, sis, güneş, gezegenler… vb. bir çok şeylerin etki ve tepkisinden oluşan her türlü nimet ve ihsanlardan faydalandırmayı, bitkilerden temin edilen sebzeler, tahıl ürünleri ve meyvelerini hizmetine sunmayı, deniz, hava ve karadan elde edilen helal etlerle rızıklandırmayı ve yaşamını sürdürebilmesi için kendisine gerekli olan araç ve gereçleri temin etmeyi taktir etmiştir. Böylece akıl ve fikre dayanarak, irade ve tercihini, özgürlük ve hürriyetini kullanarak teşrii hidayeti, başka bir deyişle semavi kitapların, enbiyanın, imamların ve özelikle de Kur’an-ı Kerim’in açıkça ortaya koyduğu ve de eşsiz nimetlerden biri olan sırat-i müstakimi seçsin ve bu yolla yaratıcısına karşı olan görevlerini, vazifelerini ve sorumluluklarını bilsin ve aşk ve doğruluk içinde büyük bir himmetle bu görevini yerine getirmeye koyulsun. Bu yolla istenilen rüşt ve kemaline erişsin, dünyada olduğu bu sayılı birkaç günde ebedi olan ahiretini ve kalıcı yurdunu bayındır kılmaya koyulsun ve kendini Allah’ın rızasını ve cennetini elde etmek için hazırlasın.

İnsan eğer Hak Teala’nın bütün maddi ve manevi nimetlerini düşünecek ve dikkatli bir şekilde inceleyecek olursa, Allah’ın rahimiyet rahmetinin ve şefkat sahibi Allah’ın özel ve genel feyzinin, zahir ve batın, gayb ve şuhud, mülk ve melekut, bütün alemleri kuşattığını görecektir. Allah’ın geniş rahmetinin kendisini kapsadığını ve varlıklardan hiç birine, hatta kendisine yakınlaşmış meleklere dahi göstermediği bir şekilde onu inayet, lütuf, şefkat, kerem ve rahmetine mazhar kıldığını görecektir.

Bu durumda insan marifet kandiliyle aşk ile görev yolunda yürümeye koyulur ve imanın yardımıyla yüce dostla buluşmak için harekete geçer. Bir an olsun Hakk’a kulluk ve halka hizmetten geri kalmaz. Vücudunun bütün hücreleriyle; damar, ayak, organ ve uzuvlarıyla, aşık gönlüyle, hayran ruhuyla, konuşan diliyle, hal sahibi batınıyla, yanık göğsüyle, et, deri, kemik ve bütün varlığıyla, mütevazi ve alçak gönüllü bir şekilde, gece gündüz ezeli ve ebedi sevgilinin huzurunda, sonsuz rahmete tevessül ve temessük ederek şöyle der:

Ey melik! Seni zikrederim ki sen temiz ve ilahsın.

Senin kılavuzum olduğun yoldan başkasına gitmem

Her zaman seni birlerim ki sen tevhide layıksın

Sen hekimsin, sen azimsin, sen kerimsin, sen rahimsin

Sen fazilet kaynağısın, sen övgüye layıksın

Meşakkat, acı, dert ve ihtiyaçtan münezzehsin

Korku, ümit, hesap ve sorgudan berisin

Seni vasfetmek olmaz ki sen akıllara gelmezsin

Senin benzerin bulunmaz ki sen vehimlere sığmazsın

Sen bütünüyle izzet, celal, ilim ve yakinsin

Sen bütünüyle nur, sevinç, cömertlik ve mükafatsın.

Bütün gaybı sen bilirsin ve bütün ayıpları sen örtersin

Bütün çoklukları azaltır, bütün azlıkları çoğaltırsın

O’nun benzeri yoktur, O Samed’dir ve zıddı yoktur

Saltanat kimin içindir? Sen buyuruyorsun ki o sana layıktır

Senai’nin dudak ve dişleri hep seni birler

Ola ki cehennem ateşinden bir kurtuluş elde etsin.[74]

İnsan sırat-ı müstakim ve ilahi doğru hidayeti seçmek, görev ve vazifeleriyle amel etmek, helal ve harama riayet etmek ve Allah’ın kullarına hizmet etmekle, Allah’ın kendisine verdiği birer rahmeti olarak Kur’an-ı Kerim’in buyruğu esasınca minnetsiz yüce ve büyük ecre, hakkın rızasına, devamlı cennette kalmaya hak kazanmaktadır.

Allah’ın Rahmeti

İnsan eğer yaşamı boyunca cehaletten veya gafletten veya unutmaktan ya da başka bir sebepten dolayı isyan eder veya hataya düşerse, söylendiği şekliyle tekrar Hak Teala’ya döner, tövbeye sarılır ve hatasını telafi ederse, kesinlikle Allah’ın af ve bağışlanma, mağfiret ve rahmetine nail olur. Özellikle de eğer insan, rahmet gecesi olan ve de Kumeyl duasının okunmasıyla merhamet sahibi Allah’ın rahmet, bağış ve mağfiret yağmurunun kesin olarak yağdığı Cuma gecesinde tövbe ederse kesinlikle tövbesi kabul olur.

“De ki: “Ey nefislerine karşı aşırı giden kullarım, Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Allah bütün günahları bağışlar. Çünkü O, çok bağışlayan, çok esirgeyendir.”[75]

Melekuti cümleler ve arşî ibaretlerle biten ayetler Kur’an’da çoktur. Örneğin: “Muhakkak ki Allah çok bağışlayandır, çok esirgeyendir.”[76]; “Allah kullarına karşı şefkatli olandır.”[77]; “Allah ise kendi izniyle cennete ve mağfirete çağırır.”[78]; “Ve bilin ki şüphesiz Allah bağışlayandır, halimdir.”[79] “Allah rahmetini dilediğine tahsis eder”[80]; “Allah büyük fazl sahibidir.”[81]; “Şüphesiz Allah, çok affeden, çok bağışlayandır.”[82]; “Çünkü Allah, tövbeleri çok kabul edendir, çok esirgeyendir.”[83]; “O Allah merhametlilerin en merhametlisidir.”[84]; “Şüphesiz Rabb’inin affı geniştir.”[85]

Bu ayetlerin ifadesi hasebiyle de Allah’a doğru yönelmek, günahlardan tövbe etmek, isyan ve hatalarını telafi etmek farzdır ve Allah’ın rahmetinden ümidi kesmek ise haram ve büyük günahtır.

Rahmet Kapısının Rivayetleri

Ebu Said el-Hudri, Peygamber Efendimiz’den (s.a.a) şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: “Günahkar müminler cehenneme götürüldüğü zaman ateş onlara serin olur. Dışarı çıkarıldıklarında yüce Allah tarafından meleklere şöyle seslenilir: Bunları benim fazl ve rahmetimden dolayı cennete götürün ki benim merhamet denizim, memnuniyetim ve lütfüm sınırsız, fazl ve ihsanım sonsuzdur.”

Ehl-i Beyt’den (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Kıyamet günü olduğunda, Allah-u Teala iman ehlini bir yerde toplar ve şöyle buyurur: Ben sizin üzerinizde olan hakkımdan vazgeçtim. O halde siz de birbirinizin üzerinde ne hakkınız varsa helal edin ki cennete giresiniz.”

Rivayette şöyle yer almıştır: “Kıyamet günü olduğunda iman ehlinden bir kulu Allah’ın huzuruna çıkardırdıklarında kendisine şöyle hitap edilir: Ey kulum! Nimetimi günah yolunda kullandın ve senin için nimetimi ne kadar artırdıysam sen de isyanını artırdın.” Bu yüzden kul günahından dolayı utanarak başını yere eğer, rahmet dergahından kendisine şöyle hitab edilir: Ey benim kulum! Başını kaldır ki günah işlediğin o saatte seni bağışladım ve günahının üzerine af çizgisini çektim.”

Başka bir rivayette ise şöyle yer almıştır: “Bir kulu yakına getirirler, o zavallı günahının çokluğundan dolayı başını yere eğer ve utancından ağlamaya başlar. Rahmet ve izzet dergahından kendisine şöyle seslenilir: Gülerek günah işlediğin gün seni utandırmadım; bu gün ise utancından ve mahcubiyetinden dolayı başını öne eğiyor, günah işlemiyor ve hüngür hüngür ağlıyorsun, o halde nasıl seni azap edebilirim ki, Günahlarını affettim ve sana cennete girme iznini verdim.”

Peygamber Efendimiz’den (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Allah’ın yüz tane rahmeti vardır, bunlardan sadece bir tanesini dünyada göstermiş ve kulları arasında paylaştırmıştır. Geriye kalan doksan dokuz tanesini ise kendi ihsan hazinesinde saklamaktadır ve ahirette o bir taneyi de bunların üzerine ekleyerek kullarına armağan edecektir.”[86]

Muhaddislerin reisi ve eşi az bulunan hadisçi Şeyh Saduk, Masum İmamlar’ın birinden şöyle şöyle buyurduğunu rivayet ediyor: “Kıyamet günü olduğunda, ilahi rahmet öyle cilve edecek ve günahları grup grup bağışlayacaktır ki kovulmuş şeytan dahi Allah’ın affından dolayı ümide kapılacaktır!”

Çok önemli bir rivayette şöyle yer almıştır: Mümin bir kulu kabre koyduklarında, üzerini örttüklerinde, sonra da dostları ve arkadaşları geri dönüp onu mezarın çukurunda yalnız başına bıraktıklarında, izzet sahibi Hak Teala lütuf ve rahmetiyle ona şöyle hitap eder: “Ey benim kulum bu karanlık yerde yalnız kaldın. Oysa sen onları (dostları) sevindirmek için günah işledin ve onların rızasını benim rızama tercih ettin. İşte onlar senden ayrıldılar, seni yalnız bırakıp gittiler. Bugün seni bütün varlıkların şaşıracağı bir şekilde geniş rahmetimle okşayacağım” Sonra meleklere şöyle hitap edilir: “Ey benim meleklerim! Kulum garip, kimsesiz, yardımcısız ve vatanından uzaktır, şimdi bu kabirde benim misafirimdir, gidip ona yardım edin, cennet kapılarından birini yüzüne açın, ona çeşitli yiyecekler ve hoş kokulu bitkileri hazırlayın ve sonra kulumu bana bırakın ki kıyamet gününe kadar onun munisi ben olacağım.”[87]

Rahmet Destanları

Başka bir rivayette ise şöyle yer almıştır: “Kıyamet günü olduğunda kulu hesap yerine getirirler, günahlarla dolu olan amel defterini sol eline verirler, kul defteri alacağı zaman dünyada adet edindiği üzere “bismillah” lafzını dile getirir ve Allah’ın rahmetini dile getirerek amel defterini alır, amel defterini açtığında sayfalarının beyaz olduğunu ve o defterde hiç bir yazının yazılmadığını görür. O zaman şöyle sorar: “Burada yazılı bir şey yok ki okuyayım.” Melekler şöyle der: Bu defterde günahların ve hataların yazılmıştı. Ama bu ayetin (besmele) bereketiyle silindi ve aziz olan Allah seni bağışladı.[88]

İsa ve Günahkar

Rivayetlerde şöyle yer almıştır: Bir gün Hz. İsa ve Havarilerinden bir topluluk yoldan geçiyorlardı. Günahkarlığı ile tanınan biri onları gördü, gönlünde hasret ateşi alevlendi, gözünden pişmanlık gözyaşları boşaldı, kötü yaşantısını ve karanlık halini gözden geçirdi, kan dolu yüreğinden içten bir ah çekti ve hal diliyle şöyle dedi:

Ya Rab! Eli boş, gözü yaş dolu olan benim

Ruhu yorgun, yüreği yanık, sinesi kebap olan benim

Amel defteri siyah, ömür zayi ve iş bozuktur

Kerem ile kendi fazlınla elimden tut benim

Daha sonra kendi kendine şöyle düşündü: Gerçi ben bütün ömrüm boyunca hayır yolunda bir adım dahi atmadım ve bu pislik ve kirlilik içinde pak insanlarla birlikte olmaya layık biri değilim, ama bu topluluk Allah’ın dostlarıdır. Eğer onlar ile dostluk ve uyum içerisinde iki üç adım yürüyecek olursam bunun ecri asla zayi olmaz”

Daha sonra kendisini Ashabı Kehf’in köpeğinin yerine koydu ve feryat ederek Allah dostu grubun peşi sıra yola koyuldu.

Havarilerden biri geriye döndü ve zamanındaki kötülerden biri olarak meşhur olan o gencin kendilerinin ardı sıra gelmekte olduğunu görünce şöyle dedi: “Ey Ruhullah! Ey temiz ruh! Bu ölü kalpli küstah adam bizimle birlikte olma liyakatini nerden edindi ve bu aşağılık pis insanın bizim ardımızdan gelmesi hangi dine göre revadır? Onu kov ki ardımızdan gelmesin ve bizimle birlikte olmasın. Aksi taktirde günahlarının uğursuzluğu, bizim hayatımıza da girecektir.”

Hz. İsa (a.s) o şahsa ne diyeceğini ve o adamı kendilerinden nasıl ayıracağını düşünmeye koyuldu. Aniden kendisine ilahi bir vahiy ulaştı: “Ey Ruhullah! O kendini beğenmiş ve kuruntularına kapılmış dostuna de ki: “Bu güne kadar yapmış olduğu bütün hayırlarını o iflas etmiş kuluma aşağılık gözüyle baktığı için amel defterinden sildik. Dolayısıyla sıfırdan amel etmeye başlasın ve o pişmanlık ve hasret içinde dergahımıza yönelen fasık günahkarı da müjdele ki yüzüne başarı kapısını açtık ve hidayet yolunda onu desteklemek için kendisine inayet kılavuzunu gönderdik.”[89]

Günahkar Genç

Molla Fethullah Kaşani, Menhec’us-Sadıkin adlı kitabında ve Ayetullah Kelbasi ise Enis’ul Leyl adlı kitabında şöyle nakletmişlerdir: “Malik-i Dinar zamanında günah ve isyan ehli zümresinden bir genç dünyadan göçtü. İnsanlar günahları sebebiyle onun cenazesini defnetmediler. Aksine onu oldukça pis ve çöplük dolu bir yere atıp gittiler. Geceleyin rüya aleminde Hak Teala tarafından Malik-i Dinar’a şöyle söylendi: “Kulumuzun cenazesini oradan al, yıka, kefenle ve salihler ile temizlerin mezarına göm.”

Malik-i Dinar şöyle arz etti: “O, fasıklar ve kötüler grubundandır. O nasıl ve hangi vesileyle Allah’ın dergahına yakın olabildi?” Malik-i Dinar’a şöyle cevap verildi: “Ölmek üzereyken, ağlayan gözlerle şöyle dedi: “Ey dünya ve ahiretin sahibi! Dünya ve ahireti olmayan bu kuluna acı.”

Daha sonra Malik-i Dinar’a şöyle denildi: “Ey Malik! Hangi dertli insan dergahımıza geldi de derdine deva vermedik? Hangi ihtiyaç sahibi dergahımıza yöneldi de ihtiyacını gidermedik?”[90]

Müstecap Dua

Hal ehli ve arifler zümresinden olan Mansur b. Ammar zamanında zengin bir kimse, günah dolu bir şölen düzenledi. Kölesine dört dirhem veerrek, misafirleri ağırlamak için gereken şeyleri almasını emretti. ve onu pazara gönderdi.

Köle pazara giden yolda, Mansur b. Ammar’ın meclisinin önünden geçti ve kendi kendine şöyle dedi: “Biraz durayım da Mansur b. Ammar’ın ne dediğini dinleyeyim.”

Mansur’un meclisindeki bir fakir için bir şeyler talep ettiğini ve şöyle dediğini işitti: “Herkim bana dört dirhem infakta bulunacak olursa, ben de onun hakkında dört duada bulunurum.” Köle kendi kendisine şöyle dedi: “En iyisi günah ehli için yiyecek ve şarap alacağıma bu dört dirhemi Mansur b. Ammar’a vereyim de benim hakkımda dört duada bulunsun.”

O köle dört dirhemi Mansur’a verdi ve şöyle dedi: “Benim hakkımda dört dua et.”

Mansur şöyle dedi: “Hangi işler hususunda sana dua edeyim? Duanı açıkla!”

Köle şöyle dedi: “Evvela, dua et ki, Allah beni efendimin kulluk ve kölelik esaretinden kurtarsın. İkinci olarak, efendime dua et ki tövbe başarısını elde etsin. Üçüncü olarak, dua et ki Allah infakta bulunduğum bu dört dirhemin karşılığını versin. Dördüncü olarak, dua et ki Allah beni, efendimi ve efendimin meclisine katılanları bağışlasın.”

Mensur dört duada bulundu ve köle eli boş olarak efendisine geri döndü. Efendisi, “Neredeydin?” diye sordu. Köle şöyle dedi: “Ey efendim! Dört dirhemi verdim ve yerine dört dua aldım.” Efendisi, “Dört dua nedir?” diye sordu. Köle şöyle dedi: “Birinci dua, kölelik esaretinden kurtulmam içindi.” Efendisi şöyle dedi: “O halde seni Allah yolunda azat ettim.” Köle şöyle devam etti: “İkinci dua da efendimin günahlardan tövbe etme başarısı elde etmesi hakkındaydı.” Efendisi şöyle dedi: “O halde ben de tövbe ettim.” Köle şöyle devam etti: “Üçüncü dua da, Allah’ın, infakta bulunduğum bu dört dirhemin bedeleni bana bağışlata bulunması hakkındaydı.” Bunun üzerine efendisi ona dört dirhem verdi. Köle şöyle devam etti: “Dördüncü dua da merhametli olan Allah’ın beni, seni ve meclis ehlini bağışlaması hakkındaydı.” Efendisi şöyle dedi: “Benim elimden gelen şeyleri yerine getirdim. Benim, senin ve meclis ehlinin bağışlanması ise benim elimde olan bir şey değildir.” Efendisi geceleyin rüya aleminde Hak Teala tarafından bir münadinin kendisine şöyle nida ettiğini işitti: “Ey kul! Sen bu fakirlik ve yoksulluğuna rağmen görevini yerine getirdin. Biz bu sonsuz kerem ve bağışımıza rağmen nasıl olur da görevimizi yerine getirmeyiz? Biz seni, köleni ve bütün meclis ehlini bağışladık.”

Kerim Olan Allah’ın Huzuruna Varmak

Hikmet sahibi bir kimse bir yoldan geçerken bir grubun, yaptığı günah ve fesat sebebiyle bir genci, şehirden dışarı çıkarmak istediklerini ve bir kadının da arkasından şiddetli bir şekilde ağladığını gördü ve o kadının kim olduğunu sordu. Ona kadının söz konusu gencin annesi olduğunu söylediler.

Hikmet sahibi kimse şöyle diyor: “Ben bu duruma çok acıdım ve o topluluk nezdinde şefaatte bulunarak kendilerine şöyle dedim: “Bu defa bu genci bağışlayın. Eğer yeniden günah ve fesada geri dönecek olursa o zaman onu şehirden dışarı çıkarın.”

Hikmet sahibi adam daha sonra şöyle diyor: “Bir müddet sonra o bölgeye geri döndüm. Orada kapının arkasından bir inleme sesi işittim. Önce o genci günaha geri döndüğü sebebiyle şehirden dışarı çıkardıklarını zannettim ve bu gencin şehirden ayrıldığı için ağladığını sandım. Kapıyı çaldım. Gencin annesi kapıyı açtı. O gencin halini sordum. Bana şöyle dedi: “O genç dünyadan göçtü, hem de ne şekilde göçtü! Eceli yaklaştığı zaman bana şöyle dedi: “Anneciğim! Komşularımı benim öldüğümden haberdar kılma. Ben onlara eziyet ettim. Onlar beni günahım sebebiyle kınadılar. Dolayısıyla da onların benim cenazemin yanında durmalarını istemiyorum. Sen bizzat beni kefenle. Bu yüzüğü bir müddet önce aldım. Üzerinde “bismillahirrahmanirrahim” cümlesi yazılıdır. Bu yüzüğü de benimle birlikte defnet. Kabrimin kenarında Allah’tan beni bağışlamasını ve günahlarımı affetmesini iste.” Ben de vasiyetinle amel ettim. Onu gömdükten sonra geri dönerken, adeta şöyle bir ses işittim: “Anne! Git ve rahat ol! Ben yüce ve kerim olan Allah’ın huzuruna vardım.”[91]

Tövbe Üstüne Tövbe

Attar, Mentık’ut-Tayr adlı kitabında şöyle rivayet etmektedir: “Bir şahıs, günah üstüne günah işledikten ve bir çok suçlara bulaştıktan sonra tövbe etme başarısını elde etti. Tövbe ettikten sonra da nefsinin isteklerinin galebe çalması sebebiyle yeniden günaha düştü. Ama bir müddet sonra yeniden tövbe etti. Bu defa yeniden tövbesini bozdu ve günaha bulaştı. Sonunda da bazı günahlarının cezasını gördü. Sonunda ömrünü boş yere geçirdiğini ve ölümünün yaklaştığını hissedince de tövbe etme düşüncesine kapıldı. Ama utanç duyduğu için tövbe etme yüzünü de bulamadı. Tıpkı ateş üzerindeki bir buğday tanesi gibi yanıp duruyordu. Sonunda bir seher vakti gaybi bir münadiden şöyle işitti: “Ey merhametli olan Allah’ın günahkar kulu! Sen ilk defa tövbe edince seni bağışladım. Sen tövbeni bozduğun zaman senden intikam alabildiğim halde sana mühlet verdim. Sonunda yeniden tövbe ettin ve ben de tövbeni kabul ettim. Ama üçüncü defa yine tövbeni bozdun ve yine kendini günahlara bulaştırdın. Şimdi eğer tövbe etmek istiyorsan tövbe et ki ben de senin tövbeni kabul ederim.”[92]

Yolunu Kaybeden Kimsenin Duasına Cevap Verilir

Attar, Mantık’ut-Tayr adlı kitabında şöyle rivayet etmektedir: “Bir gece Ruh’ul Emin Sidret’ul Münteha’da iken, merhamet sahibi olan Allah nezdinden “Lebbeyk” nidasını işitti. Ama bu “Lebbeyk” sözünün kime cevap olarak söylendiğini anlamadı. Dolayısıyla da “Lebbeyk” sözünü işitmeye layık olan kimseyi tanımak istedi. Bütün gök ve yerde kimseyi bulamadı. Hak Teala’nın nezdinden sürekli “lebbeyk” sesini işitiyordu.

Yeniden baktığı halde, bu cevap makamına layık olan bir kul bulamadı ve bunun üzerine şöyle arz etti: “Allah’ım! İnlemesine cevap verdiğin bu kulu bana da göster.” Kendisine şöyle hitap edildi: “Rum topraklarına bir bak.” Ruh’ul Emin, Rum topraklarına bakınca, bir putperestin Rum puthanesinde hüngür hüngür ağlayarak putuna seslendiğini gördü. Cebrail bu olayı görünce, büyük bir şaşkınlık içinde şöyle arz etti: “Bir putperestin putunu övdüğü ve ona yalvarıp yakardığı halde sen lütuf ve rahmetin üzerine ona cevap veriyorsun! Bu nasıl olur? Bana açıkla” Kendisine şöyle hitap edildi: “Kulumun kalbi kararmış ve bu yüzden de yolunu kaybetmiştir. Ama onun yalvarıp yakarma niteliğinden hoşlandığım için ona cevap vermekteyim ve ona lebbeyk demekteyim. Bu vesileyle onun yolunu bulmasına yardımcı olmaktayım.” Bunun üzerine o şahsın dili merhametli olan Allah’ı anmaya başladı.”[93]

Bir İsmin Mutsuz Kimselerin Defterinden Silinip Mutluların Defterine Yazılması

İrfani ve ilmi olan çok önemli kitaplardan birinin sahibi yani Feyz-i Kaşani asrının sonraki dönem alimlerinden birinin yazmış olduğu Tefsir-u Fatihat’ul Kitab sahibi şöyle rivayet etmektedir: “İsrail oğullarında bir abit kul vardı. Bu abit kul, insanlarla sohbet etmekten yüz çevirmiş ve bir köşede uzlete çekilmişti. Vakit sayfalarına öylesine bir kulluk ve itaat yazmıştı ki gökteki melekler onu dost edinmişlerdi. Vahiy perdesinin sırlarının mahremi olan Cebrail bile bu şahsı ziyaret etme arzusu içinde Hak Teala’dan göklerden yeryüzüne inmeyi diledi. Kendisine şöyle arz edildi: “Levh-i Mahfuza bir bak da adımın nerde olduğunu gör” Cebrail Levh-i Mahfuza bakınca o abit kulun adının mutsuzların defterine yazılmış olduğunu gördü. Kaza ve kaderin bu yaptığına şaşırdı. Onu görme düşüncesinden vazgeçti ve şöyle arz etti: “Ey Allah’ım! Hiç kimse senin hükmün karşısında duramaz. Bu ilginçliği görmeye insan güç yetiremez.” Kendisine şöyle hitap edildi: “Uzun bir süredir onu görmek istiyordun ve kalbin onu görme aşkıyla yanıp tutuşuyordu. Şimdi onu görmeye git ve gördüğün şeyleri ona bildir.”

Cebrail, o abidin tapınağına indi. Onu oldukça zayıf ve cılız biri gördü. Kalbi şevk ateşiyle yanmış, gözü muhabbet ateşiyle tutuşmuştu. Bazen tıpkı bir kandil gibi itaat mihrabının önünde yürek yakıcı bir şekilde bazen de tıpkı bir seccade gibi tevazu üzere yere kapanarak yalvarıp yakarıyordu. Cebrail ona selam verdi ve şöyle dedi: “Ey abit! Kendini zahmete düşürme. Zira senin adın Levh-i Mahfuz’da mutsuz kimselerin defterine yazılmıştır.”

Abid bu haberi duyunca seher vakti esen rüzgarın açtığı bir tomurcuk gibi gülümsedi ve güzel bir gülü görünce ötmeye başlayan güzel sesli bir bülbül gibi dile gelerek, “elhamdulillah” dedi.

Cebrail şöyle dedi: “Ey fakir yaşlı! Böylesine içler acısı ve hüzünlendirici bir haber karşısında “inna lillah” demek gerekir, sen elhamdülillah mı diyorsun? Sen yaslara bürünmen gerekir, sevinç izharında mı bulunuyorsun?”

Yaşlı abit şöyle arz etti: “Bu sözleri bırak! Ben kulum, o ise Mevla! Kulun mevlanın istekleri karşısında bir isteği bulunmaz ve O’nun iradesi karşısında bir irade olmaz. Mevla istediğini yapar. İrade dizginleri, Allah’ın kudret elindedir. Allah istediği yere götürür. İktidar dizginleri Allah’ın iradesi altındadır. O istediğini yapar. Elhamdülillah eğer cennete girmek için O’na layık değilsem, bari cehennem odunu olayım.” Cebrail bu abidin halinden şaşkınlığa düştü ve ağlamaya başladı. Bu halet üzere kendi makamına geri döndü. Hak Teala ona şöyle emretti: “Şimdi levh-i mahfuza bak ki ressam, “Allah dilediğini siler, dilediğini bırakır”[94] diye ne de güzel bir resim çizmiş ve şekillendiren yaratıcı “Allah dilediğini yapar”[95] diye ne de güzel boyamıştır.”

Cebrail baktığı zaman, kulun adının mutluların defterine yazılı olduğunu gördü. Yeniden hayrete düştü ve şöyle arz etti: “Allah’ım! Bu olayda çok gizli bir sır vardır. Suçlu birinin mahrem birine dönüşmesindeki hikmet nedir?” Kendisine şöyle bir cevap geldi: “Ey vahiy sırlarının emini ve emir ve yasaklar nurlarının indiği yer!” Abit kulu, adayı olduğu halden haberdar kıldığın halde inleyip durmadı ve sızlayarak alnını toprağa dayamadı, aksine sabır yoluna koyuldu. Benim kaza hükmüme rızayet gösterdi ve “elhamdulillah” kelimesini dile getirdi. Beni bütün övgülerle övdü. Dolayısıyla da “elhamdulillah” sözünün bereketiyle ve de kerem ve rahmetim hasebiyle adını mutsuzların defterinden sildim ve mutluların defterine kaydettim.”[96]

Ey Allah’ım! Rahmetin herkesin deryasıdır

Oradan bir damla bize yeterdir

Eğer günahkar kulların çirkeflerini

O denizde yıkarsan bir defa

Bir an olsun o deniz bulanmaz

Ama dünyanın işi aydınlanır

Ey Allah’ım! Biz hepimiz şaşkınız

Günah deryasına bulaşmış haldeyiz

Baştan sona bir hiçlik içindeyiz”

“Allah’ım! Benim ismet perdesini yırtan günahlarımı bağışla”

Günah

Allah’ın, Peygamberlerin ve İmamların (a.s) emirlerine aykırı olan hareketler, ameller, haletler, davranışlar, ahlak ve fiiller günah sayılmıştır. Bazı günahların şiddet ve ağırlığı o kadar büyüktür ki, o fiili yapan kimseler, Allah’a ve Peygamberine karşı savaş ilan etmiş olmaktadırlar.[119]

Dünyada insanın yaptığı günahlar, yarın sürekli olarak günahkarı çepeçevre saracak olan kıyamet ateşi olacaktır.

“Yetimlerin mallarını haksız yere yiyenler, karınlarına ancak ateş tıkınmış olurlar.”[120]

Günah, yüce bir sofradan ve rahim olan Allah’ın rızkından yemek ve yüce olan Allah’ın nimetlerinden istifade etmek, ama nankörlük etmektir.

Uzun bir ömür boyu, Allah’ın nimetlerinden istifade etmek, ama nankörlük etmek büyük bir insafsızlıktır.

Tuz Yemek ve Tuz Sahibine Hürmet Göstermenin Hikayesi

Zalim ve kan dökücü bir devlet olan Abbasilerin aleyhine devrimci özgürlük hareketini başlatan Sistan bölgesinin ünlü çehresi, Yakub-i Leysi, gençliğinin ilk yıllarında sadece bir kalaycıydı. Bir müddet kalaycılık işiyle meşgul oldu. O işinden elde ettiği parayı, cömertçe yaşıtlarıyla yiyordu.

Onun cömertlik, cesaret ve özgürlükçü yapısı, korkusuz ve gayretli gençlerin etrafına toplanmasına sebep olmuştu.

Yakub-i Leysi, kalaycılık işinden el çekerek kendisine bağlanan gençlerle birlikte başka bir işe yöneldi. Sonunda o işten el çekerek arkadaşlarıyla beraber, Sistan emirinin mallarının hazinesini çalmaya koyuldu. Bu hazine, güçlü bir orduyla korunuyordu. Dolayısıyla bu hazineye ulaşabilmek hiç de kolay değildi. Sonunda, şehrin dışından hazinenin altına kadar bir kanal kazmayı ve böylece, emirin mallarına ulaşmayı ve büyük bir hızla bütün mallarını ele geçirmeyi planladılar.

Bu kanalı kazmak, altı ay sürdü. Sonunda bir gece vakti, altını oyarak hazineye girdiler. Bütün altın, gümüş, dirhem, dinar ve kıymetli cevherleri, dışarıdaki hazine muhafızlarının anlamayacağı bir şekilde çeşitli torbalara doldurdular ve o malı kazdıkları kanaldan şehrin dışına götürmeye hazırlandılar. Yakub-i Veysi, gece karanlığında cevhere benzer parlak bir şey gördü. Zifiri karanlıktan dolayı o şeyin ne olduğunu bilmeyince, diliyle o şeyin ne olduğunu anlamaya çalıştı. Sonunda bir parça tuz kristali oldu. Kendisiyle gelen tüm arkadaşlarına hemen o malları bırakmalarını ve o kanal yoluyla şehrin dışına doğru hareket etmelerini emretti. Ona itaat eden gençler, eli boş bir şekilde, şehrin dışına çıktılar ve Yakub-i Leysi’ye bu işin sebebini sordular. Yakub şöyle dedi: “Bu hazineye ulaşmak için altı ay zahmet çektiğim halde bütün malları götürmem ve hazineyi ele geçirmem gerekirken, ben Sistan Emiri’nin tuzunu tattığım için, bu malları yağmalamayı insaf ve mertliğe aykırı gördüm.”

Muhafız askerler hazinenin kapısını açınca, gördükleri durum ve büyük bir ustalıkla kazılan kanal ve özellikle de altın, gümüş, dirhem ve dinarların olduğu yerde kaldığını görünce hemen olayı Sistan Emiri’ne haber verdiler. Emir, münadiye, şehir genelinde, “hazine hırsızı her kimse kendini emire tanıtsın, böylece emirin lütuf ve ihsanından nasiplenecektir” diye nida etmesini emretti.

Yakub, hiç endişeye kapılmaksızın kendisini Sistan Emiri’ne tanıttı. Böylece hazinede tuzun tadına baktığını, dolayısıyla da tuzunu yediği bir sofraya nankörlük etmenin insaf ve mertliğe yakışmadığını kendisine söyledi.

Sistan Emiri, böylesine cesur, gayretli, insaflı ve mertlik sıfatına sahip bir gencin varlığından dolayı çok sevindi ve onu Sistan ordusunun emiri olarak tayin etti. Yakub-i Leysi, oradan kemal ve yücelik yoluna koyularak, zalim Abbasi hükümetine karşı mazlumları kurtarmak için büyük bir mücadele başlattı.

Günah, insanın ruh, düşünce, fikir, batın, göğüs ve kalbini kirleten manevi bir necasettir. İnsanın Hak Teala’nın lütfünden, rahmetinden ve ilahi feyizlerinden mahrum kalmasına sebep olmaktadır.

Günah, insanı azap, horluk, rezalet ve çirkinlikle yırtmakta, dünya ve ahirette insanın sırlarının ifşa olmasını sağlamakta, insanın kulluk makamından çıkmasına neden olmakta, Hak Teala’nın insanın günahlarını örtmesinden mahrum kalmakta ve merhamet sahibi Allah’ın bağışlama ve mağfiretinden mahrum kılmaktadır.

Dinin büyükleri, Kur’an ayetleri ve Ehl-i Beyt (a.s) rivayetleri esasınca, günahları iki kısma ayırmıştır: Büyük günahlar ve küçük günahlar. İmam Sadık (a.s) da buyurduğu gibi, büyük günahlar, aziz ve celil olan Allah’ın kendilerine cehennemi farz kıldığı günahlardır.[121]

İnsan eğer büyük günahlardan sakınır, bu tehlikeli bataklığa adım atmaz, eteğini bu pisliğe bulaştırmazsa, merhamet sahibi Allah da diğer günahlarını affeder, onu rahmet ve bağışına mazhar kılar.

“Size yasak edilen büyük günahlardan kaçınırsanız, kötülüklerinizi örter ve sizi şerefli bir yere yerleştiririz.”[122]

Değerli Uyun-u Ahbar’ir- Rıza adlı kitapta, sekizinci İmam’dan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Büyük günahlar şunlardan ibarettir: 1- Allah’ın kanını dökmeyi haram kıldığı bir insani öldürmek 2- Zina 3- Hırsızlık 4- Sarhoş edici bir şey kullanmak 5- Anne ve babaya saygısızlık etmek 6- Savaştan kaçmak 7- Yetim malını yemek 8- Ölü eti, kan, domuz eti ve üzerine Allah’tan başkasının adının anıldığı bir şeyi yemek 9- Faiz 10- Haram mal yemek 11- Kumar 12- Ölçü ve teraziyi eksik tartmak 13- İffetli birine iftirada bulunmak 14- Homoseksüellik 15- Allah’ın rahmetinden ümidini kesmek 16- Kendini Allah’ın azabından güvende görmek 17- Zalimlere yardımcı olmak 18- Zalimlere kalbi açıdan meyletmek 19- Yalan yemin 20- Hiçbir darlığı ve ihtiyacı olmaksızın insanların hakkını engellemek 21- Yalan 22- Kibir 23- İsraf 24- Savurganlık 25- Hıyanet 26- Haccı hafife almak 27- Allah’ın dostlarına savaş ilan etmek 28- Faydasız ve menfaatsiz işlerle meşgul olmak 29- Günah hususunda ısrar etmek.[123]

Günahların Kötü Etkileri

Kur’an ayetleri ve rivayetlerinden, günahın uğursuz etkileri olarak aşağıdaki başlıklar istifade edilmektedir:

Günah, iyi işleri yok etmektedir. Günah, insanı dünyevi bela ve fitnelere ve uhrevi çetin azaba duçar kılmaktadır. Günah, duanın icabet edilmesine engel teşkil etmektedir. Günah insanı şefaatçilerin şefaatinden mahrum kılmaktadır. Günah, kalbi katılaştırmakta ve karartmaktadır. Günah, imanı ortadan kaldırmaktadır. Günah, öğüdün faydalı olmasına engel teşkil etmektedir. Günah, insanı hor ve rezil kılmaktadır. Günah, insanın Hak Teala’nın rızkından mahrum olmasına neden olmaktadır. Günah, insanı ibadet ve kulluk bölgesinden uzaklaştırmaktadır. Günah, şeytanın insana galip gelmesine ortam sağlamaktadır. Günah, aile ve toplum hayatının düzenini altüst etmektedir. Günah, insanların birbirine karşı güven ve itimadını ortadan kaldırmaktadır. Günah, kalbi öldürmektedir. Günah, insanın çok zor bir şekilde can vermesine ve berzah baskısına maruz kalmasına neden olmaktadır.[124]

İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “İnsan günah işlemediği takdirde hiçbir damarı vurulmaz, ayağı taşa çarpmaz, başına bir bela gelmez ve hastalığa yakalanmaz. İşte bu yüzden aziz ve celil olan Allah da Kur’an’da şöyle buyurmuştur[125]: “Başınıza gelen her hangi bir musibet ellerinizle işlediklerinizden ötürüdür. O, yine de çoğunu affeder.”[126]

Hakeza İmam Sadık’ın (a.s) da şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Kul, bir günah işleyince, bu günah sebebiyle gece namazı kılmaktan mahrum kalır, günahın günahkar insandaki etkisi, bıçağın ette etkisinden daha çabuktur.”[127]

İmam Rıza’dan (a.s) ise şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Aziz ve celil olan Allah Peygamberlerden birine şöyle vahyetmiştir: “Bana itaat edilirse, ben razı olurum; ben razı olduğumda ise bereket veririm ve bereketimin sonu yoktur. Ama bana isyan edilirse, gazaplanırım; gazaplanınca lanet ederim ve lanetim yedi kuşağı kapsar.”[128]

Tecrübeyle de ispat edildiği üzere bazen, zalim kimsenin çocukları fakirliğe, hastalığa, acizliğe ve rızık darlığına düçar olmaktadır. Bu da Allah tarafından onlara bir rahmet ve inayettir ki onlar da babaları gibi günah ve taşkınlığa düçar olmasınlar.

Günah hususunda ısrar göstermek konusunda da Müminlerin Emiri Ali’den (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Her kula, kırk büyük günaha düçar olmasın diye kırk hürmet perdesi takdir edilmiştir. Kul, kırk büyük günah işleyince, Allah meleklere şöyle vahyeder: “Kulumu kanatlarınızla örtün.” Melekler onu kanatlarıyla örterler. Böylece o kul, bütün çirkin işleri yapar, sonunda da insanlar arasında günah işlemekle övünecek bir hale gelir. Melekler şöyle der: “Senin kulun her türlü günahı işlemektedir, biz onun yaptıklarından utanmaktayız.” Aziz ve celil olan Allah onlara şöyle vahyeder: “Kanatlarınızı ondan çekiniz.” Günahkar insanın işi buraya varınca da Ehl-i Beyt’e (a.s) düşmanlık etmeye başlar. İşte o zaman, yer ve göklerdeki hürmet perdesi yırtılır, melekler şöyle der: “Ey rabbimiz! Kulunun perdesi yırtılmıştır.” Aziz ve celil olan Allah onlara şöyle vahyeder: “Eğer Allah, ona teveccüh etmiş olsaydı, sizlere kanatlarınızı ondan çekmenizi emretmezdi.”[129]

Allah’ı anarak, kıyamete teveccüh ederek ve günahın uğursuz etkilerini bilerek gizli ve açıkta günahtan kaçan ve nefret eden iffetli ve takvalı bir insan, diri bir insandır. Ama Allah ve kıyametten gaflet eden ve günahın sonuçlarından korkmayan kirli bir günahkar kimse ise ölü bir kimsedir.[130]

Perdenin Yırtılmasına Sebep Olan Günahlar

Azamet sahibi hadis bilgini Şeyh Saduk, Meani’l Ahbar[131] adlı kitabında, kötü etkileri olan günahlar hakkında İmam Zeyn’ül- Abidin’den (a.s) çok önemli bir rivayet nakletmiştir. Bu rivayetin bir bölümü, Kumeyl duasındaki, “Allahumme eğfir liyez zunube illeti” diye başlayan cümleleri izah etmektedir.

İnsanın perdesinin yırtılmasına sebep olan günahlar şunlardır:

1- Sarhoş edici şeyler içmek 2- Kumar oynamak 3- İnsanları güldürmek için yersiz şakalar yapmak ve faydasız işlere koyulmak 4- İnsanların ayıplarını beyan etmek 5- Günah ve kötülükle itham edilmiş kimselerle oturup kalkmak

Şarap İçmek

Hz. Musa b. Cafer, İmam Rıza ve İmam Cevad (a.s) şarap içmeyi büyük günahlardan saymışlardır.

Doğu ve batıdaki büyük bilginler de sarhoş edici içeceklerin az olsun veya çok, mutlaka beyin, mide, ciğer, kalp, böbrek, teneffüs organları, kan dolaşımı, akıl ve soy üzerinde çok zararlı etkileri olduğunu ve hatta bazen bu etkileri tedavi etmenin mümkün olmadığını ve dolayısıyla da bunları kullanan kimselerin helak olduğunu ispat etmişlerdir.

İçki şeytanı, oldukça tehlikeli bir şeytandır. Zarar verici bir düşman ve aşağılık ve necis bir varlıktır.

Kur’an-ı Kerim, sarhoş edici içecekleri necis ve pislik olarak kabul etmiş ve şeytanın işlerinden biri diye saymıştır.[132]

İçkinin faydasının, zararından çok az olduğunu beyan etmiştir.[133] Kur’an-ı Kerim, içkinin bir çok tehlikeleri ve telafisi mümkün olmayan zararları sebebiyle onu bütün insanlara haram kılmış ve bunu kullanan kimselerin de tevbe etmediği takdirde, dünyada ağır bir azaba ve ahirette de yakıcı bir ateşe düçar olacağını beyan etmiştir.

Allah Resulü (s.a.a) sarhoş edici içecekler hakkında, on kişiye lanet etmiştir:

“Ağacını bu yüzden eken, bu ağacın bakıcılığını üstlenen, üzümü veya diğer maddelerini sıkan, onu içen, içkiyi sunan, omzunda veya bineği ile bir yerden bir yere intikal ettiren, nakl eden kimseden teslim alan, satan, alan ve parasını yiyen kimselere. Yarın kıyamet günü de şarap içen kimse mahşer sahnesine geldiğinde, yüzü kara, ağzı eğri, dili dışarı sarkmış, susuzluktan feryat edecektir. Ona zinakarların irinlerinin döküldüğü kuyudan içireceklerdir.”[134]

İmam Sadık (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Şarap içmek, putperestliğe eşittir.”[135]

“Şarap içen kimse, kıyamette kafir olarak haşrolacaktır.”[136]

“Şarap her günahın temelidir.”[137]

Emir’el- Müminin’e (a.s) şöyle arz edildi: “Acaba siz, “Şarap, hırsızlıktan ve zinadan daha kötüdür” diye buyurdunuz mu?” Hz. Ali şöyle buyurdu: “Zina eden kimse, belki başka bir günah işlemez, ama şarap içen kimse, şarap içtiği zaman zina eder, adam öldürür, namazını terkeder.”[138]

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim Allah’ın, haram oluşunu benim dilimle açıkladıktan sonra şarap içerse, kız istemeye geldiğinde ona olumlu cevap vermek doğru değildir. Şarap içen kimsenin şefaati kabul edilmez ve sözleri onaylanmaz. Onu herhangi bir emanet hususunda emin saymak olmaz. O halde her kim ona bir şey emanet verirse, onun için Allah tarafından bir garanti yoktur.”[139]

Kumar

Büyük günahlardan biri de şüphesiz kumardır.

İmam Sadık (a.s) çok önemli bir rivayetinde kumarın büyük günahlardan birine işaret etmiştir.[140] Kur’an-ı Kerim’de de kumar ve şarapla ilgili büyük günah tabiri kullanılmıştır:

“Sana içki ve kumarı sorarlar, De ki: “İkisinde hem büyük günah…”[141]

Kumar aletlerini yapmak, kumar aletlerini yapmak için ücret almak, kumar aletlerini almak veya satmak haramdır.

Büyük Şii fakihlerinden bir çoğunun fetvasına göre, hiçbir kazanma ve kaybetme olmasa dahi kumar aletleriyle oynamak şer’en caiz değildir.

Bu aletleri saklamak haramdır ve onları ortadan kaldırmak gerekir.

Kumar toplantısında oturmak ve kumarı seyretmek haramdır. Kumar toplantılarını terketmek şer’i açıdan farzdır.

İnsanları Güldürmek İçin Boş Şeyler Yapmak

Boş şeylerden maksat; onları yapan ve gören kimselere dünyevi ve uhrevi hiçbir faydası olmayan ve insanın ömrünü zayi eden işlerdir. Bu ömrün bir anı bile, milyonlarca faktörün el ele vermesiyle insanın hizmetine verilmiştir.

Şüphesiz insanın ömrünü zayi etmesi, bir tür nimete küfranda bulunmaktır. Ömür nimeti, Hak Teala’nın insana inayet buyurduğu, en faydalı ve en büyük nimetlerden biridir. Bu nimetin şükrünü eda etmek ise, insanın bütün vaktini, Allah’a ibadet, kulluk, ilim, bilgi ve Allah’ın kullarına hizmet yollarında harcamasıdır. Muhaddis-i Kummi, Menazil’ul Ahiret kitabında şöyle nakletmektedir: “İbn-i Samed adında bir şahıs, gece gündüz çoğu vaktini, kendini hesaba çekmekle geçiriyordu. Bir gün geçen ömürlerini hesapladı. Ömründen altmış yılı geride bıraktığını gördü. Bu yılların günlerini saydı. Toplam tam yirmi bir bin dokuz yüz gün ediyordu. Bunun üzerine şöyle feryat etti: “Eyvahlar olsun bana! Eğer günde sadece bir günah bile işlemiş olsam, Allah’ı yirmi bir bin dokuz yüz günahla mülakat etmiş olacağım.” Bunu dedi, kendinden geçti ve o halde de vefat etti.

İnsanların Ayıplarını Beyan Etmek

Müslüman ve müminlerin saygınlığını korumak, çok önemli bir gerçektir ve de İslam dininin özen gösterdiği önemli şeylerden biridir. Öyle ki dini öğretilerde, müminin yüz suyu ve hürmeti, kanıyla denk tutulmuştur.

Müminin Irzı ve Haysiyeti Kanı Gibidir

İnsanların yüz suyunun dökülmesiyle, itimat ve itminan binası viran olmakta, aile ve toplumun hayat düzeni bozulmakta ve Müslümanların işi altüst olmaktadır. Kamil ve kusursuz olanlar, şüphesiz sadece Peygamberler, İmamlar ve Hak Teala’nın has velileridir. Bunlar dışında herkesin, insanların gözünden gizlediği bir takım ayıpları ve kusurları vardır.

Elbette insanlar arasında bir takım hayasız ve utanmaz kimseler de vardır. Onlar ayıplarının duyurulmasından utanmaz ve bu açıdan hiçbir rahatsızlık hissetmezler. Ama insanların çoğu kendi hürmetlerini ve saygınlıklarını korumaya çalışmaktadırlar. Dolayısıyla da ayıplarının beyan edilmesini hoş görmezler. O halde, ister bedensel, ister ameli, ister ahlaki, ister sözlü, ister mali, ister dini ve ister dünyevi olsun, insanların ayıplarını dile getiren ve bu sebeple de insanların haysiyetini zedeleyen, onların alçalmasını, hor görülmesini ve saygısızlığa uğramasını sağlayan kimseler, büyük bir günaha düşmüşlerdir ve kendilerini kıyamet azabına ve dünyada rezilliğe müstahak kılmışlardır.

İmam Bakır (a.s) ve İmam Sadık’tan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “İnsanı küfre en yakın kılan şey, birisiyle ayıplarını ve hatalarını saymak ve bir gün bu hatalar ve sürçmeler sebebiyle kınamak için biriyle, din esası üzere kardeşlik kurmaktır.”[142]

İmam Sadık (a.s) Resulullah’tan (s.a.a) şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: “Ey diliyle müslüman olduğunu söyleyen, ama kalbine iman ulaşmamış kimseler! Müslümanları kınamayınız, onların ayıplarını araştırmayınız. Zira her kim onların ayıplarını araştırırsa, Allah da onun ayıplarını araştırır. Allah her kimin ayıplarını araştırırsa, evinde olsa bile onu rüsva eder.”[143]

Günahla İtham Edilen Kimselerle Oturup Kalkmak

İnsanın oturup kalktığı arkadaşından etkilenmesi, diğer işlerden etkilenmesinden daha çoktur. Arkadaştan etkilenme gücü, insan vücudunda diğer her şeyden etkilenmesinden daha çoktur. Bu yüzden de Kur’an-ı Kerim’deki ayetler ve Ehl-i Beyt (a.s) rivayetleri, dost ve arkadaş seçimi hususunda insana, özellikle de iman ehli kimselere çok önemli kılavuzlukta bulunmaktadırlar.

Bu gerçeklerin tefsir ve yorumu ile ayet ve rivayetlerin beyanı, şüphesiz ayrı bir kitap yazmayı gerektirmektedir. Ne mutlu ki İslami ilimlerin bilginleri de bu konuda çok önemli kitaplar yazmışlardır.

Kur’an ve rivayetler insanları, küfür, şirk, fısk, fücur ehli kimselerle oturup kalkmaktan, Yahudi ve Hıristiyanlarla dost olmaktan, hatta günah ve suç ile itham edilmiş kimselerle arkadaşlık etmekten sakındırmıştır, ta ki onların kültürü, ahlakı, tavırları, şeytani inançları, insan üzerinde olumsuz etkiler yaratmasın ve insanı Hakk’ın rahmetinden mahrum bir hale getirmesin.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Müminin, Allah’a isyan edilen, ama onu değiştirmeye gücünün yetmediği bir toplulukta oturması doğru değildir.”[144]

Ebu Haşim Ca’feri, şöyle diyor: “İmam Rıza (a.s) bana şöyle buyurdu: “Neden seni Abdurrahman b. Yakub’un yanında görmekteyim?” Ebu Haşim şöyle arzetti: “O benim dayımdır.” İmam şöyle buyurdu: “O Allah hakkında, kabul edilmez ve uygunsuz sözler söylemektedir. Onun bu sözleri Kur’an ayetlerine ve Ehl-i Beyt öğretilerine ters düşmektedir. O, Allah’ı eşya suretinde ve eşyanın nitelikleriyle nitelendirmektedir. Dolayısıyla ya onunla arkadaş olup bizi terk et, ya da bizimle oturup kalk ve onu terk et.” Ben şöyle arzettim: “O istediği şeyi söylesin. Bana ne zararı var? Ben onun söylediği şeyleri söylemedikten sonra benim boynumda bir sorumluluk yoktur.” İmam şöyle buyurdu: “Bir azabın nazil olmasından ve o azabın her ikinizi de kuşatmasından korkmuyor musun? Kendisi, Hz. Musa’nın (a.s) dostlarından olan, ama babası Firavun’un taraftarlarından olan bir kimsenin hikayesini işitmedin mi? Firavun’un ordusu, denizin kenarında, Musa ve ashabına yetişince, o kimse Musa’dan ayrıldı ve babasına nasihat etmeye ve onu Musa ve ashabına katmaya çalıştı. Babası, kendi batıl yolu üzere, Firavun taraftarlarının peşine düşmüştü. Bu genç ise babasıyla dini hakkında, mücadele ediyordu. Sonunda her ikisi de denizin kenarına geldiler ve birlikte boğuldular. Hz. Musa’ya (a.s) haber iletilince şöyle buyurdu: “O, Allah’ın rahmetindedir, ama azap nazil olunca, günahkarın yakınında olan kimse de savunulmaz.”[145]

Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kim Allah’a ve ahiret gününe iman etmişse, şek ve şüphe yerlerine oturmamalıdır.”[146]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim, Allah’ın velilerine söven kimsenin yanına oturursa, şüphesiz Allah-u Teala’ya isyan etmiştir.”[147]

Mesih (a.s) şöyle buyurmuştur: “Dostluğunuzu, günah ehline kin duyarak aşikar kılınız ve onlardan uzak durarak Allah’a yakın olunuz. Onlara sinirlenerek Allah’ın hoşnutluğunu dileyiniz.” Kendisine şöyle denildi: “Ey Allah’ın Ruhu! Kimlerle oturup kalkalım?” Hz. Mesih şöyle buyurdu: “Gördüğünüzde sizlere Allah’ı hatırlatan, sözleri ilminizi arttıran ve amelleri, sizleri ahirete teşvik eden kimselerle.”[148]

Evet! Takva, iffet, sakınma, züht, sadakat, doğruluk, ibadet ve hizmet gibi, insanla Allah’ın gazap, öfke, azap ve belasına engel olan bir takım perdeler, insanın içki içme, kumar oynama, boş işlerle uğraşma, insanların ayıplarını açıklama, itham edilen kimselerle oturup kalkma günahlarından sakındığı takdirde yerinde durmakta ve yırtılmamaktadır. Ama eğer insan, nefsin aldatmasına, zahiri ve batıni şeytanların vesvesesine kapılır, bu günahlara bulaşırsa, kendi eliyle o perdeleri, örtüleri ve engelleri yırtmış olur. Dolayısıyla da bela, musibet, horluk ve azabın kendi üzerine inişine ortam sağlar.

“Her kim bu derde mübtela değilse,

Bir nefesi her iki alemde etkili değil.

Her kimin kalbi basiret elde etmezse,

Onun gözü görüşmeye mahrem değil.

Her kim bu gerçekten nasiplenmezse,

Sıfat dışında duvarın sureti değil.

Ey kalp! Eğer aşkın sırrından laf ediyorsan,

Senin yerin ateş ve dar ağacından başkası değil.

Gülistana layık olan kimseye,

Şahın haremi layık değil.

Zan perdesini yak ve bil ki,

İki alemde daha iyi iş mevcut değil.”[149]

“Allah’ım! İntikam ve ceza indiren günahlarımı bağışla.”

İntikam ve Cezaların Nazil Olmasına Neden Olan Günahlar

İmam Seccad’dan (a.s) nakledilen çok önemli bir rivayette azapların inmesine sebep olan dokuz günaha şöyle işaret edilmiştir: 1- Taşkınlık 2- İnsanların hakkına tecavüz 3- Allah’ın kullarıyla alay etmek 4- Ahdini bozmak 5- Açıkça günah işlemek 6- Çok yalan söylemek ve yalanı yaygınlaştırmak 7- Allah’ın hükümlerinin aksine hüküm vermek 8- Zekat vermekten sakınmak 9- Ölçü ve tartıyı eksik tutmak[150]

Bağiy (Taşkınlık)

“Bağiy” kelimesi, lügatte Hakk’ın emrinden yüz çevirmek, ilahi sınırları çiğnemek, insanların hakkına saldırmak, fesat, günah, kirlilik ve zina anlamına gelmektedir. Kur’an ayetleri ve rivayetlerinde bu kelime bütün bu anlamlarda kullanılmıştır.

“Karun, Mûsa’nın kavmindendi; ama onlara karşı azdı”[151]

“Eğer Allah, rızkı kullarının hepsine bol bol verseydi, yeryüzünde azgınlık ederlerdi.”[152]

“Ey Harun’un kız kardeşi! Baban kötü bir kimse değildi, annen de iffetsiz değildi.”[153]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Sevap elde etme açısından en hızlı hayır, iyilik etmektir ve ceza açısından en hızlı kötülük ise taşkınlıktır.”[154]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Müminde altı sıfat olmaz: Acizlik, cimrilik, inatçılık, yalan, haset ve taşkınlık.”[155]

İnsanların Hakkına Tecavüz Etmek

Merhamet sahibi olan Allah insanlar için birbirine karşı bir takım haklar takdir etmiştir ve bu hakların edası gereklidir. İnsanların haklarına tecavüzde bulunmak günah, suç ve bazen de cezayı gerektiren bir şeydir.

Anne ve babanın çocuk üzerindeki hakları, çocuğun anne baba üzerindeki hakları, akrabaların birbirine karşı hakları, komşunun komşuya karşı hakları, insanların devlet üzerindeki hakları, devletin insanlar üzerindeki hakları, erkeğin kadın üzerindeki hakkı, kadının erkek üzerindeki hakkı, eli altındaki kimselerin nimet ve servet sahipleri üzerindeki hakları, fakirin zenginin üzerindeki hakkı ve diğer haklar, Kur’an-ı Kerim ve rivayetlerde açık bir şekilde beyan edilmiştir.

Hakları beyan eden en kamil ve en güzel kitap, şüphesiz ki İmam Zeyn’ül- Abidin’in (a.s) hukuk risalesidir. İnsan bu risaleye müracaat ettiği takdirde, haklar hususunda kamil ve kapsamlı bir bilgi elde etmektedir ve bu bilgiyi ettikten sonra da kendisini bu hakları eda etme hususunda sorumlu kabul etmektedir.

Bu haklardan herhangi birine tecavüzde bulunmak, apaçık bir günah ve kesin bir suçtur. Telafi edilmediği takdirde de kesin bir cezası vardır.

Allah’ın Kullarını Alaya Almak

İnsanlar kıyafeti, şekli, fakirliği, dindarlığı, imanı, işi gücü veya konumu sebebiyle alaya almak, büyük bir günah ve suçtur. Hem dünyada ve hem de ahirette cezası olan bir hatadır.

İnsanları alaya almak hakikatte onların şahsiyetini küçümsemek ve onları hor saymaktır. Kur’an-ı Kerim insanları alaya alanları, münafık, zalim ve fesat ehli olarak saymaktadır ve de elim bir azaba müstahak olduklarını bildirmektedir.[156]

Allah Resulü (s.a.a) de şöyle buyurmuştur: “Allah Tebareke ve Teala şöyle buyurmuştur: “Her kim benim bir dostuma ihanette bulunacak olursa, şüphesiz benimle savaşmak için pusuya yatmış demektir.”[157]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kıyamet koptuğu zaman bir münadi şöyle nida eder: “Benim dostlarımdan yüz çevirenler nerededir?” Böylece yüzlerinde et olmayan bir grup ayağa kalkarlar. O zaman şöyle denir: “Bunlar iman ehline eziyet eden, onlarla düşmanlığa kalkışan, onlara karşı inat eden, onları kabalık ve şiddetle dinlerinde kınayan kimselerdir.” Daha sonra da onların cehenneme atılması emredilir.”

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz mümin kulumu hor sayan kimse, şüphesiz benimle savaşa kalkışmıştır.”[158]

Evet! İnsanları alaya almak, hakikatte onları küçümsemektir. Onlara eziyet etmektir ve onları horlamaktır.

Kur’an-ı Kerim, kadın ve erkekleri, birbirlerine alay etmekten sakındırmıştır. Bu çirkin işlerinden el çekmeyen alaycıları ise zalimler olarak nitelendirmiştir.[159]

Ahdi Bozmak

Ahitleşmek ve ahdine vefa göstermek, Kur’an-ı Kerim’in ayetlerinde ve Ehl-i Beyt (a.s) rivayetlerinde, büyük önem verilen insani ve ahlaki iki gerçektir. Ahdi bozmak ise günah ve suç sayılmıştır.

Ahitleşmek ve ahdine vefa göstermek meselesi, hem Allah ile yapılan ahitleri, hem Peygamber ile yapılan sözleşmeleri, hem de İmamlar ve diğer insanlarla yapılan sözleşmeleri kapsamaktadır. İbadet, insanlara hizmet, kazanç ve ticaret veya diğer doğru işlerde yapılan her türlü olumlu ahde vefa göstermek, şer’i ve ahlaki bir farzdır. Ahdi bozmak bazen haramdır ve de ilahi cezayı gerektirmektedir.

“Ahitleştiğiniz zaman Allah’ın ahdini yerine getirin.”[160]

“Onlar Allah’la yapılan sözleşmeyi kabulden sonra bozarlar. Allah’ın birleştirilmesini buyurduğu şeyi ayırırlar ve yeryüzünde fesat çıkarırlar; hüsrana uğrayanlar işte onlardır.”[161]

“Ahdi de yerine getirin, doğrusu verilen ahitte sorumluluk vardır.”[162]

“Ey iman edenler! Akitleri yerine getirin.”[163]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Namaz kılan, oruç tutan ve kendini müslüman kabul eden, ama kendisine güvenildiğinde hıyanet eden, konuştuğunda yalan söyleyen ve söz verdiğinde sözünde durmayan bu üç sıfatı kendinde barındıran kimse münafık sayılır.”[164]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim insanlara karşı davranışlarında zulmetmezse, onlarla konuşurken yalan atmazsa ve verdiği sözü çiğnemezse, mürüvveti kamil, gıybeti haram, adaleti aşikar bir kimsedir ve bu kimseyi, dini kardeş kabul etmek gerekir.”[165]

Açıkça Günah İşlemek

Kur’an-ı Kerim, insanları çirkin işlere, gizli ve açık günahlara yaklaşmaktan sakındırmıştır.[166]

Apaçık günah ve kötülük, günahkar kimsenin tam bir hayasızlık içinde olduğunun ve de kanun ve İslami toplum atmosferine saygısızlık gösterdiğinin delilidir.

İslam, toplum atmosferinin kirlenmesini hiçbir şekilde beğenmemektedir. İslam ümmetinin hayat alanını kirletenler için şer’i cezalar tayin etmiştir.

Mümin, şefkatli ve bilinçli halkın, özellikle de İslami hükümet yöneticilerinin, kötülerin kötülüğünü, günahkarların isyanını, hayasız insanların hatalarını mümkün olan her şekliyle önlemeye çalışmaları farzdır. Böylece günahın tehlikeli mikropları, insanlara bulaşmayacak, özellikle de genç nesli, kızları ve erkek çocukları kirletmeyecektir.

İyiliği emretmenin ve kötülükten sakındırmanın farz oluşu, fesadı kökten temizlemek, kirlilikleri gidermek ve toplumu günah bataklığına saplamaktan kurtarmak içindir.

Eğer ev ve okul gibi terbiye merkezleri, genç nesilde her türlü haya sıfatını geliştirecek ve onlarda sabit bir sıfat haline dönüştürecek olursa, insanın batını ve zahiri fuhuşa ve kötülüğe bulaşmaktan temizlenmiş olacaktır.

Haya, Allah’a teveccüh ve günahların sonucunu düşünmek, insanı her türlü günah ve bozukluktan alı koyan en yüce etkendir.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Haya imandandır ve iman da cennettedir.”[167]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah’tan haya ediniz, hayanın hakkına riayette bulununuz.” Şöyle denildi: “Ey Allah’ın Resulü! Bunu nasıl yapalım?” Peygamber şöyle buyurdu: “Sizden biri sabahlayınca eceli ve ölümü iki gözünün önüne dikilsin; . başını ve başında bulunan göz, kulak ve dilini haramdan korusun; karnını ve topladığı yiyecekleri haramdan korusun; kabrini ve kabirde bedeninin çürümesini hatırlasın. Ahireti isteyen kimse dünya hayatının aldatıcı ziynet ve süsünü terk eder.”[168]

Bir şahıs Allah Resulüne (s.a.a) şöyle arzetti: “Bana tavsiyede bulun.” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Kavminin salih kimselerinden haya ettiğin gibi Allah’tan da haya et.”[169]

İmanlı Bir Kadının Şiddetli Hayası ve Korkusu

İmam Seccad (a.s) şöyle buyurmuştur: “Bir şahıs ailesiyle birlikte, deniz yoluyla yolculuk ediyordu. Onların gemisi denizin ortasında battı ve gemide olan yolculardan o şahsın hanımı dışında hiç kurtulanı olmadı. Bu kadın, bir tahta parçasına tutunarak, o denizin yakınlarındaki adaların birine sığındı. O adada eşkıya bir şahıs vardı. Allah’ın bütün hürmet perdelerini yırtmış biriydi. Aniden o kadının yanına geldiğini fark edince başını kaldırıp ona baktı ve şöyle dedi: “Sen insan mısın yoksa cin misin?” Kadın, “insanım” dedi.

Böylece adam hiç konuşmadan eşiyle oturur gibi onun karşısında oturdu ve onunla cinsel ilişkiye girmek istedi. Ama kadın titremeye başladı ve perişan bir hale geldi. Bu eşkıya ona şöyle dedi: “Neden böyle rahatsız oldun?”

Kadın eliyle göğe işaret ederek şöyle dedi: “O’ndan korkuyorum.” Adam şöyle dedi: “Daha önce böyle bir şey yaptın mı?”

Kadın, “Allah’ın izzetine yemin olsun ki hayır” dedi.

O şahıs şöyle dedi: “Sen hiçbir bir şey yapmadığın halde Allah’tan korkuyorsun, ben ise seni bu işe zorluyorum. Allah’a yemin olsun ki ben perişan olmaya ve Allah’tan korkmaya senden daha layığım.”

Daha sonra bir şey yapmadan ayağa kalktı, ailesine doğru yola koyuldu. Evine dönerken sürekli tövbe etmeyi ve yaptığı işlerden dönmeyi düşünüyordu.

Bir gün yol esnasında bir Rahib’e rastladı. Tepedeki kızgın güneş başlarına vuruyordu. Rahip gence şöyle dedi: “Dua et de Allah bizler için başımıza gölge göndersin ve güneş bizi böylesine yakmasın.” O genç şöyle dedi: “Ben kendim için Allah nezdinde iyi bir şey göremiyorum. Dolayısıyla da O’ndan bir şey istemeye cesaretim yoktur.”

Rahip şöyle dedi: “O halde ben dua ediyorum, sen de amin de.”

O da: “Evet” iyidir dedi.

Rahip dua etti, o genç de amin dedi. Çok geçmeden onların başına bir bulut gölge saldı. Her ikisi de günün bir bölümünde bu bulutun altında yola koyuldular ve bir yol kavşağına geldiler. Genç bir tarafa, rahip ise bir taraf yöneldi. O bulut, gençle birlikte hareket etti. Rahip şöyle dedi: “Sen benden daha iyisin, dua senin için müstecap oldu benim için değil. Bana kendi durumunu söyle.”

O genç adam, bu kadınla olan hikayesini anlattı.

Rahip şöyle dedi: “Allah’tan korktuğun için geçmişin bağışlanmıştır. Şimdi gelecekte de bu hal üzere olmaya dikkat et.”[170]

Çok Yalan Söylemek

Allah Resulü, İmam Sadık ve İmam Rıza (a.s) yalan söylemeyi büyük günahlardan, hatta büyük günahların en büyüklerinden saymışlardır.[171]

Yalanın en çirkin mertebesi ise, Allah’a, peygamberlere, imamlara ve semavi kitaplara yalan isnat ederek, insanlardan bir çoğunun sapmasına neden olmaktır.

Küfür ve şirk önderleri, tarih boyunca yalan atarak, yalanlarını ilim ve felsefe adı altında ortaya koyarak insanlardan bir çoğunu hak dine yönelmekten, Peygamberlere iman etmekten ve ahiret gününe yakin etmekten alı koymuşlardır.

Bu hilekar şeytanlar, din öğreten vesveseciler, hakikatten uzak konuları ve ilgisiz işleri uydurarak, insanların bir çoğunun, hidayet ve doğru yola girmesine engel olmuşlardır.

Bunlar yalan söyleyerek, her batıl konuyu insanların gözünde hak olarak göstermiş ve her hakkı da insanların gözünden düşürmüşlerdir.

Bunlar tarih boyunca semavi kitapları inkara yeltenmişlerdir. Bu kitapların Hak Teala’nın mukaddes dergahından beşerin hidayeti için indiğini inkar etmişlerdir. Bu semavi ayetler karşısında mümkün olan her yolla direnmiş, insanların kulağına Allah tarafından hiçbir şeyin inmediğini fısıldamışlardır.[172]

Bunlar insanları, Hakk’ın hidayet feyzinden mahrum bırakmak, dünya ve ahiret saadetinden uzak düşürmek için bütün ilahi peygamberlere iftirada bulunmuşlardır. O gerçek doğru söyleyen kimseleri yalancı saymışlardır. Dirayet ve akıl sahiplerini sihirbaz ve cadı olarak adlandırmışlardır. Ruh esenliği açısından bütün insanlar arasında eşsiz olan bu yüce çehreleri delilik ve cinnetle itham etmişlerdir.

Bunlar her türlü tehlikeli yalanlara sarılmaktadırlar. Kirli ve cinayetkar elleriyle hakikatlerin kavramlarını ve anlamlarını tahrife yeltenmişlerdir. Hatta Tevrat ve İncil’in kelime ve cümlelerini bile haince tahrif etmişlerdir. O hidayet kitaplarını şirk, küfür ve sapıklık haline getirmişlerdir. Eğer güçleri yetecek olsaydı ve de varlık aleminin mutlak koruyucusu olan Hak Teala’nın koruması olmasaydı, Kur’an’ın zahirini de diğer semavi kitaplar gibi tahrif edeceklerdi. Onlar, insanları saptırmak için ayetlerin anlamlarını tahrif etmek hususunda haya etmemişler, bu işin tehlikeli sonuçlarından korkmamışlar, kıyamette Allah’ın acı azabından ürkmemişlerdir.

Bunlar, Sakife hükümetinin zalimane temellerini sağlamlaştırmak, Ümeyye oğullarını ve Abbas oğullarını insanların sırtına bindirmek, insanları hak yoldan uzaklaştırmak, Peygamber’in (s.a.a) Ehl-i Beytini evine kapatmak, insanları Peygamberin gerçek halifesi olan İmamların ilim ve öğretilerinden mahrum kılmak için büyük bir hadis uydurma fabrikasını kurdular. Ümeyye oğullarının ve Abbas oğullarının altın ve gücü vesilesiyle İslam kültürü adına yaklaşık bir milyon uydurma hadis ve rivayeti, büyük İslam Peygamberine (s.a.a) isnat ettiler. Bu konuda kitaplar yazarak ümmete sundular. Eğer İmamlar’ın, özellikle de İmam Sadık’ın ve İmam Bakır’ın (a.s) ilmi kıyamları olmasaydı ve Ehl-i Beyt (a.s) mektebinde yetişenler özellikle de alim, fakih, usul alimleri ve Şii filozofların günümüze kadar çektikleri zahmetler olmasaydı, Şia da mecburen, Abbas oğulları ve Ümeyye oğulları ekolünün hilekarlarının uydurduğu bazı hadisleri kabul etmek zorunda kalırlardı.

Ama masum İmamlar (a.s) vesilesiyle, ashaba, alimlere ve fakihlere verilen hak ve batılı ayırma vesilesi, Allah Resulüne (s.a.a) isnat edilen yalanları kabul etmelerini engelledi ve neticede de Muhammedi halis İslam, İmamlar (a.s) vesilesiyle ve Şii alimlerinin değerli zahmetleriyle, hainlerin ve hadis uyduranların tahrifinden korunmuş oldu. Böylece kıyamete kadar Allah’ın insanlar üzerindeki hücceti tamamlanmıştır. Hiç kimse mahşer günü Muhammedi halis İslam dininden uzak kalma hususunda bir özür bulamayacaktır. Her türlü elbise altına giren bu yalancı hainler, bu son iki yüz yılda Asya’da, Avrupa’da ve Amerika’da farklı ilim dallarında ve siyaset pazarında, maddi ve manevi sahnelerde okyanuslar dolu yalan söylediler. Aklın kabul gördüğü bir renge bürünerek, bunları bütün toplumlara yutturdular. Bu yolla, milyarlarca insanı, ilmi medreselerde, siyasi işlerde, maddi boyutlarda, tüketim pazarında, haktan uzaklaştırma hususunda kandırdılar. Yalan sözler söyleyerek, gençlerin beğendiği bir renge büründürerek, “Din milletlerin afyonudur, insana layık olan hükümet, çağdaş ve çoğunluğa dayalı hükümettir. İlim anahtarı, sorunları çözmektedir. Allah’ın kullar üzerindeki hükümeti olan salihlerin hükümeti yerine demokrasi ve özgürlük, insanların insanlara hükmetmesi, liberalist, medeni toplum” sözleriyle milyarlarca insanı komünist, laik ve dinsiz kılmışlardır. Geriye kalan kimseleri de hayret ve şaşkınlığa düşürmüşlerdir.

Özetle insanların çoğunu, hak ve hakikatten uzak kılmış, gerçek müminleri bütün ülkelerde yırtıcı hayvanlar arasında kalan mazluma koyunlar gibi belaya düçar kılmışlardır. Müminleri, imani ve ahlaki tüm alanlarda alaya almışlar, yeryüzünü bütün boyutlarıyla fesat, helak, aldatma ve zorbalığa maruz kılmışlardır.

Ey değerli okuyucular! Hak ve hakikat kitabı, bir nur, hidayet, şifa ve sağlam kitap olan Kur’an-ı Kerim’in varlığının derinliklerinden şöyle feryat etmesine hak veriniz: “Allah’ın lânetinin yalancılara olmasını dileyelim.””[173]

Hakeza Kur’an-ı Kerim, haklı olarak şöyle feryat etmektedir: “Allah şüphesiz yalancı ve kafir kimseyi doğru yola eriştirmez.”[174]

Sizler, İslam Peygamberi’nin ve temiz Ehl-i Beyti’nin küçük veya büyük, maddi veya manevi birçok alanda yalan söylemek hususunda, aşağıdaki satırlarda yer alan bir çok önemli rivayetleri insanlara sunmak hususunda, onlara hak veriniz:

“Sizlere günahların en büyüğünü haber vermeyeyim mi?” Ashap şöyle arz etti: “Evet haber ver ey Allah’ın Resulü!” Allah Resulü şöyle buyurdu: “Allah’a şirk koşmak, anne ve anne ve babaya karşı çıkmak.”

Peygamber (s.a.a) bu sözü söylerken yaslanmıştı. Daha sonra oturdu ve şöyle buyurdu: “Biliniz ki yalan söylemek…”[175]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Sözlerin en kötüsü, yalan sözdür.”[176]

Hakeza Allah Resulü’nden (s.a.a) şöyle buyurduğu nakledilmiştir: “İnsanlardan mürüvveti en az olan kimse, yalan söyleyen kimsedir.”[177]

Birisi Allah Resulü’ne (s.a.a) şöyle arz etti: “Mümin korkar mı?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Evet!” O şahıs, “Cimri olur mu?” diye arz edince de Peygamber, “Evet” dedi. O şahıs, “Yalan söyler mi?” diye arz edince Peygamber (s.a.a), “Asla!”diye buyurdu.[178]

Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “İnsan, şaka veya ciddi yalanı terk etmedikçe, imanın tadını alamaz.”

Hakeza Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Yalandan daha çirkin bir şey yoktur.”[179]

Hakeza, Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Doğruluk emanettir, yalan ise hıyanettir.”[180]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah kötüler için, bir takım kilitler karar kılmıştır. Bu kilitlerin anahtarları, şaraptır. Şaraptan daha kötüsü ise yalandır.”[181]

Hz. Musa (a.s) Allah’a şöyle arzetti: “Kullarından hangisi amel açısından daha iyidir?” Allah (c.c) şöyle buyurdu: “Dili yalan söylemeyen, kalbi haktan sapmayan ve zina etmeyen kimse.”[182]

Dini öğretilerde şöyle yer almıştır: “Yalan söyleyen kimse fasıktır, yalan söyleyen kimse meleklerin lanetine maruzdur. Yalan söyleyen kimsenin ağzı kötü kokar, yalancı kimse imansızdır, yalancı kimse Allah’ın lanet, gazap ve kahrına uğrar. Yalan söyleyen kimse, kara yüzlüdür. Yalan söyleyen kimse facirdir, yalan söyleyen kimse münafıktır, yalan söylemek en büyük günahlardandır. Yalan söyleyen kimse, dostluğa ve arkadaşlığa layık değildir. Yalan söyleyen kimse, Hak Teala’nın hidayetinden mahrumdur. Yalan söyleyen kimse, zahir açısından insandır, ama batını ise eti yenmeyen hayvan gibidir.

Allah’ın Hükümlerinin Aksine Hüküm Vermek

Azabın inmesine sebep olan günahlardan biri de hakim olan kimsenin dava konusu olan dosya hakkında Allah’ın hükümlerine aykırı hüküm vermesidir.

Hakim olan kimse, eğer Allah’ın hükümlerini bilir ve verdiği hükmünde Allah’ın hükmünü reddederse, kendi nezdinden veya şer’i olmayan hükümetlerin çıkarmış olduğu kanunlar esasınca hüküm verecek olursa, Kur’an-ı Kerim’in buyurduğu esasınca[183] kafir, zalim ve fasıktır. Kafirdir; çünkü Allah’ın hükmünü reddetmiştir. Zalimdir; çünkü kendi hükmüyle hak sahibini hakkından mahrum kılmıştır. Fasıktır, çünkü adil olmayan hükmüyle iman ve insanlık çerçevesinden dışarı çıkmıştır.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim iki dirhem hakkında Allah’ın hükmüne aykırı bir hüküm verirse, yüce Allah’a karşı kafir olmuştur.”[184]

Zekat Vermekten Sakınmak

Tahıl ürünlerinde, dört ayaklı hayvanlarda, altın ve gümüşte Kur’an ayetleri ve rivayetler esasınca zekat vermek farzdır. Zekat vermeyi terk etmek ise, ağır günahlardan biridir ve de Allah’ın gazabına neden olmaktadır.

Namazla ilgili ayetlerin çoğunda, hemen ardından zekata işaret edilmiştir. Namaz hükmünden sonra zekatın beyan edilmesi de bu gerçeğin değerinin ve öneminin açık bir delilidir. Zekatı inkar ederek ve Hak Teala’nın hükmünü reddederek ödemekten sakınmak, Ehl-i Beyt (a.s) rivayetleri esasınca, tıpkı namazı ve haccı terk eden kimse gibi kafirdir.

İmam Sadık (a.s) çok önemli ve dikkate değer bir hadisinde zekatın felsefesine işaret ederek şöyle buyurmuştur: “Zekat, zenginleri denemek ve fakirlerin ihtiyacını gidermek için farz olmuştur. Eğer insanlar malının zekatını ödeyecek olsalardı, muhtaç ve fakir bir müslüman bulunmazdı. Böylece Allah’ın kendisine takdir ettiği hak sebebiyle ihtiyaçsız hale gelirdi. İnsanlar sadece zenginlerin günahkarlıkları ve farz haklarını kendilerine vermemeleri sebebiyle fakir, yoksul, aç ve çıplak kalmaktadırlar. Dolayısıyla da Allah’ın servetindeki hakkını yoksula vermeyen kimseyi rahmetinden mahrum kılması bir haktır. Allah’a yemin olsun ki çölde ve denizde zayi olan her mal, zekatının verilmemesi sebebiyledir.”[185]

Fatımat’uz- Zehra (a.s) Peygamber’in (s.a.a) mescidindeki hikmet dolu ve eşsiz konuşmasında, zamanın hükümetini, Kur’an ayetleri ve Peygamberin sünneti esasınca yargılarken halka şöyle buyurmuştur: “Allah, sizleri şirkin pisliğinden temizlemek için imanı farz kılmıştır; namazı kibir hastalığından kurtarmak için farz kılmıştır; zekatı ise cimrilik pisliğinden temizlemek için farz kılmıştır.”[186]

İmam Rıza (a.s) ise hizmetçisine şöyle buyurdu: “Bu gün Allah yolunda bir şey verdin mi?” O, “Allah’a yemin olsun ki hayır” deyince İmam şöyle buyurmuştur: “O halde, Allah bize neden dolayı mükafat versin?”[187]

Ölçü ve Tartıyı Eksik Tutmak

Eksik satmak, müşterinin malını eksik tartmak, ölçü ve tartıyı eksik tutmak, tartarken malı eksik tartmak, bütün bunlar, Kur’an ayetleri ve Ehl-i Beyt (a.s) rivayetleri esasınca haramdır ve büyük günahlardan sayılmıştır. Kur’an’ın 114 suresinden biri bu konuya özgü kılınmıştır ve bu surenin ilk ayetlerinde bu büyük günaha, ağır hıyanete ve bu işin azabına işaret edilmiştir:

“nsanlardan, kendileri bir şeyi ölçerek aldıkları zaman tam alan; ama onlara bir şeyi ölçüp tartarak verdiklerinde eksik tutan kimselerin, vay haline! Bunlar, büyük bir günde tekrar dirileceklerini sanmıyorlar mı? O gün insanlar âlemlerin Rabbinin huzurunda dururlar. Allah’ın buyruğundan dışarı çıkanların yazısı, muhakkak “Siccin” adlı defterdedir.” [188]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim, ölçü ve tartıda hıyanet ederse, yarın kıyamet günü cehennemin derinliklerine atılır, ateşten iki dağ arasına yerleştirilir ve ona şöyle denir: “Bu dağları tart.” O sürekli bu işle meşgul olur.”[189]

Değerli Minha’us- Sadıkin adlı tefsirde Mutaffifin suresinin ayetlerinin açıklamasında, Allah Resulünden (s.a.a) çok önemli bir rivayet nakledilmiştir. Bu rivayetlerin birinde Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Beş şey, beş şey karşılığındadır.”

Şöyle denildi: “Ey Allah’ın Resulü! Onlar nedir?” Peygamber (s.a.a) buyurdu: “Bir topluluk ahdini bozunca, Allah, düşmanlarını onlara üstün kıldı. Çirkin zina işi onlarda ortaya çıkınca, onlar arasında ölüm yaygınlaştı, Allah’ın hükmüne aykırı hüküm ve yalan ortaya çıkınca da onlarda fakirlik ve yoksulluk ortaya çıktı. Zekat vermeyince de onlara yağmur yağdırılmadı, tartıyı eksik tutunca da bitkiler, onlardan esirgendi ve büyük bir kuraklık belasına düçar oldular.”

“Allah’ım! Duayı (müstecap olmaktan) alı koyan günahlarımı bağışla.”

Duanın Müstecap Olmasının Engelleri

İmam Seccad (a.s) duanın icabetine engel olan günahların şu yedi günah olduğunu bildirmektedir:

“1- Kötü niyet 2- Çirkin gizli sıfatlar 3- Dini kardeşlerine karşı nifak ve iki yüzlülük üzere davranmak 4- İcabet vakitlerini kaçırmak 5- Vakitleri geçinceye kadar farz namazları ertelemek 6- Allah’a yakınlık vesilesi olan sadaka ve iyiliği terketmek 7- İnsanlara karşı konuşmalarında çirkin ifadeler kullanmak ve dili kötü sözlerle kirletmek”[193]

Kötü Niyet

Niyet; kastetmek, yönelmek ve irade etmek anlamındadır. İslam insandan, bütün insanlara, hatta hayvanlara ve canlı varlıklara karşı hayır niyeti içinde olmasını istemektedir. İnsan her şey için hayır, hoşluk, saadet ve esenlik dilemelidir. Gücü yettiğince insanlara iyilik etmeye niyetlenmelidir ve onların sorunlarını halletmeye çalışmalıdır.

Hayırlı, temiz ve doğru bir niyet, çok değerlidir ve de bunun çok büyük bir sevabı ve mükafatı vardır.

İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Fakir mümin bir kul şöyle der: “Ey rabbim! Bana rızık ver ki, falan hayırlı işler ve iyilikler hususunda şöyle böyle yapayım.” Allah o kulun niyetinin doğru olduğunu bildiği zaman, niyet ettiği şeylerin tümünü yapmış gibi amel defterine bütün o işlerin sevabını yazar. Zira Allah rahmeti geniş ve yücelik sahibidir.”[194]

Şöyle rivayet edilmiştir: “Bir şahıs açlık içinde bir kum tepesinden geçiyordu. Kendi içinden şöyle dedi: “Eğer bu kumlar yiyecek olsaydı, onu insanlar arasında paylaştırırdım.” Allah Peygamberine ona şöyle demesini vahyetti: “Şüphesiz Allah sadakanı kabul etti ve niyetinin güzelliğini kabul buyurdu. Mükafatını bu kumlar yiyecekmiş ve de sen sadaka vermişsin gibi sana ihsanda bulundu.”[195]

İnsanın, bütün insanlara ve hatta bütün varlıklara karşı kötü niyetten ve şeytani maksattan uzak durması farzdır. Zira bozuk niyet, kirli kasıt ve kötü maksat, insanın içini karartmaktadır, batınını kirletmektedir ve insanda günah, suç, zulüm, Allah’ın kullarına tecavüz ortamını eline getirmektedir.

Çirkin Gizli İş

Nifak, su-i zan, kin, kendini beğenmişlik, riya, kibir, gurur, cimrilik, hırs, tamah, haset ve Allah’ın düşmanlarına muhabbet büyük ve tehlikeli günahlardandır. Ayrıca da dünyevi kötü etkileri ve uhrevi azabı vardır. Duanın müstecap olmasına engel teşkil etmektedir.

İmam Sadık (a.s) münafık hakkında şöyle buyurmuştur: “Ayıpları araştıran, kötüleyen ve insanların yüz suyunu döken kul, kötü bir kuldur. O bir yüzle karşılar ve başka bir yüzle, yüz çevirir.”[196]

Su-i Zanda Bulunmak

Allah’a, ilahi velilere ve müslüman halka su-i zanda bulunmak ve kötü düşünmek de oldukça çirkin günahlardan biridir. İnsanın kalbinde, gizli olmasına rağmen amel defterine yazılmaktadır ve kıyamette de insan bundan dolayı hesaba çekilecektir ve insan için azap sebebi olmaktadır. Meğer ki su-i zanda bulunan kimse, dünyada gerçek bir şekilde tövbe etme başarısını elde etmiş olsun.

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının, zira zannın bir kısmı günahtır.”[197]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Kendisinden başka ibadete layık olmayan Allah’a yemin olsun ki Allah, kendisine karşı su-i zanda bulunmak, O’nun rahmetine ümitli olma hususunda kusur etmek, kötü ahlaklı olmak ve mümin topluluğun gıybetini etmek dışında hiçbir mümin kimseye tövbe ettikten ve mağfiret diledikten sonra azap etmez.”[198]

Allah Resulü (s.a.a) ise şöyle buyurmuştur: Mümin insanın derunu, iman ile süslenir, batını ahlaki güzellikle sahip olur, zahiri salih amelle birlikte olursa, Allah’ın mükafat ve rahmetine ümit bağlamalı ve güzel bir zanda bulunmalıdır. Hak Teala’ya karşı her türlü kötü ve yanlış düşünceden sakınmalıdır.

Yüzlerine tövbe yolu açık olan, günahlarını telafi etme ortamı bulunan kimseler, Hak Teala’nın Kur’an’da günahkarların suçunu bağışlamayı vaad etmesine teveccüh ederek, Rabbine karşı tövbeleri kabul etme hususunda kötümser olmamalıdırlar. Aksine Hak Teala’ya karşı güzel zan içinde olmaları ve bu yolda kendilerini ilahi rahmete mazhar kılmaları farzdır.

Eşsiz hadis bilgini Allame Meclisi, Allah hakkında hüsn-i zan veya su-i zanda bulunma hadisini şerh ederken şöyle buyurmaktadır: “İnsan bağışlama dilerken iyimser olmalıdır ki Allah da onu bağışlasın. İnsan tövbe edip Hak Teala’ya dönünce bilmelidir ki Allah da onu kabullenecektir. İnsan hakikat üzere dua ettiğinde, bu duasının icabet edileceğine yakin etmelidir. Herhangi bir iş hususunda Allah’tan yardım dileyince bilmelidir ki Allah onun işine kifayet etmektedir. Allah için bir amel yaptığında da bilmelidir ki Allah o ameli kabul edecektir. Bütün bunlar, Allah’a hüsn-i zanda bulunmaktır. Bunun tersi ise, Hak Teala’ya kötü zanda bulunmaktır ve bu da büyük günahlardan sayılmıştır ve bu günaha da azap vaad edilmiştir.”[199]

İnsanın iman ve İslam ehlinden gördüğü ve zahiri hoş olmayan işler hakkında su-i zanda bulunmaya ve kötümser olmaya hakkı yoktur. Aksine mümkün olduğu kadar müminlerin ve Müslümanların işini sıhhat ve doğruluğa yorumlamalıdır. Örneğin: Eğer bir kimse bir mümini günah toplantısında görecek olursa, o toplantıda her türlü kumar, aletleri ve şarap içme vesileleri olsa dahi şaşırmamalı, içinden soğuk bir ah çekmemeli, elini eline vurmamalı, o müminin imandan ayrıldığını sanmamalı ve fısk ve fücur ehline katıldığını düşünmemelidir. Bu su-i zanda bulunmak ve kötümserlik, Kur’an ve Ehl-i Beyt rivayetleri açısından haramdır ve ilahi ceza ve azaba sebep olmaktadır. Aksine bu kimse, Peygamber ve Ehl-i Beyt’in (a.s) emirleri esasınca, kendi batınında tam bir huzur ve itminan içinde şöyle demelidir: “Ne mutlu bu mümin kardeşime ki merhamet sahibi Allah, ona bu günah meclisinde iyiliğe emretme ve münkerden sakındırma ve sapıkları uçuruma yuvarlanmaktan kurtarma başarısını vermiştir. Keşke böyle bir şey bana da nasip olsaydı da günah hastalığını tedavi edebilseydim. Şeytanın esiri olanları esaretten kurtarabilseydim ve bu yolla da büyük bir mükafata ve sevaba erişebilseydim.

Kin

Her Müslümanın, bütün insanlığa karşı sevgi ve ilgi beslemesi gerekir. Elbette Kahhar olan Allah’ın izin vermediği kimseler bunun dışındadır.

İnsanlara karşı kin beslemek, insanın sıla-i rahimden, iyilikten, iyilik etmekten ve çeşitli hayır işlerden mahrum kalmasına sebep olmaktadır.

İnsanlara karşı kin beslemek, kalbi kirletmekte, ruhu karartmakta, düşünceleri zulmani kılmakta ve Allah’ın rahmetinden uzak tutmaktadır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Cebrail benim yanıma geldiği her defasında mutlaka şöyle buyurmuştur: “Ey Muhammed! İnsanlara karşı kin beslemekten ve onlara düşmanlık etmekten sakın.”[200]

Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurmuştur: “Cehaletin başı, insanlara düşmanlık etmektir.”[201]

Hakeza Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “İnsanlara düşmanlık etmek, cahillerin ahlakındandır.”[202]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “İnsanlara düşmanlık etmekten sakın. Şüphesiz ki bu insanı helak eder ve ayıplarının ortaya çıkmasına neden olur.”[203]

Kendini Beğenmişlik

Kendini beğenmişlik, amellerinden razı olmak, böbürlenmek ve bu işlerle diğerline karşı üstünlük satmaya kalkmak çok çirkin bir günahtır.

İnsan Allah’ın kuludur, hayatı ve ölümü de Allah’ın elindedir. Rızkı, yiyeceği Allah tarafındandır. Kulluk ve ibadet başarısı da Allah’ın verdiği bir inayettir. Yaptığı her iyi iş ve salih amel Allah’ın iradesiyledir. Bu gerçekler esasınca insanın böbürlenme ve kendini beğenme diye ifade ettiğimiz şeytani halete kapılmasının hiçbir yeri yoktur.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim böbürlenirse helak olur.”[204]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Alimin biri ibadet eden birinin yanına geldi ve ona şöyle dedi: “Nasıl namaz kılıyorsun?” O şöyle cevap verdi: “Benim gibi birine mi “nasıl namaz kılıyorsun?” diye soruyorsun? Ben, baştan beri şöyle ve böyle Allah’a ibadet ediyorum.” Alim şöyle dedi: “Ağlaman nasıldır?” İbadet ehli şöyle dedi: “O kadar ağlıyorum ki gözlerimden yaşlar boşalıyor.” O alim şöyle dedi: “Eğer güler ve Allah’tan korkarsan, bu senin için ağlayıp kendinle böbürlenmekten daha iyidir. Gerçekten her kim böbürlenirse, onun hiçbir ameli yukarı (Allah nezdine) çıkmaz.”[205]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah Davud’a şöyle buyurdu: “Ey Davud! Günahkarları müjdele ve doğruları korkut.” O şöyle arzetti: “Nasıl olur da günahkarları müjdeler ve doğruları korkuturum?” Allah şöyle buyurdu: “Ey Davud! Günahkarlara müjde ver ki ben tövbeyi kabul ederim ve günahları bağışlarım. Doğruları da korkut ki sakın amelleriyle böbürlenmesinler ve kendini beğenmesinler. Zira ben kulumu hesaba çekecek olursam, mutlaka helak olur.”[206]

Riya

İnsanların dikkatini çekmek için hayırlı işler ve ibadetlerinde gösteriş yapmak haramdır ve de Allah’ın gazabına sebep olmaktadır. Kur’an-ı Kerim namaz kılan bir grup kimseyi bu riya sebebiyle, kınamış ve şöyle buyurmuştur: “Vay o namaz kılanların haline ki: Onlar kıldıkları namazdan gafildirler. Onlar gösteriş yaparlar.”[207]

Bir şahıs Allah Resulüne (s.a.a) şöyle arzetti: “Kurtuluş nededir?” Peygamber şöyle buyurdu: “İbadetini insanların dikkatini çekmek için yapmamasındadır.”[208]

Bir rivayette şöyle yer almıştır: “Bir şahıs, cihat meydanlarında öldürülür, diğer bir şahıs ise servetini Allah yolunda infak eder, başka bir şahıs ise Kur’an okur. Allah onlardan her birine şöyle der: “Sen falan cihat etmek işinde yalan söyledin. Sadece kendin için, “Falan kimse çok cesurdur” denilmesini arzuladın. Sen de infak konusunda yalan söyledin ve de, “Falan kimse cömerttir” denilmesini istedin ve sen de Kur’an okumak hususunda yalan söyledin ve kendine, “Falan kimse Kur’an okuyan kimsedir” denilmesini istedin.”

Resulullah (s.a.a) daha sonra şöyle buyurmuştur: “Bunlara mükafat verilmez, gösteriş ve riyaları onların amelini rüzgara savurmuştur.”[209]

Bir hadiste ise Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Allah-u Teala meleklerine şöyle buyurmuştur: “Bu kimse, ameli hususunda beni kastetmemiştir. Dolayısıyla onu cehenneme atınız.”[210]

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Sizin hakkınızda en çok korktuğum şey küçük şirktir.” Kendisine, “Ey Allah’ın Resulü! Küçük şirk nedir?” diye sorulunca da Peygamber, “Riyadır” diye buyurdu.[211]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah, içinde zerre kadar riya bulunan bir ameli kabul etmez.”[212]

Şeddad b. Evs şöyle diyor: “Allah Resulünü ağlarken gördüm ve şöyle dedim: “Neden ağlıyorsunuz?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Ümmetim hakkında şirkten korkuyorum. Bunlar artık put, güneş, ay ve taşa tapmazlar. Ama amelleri, riya ve gösteriş sebebiyle zayi olur.”[213]

Kibir

İster Hak Teala, ister insanlar, ister Allah, Peygamber, İmamların emirleri ve isterse de şefkatli hayır dileyen kimseler karşısında olsun kibirlenmek ve büyüklenmek, şeytani bir ahlak ve İblisi bir halettir. İblis, Hak Teala’nın emri karşısında kibre kapıldığı sebebiyle sürekli Hak Teala’nın rahmetinden mahrum kalmıştır ve ebedi olarak Allah’ın huzurundan kovulmuştur, lanete mazhar olmuştur, sürekli azap içinde olacaktır.

Kibre kapılan kimsenin mutsuzluğu, sefaleti ve şekaveti o kadar büyüktür ki Allah’ın sevgi ve merhamet ve muhabbet çerçevesinden dışarıdadır.

“Şüphesiz Allah kibirli olanları sevmez.”[214]

Kibre kapılan kimse ve günahının ağırlığı için, Kur’an-ı Kerim’in kendisini cehennem ehlinden sayması yeterlidir.[215]

Evet, kendini başkalarından büyük görmez, kendini bütün işlerde merkez ve ölçü kabul etmek, Hak Teala’nın emirlerini kabul etmekten sakınmak, ibadet ve kulluktan yüz çevirmek ve “ben daha iyi anlıyorum” amacıyla, her türlü hak ve hakikat karşısında surat asmak büyük günahlardandır ve Allah-u Teala’nın kendisine elim bir azap vaad ettiği suçlardan sayılmaktadır. İnsanlara karşı, ilim, bilgi, amel, ibadet, haseb, neseb, ziynet, cemal, servet, mal, kuvvet, kudret, dost ve arkadaş çokluğu sebebiyle böbürlenmek ve kirlenmek oldukça çirkin ve fevkalade kötü bir iştir.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kibir ve böbürlenmek, azamet ve şeref, yücelik ve büyüklük Allah’a özgüdür; bunlardan herhangi bir şey elde etmek isteyen kimseyi, Allah yüz üstü cehenneme atar.”[216]

İmam Bakır ve İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimse cennete giremez.”[217]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz, cehennemde “sakar” diye adlandırılan kibir sahipleri için hazırlanmış bir vadi vardır. Bu vadi şiddetli hararet sebebiyle aziz ve celil olan Allah’a şikayette bulunur ve Allah’tan bir nefes çekmesi için kendisine izin vermesini ister. Bunun üzerine bir nefes çekince, cehennemi yakar.”[218]

Abdula’la şöyle diyor: “İmam Sadık’a (a.s) kibir nedir?” diye sorulunca İmam şöyle buyurdu: “Kibrin en büyük mertebesi, hakkı küçümsemen, insanları hor saymandır.” Ben şöyle arzettim: “Hakkı küçümsemek nedir?” İmam şöyle buyurdu: “Hakkı anlamazlıktan gelmek ve ehlini kınamaktır.”[219]

Aldanmak

İnsanın hakikatlere karşı gaflet içinde olmasından kaynaklanan maddi ve manevi işlere aldanması, oldukça çirkin ve fevkalade tehlikeli bir halettir. Hakikatleri inkar hastalığına yakalanan kimseler, dünyaya ve dünya süslerine aldanmaktadırlar ve de dünyanın geçici bir yurt olacağı ve bir gün fenaya ereceği gerçeğinden gaflet etmektedirler. Onlar bir gün, mezarlık toprağına ayak basacakları, yılan ve karıncalara yiyecek olacakları, ruhlarının berzah aleminde kötü amellerinin ipoteğinde kalacaklarını ve kıyamette de cehennemin şiddetli azabına esir olacakları gerçeğinden gafildirler.

Bu kimseler, kendi batıl hayallerince, dünyayı peşin, ahiretin ise veresiye olduğunu zannetmektedirler. Dolayısıyla bütün vücutlarıyla dünyaya sarılmakta ve ahireti unutmaktadırlar. Dünyanın fani olacak lezzetlerine yakin etmekte ve ahiret lezzetlerinden şüphe etmektedirler.

Onlar, Allah’ın, yüz yirmi dört bin peygamberin ve imamların ahiret hakkındaki vaatlerini kabullenmeye, iman ve inançları esasınca yürümeye, günahlardan sakınmaya ve ahlaki güzelliklerle süslenmeye hazır değillerdir.

Bu kimseler, Kur’an ayetleri esasınca da ahiretin insanın dünyadaki bütün zahiri ve batıni hareketlerin meyvesi ve ürünü olduğu gerçeğine dikkat etmemektedirler.

Oysa Allah Resulü’nün (s.a.a) buyurduğu gibi, dünya ahiretin tarlası, belki bizzat, ahiretin kendisidir. Dünya ve ahiret birbirinden farklı iki mahiyet değillerdir. Ahiret, bu dünyanın başka bir yüzüdür. Bu gerçeği bilmedikleri sebebiyle, dünyanın peşin, ahiretin ise veresiye olduğunu sanmışlardır ve bu yüzden de onlara göre dünyanın lezzetleri yakini ve ahiretin lezzetleri ise şüpheyle karışıktır.

İman ehlinin cahilleri ve Kur’an ayetlerinden habersiz olanlar, Hak Teala’ya ve O’nun geniş rahmetine inandıkları hasebiyle aldanmakta ve şöyle demektedirler: “Allah’ın insana olan nimetleri geniş, rahmeti kuşatıcı, lütfü bütün varlıkları ihata edici olduğundan dolayı, ibadet ve kulluk hususunda çaba göstermemize, takva ve sakınma elde etmek için kendimizi zahmete düşürmemize ve günahlardan uzak kalma acılığını tatmamıza gerek yoktur.

Bizim günahlarımızın, Allah’ın rahmeti karşısındaki misali, sonsuz okyanuslar karşısındaki bir zerre misalidir.

Biz, Allah’a iman ettiğimiz, Peygamberleri ve İmamları sevdiğimiz için kurtulmayı ümit ediyoruz. Günahlarımız, Hak Teala’dan uzak durmamıza ve azap görmemize sebep olmaz.

Bu kimseler, şu gerçeğe teveccüh etmemektedirler ki şeytan ve nefsani istekler, insanı zahiri beğenilmiş ve batını reddedilmiş sözlerle aldatmaktadır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Zeki kimse, nefsine muhalefet eden ve ölümünden sonrası için çalışan kimsedir. Ahmak ise nefsinin isteklerine tabi olan ve Allah’a minnet etmeye kalkışan kimsedir.”[220]

Bunlar, şu anlama dikkat etmemektedirler ki bizzat kerim, rahmeti geniş, kuşatıcı af, bağışlama ve mağfiret sahibi olan Allah, Kur’an ayetlerinin bir çoğunda uzman günahkarlara, hayır ameline sahip olmayanlara ve kibirli hatakarlara kesin bir azap vaad etmiştir, rahmetini sadece takva ehli, Kur’an’ın emirleriyle amel eden, salihler, iman ve İslam yolunda çalışanlar için karar kılmıştır. Sadece onların Allah’ın rahmetine ümit bağlayabileceklerini bildirmiştir:

“İman edenler, hicret edenler ve Allah yolunda cihat edenler Allah’ın rahmetini umarlar.”[221]

Günah işlendiği ve ilahi farzlar terk edildiği halde Allah’ın rahmetine ümit bağlamak, hakikatte Allah’ın rahmetine aldanmaktır ve de batıl ve boş bir ümittir.

İmam Sadık’a (a.s) şöyle denildi: “Bir topluluk, her türlü günaha bulaşmış ve de, “biz ümitvarız” demektedirler ve de ölünceye kadar günah işlemektedirler. İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Bunlar, ümitlerinde ve arzularında ızdırap ve heyecan olan kimselerdir. Ümitleri hakkında yalan söylemektedirler. Bunlar ümitli değillerdir. Bir şeyi ümit eden kimse, onun peşice gider, her kim bir şeyden korkarsa, ondan kaçar.”[222]

İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Gaflet ve aldanma sarhoşluğu, ayılma açısından şarap sarhoşluğundan daha zor ve uzaktır.”[223]

Hakeza Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz kulun günah işlediği halde Allah’tan bağışlanma dilemesi, Allah’ın rahmetine aldanmasındandır.”[224]

Allah Resulü (s.a.a) İbn-i Mes’ud’a şöyle buyurmuştur: “Allah hakkında aldanma ve salahın, ilmin, amelin, iyiliğin ve ibadetin hususunda da sakın kanma.”[225]

Cimrilik

İnsanın Hak Teala’nın maddi ve manevi nimetlerinden istifade ettiği halde bunları Allah yolunda infakta bulunmaması, sadaka vermemesi ve zekat ödemeyerek cimrilikte bulunması ne kadar da çirkindir.

Meşru olarak insanın elde ettiği mal ve servet, Allah’ın bir emanetidir ve insan kendi makamı ve şahsiyetine uygun olarak bu maldan istifade etmek, geri kalanının ise Allah-u Teala’nın emriyle, fakirlerin, yoksulların, muhtaçların, miskinlerin, acizlerin ve güçsüzlerin hizmetine sunmakla yükümlüdür.

İnsan ve sahip olduğu her şey, hakikatte Allah’ın mülküdür. Dolayısıyla, insanın her türlü tasarrufu ve isteği doğrultusunda olmalıdır. Eğer insan, malikin mülkünde, kendi heva ve hevesi ve istekleri doğrultusunda tasarrufta bulunacak olursa, kınanmayı ve malik tarafından azaba çarptırılmayı beklemelidir.

Servet biriktirmek, Allah’ın isteğine aykırıdır ve de cimrilik ve şeytan yolunu kat etmek yolundan başka bir yolla mümkün olmamaktadır. Bu servet biriktirme işi çok büyük bir günahtır ve de şekavet, hayatın kararması, batının zulmete bürünmesi, kıyamet azabı ve Allah’ın rahmetinden uzaklığa sebep olmaktadır.

Cimrilik, şeytani bir halet, hayvani bir sıfat ve ahlaki rezaletlerden bir rezalettir. Kur’an-ı Kerim’de ve rivayetlerde şiddetle kınanmıştır ve buna sahip olan insan nankör ve azaba müstahak bir kimse olarak tanıtılmıştır:

“Onlar cimrilik ederler, insanlara cimrilik tavsiyesinde bulunurlar, Allah’ın bol nimetinden kendilerine verdiğini gizlerler. Kâfirlere aşağılık bir azab hazırlamışızdır.”[226]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Cennet, insanlara minnet eden, cimri davranan ve laf taşıyan kimselere haram kılınmıştır.”[227]

Hz. Ali (a.s) bir şahsın şöyle dediğini işitti: “Cimri kimse, zalimden daha mazurdur” Hz. Ali (a.s) şöyle buyurdu: “Yalan söylüyorsun. Şüphesiz zalim tövbe eder, Allah’tan mağfiret diler ve insanların hakkını öder. Ama cimri kimse, cimrilik gelince zekat ödemez, sadaka vermez, sıla-i rahimde bulunmaz, misafir kabul etmez, Allah yolunda infakta bulunmaz ve hayırlı işler yapmaktan sakınır. Bu yüzden de cimrinin cennete girişi haram kılınmıştır.”[228]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “İki haslet, Müslümanda bir araya gelmez: Cimrilik ve kötü ahlak.”[229]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Eğer aziz ve celil olan Allah’ın telafi etmesi hak ise, o halde cimrilik nedendir?”[230]

İmam Musa b. Cafer (a.s) şöyle buyurmuştur: “Cimri, Allah’ın kendine farz kıldığı hususlarda cimrilik eden kimsedir.”[231]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Cömert kimse, Allah’a, insanlara ve cennete yakındır. Cimri kimse ise, Allah’tan, insanlardan ve cennetten uzaktır.”

Hırs

Servet ve mal hususunda şiddetli bir rağbet içinde olmak ve insanın ihtiyacından fazlasına aşırı istek duyması, insanı fikri ve ruhsal açıdan sıkıntıya sokmakta ve de ilahi hükümlerden el çekerek ahlaki ilkelere aykırı davranmasına sebep olmaktadır. Böylece de insan, insanlık düzeninden çıkmakta, alevlenen bir ateş gibi insanların malına ve haklarına tecavüzde bulunmakta, haram yeme, insanların mallarını yağmalama günahlarına bulaşmakta ve de zihinleri kopmuş bir şehvete bulaşmaktadır.

Allah’ı hatırlamak, kıyameti düşünmek, ilahi azaptan korkmak, ahlaki meselelere riayet etmek, insanlara sevgi göstermek, insanların hak ve hukuklarına dikkat etmek, insanı maddi işlerde, haddinden fazla hırs ve rağbet pisliğine düşmekten korur. Oysa, merhamet sahibi olan Allah, insan için türlü nimetlerden tam bir sofra sermiş, insan için ihtiyaç duyduğu şeyleri elde etmesini sağlayacak iş ve faaliyetler takdir etmiş, bu yolla rızkını garantilemiştir. Öyle ki insan, rızkının son lokmasını yemedikçe bu dünyadan göçmemektedir. O halde bu hırsın sebebi nedir?

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “İnsanların en zengini, hırsa esir olmayan kimsedir.”[232]

İslam Peygamberi (s.a.a) Hz. Ali’ye (a.s) yaptığı bir vasiyetinde şöyle buyurmuştur: “Ey Ali! Seni üç büyük hasletten sakındırıyorum: Haset, hırs ve yalan.”[233]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Nuh gemiden inince, İblis yanına vardı ve şöyle dedi: “Yeryüzünde benim üzerimde senden daha büyük bir minneti olan bir kimse yoktur. Allah’tan bu günahkarlar için azap diledin, neticede de benim rahatlığımı sağladın. Seni iki hasletten haberdar kılayım mı? Hasetten sakın ki, bana yapmadığı kalmadı ve hırstan sakın ki başıma getirmediği kalmadı.”[234]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Hırslı kimse, yedi zor bela arasındadır: Bedenine zarar veren ve kendisine fayda bağışlamayan bir düşünce, sonu olmayan bir hüzün, sadece ölümle kendisinden kurtulmanın mümkün olduğu ve rahatlık anında da şiddetli bir rahatsızlığa düşürüldüğü sıkıntı, sonunda içine düşeceği bir korku, kendisinde tatlılıkları acıya çeviren bir hüzün, Allah’ın bağışlaması dışında Allah’ın azabından kurtuluşun mümkün olmadığı bir hesap ve kurtuluşun ve bir çare bulmanın mümkün olmadığı bir azap.”[235]

Tamah

İnsanların elinde olan şeye sevgi ve ilgi duymak, onlara ulaşmayı arzulamak, başkalarının vermesine sebep olacak bir nitelikte sevgi izharında bulunmak ve de insanlardan bir şey dilemek, araştırmacı kimselere göre tamaha kapılmaktır.

Dördüncü İmam (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz hayrın tümünü insanların elinde olan şeylerden ümidini kesmekte olduğunu gördüm.”[236]

Sa’dan, İmam Sadık’a (a.s) şöyle arzetti: “Kulda imanı sabit kılan şey nedir?” İmam şöyle buyurdu: “Ver’a (haram ve şüpheli şeylerden uzak durmak) ve sakınmaktır.” O yine şöyle arzetti: “Kulu imandan çıkaran şey nedir?” İmam şöyle buyurdu: “Tamahtır.”[237]

İmam Hadi (a.s) şöyle buyurmuştur: “Tamah, kötü bir sıfattır.”[238]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Eğer mutlu olmak ve dünya ve ahiret hayrına ulaşmak istiyorsan, insanların elinde olan şeylerden tamahını kes.”[239]

İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim, bütün ömrü boyunca hür yaşamak istiyorsa, kalbinde tamaha yer vermesin.”[240]

Haset

Fevkalade çirkin sıfatlardan ve çok kötü hasletlerden biri de hasettir.

Araştırmacı kimseler şöyle demişlerdir: “Haset, başkasının elinde gördüğün bir şeyin ortadan kalkmasını dilemendir. Haset, hakikatte Hak Teala’nın hikmete dayalı hükmü esasınca başkalarına verdiği nimetten hoşnutsuzluk içinde olmaktır.

Kibir, bencillik, makam düşkünlüğü, üstünlük taslamak, batın kirliliği ve cimrilik, insanın kalbinde hasetin ortaya çıkmasına neden olan etkenlerdir.

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz haset, ateşin odunu yediği gibi imanı yer bitirir.”[241]

Hakeza İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Dinin afeti; haset, kendini beğenmek ve üstünlük taslamaktır.”[242]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Allah Resulü her gün altı şeyden Allah’a sığınıyordu: “Şek, şirk, kibir, öfke, zulüm ve haset.”[243]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Musa (a.s) Allah’a münacatta bulunup O’nunla konuşurken aniden Allah’ın arşının gölgesinde bir şahsı görüp şöyle dedi: “Ey Allah’ım! Senin arşının başına gölge ettiği bu kimse kimdir?” Allah şöyle buyurdu: “Bu, Allah’ın, kendilerine ihsanından bağışta bulunduğu kimselere, haset etmeyen kimsedir.”[244]

Allah’ın Düşmanlarını Sevmek

Allah’ın düşmanlarını sevmek de kalp hastalığından kaynaklanmaktadır. İnsan güzellikleri ve iyilikleri sevmelidir. Kötülüklere ve kötülere karşı ise düşman olmalıdır. Eğer kalp bundan başka bir halet içinde olursa, bu o kalbin hastalık delilidir ve bu hastalık Kur’an ayetleri ve rivayetleri esasınca tedavi edilmelidir. Aksi takdirde insan için bir çok tehlikeleri de beraberinde getirecektir.

Kur’an-ı Kerim, Peygamber ve Peygambere tabi olan kimseleri kafirlere karşı şiddetli davranan iman çerçevesinde ise kendi aralarında birbirine karşı merhametli davranan kimseler olarak tanıtmaktadır:

“Muhammed Allah’ın elçisidir. Onun berâberinde bulunanlar, küfredenlere karşı sert, birbirlerine merhametlidirler.”[245]

Kur’an müminlere şöyle buyurmaktadır:

“Benim de düşmanım, sizin de düşmanınız olanları dost edinmeyin. Onlar, size gelen gerçeği küfretmişken, onlara sevgi gösteriyorsunuz.”[246]

Kur’an-ı Kerim, Mücadele suresinde ise şöyle buyurmuştur:

“Allah’a ve ahiret gününe iman eden bir toplumun, -babaları oğulları, kardeşleri ya da akrabaları olsa bile- Allah’a ve Peygamber’ine düşman olanlarla dostluk kurduğunu göremezsin.”[247]

Dini Kardeşlerine Karşı İki Yüzlülük ve Nifak İçinde Olmak

Nifakın çirkinliği, münafığın pislik ve kirliliği, dini kardeşlerine karşı iki yüzlü olan bir insanın aşağılığı –iman ehli karşısında bir yüzle iman izharında bulunmakta diğer yüzle ise onların aleyhine düşmanlık etmektedir- o kadar büyüktür ki Kahhar olan Allah Kur’an-ı Kerim’de bu tür kimselerin en kötü ve en şiddetli azaba ve de cehennemde en aşağılık yere layık olduklarını bildirmiştir.

Münafık sürekli olarak düşmanlarla irtibata geçerek müminler için zorluk çıkaran, iman ehlinin sırlarını şeytan sıfatlı hainlere ve Firavun’un izinden yürüyen zalimlere intikal ettiren kimsedir. Münafık aslında tedavisi oldukça zor, ilacı bazen mümkün olmayan bir hastadır.

Münafık, diliyle iman ettiğini söylemekte, kalbinde ise küfür bulunmaktadır. Ruhu kirli, ahlakı bozuk, yaptıkları uygunsuz, düşünceleri şeytan, haletleri İblisi/şeytani ve işleri hile yapmaktır. Münafık, aşağılık ve kirli bir insandır; tehlikeli ve bozuk bir varlıktır. Kur’an-ı Kerim, çeşitli surelerde bu din ve millet hainleri için bir takım nişaneler beyan eden Kur’an ayetlerinin yanısıra hadis kitaplarında da çok önemli rivayetler yer almıştır. Bu kötü kimselerin durumunu beyan eden bu birkaç rivayete işaret etmek istiyoruz.

İmam Rıza (a.s) kendisine bir soru soran Muhammed b. Huzeyl’in mektubuna verdiği cevapta münafıklar hakkında şöyle yazmıştır: “Bunlar, Allah Resulünün itretinden, müminlerden, Müslümanlardan değillerdir. Bunlar iman izharında bulunurlar; küfür ve tehziplerini gizlerler. Allah onlara lanet etsin.”[248]

İmam Sadık (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Nifakın alametlerinden biri de kalbinin katı olması, gözünün kuruması (ağlamaması), günahlar hususunda ısrar etmek ve dünya hakkında hırslı olmaktır.”[249]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kimin batını zahiriyle bir olmazsa münafıktır. Bu kimse kim olursa olsun, nerede ne türlü olursa olsun, hangi toprakta yaşarsa yaşasın ve hangi makamda bulunursa bulunsun farketmez.”[250]

Duanın İcabet Edileceğine İnanmamak

Bu konu önceki sayfalarda su-i zan ve kötümserlik bölümünde yeterince açıklanmıştır. Dolayısıyla burada yeniden açıklamaya gerek yoktur.

Namazları Ertelemek

Namaz, en kamil bir ibadet, en güzel bir kulluk merasimi ve alimlerin rabbine karşı huşu ve tevazu izharında bulunmaktır.

Kur’an ayetleri ve rivayetler de namaz hususunda çok önemli gerçekleri söz konusu etmiştir ki bu gerçeklerden bazılarına başlıklar şeklinde işaret etmek istiyorum.

Namaz insanı fuhuş ve kötülüklerden korur, namaz kılmak mümin topluluğunun nişanelerindendir. Bütün peygamberler, namaz kılan kimselerdi. Peygamberler, ailelerini de namaz kılmaya davet etmişlerdir.

Bütün namazlara dikkat göstermek, farz olan görevlerdendir. Namaz kılmayan kimse, Allah’ın rahmetinden mahrumdur ve şefaatçilerin şefaati onu kapsamaz. Namaz dinin kanunlarındandır. Allah’ın hoşnutluğunun cilve mekanıdır ve Peygamberlerin aydınlık yoludur. Namaz, dini ikrar ettikten sonra İslam’ın başında yer almaktadır. Her şeyin bir şerafeti ve yüceliği vardır. Dinin şerafet ve yüceliği ise namazdır. Namaz, şeytanın saldırıları karşısında sağlam bir kaledir. Namaz, rahmetin iş sebebidir. Allah nezdinde en sevimli amel namazdır. Namaz peygamberlerin en son vasiyetidir. Namaz Allah Resulü’nün göz nurudur. Namaz her takvalı insanı Allah’a yaklaştırandır. Namaz, marifetten sonra en yüce ameldir. Namaz ilmin sütunudur. Namazın şartlarına riayet ederek kılmak, bağışlanma sebebidir. Kıyamette insanların sorguya çekildiği ilk şey namazdır. Allah’ın kulların amellerinden aldığı ilk şey namazdır. Kıyamette hesaba çekilen ilk amel namazdır. Namaz, insanı kibirden temizleme sebebidir. Namazın kabul olması, takvanın istekli olmanın, sakınmanın ve haramlardan uzak durmanın ipoteğindedir. Vaktinde kılınan namazın üstünlüğü, ahiretin dünyaya üstünlüğü gibidir. Mümin için namazı erteleme karşısında vaktinde kıldığı namazın üstünlüğü, malından ve çocuklarından daha iyidir. Namaz kılmayan kimse kafirdir. Namaz kılmayan kimse, ölümden sonra Yahudilerin veya Hıristiyanların veya Mecusilerin safına katılır. Namazı önemsememek, Allah Resulü tarafından reddedilmeye sebep olur. Namazı terk etmek, namazı zayi etmek, namazı hafife almak, namazı ertelemek, namazı ilk vaktinden tehir etmek şüphesiz duanın icabetine engel olan etkenlerdir.

İyilik ve Sadakayı Terk Etmek

İnsanlara ihsanda bulunmak ve fakirlere sadaka vermek, Allah’ın hoşnutluk ve rızayetine sebep olmaktadır ve de rahmet indirerek duanın icabetine sebep olmaktadır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz sadaka yetmiş tür belayı def eder ki bu belaların en düşüğü cüzam ve alaca hastalığıdır.”[251]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Sadaka veriniz, hastalarınızı sadakayla tedavi ediniz. Şüphesiz sadaka ortadan kalkması mümkün rahatsızlıkları ve hastalıkları defeder. Sadaka sizin ömrünüzü ve iyiliklerini arttırır.”[252]

Sadaka Hususunda İlginç Bir Hikaye

Musa’nın kavminin iyilerinden olan abid adında birisi tam otuz yıl Hak Teala’dan bir çocuk istedi. Ama duası bir türlü kabul olmuyordu. Dolayısıyla da İsrail oğullarının peygamberlerinin birinin tapınağına giderek şöyle dedi: “Ey Allah’ın Resulü! Çocuğumun olması için bana dua et. Ben otuz yıldır Allah’tan bir çocuk istiyorum, ama duama icabet edilmedi.”

O peygamber dua etti ve şöyle dedi: “Ey abid! Benim senin hakkındaki duama icabet edildi. Sen çok geçmeden bir çocuk sahibi olacaksın. Ama ilahi kaza ve takdir, o çocuğun evlendiği gece öleceğine hükmetti.”

Abid, eve geldi ve olayı eşine anlattı. Eşi Abid’e cevap olarak şöyle dedi: “Biz, Peygamberin duası sebebiyle Allah’tan, yanında dünyada rahatlık göreceğimiz bir çocuk istedik. Ama o buluğ çağına erişince artık rahatlığımızın yerini sıkıntılar alacaktır. Velhasıl, Allah’ın kaza ve kaderine razı olalım.”

Eşi şöyle dedi: “Biz ikimiz de yaşlanmış durumdayız, belki o buluğa erince bizim ömrümüz sona ermiş olacak ve onun ayrılık sıkıntısını çekmemiş olacağız.”

Dokuz ay sonra güzel yüzlü ve uğurlu bir çocukları oldu. Onun terbiye ve gelişimi hususunda bir çok sıkıntıya katlandılar. Buluğ ve kemal çağına erişince, anne babasından layık ve uygun bir eş istedi. Anne babası da onun evliliği hususunda gevşek davrandılar. Sonunda onu evlendirmek zorunda kaldılar. Düğün gecesi kaza ve kader ordusunun ne zaman geleceğini ve çocuklarını yanlarından alacağını beklediler. Gelin ve damat geceyi esenlik içinde geçirdiler. Aradan bir hafta geçtiği halde henüz esenlik ve selamet halinde yaşıyorlardı. Anne babası sevinerek Peygamber’in yanına geldiler ve şöyle dediler: “Sen duan ile Allah’tan bizler için bir çocuk istedin ve bu çocuğun zifaf gecesi öleceğini bildirdin. Ama şu anda bir hafta geçtiği halde çocuğumuz esenlik içindedir.”

Peygamber şöyle dedi: “Çok ilginç! Ben söylediğim şeyi kendimden söylemedim. Bana Hak Teala’nın bir ilhamıydı bu. Dolayısıyla yüce Allah’ın kaza ve kaderini ondan defedecek nasıl bir iş yaptığına da bakmak gerekir.”

O an Cebrail i Emin indi ve şöyle buyurdu: “Allah’ın sana selamı vardır ve şöyle buyuruyor: “O gencin anne ve babasına şöyle de: Kaza ve kader, senin dilinle cari kıldığım şeydi. Ama o çocuk öyle bir hayır yaptı ki ben ölüm hükmünü onun dosyasından sildim ve kendisi için başka bir hüküm kaydettim. O çocuğun yaptığı hayır ise şuydu: O genç, düğün gecesi yemek yiyordu. Yaşlı ve muhtaç bir fakir evine geldi ve ondan yemek istedi. O genç de kendi yanındaki özel yemeğini ona verdi. Yaşlı fakir tadından hoşlandı, bu yemeği yedikten sonra ellerini kaldırarak Allah’a şöyle arz etti: “Ey Allah’ım! Bu gencin ömrünü uzat.” Alemlerin yaratıcısı olan ben de işte o muhtacın duası sebebiyle bu gencin ömrünü seksen yıl daha uzattım. Böylece bütün insanlar bilsinler ki hiç kimse benimle muamele ederken benim dergahımdan zarar etmiş olarak dönmez ve hiç kimsenin mükafatı benim dergahımda zayi olmaz.”[253]

Küfür ve Pis Laflar Etmek

İnsanın dili hak ve olumlu söz söyleyerek, insanları hakka doğru hidayet ederek ve halkın sorunlarını çözerek Allah tarafından büyük bir sevaba erişebileceği gibi mantıktan uzak esassız ve temelsiz bir takım sözler, hakikatten uzak konular; gıybet, iftira, söylenti, batıl söz, sövgü ve kötü laflar gibi günah dolu bir yük ve ebedi bir azap da yüklenebilir.

Din büyükleri şöyle demişlerdir: “Dilin hacmi küçük ama suçu büyüktür.”

Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Ademoğlunun hatalarının çoğu dilindedir.”[254]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şeytanın insanın işlerine ortak olduğunun nişanelerinden biri de insanın kötü laf etmesi, ne söylediğinden ve kendisi hakkında ne söylenildiğinden korkmamasıdır.”[255]

İmam sadık (a.s) da şöyle buyurmuştur: “Sövmek, cefadandır ve cefa ise ateştedir.”[256]

Bir takım rivayetlerde de şöyle yer almıştır: “Kim Müslüman kardeşine söverse Allah rızkındaki bereketlerini giderir, onu kendisine bırakır, hayatı için gerekli araç ve gereçleri yok eder.”[257]

“Ey Allah’ım! Senin zikrinle sana yakınlık diliyorum”

Hicran Harabesi

Kalbin maddi işlere fazla ilgi duyunca, sonunda o maddi işler, kul ile Rab arasında ağır bir perde haline gelir. Şehvetlere haddinden fazla meyletmek ve lezzetlere gömülmek bütün dakikalarını, anlarını, günlerini, gecelerini, haftalarını ve aylarını dünya hayatının metasını elde etmek için harcamak, cahiller ve gafillerle oturup kalkmak, salih ve hayırlı işlerden ayrı kalmak, yemek ve içmek hususunda israfa kaçmak, malları harcamada savurgan davranmak, halk ve akrabalarından habersiz olmak, farzları yapma hususunda gevşek davranmak, haramlara bulaşmak, İslami öğretilerden ve gerçeklerden habersiz olmak ve benzeri bir çok şey hicran harabesinde yaşamanın delillerindendir.

Bu harabede yılan, karınca, sahtekarlık, hilekarlık, hayvani ve aşağılık sıfatlar, şeytanlık, sarhoşluk, yağma, yol kesicilik, yalan, riya, gösteriş, gıybet, iftira, şehvet, hıyanet, kirlilik, aşağılık, zina, hırsızlık, cinayet, kötülük, kibir, büyüklenmek, hırs, tamah, cimrilik, haset, kin, düşmanlık, gazap, günah ve suçtan başka bir şey bulunmaz.

Bu harabede insanlık hazinesi bir köşede şeytanların eline düşmüş, insanın değerli ömrü bu harabede zayi olmuş, manevi sermayeleri rüzgara savrulmuş, insan boş ve anlamsız bir halete bürünmüştür. İnsan oğlunu ebedi bir zarar ve ziyan kaplamış ve kalp yüzüne nankörlük, şirk, küfür ve nifak perdeleri gerilmiştir.

Bu harabede alış veriş pazarı, insan ve cinlerden şeytanların elindedir. Halkın çoğu, suret olarak insan, ama siret olarak hayvandırlar. Zahirleri tıpkı kafirlerin mezarı gibi ziynet ve süslerle doludur. Ama batınları cehennemin acı azaplarıyla dolup taşmaktadır.

Bu harabenin insanları, zahir görünümleri açısından insan, amel açısından hayvan, herkes dedi kodu ve lakırtıyla meşgul, vecd ve halden habersiz, onayladığı şeyler düşüncesiz, araştırmaları hakikatten uzak, boş işlerle uğraşan bir topluluk, uçmaya yarayan kanatlarını kaybetmiş, tümüyle sağır, kör, zan ve hayal içinde yaşayan, iman ve yakinden uzak kimselerdir.

Bu harabenin sakinleri, günah yudumlarından kendinden geçmiş, fısk ve fücur şahitleriyle sarmaş dolaş olmuş, ismet perdelerini yırtmış, her köşeden şehvet bayraklarını yükseltmiş, heva ve heves yataklarına yatmış, kötü erkekler, kötü kadınları kucaklamış, kızları hilekar, erkekleri zorba, gençleri kimliksiz ve işsiz, takipçileri fasık ve kötü, tavırlarıyla fare, yaptıklarıyla tavşan, birisi suretiyle yılan, diğeri siretiyle akrep, diğeri dişleriyle ısırmakta ve birisi de kuyruğuyla vurmaktadır. Bu harabenin adı tabiattır, padişahı cehalet, orduları rezalet, maddeleri haram, işi ise insanı yok etmektir.

Vuslat Ülkesi

Hicran harabesine düşmüş bir kimsenin, akıl ve şeriat fetvasınca da faydasız ilgilerin ağır yükünü kalbinin omuzlarından yere indirmesi, vuslat ülkesine hicret ve yolculuk etmek için kanatlarını açması, aşk ve himmet ile harekete geçmesi ve zikir kudretinden yardım alarak marifet, fazilet, doğruluk, dürüstlük, emanet, gerçek, hak, hakikat, refah, sefa, heyecan, hal, kulluk, ibadet, şerafet, ilgilik, muhabbet, samimiyet, züht, kanaat, sabır, tevekkül, basiret, istikamet, sakınma, iffet, takva, gerçeklik, izzet, ihsan ve adalet ülkesine göç etmesi, Allah’a yakınlık makamının tadını tatması, sevgilinin vuslat gülünü koklaması, maşukun ahlakıyla ahlaklanması, peygamberler, doğrular, şehitler ve salihler gibi arkadaşlarla oturup kalkması farzdır.

Kur’an, bütün çirkinlik ve kötülüklerden iyiliklere hicret ve hareketten ibaret olan bu yolculuk, bilinçli hareket ve aşıkça hicret hakkında şöyle buyurmaktadır.

“Allah yolunda hicret eden kişi, yeryüzünde çok bereketli yer ve genişlik bulur. Evinden, Allah’a ve Peygamber’ine hicret ederek çıkan kimseye ölüm gelirse, onun ecrini vermek Allah’a düşer. Allah bağışlayıcı ve merhamet edicidir.”[275]

“Talep çölünde çok gezmek gerek

İki alemde sevgiliyi aramak gerek

Yıllarca ömrünü gaflet uykusunda geçirdin

Bir müddet de hasta kalple geçmek gerek

Dalgaları keskin kılıç olan bu denizde

Değerli cevherler aramaktan geçmek gerek

Ömür metasını çok ucuza aldıklarından

Bu pazarın kar ve zararından geçmek gerek

Aşk güneşi alemleri aydınlatmaktadır

Ne zamana kadar duvarın gölgesinde geçmek gerek”

Zikir

Araştırmacı kimselerin de dediği gibi, “Bi zikrike” nurani kelimesindeki “ba” harfi, sebebiyet (nedensellik) anlamındadır. Bu esas üzere cümlenin anlamı şöyle olmaktadır:

“Allah’ım! Ben senin zikrin sebebiyle, sana yakınlık diliyorum.”

Zikrin Anlamı

Zikir kelimesi için üç anlam beyan edilmiştir: 1- Hak Teala’yı batıni ve kalbi anmak ve teveccüh etmek 2- Kur’an 3- Peygamber ve Ehl-i Beyt (a.s).

Batıni ve Kalbi Anma ve Teveccüh

Yad etmek, teveccüh, zikir ve tezekkür gafletin zıddıdır. Allah’tan gafil olan insan, ömrünün zayi olduğundan, günahlara düşmekten, insanların hakkını çiğnemekten, kulluk ve ibadetten mahrum kalmaktan, haram yemekten, şekavete, mahrumiyete ve sefalete düşmekten asla korkmaz.

Ama Allah’ı zikreden, gönlü gerçek sevgilinin zikir evi olan, kalbi Allah için çarpan bir kimse, Hak Teala’nın insanların hidayeti için Peygamberler gönderdiğini, semavi kitaplar nazil kıldığını, iyilikler için cennet ve kötülükler için de cehennem takdir ettiği gerçeğini bildiği için, gece gündüz ibadet ve kullukta bulunur, insanlara hizmet eder, günahlardan sakınır, insanların hakkını korur, takva ve iffet içinde bulunur, ilim ve marifet elde eder, meşru ve helal yoldan rızık elde etmeye çalışır, sıkıntısı olan kimselerin sıkıntılarını giderir, muhtaçların hacetini karşılar, fakih kimselerin elini tutar, bütün bu işlerde de sadece Hak Teala’nın hoşnutluğunu ve ilahi mükafatı umar.

Batıni ve kalbi bir iş olan bu zikir ve teveccüh, insana, iyiliklerle süslenmesi için öylesine bir güç verir ki, insan çok kısa bir müddet sonra gerçek dostun yakınlık dergahına erişir, vuslat şahidini canıyla kucaklar ve dua, ibadet ve Allah’ın kullarına hizmet lezzetini tadar.

Ağır bir gaflete düçar olan Yunus’un kavmi, alim, aşık ve arif bir şahsın kılavuzluğu sayesinde Hak Teala’yı zikrettiler, Allah’ı anmaya koyuldular, Allah’ın zikrinden yardım alarak kalp gözlerinin önüne gerilen gaflet perdelerini kenara ittiler, çöllere düştüler, zillet toprağına kapandılar, göz yaşlarıyla ruh çehrelerindeki tozları yıkadılar, vücutlarını gerçek tövbe ile süslediler. Bu gerçeklerle şimşekler çakan ölümcül bulutları kendi diyarlarından sürdüler, dosta yakınlık dergahına oturdular, ömürlerinin geri kalan müddetini, dostluk, dürüstlük, ibadet ve kulluk içinde geçirdiler, hoşnutluk, yücelik ve Hak Teala’nın rahmeti içinde can verdiler, ahiret alemine ayak bastılar ve orada da ebedi olarak Rıdvan cennetine yerleştiler.

Akıbetleri hayırla sonuçlanan, günahlardan el çeken, dalalet vadisinden hidayet bostanına hicret eden, şeytanlık ve hileden el çekip esenlik ve güvenlik diyarına göçen, ibadet ve kullukları ile bütün karanlık geçmişlerini telafi eden günahkarlar, fasıklar ve facirler Allah’ı anmanın ve kalbi teveccühün bereketiyle bu makamlara eriştiler. Allah’a tövbe edip geri dönerek, gelecek nesil için bir örnek oldular ve Hak Teala’nın hüccetini herkese tamamlamış oldular.

Asiye, Ashab-ı Kehf, Behlül-i Nebbaş, Hür b. Yezid, Fuzeyl-i İyaz ve benzeri azamet dolu çehreler, hayat tarihinin sayfalarını kalp nurlarıyla aydınlatmışlardır. Onlar, Hak Teala’yı zikreden ve anan topluluk olmuşlardır. Onlar, Allah’a teveccüh ederek ve gerçek sevgiliyi anarak kendi karanlık günlerini aydınlatmışlar, şeytanın elinden hayat eteklerini çekmişler, gerçek dostun rahmet eteklerine sarılmışlar ve ışık hızından daha hızlı bir şekilde aşağılık alemden, yücelik, doğruluk, rahmet yakınlığı ve vuslat zirvesine tırmanmışlardır.

“Evet, evet, ölen kimse hak idi

Aşağılık dünyanın gamından azad idi

O sadece Allah’ın yolunu kat etti

Sadece Allah’ın dergahına yöneldi

Tümüyle dünya ve ahiretten el çekmiştir

Hak Teala’nın yakınlık makamına oturmuştur

Aşağılık dünyadan mutlu olan kimse

Allah’ın yakınlık makamından uzak olur

Ne dünyadan mutlu olur

Ne de onun dostuna vuslat ile vasıl olur

Bu eskimiş şey ile mutlu olma

Damatlık odasına ayak basma

Uzlet köşesinde bir köşe ara kendine

Kanaatten güzel bir azık edin

Kanaatkar ol ki tamaha düşmeyesin

Tamahtan zillet ile birlikte gelir insan”

Kur’an

Merhamet sahibi olan Allah, Kur’an-ı Kerim’de çeşitli ayetlerde Kur’an-ı Kerim’i “zikir” olarak anmıştır. Örneğin:

“Doğrusu Kitab’ı biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz.”[276]

Kur’an-ı Kerim uygulandığı takdirde insan için dünya ve ahiret hayrını garantileyen bir takım öğretileri, hükümleri ve emirleri barındıran ilk kitaptır.

Kur’an hayat kitabıdır; insanın, kılavuzluk açısından hayatının bütün boyutlarında ihtiyaç duyduğu Her şey bu kitapta beyan edilmiştir.

Kur’an insanı, en kalıcı ve sağlam yola hidayet etmektedir. Ayetleriyle amel eden kimseleri, yüce bir mükafatla müjdelemiştir.

Kur’an’a batıni bir teveccüh ve bu kitabın ayetleri üzerinde düşünmek, tehlikeli cehalet hastalığını tedavi etmekte ve kalbi bir marifet ocağı haline dönüştürmektedir. Güzellikler beyan eden ve Kur’an’ın hakkında uyarıda bulunduğu çirkinliklerden sakındıran ayetlerle amel etmek, insanın kurtuluşuna, yüce makamlara erişmesine ve Allah’a yakın olmasına neden olmaktadır.

Kur’an ile amel etmek insanı bütün güzelliklerle süslemekte, bütün kötülüklerden sakındırmakta ve dünyevi ve uhrevi tüm tehlikeler karşısında insana dokunulmazlık sağlamaktadır.

Geçmişlere ait bilgiler, geleceklere ait dertlerin devası ve hayat işlerinin düzenlenmesi, hep Kur’an’dadır. İslam Peygamberi (s.a.a) de Kur’an vesilesiyle insanların en kötüsünden insanların en iyisini vücuda getirmiş; cahiliye Arapları ve hakikaten uzak olan uzak olan Arap olmayanları cehennem uçurumunun kenarından kurtarmış, saadet ve mutluluğun sınırlarına ve ahiret cennetine ulaştırmıştır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Fitneler, karanlık gece parçaları gibi size karışık ve karanlık olduğunda Kur’an’a sarılınız. Zira Kur’an şefaati kabul edilen bir şefaatçi ve şikayeti makbul olan bir şikayetçidir. Her kim Kur’an-ı önder edinirse, Kur’an onu cennete götürür. Her kim de onu arkasına atarsa, Kur’an onu cehenneme sevk eder.”[277]

İmam Seccad (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Kur’an benimle olduktan sonra, doğu ve batı arasındaki (dünyadaki) herkes ölse dahi, yine de dehşete kapılmam.”[278]

Evet, vücudunda tevhit ayetlerinin hayata geçtiği, bu yüzden de Allah’ı kalp gözüyle müşahade eden, ezeli ve ebedi sevgiliyle ünsiyet kuran, ahlak ayetlerinin batınının doğusundan doğan, nura boğulan, ahkam ayetlerini en ince detayına kadar uygulamaya koyan, uygulama sahasında ihlasın kemaline riayet eden ve de kendisini kurtuluşun yüce zirvesinde görecek şekilde kıyamet ile ilgili ayetlerle ünsiyet kuran İmam Seccad (a.s) gibi bir insan, yalnız kalsa dahi hiçbir korku ve dehşete kapılmamaktadır.

İmam Zeyn’ül- Abidin (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kur’an’ın ayetleri, hazinelerdir. O halde bir hazine açıldığında içinde olan şeye düşünerek bakman gerekir.”[279]

Kur’an ayetleri üzerinde düşünen, ayetlerin melekuti anlamlarını bilen, sonra da onunla amel eden, zahir ve batın tüm hareketlerini Kur’an ile uyumlu kılan bir kimse, Allah’a yakınlık makamına doğru hareket etme gücünü kendinde bulur ve Allah’ın zikri olan Kur’an sebebiyle de gerçek sevgiliye yakınlık makamında yer alır. Ebedi olarak gerçek sevgilinin cemalini seyretmekten yüz çevirmez ve hal diliyle şöyle der:

Gözde nur oldukça,

Onun cemaline bakar dururum.

Onun baktığı bir tek bakış,

Bu bakış kimya gibi etki eder.

Kafirim eğer yüzünün yanı sıra,

Yüzüm başka bir şeye yönelecek olursa,

Şeker onun kahrından Ebu Cehil karpuzu olur.

Ebu Cehil karpuzu onun lütfünden şeker olur.

Yanan göğüsten seviyorum,

Etkili olan bir tek iniltiyi.

Seher vakti uyananların etkisi,

Akşamları daha çok etkili olur.

Acımasız kılıcından yüz çevirmez,

İnatçı olan kimseden başka.

Kalbi diken bir kılıç olan gamzesi,

Ciğerin kanlı nurudur.

Hz. Peygamber (s.a.a) ve Ehl-i Beyt (a.s)

Önemli ve değerli konuları içeren, Kuleyni’nin değerli Kafi kitabında “Muhakkak ki namaz hayasızlıktan ve kötülükten alıkor. Allah’ın zikri elbette daha büyüktür.”[280] ayeti şerifenin açıklamasında Kur’an’ın fazileti bölümünde, ilk rivayet olarak naklettiği çok önemli bir hadisin sonunda Hz. Bakır’ul Ulum (a.s) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın zikri biziz ve biz daha büyüğüyüz.”[281]

Şüphesiz zikirden maksat, Peygamber ve 12 masum İmamdır. Bu on iki İmam, Peygamberin (s.a.a) iman, ahlak, bilgi, bilinç ve basiretinin varisleridirler.

On iki İmam, Kur’an’ın müfessiri, hükümlerin beyan edicisi, dinin koruyucusu ve insani topluluklar arasında hakkın eminleridir. On iki imam, Kur’an’ın nesnel örnekleri, hidayet meşaleleri, insanları saadete doğru götüren önderler ve insan için dünya ve ahiret hayrını temin eden kimselerdir.

Onlar bütün hakikatleri hatırlatıcı, bütün gerçekleri aydınlatıcı, ilim ve irfan hazineleri ve Allah’ın isim ve sıfatlarının mazharlarıdırlar.

Masum İmamlar, “konuşan Kur’an” oldukları için İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: “Biz Allah’ın zikriyiz ve biz daha büyük zikiriz.”

Bu İmamların velayetini kabul etmeden, onların marifetlerini kabullenmeden ve Peygamberin hak üzere halifesi olan İmamların emirlerine itaat etmeden ve de onların velayet dairesine girmeden, insanın imanı nakıs kalacak, ahlakı bozulacak, amelleri uygunsuz olacak, dünyaları düzensiz kalacak, ahireti Allah’ın azap ve gazabıyla iç içe olacaktır.

Allah Resulü (s.a.a) ömrünün sonlarında ümmetine şöyle ilan etmiştir: “Ben sizin aranızda iki değerli şey bırakıyorum. Bunlar Kur’an ve itretim olan Ehl-i Beytimdir. Bunlar Kevser havuzunda yanıma gelinceye kadar birbirinden ayrılmazlar. Bu iki şeye sarıldığınız takdirde ebedi olarak sapmazsınız.”[282]

“İmamet, yakin fenerinin mumudur.

İmamet, takvalıların kalp nurudur.

İmamet, cömertlik denizinin cevheridir.

İmamet, vücut aleminin cevheridir.

İmamet, hakka doğru yol göstermektir.

İmamet, kalplerden pası silmektir.

İmamet, , yaratığa önderlik etmektir.

Yaratıklara hakkın yolunu göstermektir.

İmamet, özü doğru dinin engin yeridir.

İmamet, doğru cevherli imanın ocağıdır.

İmamet, i cin ve insanların maksadı bil.

İmametin on iki kişide son bulduğunu bil

Gel de de ki cin ve beşerin şahı kimdir?

On iki imamdan birincisi kimdir?

Allah’ın aslanı velayet şahı Ali

Ali, hidayet kandilinin mumudur.

Ali, var ve yok sırrının bilginidir.

Ali, lütuf deryası ve vücud madenidir.

Ali, iman kulesinin sevgi güneşidir.

Ali, yakin derecesinin parlayan incisidir.

Ali, her asrın sorunlarını halledicidir.

Ali, ruhun huzuru, kalbin rahatlığıdır.

Mustafa’nın halifesi ve vasisidir.

Rabbinin sır mahremi ve velisidir.

Dünyada imametin son halkası,

Kıyamete kadar o ve itretidir.

Bu hakikat ışığında, kalbi her türlü rezaletten temizlemek, çirkinliklerden arındırmak, Hak Teala’nın yüce sıfatlarının ve güzel isimlerinin anlamlarını hazır bulundurmak, insan ve cin şeytanlarından, bu büyük hakikatleri ve yüce makamları korumak, sürekli Allah’ın mübarek huzurunda hazır bulunmak, bütün hayırlı işlere teşebbüste bulunmak, bütün güzel programlara doğru hareket etmek, Allah’tan gafil olmamak, hiçbir zaman Hak Teala’dan habersiz bulunmamak, insanın mükellef olduğu bütün ibadetleri yerine getirmek, bütün hayırlı işlere koyulmak ve de Allah’ın hoşnutluğunu elde etmek için insanlara her türlü olumlu hizmetlerde bulunmak “zikir”dir.

Kalp ehlinden bir grubu, su ve topraktan özgür olmuş bir topluluk, vuslata ermiş ariflerden bir fırka, insanları zikre davet eden ayetler ve insanları zikre teşvik eden rivayetler, ayet ve rivayetlerdeki zikir kelimesinin bu batıni ve ameli hakikatler anlamında olduğunu söylemektedirler. Hakeza onlar, Kur’an ayetlerini tecelli ettirmenin, nübüvvet ve risalet etkilerini yansıtmanın ve hayat ufuklarından Ehl-i Beyt’in (a.s) rivayetlerini zahir kılmanın da zikrin kamil örneği olduğunu ifade etmişlerdir.

Evet, Hak Teala’ya yakınlık makamına erişmek, sadece gönül ehli kimseler vesilesiyle beyan edilen bu gerçeklerden ibaret olan Hakk’ı zikretmekle mümkündür. Hakk’a ulaşma yolu da sadece zikrin yardımıyla mümkündür.

Allah’ı zikretmeyi, kendi kalp ülkemize hakim kılalım, Kur’an-ı Kerim’in ayetleriyle amel edelim, bütün vücudumuzla peygamberin nübüvvetine ve masum imamların imametine tabi olalım ki Allah’a yakınlık makamına erişelim; Allah’a yakınlık makamına ermiş zümre arasında yer alalım; Allah ile ünsiyet kurmanın, Allah’ın emirlerini icra etmenin ve Peygamber ve Ehl-i Beyt ile birlikte olmanın tadını tadalım; bu yolla da saadet ve mutluluğa erişelim.

Kalp evi, gerçek sevgili olan Allah’ın sıfat ve isimlerinin anlam ve kavram mazharı olunca, bu anlamların etkileri ruh, nefes ve zahiri organlara yansıyınca, isimler ve sıfatlar kavramıyla marifetin tatlı meyvesi olan ateşli bir aşk ve güzel kokan bir muhabbet gönül evini bütünüyle ele geçirir, “İman edenlerin Allah’ı sevmesi ise hepsinden kuvvetlidir”[283] cilvesi, insanın bütün vücudunu sarar, insanı kamil ve kapsamlı bir makam olan “Bunları ne ticaret ve ne de alışveriş, Allah’ı anmaktan, namaz kılmaktan, zekât vermekten alıkoyar”[284] derecesine ulaştırır, Allah’ın hilafet köşküne oturtur ve insana Allah’a yakınlık makamının tadını tattırır.

İşte insan, bu yüce makamda şeytanın aldatmasından korunmuş durumdadır. Artık hiçbir güç insanı Allah’tan alıkoyamaz. Bu nurani makamdaki insan, Allah’tan başkasını tanımaz, Allah’tan başkasını görmez, Allah’tan başkasını istemez, Allah’tan başkasını bilmez ve Allah’tan başkasını bulmaz.

Ariflerin baş halkası, takva sahiplerinin imamı, temizlerin önderi, vuslata ermişlerin kalp kandili, kamillerin önderi ve aşıkların örneği, bütün vücuduyla bu aşıkane şarkıyı söylüyordu:

“Gördüğüm her şeyden önce onunla, birlikte ve ondan sonra mutlaka Allah’ı gördüm.”

Marifet ve basiret eteğinde büyümüş olan Hz. Seyyid’uş- Şuheda İmam Hüseyin (a.s) da susuzluk ve açlığın zirvesinde, bütün musibetlerle kuşatılmış bir halde, çukurun içinde, parça parça olmuş yetmiş bir bedenin yanında Ehl-i Beyt’in (a.s) kız ve kadınlarının içler acısı feryatlarını işittiği anda kanlı yüzünü gerçek sevgilinin huzurunda toprağa kapamakta ve şöyle demektedir: “Allah’ım! Ben senin kaza ve kaderinden razıyım, senin belalarına sabrediyorum, senin emrine teslimim ve benim için senden başka ilah yoktur.”

“Ey sevgilim! Senden neyi arzuladığımı biliyorsun

Benim yarim olmaktan başka kimsenin yari olma

İşlerin düzene girer, o zaman ki şöyle deriz

Senin yarinim, senin kararırınım, ey kararsızım

Senden başka sevgili tanımıyorum sensin sen

Ey tesellim, ey sevgilim, ey dert ortağım

Senin benin, gerçi yüreğimi çok dağladı

Ama senin zikrin hüzünlü kalbime dost oldu

Dün gece o kalp bülbülünden gül işitiyordu.

Ki ey benim gül yüzlüm, çayırım çimenim,

Dedi ki evet, evet bu güzel çayır sendendir.

Ümitsiz olmaz her kim bana ümit bağlarsa,

Kaf’daki Anka kuşu aşk kudretim,

Ki her zaman Ref’ati kartal yeniden olur bana av.”[285]

“Cömertliğin hakkına beni kendine yaklaştırmanı, şükrünü bana nasip etmeni ve zikrini bana alıştırmanı istiyorum senden.”

Müminlerin Emiri Ali (a.s) bu arşi ve melekuti cümleleri ve nurani sözlerinde Allah’a doğru süluk eden kimselerin değerli makamlarından üç makamı merhamet sahibi Allah’tan dilemelidir:

1- Yakınlık makamına yaklaşmak

2- Şükür makamına ulaşmak

3- Zikir makamına erişmek

Şüphesiz bu üç makamı elde etmek sadece Hz. Dost’un yüceliği ve cömertliği ve Hz. Maşuk’un bağışlaması, cömertliği ve yüceliği sayesinde elde edilebilir.

Allah, sulük eden insana şevk, rağbet, iştiyak, hal ve ameli sermayeler bağışlamadığı, bu melekuti makamlara erişme araçlarını vermediği, yüceliğiyle bu yolun yolcusunun elinden tutmadığı takdirde, muhtaç olan kula bu karanlık ve aydınlık örtülerden geçme hususunda yardımcı olmadığı takdirde ve konaktan konağa ve makamdan makama kendisini ilerletmediği müddetçe insan asla bu manevi makamlara ve arşi mertebelere ulaşamaz. Bu yüzden de dua eden kimse cömertlik ve yüceliği kendi asli sermayesi ve vesilesi olarak dilemektedir ki bu iki sıfatın etkilerinin tecellisi altında hayatın bütün boyutlarında her üç makama ulaşabilsin. Hz. Hakk’ın yücelik ve cömertliğini biraz olsun seyredebilmek, bu iki sıfatın etkilerine teveccüh etmek ve insan hayatındaki tecellisini görmek için Hz. Seyyid’uş- Şuheda’nın eşsiz Arefe duasındaki şu cümleleri büyük bir dikkat ve düşünceyle okuması gerekir ki bu hakikate tümüyle ulaşabilsin; yücelik ve cömertliğine bağlanıp Allah’tan gayrisinden kopmakla bu üç manevi makama ulaşabildiği gerçeğini elde edebilsin:

“Bütün övgüler ve şükürler sana özgüdür ey sürçmelerimi görmezlikten gelen, hüzünlerimi gideren, dualarımı kabul eden, ayıplarımı örten, günahlarımı bağışlayan ve isteklerime ulaştıran ve beni düşmanlarıma galip kılan Allah’ım! Eğer senin değerli nimetlerini ihsan ve bağışlarını saymaya kalkışırsam asla onları sayamam, ey efendim! Ey seyyidim! Bağışlayan sensin, nimet veren sensin, ihsan eden sensin, güzellik bağışlayan sensin, üstünlük veren sensin, kemale erdiren sensin, rızık veren sensin, başarı veren sensin, lütfeden sensin, müstağni kılan sensin, servet bağışlayan sensin, sığınak veren sensin, kifayet eden sensin, yol gösteren sensin, koruyan sensin, günahları örten sensin, affeden sensin, görmezlikten gelen sensin, kudret veren sensin, izzet bağışlayan sensin, yardım eden sensin, kulun elinden tutan sensin, teyit eden ve onaylayan sensin, zafer bağışlayan sensin, tedavi eden sensin, bütün boyutlarıyla esenlik veren sensin ve yüce kılan sensin”[292]

Şimdi de Hak Teala’nın yücelik ve cömertliğinin bir parçasından haberdar olmak için kalp gözüyle İmam Zeyn’ül- Abidin’in (a.s) mübarek Ramazan ayı gecelerinde yaptığı münacatları olan Ebu Hamza-i Sumali duasının arşi/ilahi sözlerine bakmamız farzdır:

“Ey efendim! Terbiye ettiğin küçük ve çocuk benim, ilim sahibi kıldığın cahil benim, hidayet buyurduğun yolunu kaybetmiş kimse benim, kaldırıp yücelttiğin, yere düşmüş kimse benim. Esenlik bağışladığın korkak kimse benim, doyurduğun aç kimse benim, suvardığın susuz kimse benim, elbise giydirdiğin çıplak kimse benim, zengin kıldığın fakir benim, güçlü kıldığın aciz benim, aziz kıldığın zelil benim, şifa verdiğin hasta benim, bağışta bulunduğun dileyen benim, günahlarını örttüğün günahkar kimse benim, hatalarını görmezlikten geldiğin hatakar kul benim, çoğalttığın az kimse benim, yardım buyurduğun mustazaf kimse benim, sığınak verdiğin kovulmuş kimse benim.”[293]

Evet, salik kimse bu iki vesileyi dileyerek, Hz. Mahbub’un (Allah’ın) sonsuz, yücelik ve cömertliğine bağlanarak, Allah’a yakınlık, şükür ve zikir makamına ulaşmak ve de böylece Allah’a yakınlaştırılmış, şükredenler ve zikredenler zümresine katılmak mümkündür.

Allah’a Yakınlık Makamına Erişmek

Şüphesiz bu makam, salik kimselerin en son makamı ve mertebesidir ve bu makam suluk eden kimsenin hayat alanındaki yüceliği, cömertliği, güzel ahlak ile ahlaklanması, haramlardan uzak durması, kötü nefislerden uzak durmak, imanın artışı, salih amele devam etmek ve özetle tüm boyutlarıyla Allah’a itaat etmek, İslam Peygamberine ve değerli Ehl-i Beytine (a.s) tam olarak uymak, ilahi veliler ile oturup kalkmak; murakabe, muhasebe ve müşarete[294] aşamalarına riayet etmek ve de tahliye, tehliye ve tecliye[295] vadisine ayak basmakla elde edilebilir.

Kesin olarak bilmek gerekir ki, itaat ve ibadet adımı atıldıktan sonra Allah’a yakınlık makamına ulaşmak, her aşık kimse için mümkündür ve salik bu makama ulaşınca bütün vücudunda hakikatin tevhidi tecelli eder, tevhidi iman ve inançlarında Allah’tan gayrisini fani kılar, Allah’ın izniyle Allah’ın hilafet kürsüsüne oturur ve Allah’ın verdiği bir başarıyla vücudu kapasitesince ilahi işlere koyulur. Nitekim bir kutsi hadiste şöyle yer almıştır: “Ey kulum! Bana itaat et ki ben de seni (irade ve kudret açısından) kendim gibi kılayım. Şüphesiz ben bir şeye, “Ol” derim, o da olu verir; böylece sen de bir şeye “ol” dersin o da oluverir.”[296]

Başka bir hadiste ise şöyle yer almıştır: “Ben, ölmeyecek diri bir padişahım. Ey benim kulum! Bana itaat et ki seni de ebedi olarak ölmeyecek diri bir padişah kılayım.”[297]

Marifet ehlinin de inandığı üzere ister bedensel ve kalpsel nimetler olsun isterse de zahiri ve batıni ibadetler olsun, bütün itaat ve ibadetlerin hedefi şüphesiz Allah’a yakınlık makamına erişmektir. Her kim, bu ibadet ve itaatleri Allah’a yakınlık maksadıyla yerine getirir ve bütün şartlarına riayet ederek amel ederse, o yüce makama ulaşır. Böylece iradesi Hak Teala’nın iradesinde fani olur, batınında Allah’ın iradesi dışında bir şey kalmaz. Böylece istediği zaman ilahi bir işi yapabilir.

Salik kimse itaat ve ibadet adımıyla Hz. Hakk’a doğru adım atacak olursa, attığı her adıma karşılık Allah’ın rahmeti, güzel isimleri ve yüce sıfatları salikin hareketiyle mukayese edilemeyecek bir hızla salike doğru yakınlaşır. Nitekim bir kutsi hadiste de şöyle yer almıştır: “Her kim bana bir karış yakınlaşırsa ben de ona bir kol kadar yakınlaşırım.[298] Her kim de bir kol kadar yakınlaşacak olursa, şüphesiz ben bir kulaç[299] miktarınca ona yakınlaşırım. Her kim bana yürüyerek gelirse ben koşarak ona doğru giderim.”[300]

Evet, itaat ve ibadetin neticesi, kulun mevlaya ve mevlanın da kula yakınlaşmasına neden olur. Ayet ve rivayetlerde de bu hakikat “makam-ı kurb” (yakınlık makamı) diye ifade edilmiştir. Bu makama ulaşan kimselere de “mukarrebin” denmektedir. Kalp ehli Allah’a yakınlaştırılmış kimselerin sıfat ve fiilerini Allah’ın sıfat ve fiillerinde fani görmekte, Allah’a yakınlaştırılmış kimselerin iradesini, Allah’ın iradesi saymakta ve de Allah’a yakınlaştırılmış kimselerin sözlerini, Allah’ın sözlerinin bir tecellisi olarak saymaktadırlar. Kalp ehlinin Allah’a yakınlaştırılmış kimseye karşı bakış açısı, kutsi ve çok önemli rivayetlerden alınmıştır. Resulullah (s.a.a) ve Ehl-i Beyt’inden (a.s) alınan bu hadisler çok değerli hadis kitaplarında yer almıştır:

“Şüphesiz Allah şöyle buyuruyor: Kul, nafilelerle bana yaklaşınca, ben de onu severim. Böylece ben onun duyduğu kulağı, gördüğü gözü, konuştuğu dili, düşündüğü kalbi olurum. Böylece bana dua ettiğinde icabet ederim ve benden bir şey istediği zaman ona bağışta bulunurum.”[301]

Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Takva sahiplerinin sözü semavi vahiy düzeyindedir. Onlardan bazısının dilinde bir söz söylendiğinde kendisine, “Kim seninle böyle konuşmuştur (ki sen güya O’nun tarafından konuşuyorsun)? diye söylendiğinde o şöyle der: “Kalbim düşüncemden, düşüncem batınımdan, batınım da Rabbimden.”[302]

Bu makamın en yüce mertebesi, İslam Peygamberi (s.a.a) içindir. Nitekim Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Beni gören kimse, şüphesiz Hakk’ı görmüştür.”[303]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Benim için Allah ile öyle bir zaman vardır ki, hiçbir Allah’a yakınlaştırılmış melek ve hiçbir gönderilmiş peygamber o zamanda beni kapsayamaz.”[304]

Peygamber’den sonra da bu makamın en üst düzeyi, ariflerin mevlası olan Müminlerin Emiri’ne (a.s) aittir. Nitekim Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) da şöyle buyurmuştur: “Beni nuraniyetle (batın nuraniyetiyle) tanımak Allah’ı tanımaktır.”[305]

Celaluddin-i Rumi de, Allah’ın yakın kullarından olan Nuh Peygamber’in Allah’ta fenaya erme makamını bizzat Nuh’un sözünden şöyle nakletmiştir: “Nuh, “Ey isyancılar! Ben ben değilim, ben candan öldüm, canan ile diriyim. İnsanlık duygularımdan öldüğümde Hak bana duyuş, anlayış, görüş oldu. Çünkü ben, ben değilim. Bu söz O’ndandır, bu sözün karşısında söz söyleyen, O’na karşı kafirdir.”[306]

Allah’a Yakın Kimselerin Kerametleri

1- Hacı Seyyid Ali Kazi’nin Bir Kerameti

Değerli üstadım Ayetullah Hacı Şeyh Abu’l Fazl Necefi Hunsari’nin bereketli huzurundan yıllarca fıkıh ve delile dayalı Usul ilmini ders aldım. Vefat etmeden birkaç ay önce kendisini ziyaret ettim. Bu ziyaretimde ondan değerli üstadı merhum Arif billah Hacı Seyyid Ali Kazi’nin bir kerametini benim için nakletmesini istedim. Bana şöyle buyurdu:

“Bir gece üstadın terbiye ettiği birkaç kişiyle birlikte ve birkaç öğrenci ve üstadla birlikte ibadet, münacat ve raz-u niyazda bulunmak için Kufe mescidine gittik. Üstadın yanında ibadetle meşgul olmaya başladık. Her şeyden müstağni olan Hak Teala’ya raz-u niyazda bulunduk. İşimiz bittikten sonra dışarı çıkmaya hazırlandık. Aniden oldukça korkunç ve tehlikeli bir yılan yanımızda görüldü. Büyük bir huzur içinde bulunan üstat dışında orada bulunan herkes dehşete kapıldı ve büyük bir korkuya kapıldı. Üstat kendine özgü huzur ve itminan içinde yılana bakarak şöyle dedi: “Ey yılan, öl” Yılan kurumuş bir dal gibi cansız ve hareketsiz olarak olduğu yerde kaldı. Böylece biz de elde ettiğimiz sükunetle mescidin dışına doğru hareket ettik. Birkaç adım yürüdükten sonra dostlardan biri, yılanın hakikatte üstadın hitabıyla mı öldüğünü yoksa kendiliğinden mi öldüğünü kesin bir şekilde bilmek için geri döndü. Ayağıyla yılana vurdu ve yılanın gerçekten öldüğünü gördü. Daha sonra bize katılarak Necef’e doğru yola düştük. Aniden üstat o şahsa yönelerek şöyle buyurdu: “Yılan benim hitabımla cansız hale geldi! Sizin geriye dönüp bu olayı araştırmanız ve benim hitabımın etkisi olup olmadığına bakmanız gerekmezdi.”

2- Gönül Sahibinden Başka Bir Hikaye

“Naklederler din büyüklerinden

Hakikati Ayn’ul Yakin olarak tanıyanlardan

Ki bir gönül sahibi bir kaplana binmişti

Güzel bir şekilde sürüyor ve elinde bir yılan

Birisi şöyle dedi: “Ey Allah yolunun adamı!

Gittiğin bu yolu bana da göster

Ne yaptın ki yırtıcılar sana itaat etti

Saadet talihi senin adına çıktı

Dedi ki kaplanım boyun eğmiştir ve yılan

Fil ve akbaba da boyun eğse şaşırma

Sen hakemin hükmünden sapma

O zaman senin hükmünden sapmaz asla

Hakim hakemin hükmüne boyun eğerse

Allah onu korur ve yardımcı olur

Seni severse artık imkansızdır

Seni düşmanın eline bırakmaz asla

Yol budur, yoldan yüz çevirme

Adım at ve mutluluğunu elde et

O kimseye nasihat faydalı olur ki

Sa’dinin sözünü beğenmiş olsun.”[307]

3- Mirza Tahir Tenkaboni’den Bir Hikaye

Son dönemin büyük filozoflarından ve hikmet sahibi kimselerden olan mirza Tahir Tenkaboni şöyle diyor: “Taran’da Baharistan meydanındaki Sepehsar medresesinden bir iş için dışarı çıktım. Caddenin karşı tarafında bir seyyit gördüm. Yüzüne baktığımda eski ders arkadaşlarımdan biri olduğunu anladım. Hemen yanına gittim, selam verip halini sordum. O, “Boşta geziyorum” dedi. Ben şöyle dedim: “Bu akşam gel medresede bana misafir ol.” Davetimi kabul edip Akşam geldi ve hava soğuk olduğu için ısınma kürsüsünün altına girdi. Kendisine bir çay doldurdum, çayı içtikten sonra bana şöyle dedi: “Benimle Kum şehrine gelmek ister misin?” Ben de cevabında: “Hava çok soğuktur, ayrıca bu gece vakti Kum’a gidecek araba da bulamayız” dedim. Ama o Kum’a gitmek hususunda ısrar etti. Ben de, “O halde geliyorum” dedim. Aniden şöyle dedi: “İşte sana Kum!” Kendimi aniden Hz. Masume’nin (a.s) mübarek türbesinin yanında gördüm. Bu gerçeğe yakin etmek için mühür[308] yerinden bir mühür aldım. Hz. Masume’yi ziyaret ettikten sonra bana şöyle dedi: “İşte bu da Tahran!” Aniden medresedeki hücremde sobanın yanında olduğumu gördüm. O mühür de benim yanımda duruyordu.”

4- Cabir-i Cu’fi’den İki Keramet

Bir grup kimse, Hz. Sadık’ın, (a.s) kendisini Allah’a yakınlardan ve de dünya ve ahirette değerli babası Hz. Bakır’ın (a.s) arkadaşlarından kabul ettiği Cabir-i Cufi’nin yanına geldiler ve de bir cami yapmak hususunda kendisinden yardım istediler. Cabir şöyle dedi: “Ben mümin bir kimsenin orada yere düştüğü ve öldüğü bir binaya yardımda bulunmam.”

Yanından ayrılınca ona iftirada bulundular ve şöyle dediler: “Bu hem çok cimridir, hem de yalancıdır.”

Ertesi gün bir miktar para toplayıp camiyi yapmaya koyuldular. İkindi vakti, dikkatsizlik yüzünden inşaat ustası iskeleden düştü ve öldü. Bunun üzerine de o ilahi şahsın cimri ve yalancı olmadığını anladılar.”[309]

Ala’ b. Şerik şöyle diyor: “Hişam b. Abdulmelik, Cabir-i Cu’fi’yi yanına çağırdı. Ben de o yolculukta kendisiyle birlikte bulunuyordum. Yol esnasında bir çölün ortasında çobanın yanına oturduk. Bir koyun seslendi, Cabir güldü. Ben ona şöyle dedim: “Neden gülüyorsun?” O cevaben şöyle dedi: “Bu koyun çocuğuna şöyle diyor: Bu bölgeyi terk et, zira bir kurt geçen yıl doğurduğum ilk yavrumu buradan kaptı.” Ben şöyle dedim: “Çok ilginçtir!” Bunun doğru veya yalan olduğunu şimdi anlarız.” Çobanın yanına gittim ve şöyle dedim: “Bu koyunu bana sat.” O, “satmıyorum” dedi. Ben, “Neden satmıyorsun?” dedim. O şöyle dedi: “Bu koyun sürümün içinde daha çok doğurgan ve daha çok süt veren bir koyundur. İlk yavru doğurduğu zaman bir kurt yavrusunu kaptı. Sütü tam bir yıl boyunca kurudu. Ama bu yıl yeniden yavru doğurdu ve göğsü süt doludur.”

Ben de: “Doğru söylüyorsun” dedim.

Birlikte yola koyulduk. Kufe köprüsünün yanına vardık. Bir adamın elinde yakut taşından bir yüzük vardı. Cabir ona şöyle dedi: “Bu berrak yakut taşına bir bakayım.” O şahıs parmağından çıkarıp ona verdi. Cabir yüzüğü Fırat’ın dalgalı sularına attı. O şahıs çok rahatsız olarak, “Neden böyle yaptın?” dedi. Cabir şöyle dedi: “Kızma, yüzüğünü elde etmek istiyor musun?” O: “Evet” dedi. Cabir elini suya doğru götürdü, su yükselerek Cabir’in elinin yanına kadar geldi. Cabir Yakut’u alarak sahibine geri verdi.”[310]

Şükür Makamı

Bu makam da çok değerli makamlardan biridir. Hak yolunun salikleri bu makama erişmek için büyük gayret göstermişlerdir.

Bu makam ve mertebe o kadar yücedir ki, bu makama sahip olan kimseler insanlar arasında oldukça azdır.

“Ey Davud ailesi! Şükredin. Kullarımdan şükreden azdır.”[311]

Eşsiz hadis alimi Allame Merhum Molla Muhammed Bakır Meclisi şükrün anlamı hususunda şöyle buyurmuştur: “Şükür; zahiri ve batıni nimetleri itiraf etmek, nimet sahibini tanımak ve de nimeti emredildiği yerde harcamaktır.”[312]

İmam Bakır’dan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Nimetin şükrü, haramlardan sakınmaktır.”[313]

Seyyid’uş- Şuheda Hz. Hüseyin (a.s) Aşura gecesi yaptığı konuşmasının sonunda, Allah-u Teala’nın dergahından şunu istemiştir: “Beni şükredenlerden kıl.”[314]

Rağıb-i İsfahani şöyle diyor: “Şükrün üç mertebesi vardır: Kalp ile yapılan şükür, dil ile yapılan şükür ve amelen yapılan şükür. Kalp ile yapılan şükür; nimet sahibini ve nimeti tanımaktır. Dil ile yapılan şükür; nimeti itiraf etmektir. Amel ile yapılan şükür ise; nimeti Allah’ın emredildiği yerde harcamaktır.”

İmam Sadık’tan (a.s) nakledildiği üzere Musa’ya şöyle vahyedildi: “Ey Musa! Bana hakkıyla şükret.” Musa şöyle arzetti: “Ey rabbim! Sana nasıl hakkıyla şükredeyim. Oysa sana her şükrettiğimde mutlaka bu şükretme nimetini sen bana bağışladın.” Allah şöyle buyurdu: “Ey Musa! Bu şükretmenin benden olduğunu bilmekle de şimdi bana şükrettin.”[315]

Hz. Hüseyin (a.s) Arefe duasında şöyle arzetmektedir: “Eğer ben ve nimetlerini sayan kimseler, nimetlerinden sadece birinin dahi şükrünü yerine getirmeye çalışsak, sen başarı vermediğin takdirde buna güç yetiremeyiz.”[316]

Hz. Davud (a.s) Allah’a şöyle arzetti: “Ey rabbim! Sana nasıl şükredeyim! Oysa şükür, diğer bir şükrü getiren senden taraf başka bir nimettir.” Allah şöyle buyurdu: “Ey Davud! Sende olan her nimetin benden olduğunu bilmen, bana şükretmendir.”

Bu tür rivayetler dil ile yapılan şükrü beyan etmektedir. Şükrün en üstün mertebesi olan ameli şükür ise; yakini iman elde etmek, güzel işler yapmak, ahlaki güzellikleri hayata geçirmek ve bütün ilahi haramlardan sakınmaktır.

Şükreden Bir İnsandan İlginç Bir Hikaye

Sem’ b. Abdulmelik şöyle diyor: “Mina topraklarında Hz. Sadık’ın (a.s) huzurunda üzüm yemek ile meşgul idik. Aniden bir fakir geldi ve İmam Sadık’tan yardım diledi. İmam şöyle buyurdu: “Ona bir miktar üzüm verin.” Kendisine bir miktar üzüm verildiğinde o fakir kimse üzümü almaktan sakındı ve onu geriye iade ederek şöyle dedi: “Eğer para verirseniz alırım.” İmam Sadık (a.s) şöyle buyurdu: “Allah versin!” Fakir gitti, sonra geri dönüp şöyle dedi: “O halde üzümü veriniz.” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Allah versin!”

O esnada başka bir fakir kimse geldi ve yardım istedi: “İmam (a.s) üzüm salkımından üç tane alıp ona verdi. Fakir kimse üç üzüm tanesini alınca şöyle dedi: “Bana rızık veren alemlerin Rabbi Allah’a hamdolsun.”

İmam (a.s) ona, “Biraz sabret” diye buyurdu. Sonra her iki elini üzümle doldurarak ona verdi. O tekrar, “Alemlerin rabbine andolsun” dedi. İmam (a.s) ona, “Biraz sabret” dedi. Daha sonra hizmetçisine dönerek şöyle buyurdu: “Yanında ne kadar dinar ve dirhem vardır?” Hizmetçisi yirmi dirhem getirdi ve şöyle dedi: “Yanımızda bu kadar dirhem kalmıştır.” İmam (a.s) yirmi dirhemi o fakire verdi. Fakir kimse, o yirmi dirhemi aldıktan sonra “Bütün hamd ve övgüler Allah’a mahsustur. Allah’ım, bu bağış sadece sendendir ve senin benzerin yoktur.” İmam Sadık (a.s) o şahsa, “Sabret” diye buyurdu. Daha sonra mübarek gömleğini çıkararak ona bağışladı ve şöyle buyurdu: “Bu gömleği giy.” O fakir gömleği giydikten sonra, “Beni giyindiren ve örten Allah’a şükürler olsun. Ey Eba Abdillah –veya şöyle dedi: - Allah sana hayırlı mükafatlar versin.”

Fakir kimse, bu iki kısa kelimeyle İmam’a teşekkür ettikten sonra dışarı çıktı.”[317]

Büyük arif, yüce filozof ve takvalı alim, Molla Muhsin Feyz Kaşani çok önemli “Vafi” adlı kitabında, Takibat-i Nemaz babında, Masum’dan (a.s) şöyle rivayet etmektedir: “Eğer namaz kılan kimse, farz namazını kıldıktan sonra şükür secdesine kapanır, Allah’ın kendisine bağışladığı nimetleri tek tek hatırlar ve şükrederse, Hak Teala meleklere şöyle hitap eder: “Ey melekler! Kulum farz namazını eda etti ve bana şükretmeye koyuldu, ona nasıl davranayım?” Melekler şöyle derler: “Onun ihtiyaçlarını gider.” Meleklere şöyle hitap edilir: “İhtiyaçlarını giderdim artık ne yapayım?” Melekler şöyle derler: “Ona ahirette kurtuluş nasip et.” Meleklere şöyle hitap edilir: “Ona kurtuluş verdim, artık ne yapayım?” Melekler şöyle der: “Ona rızık genişliği nasip et.” Meleklere şöyle hitap edilir: “Ona rızık genişliği verdim, artık ne yapayım?” Melekler şöyle der: “Ona salih bir evlat nasip et.” Meleklere şöyle hitap edilir: “Ona salih evlat nasip ettim.” Namaz kılan kimse, secdede Allah’a şükrettikçe Allah hitap eder, melekler de kendisine dua ederler. Nihayet melekler şöyle derler: “Ya Rab! Biz onun için hayırlı olan her şeyi senden istedik, sen de bağışta bulundun, artık isteyecek bir şey bilmiyoruz.” Meleklere şöyle hitap edilir: “Siz bilemezsiniz, ama ben biliyorum.” O bana şükretti, ben de onun şükrünü takdir edeceğim. Benim şükrü takdir etmem ise nimet kapılarını yüzüne açmamdır.”

Zikir Makamı

Hak Teala’nın kulun kalbinin temizlendikten sonra ona ilham ettiği zikir, dua kitaplarında yer alan zikirden farklıdır. İlham edilen zikir, dünya ve ahiret mutluluğu ve saadetine sebep olmaktadır ve de insanın , gafil kimselere ulaşamadığı hakikatlere ulaşmasını sağlamaktadır.

İlham edilen zikir, hal zikridir; söz zikri değil! Zira dilin zikri, kelimelerle ilgilidir, hal zikri ise hafifleyen kalbin Allah’ı görmeye erişmek için maneviyat alanında uçmasını sağlamaktadır. Hal zikrinin ilhamıyla insanın basiret gözleri açılmakta, insan sonsuz bir güzeli görmeye nail olmakta ve böylece insan bütün varlığını bu sevgilinin huzuruna ihlasla sunmakta, tıpkı İmam Hüseyin gibi ruhunun derinliklerinden şu hakikati terennüm etmektedir: “Bütün yaratıkları, senin isteğin uğrunda terk ettim.” Yani bütün varlıkları senin isteğin yolunda terk ettim, kalbimi onlara bağlılıktan kurtardım, vücudumu senin için halis kıldım, başkasının muhabbet lekelerini kalbimden sildim, azamet dergahına kulluğa oturdum ve senden başka her türlü bağları çözdüm.

“Benim bir yarim var ki kalbimin yari

Ondan gelmektedir kalbimin sevgisi

O yar ki ondan ulaşır Tuğra’ya

Kalbin ümit belgesi

Yüzünde olan zülfün

Kalbi kararsızlığında yer almaktadır

Uçma gamze okunun uçmasıdır.

Kalbin hüznünden sonra gelir

Senin lâl dudakların dışında kimden gelir

Kalp yarasının cerrahlığı

Asla mey seçmedi eğer olsaydı

Senin hicranın kalbin tercihi

Şimdi vaktidir ki aşk mülkünün sohbetini

Başlatalım kalp yarinin eliyle”[318]

İlham edilen zikir, Seyyid’us- Sacidin, Aşıkların kalbinin meşalesi, İmam Zeyn’ül- Abidin’in Hamse Aşere duasında gerçek sevgilisinin dergahına arzettiği şu ifadedir: “Bizi gizli zikir ile menus kıl, temiz amel ve beğenilmiş çabada bulunmamızı sağla.”

Son Peygamber (s.a.a) de kendi ilahi sözüyle belki de bu gerçeğe işaret etmektedir:

“Her haliyle Allah’ı zikreden mümin, beş nur içindedir: Giriş yeri nur, çıkış yeri nur, sözü nur, yiyeceği nur ve kıyamet günü bakışı da nura doğrudur.”[319]

Marifet ehli, muhabbet yolunun yolcuları ve hidayet yolunun salikleri için bu varlık aleminde Allah’ı zikretmekten daha tatlı bir şey yoktur. Allah’ın zikri, dünyevi ilgilerden ve hayvani örtülerden temizlenmedikçe kimsenin kalbinin derinliklerinde zuhur etmez ve gönül evine ilham edilmez. Bu temizlik sadece zahiri ve batıni ibadetlerde bulunmak, günahlardan sakınmak ve ahlaki pisliklerden uzak durmakla vücuda gelir.

“Allah’ım! Huzu, huşu ve zelil bir durum içerisinde olan bir kimsenin istemesi gibi senden (hatalarıma) göz yummanı, bana merhametli davranmanı, beni verdiğine razı ve yetinen ve her durumda mütevazi kılmanı istiyorum.”

Hak Teala’dan Dört Şey İstemek

Şüphesiz eğer dua, huşu içinde bir kalp, mütevazi bir zahir, yaşla dolu bir göz, halvet bir yer ve gece karanlığında yapılacak olursa, icabete daha yakın olur. Merhamet sahibi olan Allah Musa b. İmran’a şöyle hitap etmiştir: “Ey İbn-i İmran! Bana kalbinden huşu, bedeninden huzu, gözlerinden gece karanlığında yaş ver ve bana dua et ki şüphesiz beni yakın ve icabet eden bulacaksın.”[320]

Duanın bu bölümünde dua eden kimse, huzu, teslimiyet ve tevazu içinde Hak Teala’dan dört şey istemektedir. Dolayısıyla huzu, teslimiyet ve tevazu sayesinde duasının icabete erişeceğini ümit etmelidir. Bu söz konusu dört şey şunlardır:

1- Hak Teala’nın kendisine karşı yumuşak davranması

2- Rahmete mazhar olması

3- Allah’ın kendisine nasip ettiği rızka kanaat etmek ve hoşnutluk

4- Hayatın bütün boyutlarında tevazu ve alçak gönüllülük

Dua eden kimse önce şu gerçeğe teveccüh etmelidir: “Eğer iyilik edecek olursanız, şüphesiz kendinize iyilik etmiş olursunuz”[321] kaidesi esasınca, insan gerçekte kendisine iyilik etmektedir. Eğer iyilik edecek olursanız, şüphesiz kendinize iyilik etmiş olursunuz. Allah’ın müsamahasını, yumuşaklığını ve idare edişini kazanmak, sadece insanlarla iyi geçinmek, onlara karşı yumuşak davranmakla mümkündür. Allah’ın rahmet ve merhameti, bütün müminlere, Müslümanlara ve merhamete layık kimselere merhamet göstermekle elde edilebilir. İnsanları idare etmeyen, yumuşak huylu olmayan veya şefkatli olmayan kimseler, şüphesiz Allah’ın merhamet ve rahmetine mazhar olamazlar.

İdare Etmek ve Yumuşak Huyluluk

Mukaddes İslam dini, bütün müslümanları düşmanlıktan, birbirine karşı öfkelenmekten, haset içine düşmekten, ilişkilerini koparmaktan sakındırmış ve bütün İslam ehlini uzlaşmaya, idare etmeye, müsamahaya, görmezlikten gelmeye ve birbirine karşı sevgi göstermeye davet etmiştir.

Hak kültürü, müminleri manevi açıdan birbirinin kardeşi saymış, bu hususta bir çok değerli hakları olarak ortaya koymuş, iman ehlini bu hakları eda etmeye teşvik etmiştir. Bu haklara riayet etmeyi, ahlaki açıdan lazım ve gerekli görmüştür. Bazen de şer’i bir farz olduğunu ilan etmiştir. Bu hukukları eda etmekten kaçınan kimseleri ise, Allah’ın velayetinden dışarı çıktığını bildirmiştir.

Kardeşlik ilişkileri kurmak, manevi ilişkiler içinde olmak ve bu ilişkileri devam ettirmek, batın ve derunun her türlü ahlaki çirkinliklerden temiz olmasının bir ürünüdür. Gurur, kibir, bencillik, hırs ve haset gibi ahlaki pislikler, kardeşlik haletinin, manevi atmosferin, sevginin, idare etmenin ve bir aile ve toplum bireylerinin birbirine karşı yumuşak davranmanın en büyük engeli konumundadır.

Allah Resulü (s.a.a) çok önemli bir rivayetde halkı ahlaki pisliklerden ve ameli fesatlardan sakındırmakta ve insanları kardeşlik haklarına riayet etmeye davet etmektedir:

“Birbirinize karşı düşmanca davranmayın, birbirinize öfkelenmeyin, birbirinize haset içinde olmayın, dostluk ve kardeşlik ilişkilerini koparmayın. Ey Allah’ın kulları! Birbirinize karşı kardeş olun. Şüphesiz müslüman, müslümanın kardeşidir ve kardeşine zulmetmez. Onu muhabbetlerden ve mal ödemekten mahrum kılmaz, onu mahrum kılmaz ve yardımsız bırakmaz.”[322]

Hakeza Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “İnsanlarla güzel geçinmek, imanın yarısıdır. İnsanlara karşı yumuşak davranmak da hayatın yarısıdır.”[323]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Kolayca alan, kolayca satan ve borçluya kolaylık tanıyan kimseye Allah rahmet etsin.”[324]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Kim zor durumda olan bir borçluya fırsat tanır veya onu serbest bırakırsa, Allah onu kolay hesaba çeker.”[325]

Hakeza Allah Resulün’den (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Kıyamet günü bir kimseyi günah ve kendisi hakkında düştüğü israf sebebiyle hesaba çekerler ve onun kurtuluşuna sebep olacak bir iyiliğini bulamazlar. Ona şöyle derler: “Sen asla iyilik yapmadın mı?” O şöyle der: “Hayır! Ama servetimden insanlara borç verdim, etrafımda olan gençlere şöyle diyordum: “Kendilerinden alacaklı olduğun mal sahiplerine karşı iyilikle davranınız ve onları idare ediniz, eli darda olanlara da mühlet veriniz (veya onlardan almayınız).” Allah şöyle buyurur: “Ben kolaylaştırmak, yumuşaklık ve idare etme hususunda ondan daha layığım.” Böylece Allah ondan vazgeçer ve onu bağışlar.”[326]

Hammad b. Osman şöyle diyor: “Bir şahıs İmam Sadık’ın (a.s) huzuruna vardı ve ashaptan bir şahıs hakkında şikayette bulundu. Çok geçmeden o şahıs İmamın yanına geldi. İmam (a.s) ona şöyle buyurdu: “Bu şahsın seni şikayet etmesinin sebebi nedir?” O şöyle arzetti: “Onun benden şikayet etmesinin sebebi şudur ki ona borç verdim ve paramı son dinarına kadar ondan istedim.” (Hammad şöyle diyor: “İmam Sadık (a.s) kızarak oturdu ve daha sonra şöyle buyurdu: “Sen hakkını tümüyle aldığın takdirde çirkin bir iş yaptığını bilmiyor musun? Sen Allah’ın Kur’an’da müminlerin halleri hususunda söylediklerini görmedin mi? Şüphesiz Allah şöyle buyuruyor: “Onlar sürekli hesabın kötülüğünden korkarlar.”[327] Sen müminlerin Allah’ın hesap sormada kendilerine zulmedilmekten korktuğunu mu sanıyorsun? Hayır onlar sadece dakik ve kamil bir hesaba çekilmekten korkuyorlar. Bu tür hesaba çekmek, “kötü hesaba çekmek” olarak adlandırılmıştır. O halde hakkını alırken karşı tarafa bu şekilde davranan kimse hakikatte çirkin bir iş yapmıştır.”

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Biliniz ki Allah’ın yeryüzünde kapları vardır ve bu kaplar kalplerdir. Allah’ın sevdiği en sevimli kap ise en temiz olanı, en sağlam olanı ve en ince olanıdır. Bunlar günahlardan temiz olan, din hususunda güçlü olan ve de kardeşlerine karşı şefkatli olan kalplerdir.”[328]

Resulullah (s.a.a) bir rivayette şöyle buyurmuştur: “Rabbim bana farzları eda etmeyi emrettiği gibi insanlarla iyi geçinmeyi de emretmiştir.”[329]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şu üç şey kimde olmazsa ameli kemale ermez: Kendisini Allah’a isyandan alıkoyan bir takva, insanlarla geçineceği bir ahlak ve cahillerin cehaletini geri çevirecek bir tahammül.”[330]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz yumuşaklık, üzerine koyulduğu her şeyi süslemiştir ve ayrıldığı her şeyi de mutlaka çirkin kılmıştır.”[331]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Eğer yumuşaklık görülecek bir yaratık olsaydı, aziz ve celil olan Allah’ın yaratıklarından hiçbir şey onun kadar güzel olmazdı.”[332]

Müminlerin Emiri’nden (a.s) da bu konuda şu rivayetler nakledilmiştir:

“Aklın meyvesi, insanlarla iyi geçinmektir.”[333]

“İnsanları idare etmek, en üstün amellerdendir.”[334]

“İnsanlarla iyi geçin, onların kardeşliğinden faydalan, onlara güler yüzlü davran ve kinlerini öldür.”[335]

Allah Resulü (s.a.a), Allah’ın kuluna karşı yumuşak ve müsamahakar davranmasının, insanın halka karşı yumuşak ve müsamahakar davranmasının ürünü ve neticesi bilmekte ve de bir rivayette bu hakikate işaret ederek şöyle buyurmaktadır: “Müsamahakar ol ki sana da müsamahakar davranılsın.”[336]

İnsanları idare etmek ve yumuşak davranmak, Allah’ın ahlakıdır. İnsanların Allah Resulünün (s.a.a) hikmete dayalı, “Allah’ın ahlakıyla ahlaklanın.”[337] emri esasınca Allah’ın ahlakıyla ahlaklanması, böylece de dünya ve ahirette mutluluğa ve saadete erişmesi ne de güzeldir.

“Yarim misk yazısını yazmıştır

Çin miskinin üzerine not düşmüştür

Gönül vermiş ve gönle oturan yazmıştır.

Onun yazdığı her sözün altına

Ruh’ul Kudus aferin yazmıştır

Hüzün hastasının dudağının şerbetinden

Gam için hüzünlü kalp ilacı yazmıştır

Misk kokan kalemi reyhan gibi yazıyla

Yasemin sayfasına yazmıştır

Veya kendi yüzünün bir parçasını

Hur’ul Ayn’ın yüzüne yazmıştır.”

2- Rahmet ve Merhamet

Kitabın ilk sayfalarında Allah’ın rahmeti hususunda gerektiği kadar detaylı bilgi verilmiştir. Aziz okuyucular, bu bilgiler ışığında anlamış oldular ki Hak Teala’nın rahimiyyet rahmeti, itaat ve kulluğun gereklerini yerine getiren, özellikle Allah’ın kullarına karşı rahmet ve merhametle davranan, onlara zulmetmekten, haklarını çiğnemekten ve onlara karşı sıkı tutumdan sakınan, her zaman için, “Merhamet et ki merhamet olunasın.”[338] kaidesini sürekli göz önünde tutan kimselere özgüdür.

İnsan eğer ilahi farzlar hususunda bir kusur edecek, Hakk’ın emirlerini yerine getirmekten yüz çevirecek, günah işleyecek, insanlara karşı merhametsiz davranacak, sert ve kaba davranacak olursa, Hak Teala’dan ve diğerlerinden asla sevgi ve merhamet beklentisi içinde olmamalıdır.

Hak Teala’nın rahmeti hakkında değerli hadis kitaplarında çok önemli rivayetler yer almıştır. Onlardan bazısına işaret edelim:

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Allah-u Teala’nın yüz rahmeti vardır, ondan bir rahmeti indirerek cinler, insanlar, kuşlar, hayvanlar ve zehirli sürüngenler arasında bölüştürmüştür. Hepsi bu bir tek rahmet vesilesiyle birbirine karşı sevgiyle davranmakta ve merhamet etmektedir. Diğer doksandokuz rahmetiyle de kıyamet günü kullarına merhamet edecektir.”[339]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz aziz ve celil olan Allah, kıyamet günü müminlere şöyle der: “Beni görmeyi sevdiniz mi?” Onlar şöyle derler: “Evet, ey rabbimiz!” Bunun üzerine Allah, “Neden sevdiniz?” diye sorar. Onlar şöyle derler: “Senin affını ve mağfiretini ümit ettiğimiz için.” Allah şöyle buyurur: “Şüphesiz ben de size mağfiretimi farz kıldım.”[340]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah-u Teala kıyamet günü şöyle buyurur: “Bir gün dahi beni anan ve herhangi bir yerde benden korkan kimseyi ateşten dışarı çıkarınız.”[341]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah-u Teala mümin kuluna karşı, çocuğuna şefkatli babasından daha çok merhametlidir.”[342]

Masum İmamların (a.s) sözlerine dayanarak ve teveccüh ederek şu gerçeği elde etmekteyiz ki, insana Allah’ın rahmetini kazandıran şey ibadet, itaat günahlardan uzak durmak ve başkalarına karşı merhametli olmaktır. Peygamberden (s.a.a) nakledilen diğer bir rivayette de şöyle yer almıştır: “Allah rahmet edenlere rahmet eder. O halde yeryüzünde olan her şeye rahmet ediniz ki gökte olan (Allah) da size rahmet etsin.”[343]

Enis’ul Leyl kitabının yazarı, “Ziynet’ul Mecalis” kitabından şöyle bir hadis nakletmektedir: “Musa, Allah ile münacatta bulunurken şöyle arzetti: “Hasletlerden hangisiyle senin rızayetin ve hoşnutluğuna özgün kılındım.” Şöyle hitap edildi: “Şuayb’ın koyunlarını otlatıp çobanlık işiyle uğraşırken çok sıcak bir yaz gününde sürüden bir keçi kaçtı, sen de o keçinin ardı sıra koşuşturdun ve uzun bir yol katettin. Sıcaklıktan ve çok koşturmaktan dolayı büyük sıkıntıya düştün. O hayvanı yakaladığın zaman da onu yanına aldın ve, “Beni ve kendini büyük sıkıntıya düşürdün” diye söyledin. Daha sonra onu omuzuna alarak sürüye geri döndürdün. İşte o keçiye gösterdiğin sevgi ve muhabbetten dolayı senin başına seçkinlik tacını bıraktım, beline yücelik kuşağını taktım ve seni risalet ve nübuvvet makamına seçtim.”[344]

Bir şahıs, Peygamber’e (s.a.a) şöyle arzetti: “Rabbimin bana merhamet etmesini istiyorum.” Peygamber şöyle buyurdu: “Kendine merhamet et ve Allah’ın yaratıklarına merhamet et ki Allah da sana merhamet etsin.”[345]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın sizlere emrettiği itaat vesilesiyle, kendinizi Allah’ın rahmetine maruz bırakın.”[346]

Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kendisiyle Allah’ın rahmetinin çoğaldığı en yetkin şey, bütün insanlar hakkında merhamet niyetini taşımandır.”[347]

Hakeza Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Rahmet affetmekle nazil olur.”[348]

Hakeza Müminlerin Emiri Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Güçaüzlere merhamet, rahmet indirir.”[349]

3- Rızk Hakkında Kanaat ve Hoşnutluk İçinde Olmak

Gayb ve şuhud alemindeki tüm varlıkların; ilim, hikmet, adalet ve rahmetinin cilvesi olan, sağlam iradesiyle tüm varlıkları vücuda getiren, varlıklardan her birini belli bir yere yerleştiren ve onları kendileri için takdir ettiği hedefe doğru hidayet eden mukaddes ve mübarek vücut (Allah-u Teala), bütün varlıkların rızkını da hayatlarının gerektirdiği ve yaşam ve makamlarıyla uygun esaslar üzere üstlenmiş, bütün varlıkların rızkını bu rızıkları elde etmek için gösterdikleri çaba ve gayretler esasınca onlara iletmeyi kendine farz kılmıştır.

“Yeryüzünde yaşayan bütün canlıların rızkı ancak Allah’a aittir.”[350]

Merhamet sahibi olan Allah, maslahat ve hikmet esasınca kulların rızkını onlara iki şekilde ulaştırmaktadır: Bir gruba oldukça geniş ve bir gruba da oldukça sınırlı rızık vermektedir.

“Doğrusu Rabbin rızkı dilediğine bol verir, dilediğine daraltır. Şüphesiz O, kullarından haberdar ve (onları) çok iyi görendir.”[351]

Yüce Allah, kulları helal ve temiz rızık elde etsinler diye, kendilerine hayvancılık, tarımcılık, ticaret ve sanat gibi akıl ve fikir gücünün ürünü olan diğer olumlu meşru yolları karar kılmıştır. Hiç kimse için hırsızlık, yağmacılık, talancılık, rüşvet, faiz, gasp, içki satışı ve benzeri gayri meşru yollardan hiçbirini takdir etmemiştir, dolayısıyla da insanlar, haram rızık elde ettikleri miktarda, helal rızıklarından azaltmaktadır.

Kur’an-ı Kerim ve rivayetler, insanları meşru kazançlar yoluyla helal rızık elde etmeye teşvik etmişlerdir. Allah-u Teala’nın rızkının genişliğini ve darlığını meşru yoldan elde ettikten sonra Allah’ın insanlara oranla maslahatı bilmektedirler. İnsanın da, bu maslahat dilemeye, tam bir rızayet ve hoşnutluk içinde teslim olması farzdır.

Mukaddes İslam dini, helal rızık talep etmeyi farz kılmış, büyük ibadetlerden biri saymıştır. Rızık elde etmek için zahmet çekmeyi, sıkıntılara katlanmayı ve harekete geçmeyi bir çok değerlerin anahtarı olarak kabul etmiştir.

Bir çok rivayetlerde Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Helal rızık talep etmek, her müslüman kadın ve erkeğe farzdır.”[352]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Helal rızık talep etmek, bir farzdan sonraki farzdır.”[353]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Helal talep etmek, (Allah yolunda) cihattır.”[354]

Rivayetlerde yer alan bir takım şeyler hayata geçirildiği takdirde şüphesiz rızkın temizliğine ve artışına sebep olmaktadır. Nitekim bir şahıs, Allah Resulüne (s.a.a), “Rızkımın genişlemesini ve çoğalmasını istiyorum” diye arzedince, Allah Resulü şöyle buyurmuştur: “Temizliğe devam et ki rızkın genişlesin.”[355]

Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah yolundaki kardeşine yardımcı olmak, rızkı arttırır.”[356]

Hakeza Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Emanete riayet etmek, rızkı arttırır.”[357]

İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: “Dini kardeşinin gıyabında ona dua et ki bu dua etmek, şüphesiz rızkı sana akıtır.”[358]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim ailesine güzel iyilik yaparsa, şüphesiz rızkı artar.”[359]

Hakeza İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Güzel ahlak, rızkı arttırır.”[360]

Helal rızık elde etmek için çaba ve gayret göstermek, oldukça değerli işlerden biridir ve de çok önemli İslami ibadetlerdendir.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim elinin emeğini yerse, Allah ona rahmet gözüyle bakar ve asla onu azaba tabi tutmaz.”[361]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim elinin emeğini yerse kıyamet günü Peygamberlerin arasına katılır ve de Peygamberlerin sevabını elde eder.”[362]

İmam Rıza (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz ailesini muhtaç düşürmemek için rızık talep eden kimsenin mükafatı, Allah yolunda cihad eden kimsenin mükafatından daha çoktur.”[363]

Resulullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “İbadet on parçadır, dokuz parçası helal rızık talep etmektedir.”[364]

Rızık alemin geniş sofrasına kurulmuş bir gerçektir. Herkes için belli bir miktar tayin edilmiştir. Bu miktar da Allah’ın maslahat gördüğü esasınca kararlaştırılmıştır. Bu rızık ya geniş ya da dar olarak takdir edilmiştir.

Nimet genişliği, nimet sahibinin Allah nezdindeki sevimliliğinin nişanesi değildir. Nimetin darlığı da rızık darlığına sebep olan kulun, Allah’ın nefret ettiği bir kul olduğunun alameti değildir. Rızık genişliği veya darlığı dünya ehli için bir imtihan vesilesidir. Zenginler şükür ve fakirler ise sabırla imtihan edilmektedir. Şükreden kimse bu yolla ve sabreden kimse de o yolla büyük bir ilahi mükafata erişmektedir. Zengin kimse, fakire mal infakında bulunarak büyük bir mükafata erişmektedir. Fakir kimse de kendi şahsiyetini koruyarak ve ilahi kaza ve takdire sabrederek fevkalade büyük bir sevaba erişmektedir.

Rızık genişliği içinde olan bir insan bilmelidir ki, nimeti doğru yolda ve meşru giderlerde harcamak olan şükrü yerine getirmediği takdirde dünyevi ve uhrevi azaplara düçar olacaktır. Rızkı dar olan kimse de bu darlığa sabretmediği, direnmediği ve dinini bu yoksulluğu ortadan kaldırmak için namert kimselerle muamelede bulunduğu (dinini onlara sattığı) takdirde dünyevi ve uhrevi azaba düçar olacağını bilmelidir.

Rızık genişliği ve darlığının Allah tarafından bir imtihan olduğu hakkında iman ehlinin mevlası ve Müminlerin Emiri olan Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “İnsanların rızkını takdir etmiş, sonra çoğaltmış ve azaltmıştır. Onu darlık ve genişlik üzere bölüştürmüştür, bu bölüştürmede adaletli davranmıştır ki istediğini rızık genişliğiyle ve istediğini de rızık darlığıyla imtihan etsin ve de bununla zengin veya fakirleri şükür ve sabır açısından denemiş olsun.”[365]

Öte yandan mümin kendi payına oranla, Hz. Hak Teala’nın rızkı adilce bölüştürmesine razı ve hoşnut olmalıdır. Hak Teala’nın rızık bölüştürmesine hoşnutsuzluk göstermemeli, özellikle de maslahat üzere daraltıldığı takdirde rızık payına karşı öfkeli olmamalıdır. Ariflerin imamı ve müminlerin örneği olan Hz. Ali’ye (a.s) uyarak Allah’tan dünya ve ahiret esenliği için sürekli rızayet ve hoşnutluk talep etmelidir ve de Allah-u Teala’nın dergahına yalvarıp yakararak şöyle arzetmelidir: “Allah’ım! Senden (hatalarıma) göz yummanı, bana merhametli davranmanı ve beni verdiğine razı ve yetinen kılmanı dilerim.”

İmam Hasan-i Mücteba (a.s) da bu konuda şöyle buyurmuştur: “Kendisine hükmeden Allah olduğu halde rızkı bölüştürmesinden hoşnut olmayan ve makamını küçümseyen bir mümin nasıl mümin olabilir.”[366]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Cebrail’e şöyle dedim: “Rıza ve hoşnutluğun tefsiri nedir?” Cebrail şöyle arzetti: “Hoşnut olan bir kimse dünyadan bir şeye ulaşsın veya ulaşmasın hoşnut olan kimse efendisine (Allah’a) öfkelenmez ve de kendisi için az bir amelden hoşnut olmaz.”[367]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın sana nasip ettiğine razı ol ki zengin olasın.”[368]

Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim Allah’ın, kendisi için bölüştürdüğüne hoşnut olursa, bedeni rahatlığa erer.”[369]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim aziz ve celil olan Allah’ın taksimine hoşnut olmazsa, Allah-u Teala’ya hükmünde ithamda bulunmuş olur.”[370]

Müminlerin Emiri’ne (a.s) “Onu hoş bir hayat ile yaşatırız.”[371] ayeti şerifenin tefsiri sorulunca şöyle buyurdular: “Temiz hayat, kanaattir”

Hakeza Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurmuştur: “Düşmanından kısasla intikam aldığın gibi hırsından da kanaatle intikam al.”[372]

Ehl-i Beyt’in (a.s) öğretilerinde şöyle yer almıştır: “Hırs ve tamah asla rızkı arttırmaz, hırs ve tamah temiz ve helal servetin artış anahtarı değildir. Aksine hırs ve tamah insanı harama düçar kılar. Bu haram imanın temellerini genişletir, ahlaki ilkeleri ortadan kaldırır, insanın dünya ve ahiretini bozar, insanın haysiyetini yok eder, Allah’ın helallarıyla kanaat etmez ve insan için takdir edilen rızk payından hoşnut olmak, sonu olmayan bir hazinedir; dünya ve ahirette insanı garantileyen bir hakikattir.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ümmetimin önderi, kanaatkar olanlardır; ümmetimin kötüleri ise tamaha kapılanlardır.”[373]

İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: “Hz. Ali (a.s) hurmanın (pazarda değeri olmayan) en kötüsünden yiyordu, daha sonra onun üzerine su içiyordu. Ardından karnına vuruyor ve şöyle diyordu: “Kimin karnı kendisini cehenneme götürürse, Allah onu, kendi rahmetinden uzak kılmıştır.” Ali (a.s) daha sonra şu iki beyit şiiri okuyordu.

“Sen karnının ve tenasül organının isteklerini yerine getirirsen, onlar kınamanın nihayetine bütünüyle ermiş olurlar.”[374]

İmam Bakır ve İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuşlardır: “Kim Allah’ın verdiği rızka kanaatkar olursa, o şüphesiz insanların en zenginidir.”[375]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın senin için kısmet kıldığına kanaat et, başkasının nezdinde olana göz dikme, ulaşamayacağın şeyi temenni etme; şüphesiz kanaat eden kimse doyar, kanaat etmeyen kimse ise asla doymaz ve ahiretinden nasibini almaya çalış.”[376]

Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Az ile yetinmeyen kimse nasıl kendi nefsini ıslah etmeye güç yetirebilir?”[377]

Yaşlı bir çalı taşıyıcısı kaba cübbesiyle

Sırtında bir yüklük çalı taşıyordu

Aksak aksak adım atıyor

Her adımında bir şükür ekiyordu

Ki ey bu yüce çarkı döndüren

Ki ey hüzünlü kalpleri okşayan

Yakamdan eteğe kadar bakarım

Bana ne iyilikler etmedin ki

Devlet kapısını yüzüme açtın

İzzet tacımı başıma koydun

Haddim değildir seni övmek,

Bağışın şükür cevherini delmek

Gençliğiyle mağrur bir genç

Şimşek sanarak kovuyordu uzaktan

Yaşlı adamın şükrettiğini duyunca

Dedi ki ey bunamış yaşlı sus!

Sırtına çalı alarak böyle yürürsün

Zenginliğin hani, izzetin hani?

Bir ömrü çalı çırpı taşımakla geçirdin

İzzeti horluktan ayırt edemedin

Yaşlı dedi ki: Bundan daha iyi izzet olur mu?

Ki kapına gelipte yastık koy demedim

Ki ey falan kahvaltı ver veya akşam yemeği

Ekmek su yiyeyim ve içeyim

Şükrediyorum ki beni hor kılmadı

Senin gibi aşağılığa düçar kılmadı

Hırs yoluna beni koşturmadı

Şahın ve dilencinin kapısında köle kılmadı

Bütün bunlara rağmen özgürlük verdi

Özgürlük izzeti ve azadelik verdi”[378]

4- Bütün Haletlerde Mütevazi Olmak

Tevazu ve alçak gönüllülük oldukça değerli olan ahlaki gerçeklerden biridir. İnsanın yükselmesine, yücelmesine ve de melekuti ve manevi makamlara erişmesine vesile olmaktadır.

Tevazu ve alçak gönüllülüğün değeri, o kadar büyüktür ki Müminlerin Emiri Ali (a.s) Kumeyl duasında Allah-u Teala’ya yalvarıp yakararak onu kendisi için istemektedir.

Tevazu ve alçak gönüllülük öyle bir hakikattir ki eğer insan bu hakikati bütün haletlerinde uygulamaya geçirecek olursa, dünya ve ahiret hayrına erişir, ebedi mutluluğa ulaşır, ahiret azabından korunmuş olur, rahat ve kolay bir şekilde Allah’ın rızayetini elde eder.

Tevazu ve alçak gönüllülük, iki yerde uygulamaya geçirilir: Birisi Hak Teala’nın karşısında, diğeri de yaratıklar karşısında.

Hak Teala karşısında mütevazi olmak, insanın Kur’an’da, Peygamber’in sünnetinde, İmamların ve Hak Teala’nın has velilerinin sözlerinde beyan edilen dünyevi ve uhrevi tüm işlerde, merhamet sahibi olan Allah’ın emirleri karşısında, kalp derinliği ve ruhuyla bütün ilahi emirleri kabullenmesi, kabullendikten sonra da yüce bir himmet, büyük bir neşat ve dolu bir aşkla hayata geçirmesidir.

Yaratıklar karşısında mütevazi ve alçak gönüllülük olmak ise, insanın kendisini diğer mümin ve müslüman kardeşlerinden üstün görmemesi, kendisini onlardan üstün bir makamda bilmemesi, onlara aşağılık gözüyle bakmaması, onlara karşı saygıda kusur etmemesi, bütün işlerinde onlardan yardımını esirgememesi, hata ve yanlışlıklarını yücelikle affetmesi, onları affettikten sonra da tüm vücuduyla onlara iyilikte bulunması ve gizli ve açık saygınlıklarına riayet etmesidir.

Kur’an ve Tevazu

Kur’an-ı Kerim, bütün insanları Hak Teala karşısında mütevazi olmaya davet etmekle birlikte müminlerden de iman ehline ve İslam’ın takipçilerine karşı mütevazi ve alçak gönüllü olmayı istemektedir.

Kur’an-ı Kerim meleklerden, cinlerden ve insanlardan üstün bir şahsiyete sahip olan ve de manevi makamları bütün makam sahiplerinden üstün olan büyük İslam peygamberini bile bu beğenilmiş sıfata sahip olmasını istemekte ve ondan iman ehli karşısında tevazu göstermesini emretmektedir.

“Müminlere karşı alçak gönüllü ol.” [379]

Hakeza: “Bu ahiret yurdunu, yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu istemeyen kimselere veririz. Sonuç Allah’a karşı gelmekten sakınanlarındır.”[380]

Kur’an açık bir şekilde Allah’ın tekebbür ehlini sevmediğini belirtmekte ve de beğenilmeyen tekebbür sıfatına sahip olanların cehennem ehli olduğunu bildirmektedir. “Allah kibirlenenleri sevmez.”[381]

Hakeza: “Böbürlenenler için cehennemde kalacak bir yer yok mu?”[382]

Rivayetlerde Tevazu

Allah Resulünden (s.a.a) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Ne olmuş ki ben sizlerde ibadetin tatlığını göremiyorum?” Onlar (ashap) şöyle dedi: “İbadetin tatlılığı nedir?” Peygamber şöyle buyurdu: “Tevazu”[383]

Müminlerin Emiri Ali (a.s) ise önceki müminlerin ve Hak Teala ve yaratıkları karşısında alçak gönüllü olanların tevazu makamını beyan ederek insanlara şöyle buyurmaktadır: “Münezzeh olan Allah, onlar için kibirlenmeyi hoş görmemiş ve onlar için tevazuyu beğenmiştir. Bu yüzden (ibadetlerinin nişanesi olarak) yüzlerini (kulluğun alameti olarak) toprağa koydular ve bütün müminler karşısında kanatlarını gerdiler (tevazu gösterdiler).”[384]

Hakeza Müminlerin Emiri (a.s) şöyle buyurmuştur: “Mütevazi ol, şüphesiz tevazu en üstün ibadettir.”[385]

İmam Sadık (a.s) ise tevazunun sınırlarını beyan ederek şöyle buyurmuştur: “Tevazu, senin yüceliğinden aşağı olan bir yerde oturmaya razı olman, gördüğün herkese selam vermen, tartışmalarda hak bile olsan tartışmayı terk etmendir ve hayrın başı tevazudur.”[386]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz insanların en üstünü, makamı yüce olduğu halde tevazu gösteren kuldur.”[387]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz tevazu, sahibini yüceltmektedir. O halde mütevazi olunuz ki Allah da sizleri yüceltsin.”[388]

Ahlak ilmi alimleri de beğenilmeyen bir sıfat ve şeytani bir halet olan tekebbürü ifrat saymışlardır. Herkes karşısında zillet ve horluk içine düşmeyi de tefrit olarak kabul etmişlerdir. İnsani bir sıfat ve beğenilmiş halet olan tevazu ve alçak gönüllülüğü ise orta ve itidali bir çizgi olarak bilmişlerdir.

Masum İmamlardan şöyle rivayet edilmiştir: “Allah karşısında tevazu ve alçak gönüllü olmak; bütün varlığını Allah’ın ubudiyet ve kulluğuna adamak, insanlarla muaşerette insaf ve adalet üzere olmak ve kendisini insani haklarda diğerleriyle eşit kabul etmektir.”

Allah Resulü’nün (s.a.a) Tevazusu

Yüce İslam Peygamberi yoksullara, muhtaçlara, fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine karşı mütevazi bir şekilde oturup kalkıyordu. Gelen bir çocuk dahi olsa ona selam veriyor, riyasız bir şekilde yere oturuyordu. Sokaktaki ve pazardaki insanlara, özellikle de yoksullara karşı dostça davranıyor; hal, yaşam, geçim ve işlerinin nasıl olduğunu soruyordu. En düşük merkebe biniyor, koyunları bizzat sağıyor, elbiselerini kendisi yıkıyor, evin hizmetçileri ile birlikte yemek yiyor, insanlar arasında normal bir insan gibi yaşıyordu.

Müminlerin Emiri Ali b. Ebi Talib’in (a.s) Tevazusu

Müminlerin Emiri (a.s) da tıpkı Peygamber (s.a.a) gibi tevazu içinde yaşıyordu. İbn-i Abbas şöyle diyor: “Bir gün Hz. Ali’nin yanına vardım, ayakkabısını diktiğini gördüm ve şöyle dedim: “Bu ayakkabı, dikmeye değmez.” Müminlerin Emiri şöyle buyurdu: “Allah’a yemin olsun ki dünyanızdan bu ayakkabı, benim nezdinde dünyayı elde etmekten ve bir hakkı çiğnemekten daha sevimlidir. Ben bu ayakkabıyı yamamayı seviyor ve bu işi kendime bir ayıp olarak değerlendirmiyorum. Eğer hükümet elime geçecek olursa, bu güç sayesinde hakkı ayakta tutmayı ve batılı ortadan kaldırmayı severim.”

İbn-i Abbas sözünün devamında şöyle diyor: “Ali (a.s) elbisesini kendisi yamıyor ve en düşük merkeplere biniyordu.”[389]

Süleyman’ın Tevazusu

Süleyman (a.s) eşsiz bir azamet ve büyüklüğe sahipti. Ama buna rağmen o kadar mütevazi ve insaflı davranıyordu ki hatta zayıf bir karınca bile onu muhakeme edebiliyor ve doğal hakkını Süleyman’dan elde edebiliyordu.

Birgün bir karınca elinin üzerinde hareket etti. Süleyman karıncayı elinin üzerinden kaldırıp yere koydu. Süleyman herkes gibi karıncanın kendisine itiraz edeceğini ve kendisini sorguya çekeceğini düşünmüyordu. Ama Süleyman’ın tevazu, adalet ve zayıfları gözetmesi, işini öyle bir yere vardırmıştı ki karınca dile gelip şöyle arzetti: “Bu kendini beğenmişlik nedir? Bu kendini büyük görmek nedir? Benim de senin gibi Allah’ın bir kulu olduğumu bilmiyor musun? Allah’a kulluk açısından benimle senin aranda ne fark var ki bana böyle davranıyorsun?”

Süleyman (a.s) karıncanın bu açık konuşmasından etkilendi; yarın Allah katında bu şekilde muhakeme edildiği takdirde ne yapacağını düşündü. Bu ızdırap ve etkilenme onu doğal haletinden uzaklaştırdı. Kendine geldiği zaman da o karıncanın yanına getirilmesini emretti.

Sizler Süleyman’ın karıncanın açık konuştuğu için hesaba çekmek için çağırdığını ve de ona işkence etmek istediğini düşünebilirsiniz. Ama Süleyman ilahi bir şahsiyet idi, nubuvvet makamına sahip biriydi. Bütün bu ahlaki güzelliklerle süslenmiş ve insani kemallere sahip olmuş biriydi. Dolayısıyla da karıncanın bu şekilde açık konuşmasına sevindi. Hatta elinin altındaki kimselerin bu kadar özgürlüğe sahip olmasından hoşnut oldu. Elinin altındakilerin (hatta karınca gibi küçük bir varlığın dahi) bu özgürlüğe sahip olmasından ve itiraz etme cesaretini taşımasından dolayı hoşnut oldu.

Süleyman karıncaya şöyle sordu: “Neden böylesine açık bir dille konuştun ve açık bir dille itiraz ettin?” Karınca şöyle dedi: “Benim derim, etim ve bedenim zayıftır. Siz beni tuttunuz ve yere attınız, elim ayağım ve bedenim baskı altında kaldı. Beni rahatsız ettiniz. Bu davranışınız benim itiraz etmeme sebep oldu.” Süleyman şöyle dedi: “Seni yere atıp rahatsız olmana sebep olduğum için ve de seni işkenceye maruz kıldığım için özür diliyorum. Şüphesiz ben bu işi bilerek ve kötü bir niyetle yapmadım. Kötü bir niyet taşımadığım için de özür dilenecek yeri vardır. Dolayısıyla da senden özür diliyorum.”

Evet, Süleyman o azamete rağmen ahlak sınırlarını az da olsa aştığını görünce rahatsız oluyor, karşı taraftan her ne kadar zayıf bir karınca da olsa özür diliyordu.

Karınca şöyle dedi: “Ben de seni bağışlıyorum ve bu yaptığın işi görmezlikten geliyorum. Elbette şu şartla ki dünyaya yönelişin, şehvet ve istek üzere olmamalıdır, dünya malı ve servetini türdeşlerin refah ve huzuru için iste; israf ve lüks içinde yaşamaya boğulma; fakir insanları unutacak kadar lezzetlere düçar olma; senden yardım isteyen her fakir ve aciz kimseye yardım et.”

Süleyman’ın temiz kalbi, muhabbet, lütuf, sevgi ve elinin altındakilere inayet ile dolu olduğu için karıncanın şartlarını tevazu içinde kabul etti ve karınca da Süleyman’ı böylece affetti.[390]

Büyükler kendilerine bakmadılar

Allah görmeyi kendini görenden isteme

Büyüklük namus ve söz ile değildir.

Yücelik iddia ve zan ile değildir

Tevazu yücelik başını arttırır

Tekebbür seni toprağa düşürür

Kötü huylu isyankar baş aşağı düşer

Yüce olman gerekir, üstünlük taslama

Dünyaya aldanan kimseden din yolunu sorma

Allah’ı görmeyi kendini görenden arama”[391]

“Senden başka ilah yoktur, münezzehsin sen, sana hamdederim.”

Temiz “la ilahe illallah” tevhid kelimesi “tehlil”; “sübhaneke” tesbih ve “bihamdike” ise tahmid (övmek) olarak adlandırılmıştır.

Her kim diliyle tehlil (la ilahe illallah) der, kalbinin derinliğiyle sadık bir şekilde bu hakikati ikrar eder, bu konuda ihlaslı olur ve ameli olarak her türlü batıl ilahları hayat sahasından red edecek olursa gerçek anlamda muvahhittir; Hak Teala’nın emanındadır. Dünya rezilliği ve ahiret azabı kesinlikle ona haram kılınmıştır. Kıyamet günü de cennet ehli, Allah’ın razı olduğu meleklerin sevgilisi peygamberlerin, sıdıkların, şehitlerin ve salihlerin dost olduğu bir kimse olacaktır.

Tehlilin (la ilahe illallah’ın) hakikati, Kur’an-ı Kerim ve Peygamberlerin marifetleri, özellikle de İslam peygamberi ve değerli Ehl-i Beyt’i vasıtasıyla Hz. Hakk’ın yüce sıfatları ve güzel isimleri hakkında marifet elde ettiği, eteği her türlü pisliklerden arındığı, farzları yüce bir himmet, aşıkane bir kalb ve ihlas içinde yerine getirdiği ve Allah’ın kullarına hizmetten kaçınmadığı zaman insanın batınında tecelli eder.

Evet, insan bu yolu katedince ve bu yolda harekete geçince insanın bütün vücudu şu hakikati dile getirir:

“Bilin ki Allah dışında her şey batıldır

Her nimet mutlaka yok olucudur.”

Maşukun (gerçek sevgilinin) cemalinin insanın batın semasında cilve etmesiyle insanın bütün bir vücudu şöyle feryad eder: “Vücud aleminde Allah’tan başka etken yoktur.” Güç ve kuvvet sadece Allah sayesindedir.”

Aşkının heyecanı hiçbir kafada yok ki yok

Güzel yüzüne bakan yok ki yok

Kafese atmadığın bir gönül kuşu yok

Keskin okunun vurmadığı kanat yok ki yok

Senin gamından göğsümüz sıhhatlidir

Lale sıfatlı senin dağın ciğerde yok ki yok

Yüz ve zülfünün ayrılığından figan ederim figan

Sehere her gece kadar sokağının köpeği yok ki yok

Gözümüz yarasa gözüdür yoksa senin

Güzellik cilven kapı ve duvarda yok ki yok

Musa yok ki “ene’l hak” iddiasını işitsin

Yoksa bu zemzeme hiçbir ağaçta yok ki yok

“Sırları duyan kulak yok, aksi takdirde

“sırlar” da yok ki yok.”[457]

Sahi, varlık aleminde O’ndan Allah’tan başka dergahına yönelinecek, kendisinden rızık taleb edilecek ve kendisinden sorunların halli, belaların savurulması, günahların bağışlanması, çirkinliklerin örtülmesi istenilebilecek bir başka varlık var mıdır?

Gerçekten de duanın bu bölümünde tehlil, tesbih ve tahmid (la ilahe illallah demek, Allah’ı münezzeh bilmek ve hamdetmek) bulunduğu makama da çok uyumludur. Zira bilinçlice dua eden insan zillet, çaresizlik, fakirlik ve yoksulluğunu izhar ettikten ve günahlarını itirafta bulunduktan sonra şöyle arz eder: “Günahlarımı bağışlayacak ve çirkinliklerimi örtecek birini bulamadım.” Zira bu insan bu işlerin Allah’ın işleri olduğunu, hiç kimsenin buna gücünün yetmediğini bilir.

Dolayısıyla da “la ilahe illa ente” diyerek tevhid, “sübhaneke” diyerek tesbih ve “bihamdike” diyererek de tahmid (hamdetmek) izharında bulunmak bu makamla uyum arzetmektedir.

Cennetin Pahası

Marifet ve ihlas içinde Allah’a hamdeden, ameli olarak bütün batıl ilahları reddeden, Allah’tan gayri hiç kimseye itaat etmeyen, sadece Allah’a tapan ve sadece Allah’ın huzurunda ibadet için yere kapanan kimse, hakikatte cennetin pahasını temin etmeye kalkışmaz ve kendisini her türlü azaptan korunmak için Hak Teala’nın sağlam kalesine ve emanına girmiş sayılır.

İmam Rıza (a.s) değerli babasından, o da İslam peygamberden (s.a.a), o da Allah-u Teala’dan şöyle buyurduğunu nakletmektedir:

“La ilahe illallah, benim kalemdir. O halde kim kaleme girerse, azabımdan güvende olur.”[458]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah’ın kendisine tevhit nimetini verdiği kimsenin mükafatı sadece cennettir.”[459]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Allah’ın hak olduğunu bilip de ölen kimse mutlaka cennete girer.”[460]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “La ilahe illallah sözü cennetin değeridir.”[461]

Hakeza İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim ihlas ile la ilahe illallah derse, cennete girer. İhlası ise, la ilahe illallah’ın, kendisini, aziz ve celil olan Allah’ın haram kıldığı şeylerden alıkoymasıdır.”[462]

Bir şahıs, İmam Bakır’ın (a.s) huzuruna vararak kendisine Allah Resulünden nakledilen, “Her kim la ilahe illallah derse cennete girer” hadisini sordu. Bunun üzerine İmam Bakır (a.s) şöyle buyurdu: “Bu rivayet doğrudur.” O şahıs İmam Bakır’ın (a.s) yanından ayrıldı, evden çıktığı zaman İmam (a.s), “Onu geri çeviriniz” diye buyurdu. Daha sonra da İmam şöyle buyurdu: “Ey adam! La ilahe illallah için bir takım şartlar vardır ve ben de (ki masum imamım, Allah tarafından imamete seçilmişim ve her işte bana itaat etmek farzdır) onun şartlarından biriyim.”[463]

Velhasıl, tek kurtuluş yolu tevhit ve tevhidin şartlarını yerine getirmektir. Yani insan Hak Teala’dan başka ilah olmadığı, varlık aleminde olan her şeyin O’nun mülkü olduğu, O’nun kulu ve rızkını yiyici olduğu hakkında marifet elde edince, diliyle Hak Teala’nın vahdaniyetini ikrar edince ve Peygamberlerin nübüvvetini, İmamları ve Kur’an-ı Kerim’i kabul edince ve de dini öğretiler esasınca yaşayınca, şüphesiz sağlam bir kurtuluş kulpuna sarılmış ve de tek kurtuluş yolunda yer almış olur.

Tevhit fezasında, insandan ortaya çıkan her türlü hayır ve olumlu amel kabul edilmektedir. Eğer insan gaflete düşecek bir günah işleyecek olursa, pişman olup tövbe ettikten sonra bağışlanacaktır. Tevhit fezası dışında hiçbir amel kabul edilmez ve en küçük günah bile bağışlanmaz. Tevhit ehli olan kimse eğer günahının ağırlığı sebebiyle kıyamette azaba düçar olursa, tevhidin bereketi sebebiyle kurtuluşa erer. Bu konuda muteber ve değerli hadis kitaplarında bir çok önemli rivayetler nakledilmiştir. Örnek olarak bu hadislerden birini nakledelim.

İslam Peygamberi (s.a.a), vahiy emini ve Hak Teala’nın mukarreb meleği olan Cebrail’e şöyle buyurdu: “Cehennemi bana vasfet.” Cebrail, cehennemin mertebelerini ve sakinlerini detaylı bir şekilde kendisine izah etti, cehennemin birinci tabakasından söz etmek isteyince sustu. Alemlerin efendisi şöyle buyurdu: “Ey Cebrail! Bu mertebede bulunanlar kimlerdir?” Cebrail şöyle buyurdu: “Bu mertebenin azabı, bütün mertebelerden daha kolaydır, burada oturanlar ise ümmetin isyankarlarıdır. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Acaba benim ümmetimden her hangi bir kimse cehenneme girecek mi?” Vahiy Emini şöyle buyurdu: “Büyük günahlara bulaşan ve dünyadan tövbesiz ayrılan kimseler bu cehenneme girecektir.”

Peygamber oturup ağladı, üç gün üç gece ağlaması devam etti. Sonunda dördüncü gün Hz. Zehra (a.s) Peygamber’i (s.a.a) ziyarete geldi. Peygamber’in (s.a.a) mübarek yüzüyle secdeye kapanarak, toprağı ıslatacak derecede ağladığını gördü. Şöyle arz etti: “Ne olmuş?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Vahiy emini bana cehennemin ilk katının ümmetimden günahkarların yeri olduğunu haber verdi, bu yüzden de ağladım.” Hz. Zehra şöyle arzetti: “Vahiy Emininden günahkarları nasıl cehenneme götürdüklerini sordun mu?” Peygamber şöyle buyurdu: “Erkekleri saçları ve kadınların perçeminden tutarak cehenneme çekmektedirler. Cehenneme yaklaştığında ise Cehennem’in Malik’ini gördüklerinde feryat edip bağırırlar. Cehennem Malik’inden kendi hallerinden ağlamaları için izin vermesini isterler; Malik, gözlerinde yaş kalmayıncaya ve göz yaşı yerine kan dökünceye kadar ağlamalarına izin verir. Malik şöyle der: “Bu ağlamalar dünyada olsaydı ve de göz yaşları bugünün korkusundan gözlerden boşalsaydı, ne de iyi olurdu!”

Böylece Malik onları cehenneme atar, onlar aniden, “La ilahe illallah” diyerek feryat ederler, ateş onlardan uzaklaşır. Malik, ateşe onları yakması için bağırır, ama ateş şöyle der: “Onlar mübarek la ilahe illallah” sözünü söylemektedirler, onları nasıl yakayım?” Malik, yine feryat ederek: “Bunlar yak” der. Hak Teala tarafından şöyle bir hitap gelir: “Yüzlerini yakma ki Allah’a secde etmişler, kalplerini yakma ki mübarek ayda susuzluk çekmişlerdir.” Böylece Allah isteyinceye kadar cehennemde kalırlar, daha sonra Cebrail’e şöyle seslenilir: “Ümmetin günahkarlarının hali ne durumdadır?” Cehennem maliki, perdeyi kenara çeker, günahkarlar Cebrail’i güzel bir şekilde görür ve şöyle derler: “Bu kadar güzel yüze sahip olan kimdir?” Şöyle cevap verilir: “Bu dünyada Peygamber’e (s.a.a) vahiy indiren Cebrail’dir.”

Cehennem esirleri, Peygamber’in (s.a.a) mübarek ismini işitince feryat ederek şöyle derler: “Bizden taraf Muhammed’e selam ilet ve ümmetinin günahkarlarının cehennemde azaba düçar olduğunu bildir.”

Vahiy emini olan Cebrail bu haberi Peygamber’e ulaştırır, alemlerin efendisi secdeye kapanır ve Hak Teala’nın huzurunda şöyle arz eder: “Ümmetimden günahkar kimseleri cehenneme götürdün, şimdi onları bana bağışla.” Peygambere şöyle hitap edilir: “Onları sana bağışladım.” Bunun üzerine Peygamber (s.a.a) onları cehennemden dışarı çıkarır. Onlar kömür gibi olmuşlardır, onları hayat suyuna götürür. Onlar o çeşmeden içince ve üzerlerine dökünce zahir ve batın pislikleri ortadan kalkar, tertemiz olurlar, alınlarında da şu ifade yazılıdır: “Rahman’ın ateşinden kurtulanları.”

Onları böylece cennete götürürler, cennet ehli onları birbirine göstererek, cehennemden kurtulmuş kimseler olduğunu söylerler. Böylece onlar şöyle der: “Ey Rabbimiz! Bizlere merhamet ettin, bizleri cennetine koydun, o halde bu yazıyı alnımızdan sil.” Onların isteği kabul edilir ve bu yazı alınlarından silinir.”

Hamd ve Tesbih

Tesbih; Hak Teala’yı her türlü kötülükten, ayıp ve noksanlıktan münezzeh bilmek ve hakikatte Allah’ın sonsuz kemallerini ikrar etmektir.

Talha b. Ubeydullah şöyle diyor: “Peygamber’e (s.a.a) “Sübhanallah” kelimesinin anlamını sorduğumda şöyle buyurdu: “Sübhanallah; Allah’ı her türlü ayıptan münezzeh bilmektir.”[464]

Müminlerin Emiri Hz. Ali’ye (a.s) sübhanallah kelimesinin anlamı sorulunca şöyle buyurmuştur: “Aziz ve celil olan Allah’ın celalini büyük görmek ve Allah’ı müşriklerin dediği şeylerden münezzeh kabul etmektir. Dolayısıyla kul, ihlas ve yakin üzere sübhanallah dediği zaman, her melek ona selam gönderir.”[465]

Kur’an-ı Kerim de, bir çok ayetlerde alemdeki bütün varlıkların Allah’ı tesbih ettiğini bildirmektedir: “O’nu hamd ile tesbih etmeyen hiç bir şey yoktur; fakat siz onların tesbihlerini anlamazsınız.”[466]

Dua’nın bu bölümünde tesbihin bu makamla münasebeti belki de şudur: “Kul duanın önceki cümlelerinde, isyan ve hata izharında bulunmuştu. Hata ve isyan ise kulun Allah’a yakın olmasına engel teşkil etmektedir ve de kulun Mahbub’dan uzaklık karanlığına düşmesine sebep olmaktadır. Tesbih, takdis ve hamd etmek ise karanlıklardan kurtuluş için en iyi vesiledir. O halde kulun yalvarıp yakararak, ihlas ve temizlik üzerine “sübhaneke ve bi hemdike” diye arz etmesi gerekir. Böylece kul, tıpkı Yunus (a.s) gibi karanlıklardan kurtulur ve Allah’a yakınlık dergahına yetişir.

Evet, Yunus (a.s) gecenin karanlığında, denizin karanlığında ve balığın karnının karanlığında esir düşmüştü.

“Fakat sonunda karanlıklar içinde: “Senden başka ilah yoktur, sen münezzehsin, doğrusu ben haksızlık edenlerdenim” diye seslenmişti. Biz de ona cevap verip, onu üzüntüden kurtardık. İşte biz müminleri böyle kurtarırız.”[467]

Menhec’us- Sadikin tefsirinin yazarı, bu ayetin şerhinde Allah Resulü’nden (s.a.a) bir rivayet nakletmiştir. Bu rivayette Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Hüzünlü bir kimse, bu duayı okuduğu takdirde duası müstecap olur.”[468]

İmam Sadık (a.s) Müminlerin Emiri Hz. Ali’den (a.s) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Tesbih, ameller terazisini sevapla doldurur.”[469]

Allame Meclisi ise değerli Bihar’ul Envar kitabında hamd ile ilgili olarak çok önemli şu rivayeti nakletmiştir: “Resulullah (s.a.a) kendisini sevindiren bir işle karşılaştığında şöyle buyururdu: “Allah’a bu nimetler sebebiyle şükürler olsun.” Peygamber (s.a.a) kendisini üzen bir olayla karşılaştığında ise şöyle buyuruyordu: “Allah’a her hal üzere şükürler olsun.”[470]

“Ben kendime zulmettim ve cahilliğim yüzünden küstahlık yaptım (itaatsizlik yaptım) ve beni geçmişteki hatırlamana, lütuf ve ihsanına dayandım (ve mağrur oldum).”

İnsanın Kendine Zulmetmesi

Allah’ım! Seni düşünce, tefekkür, varlık aleminde ilginç eserlerini görme, bilginlerden ve düşünürlerden hakikatleri işitme ve gerekli miktarda kitaplar okuma yoluyla seni tanıdım, ama sana doğru gelmedim, hikmete dayalı emirlerine itaat etmedim, isteklerine değer vermedim, huzurunda tevazu ile eğilmedim, dergahının toprağına ibadet alnımı sürmedim. Sana doğru yoksulluk elimi açmadım. Bütün işlerimde senden gaflet ettim. Bu, sürekli kendime yaptığım bir zulümdü. Kendime çok büyük bir zulüm ettim. Alimlerin sözü ve tarihi incelemeler yoluyla Peygamberlerin (s.a.a) hayatını tanıdım. Onların, hidayet yolunun hidayetçileri olduğunu, insanlara şefkatli ve merhametli olduklarını ve insanın hayır ve saadetinden başka bir şeyi amaçlamadıklarını, insanları sapıklıktan ve şeytanların vesveselerinden kurtarmak dışında bir niyetleri olmadığını bildim. Onların emir ve yasakları hikmete dayalı ve de insanın kendi yararınadır. Özellikle de Müslüman olduğum için İslam Peygamberini (s.a.a) gerektiği kadar tanıdım. Ama buna rağmen bütün peygamberlerden yüz çevirdim, hayatıma düzen vermek için onlardan başkasına sarıldım, yabancı kültürlere tabi oldum, peygamberlerin zahmetlerini takdir etmedim, onların varlık nimetine şükretmedim, nübüvvet nurundan uzak olan uğursuz hayatıma güvendim. Dalalet ve sapıklık yolunu kat etmek hususunda ısrar gösterdim. Bu, sürekli kendime reva gördüğüm büyük bir zulümdü.

Dini toplantılara katılarak İslami kitaplar ve ilahi marifetleri okuyarak gerekli miktarda Kur’an ile aşina oldum. Bu kitabının İslam Peygamberine (s.a.a) bütün kulları hidayet için vahyetmiş olduğunu anladım. Bu kitap en kamil bir kitaptır. Faydalı bir çok geniş konuları içermektedir. Hikmete dayalı emirleri, faydalı marifetleri, muhkem ayetleri, güçlü kaideleri, öğütleri ve uyandırıcı nasihatleri barındırmaktadır. En yüce ve en güzel ilke konumundadır. Ama buna rağmen onu kenara iterek ayetlerinden yüz çevirdim, hakikatlerinden uzaklaştım, gerçeklerini hayata geçirmekten gaflet ettim ve ondan ayrı yaşadım. Bu, sürekli kendime reva gördüğüm büyük bir zulümdü.

Çeşitli vesileler yardımıyla büyük İmamları da tanıdım. Onların senin kulların arasındaki hüccetin, delilin ve doğru yolun kılavuzları, kamil insanlar olduğunu anladım. Büyük İslam Peygamberi onları, kendinden sonra velayet, rehberlik, imamet ve hükümet makamına tayin etmiştir ki insanları, hidayet yoluna hidayet etsinler, dini hakikatleri onlara öğretsinler, hakkı batıldan ayırt etmeyi onlara tanıtsınlar, Kur’an ayetlerini kendilerine izah etsinler, ayetlerin tefsirini ortaya koysunlar. O yüce İmamlar, düşmanları tarafından çeşitli sorunlarla karşı karşıya kaldılar, ağır belalara maruz kaldılar, her biri bir şekilde şehadete eriştiler ama göz açıp kapayıncaya kadar dahi kendi sorumluluklarını unutmadılar, insanları hidayete erdirmekten el çekmediler, mümkün olan her vesileyle ilahi hükümleri, dini emirleri, Allah’ın helal ve haramlarını insanlar için beyan ettiler, onların dostları da onlardan işittiklerini sözleri dört yüz sağlam kitapta bir araya getirdiler ki gelecek nesiller de bu eşsiz marifetlerden ve benzersiz kültürden nasiplensinler, ama ben bütün bu gerçekleri görmezlikten geldim, imamlara itaatten el çektim, o hidayet, feyiz kaynaklarından yüz çevirdim, yoldan çıktım, sapıklık ve eğri bir yola girdim, heva ve hevesim hususunda ısrar gösterdim, Allah’tan ve ahiretten habersiz öğretmenlerin eteğine sarıldım, doğu ve batıyı sapıklığa sürükleyen o sapık cahilleri, yüce ve masum İmamlara tercih ettim. Bu benim kendime yaptığım en büyük zulümdü.

“Alimin yerine oturunca cahil

Hayatta yaşamak oldu müşkül

İpek böceğinin ağından doldu zulüm

Gönül evinin kapı, suvar ve tavanı

Hepimiz birbirimize zahirde şefkatliyiz

Gıyabta en kötü katiliz

Herkes dünya perest ve ahireti yakan

Herkes birbirinden ayrı ve yüz menzil

Haya ve utanç perdeleri yırtıldı

Zira yaratıklar buna meyillendi.”

Halbuki Nehc’ül- Belağa gibi bir kitabın Hz. Ali’nin (a.s) sonsuz ilminin bir parçası olduğunu, bu eşsiz hazinede insanın Allah’a, iyiliğe, saadete ve temiz bir hayata doğru hidayeti için gerekli olan her şeyin yer aldığını, hutbeler, mektuplar ve hikmetli sözlerinde ilahi marifetlerin dalgalandığını ve kendisini “Kur’an’ın kardeşi” olarak değerlendirecek bir değerde olduğunu biliyordum. Oysa Sahife-i Seccadiye’nin, aşıkların İmam’ı, abitlerin mevlası ve secde edenlerin efendisi olan İmam Zeyn’ul Abidin’in yüz elli dört duasını içerdiğini ve Hz. Seccad’ın (a.s) bütün görev ve teklifleri insana doğa diliyle beyan ettiğini ve Şii imamların bu kitap hakkında özel tavsiyelerde bulunduğunu biliyordum.

Oysa ilahi hükümlerin, Allah’ın helal ve haramlarının, İslami marifetlerin ve ahlaki programların; Kafi, Tehzib, İstibsar, Men La Yehzuruh’ul Fakih, Tuhef’ul Ukul, Revzet’ul Vaizin, Vafi, Şafi, Bihar’ul Envar, Vesail, Revzet’ul Muttakin, Cami-u Ehadis’iş-Şia ve benzeri binlerce kitapta yer aldığını biliyordum. Ama dünya ve ahiret saadetini elde etmek için onları okuma zahmetine katlanmadım. Onlar yerine temelsiz dergileri, sermayesiz gazeteleri, din dışı makaleleri ve değersiz kitapları önemsedim, gece ve gündüzümü onları okumakla boşa harcadım, kendimin sadece zarar ve hüsranını artırdım. Bu da kendime yaptığım en büyük zulümdü.

Cehalet ve Bilgisizlik Sebebiyle Günah Hakkında Küstahlaşmak

İlim ve bilginin peşice gitmediğim, dini marifetten mahrum kaldığım, hakikatlerden habersiz olarak hayatı sürdürdüğüm ve bu fırtınalı hayat denizinde cehalet gemisine bindiğim için günahlar girdabına yuvarlandım ve masiyetlere gömüldüm. İşlerin sonucunu bilmediğim sebebiyle gafil kaldım, hakikatleri derk etmekten acze düştüm, işlerimin sonunu düşünmedim, ahiret ve amellerimin hesabına bir bakmadım.

Cennet ve cehennemi göz önünde bulundurmadım, bu yüzden de sana muhalefet etmeye kalkıştım, her türlü günaha bulaştım, nihayet cehaletin sebebiyle de günah işleme hususunda küstahlaştım, hedef ve metanete aykırı hareket ettim.

Günahları İkrar Etmek

Ey Allah’ım! Anne rahminde olduğum zaman her açıdan bana lütfettin ve ihsanda bulundun. Senin ihsan ve inayetin sebebiyle temiz olmayan bir nutfe kamil bir insana dönüştü, ihtiyaç duyduğum organ, beyin, akıl, zeka, ruh, nefis, kalp, göğüs, et, kemik, damar, sinir, kan, hücre, nefes borusu, teneffüs düzeni, sindirim mekanizması, göz, kulak, dudak ve zihin gibi şeyleri bana bağışta bulundun, dünyaya geldikten sonra annemin bedenine beni sağlam olarak dünyaya getirmesi için bir güç verdin, bedenin her türlü ihtiyaçlarını gideren süt dolu bir göğüs taktir ettin. Benim için annemin merhametli kucağını ve babanın merhametli kalbini taktir ettin, yavaş yavaş besleyerek, koruyucuların vesilesiyle koruyarak, özellikle de anne ve babanın yardımıyla beni ulaşmam gereken yere ulaştırdın, sonra da benim için yaşam için gerekli olan her türlü vesileleri temin ettin…

Ey Allah’ım! Bana geçmişte yapmış olduğun bu lütuf ve ihsanın dolayısıyla gurura kapıldım. Dolayısıyla da günah ve suç işlesem dahi yine de senin lütfüne ve ihsanına mahzar olacağımı ve cezalandırılmayacağımı hayal ettim. Oysa hayatımın geçmiş dönemlerinde bana bağışladığın nimetler sebebiyle gurura kapılmamam ve günah vadisine ayak basmamam gerekirdi. Şimdi senin lütfünle ve inayetinle az da olsa uyandım, durumumu, halimi, talihsizliğimi anladım. Bütün vücudumla sana yöneldim, yalvarıp yakararak, ağlayarak ve göz yaşı dökerek günah, küstahlık ve isyan sebebiyle kendime reva gördüğüm zulmü itiraf etmekteyim: “Nefsime zulmettim.”

Kur’an, Peygamberler ve imamlar vasıtasıyla bana ulaşan öğretiler esasınca bu ikrar ve itirafın hakikatte günahkarlığımı itiraf olduğunu ve bir tür tövbe, dönüş ve kurtuluş vesilesi olduğunu biliyorum. İmam Bakır’dan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Allah’a yemin olsun ki günahını ikrar etmeyen bir kimse günahtan kurtulamaz.”[471]

Hakeza İmam Bakır’dan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Allah’a yemin olsun ki Allah insanlardan sadece iki haslet istemektedir: Nimetlerini ikrar etsinler ki Allah onlara nimetlerini artırsın ve günahlarını itiraf etsinler ki Allah günahlarını bağışlasın.”[472]

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Günahını ikrar eden kimse, tövbe etmiş sayılır.”[473]

Hakeza Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Günahkar kimsenin şefaatçisi, onun ikrarda bulunmasıdır; tövbesi ise, özür dilemesidir.”[474]

Tezkiret’ul Evliya adlı kitapta ise İmam Sadık’tan (a.s) şöyle rivayet edilmiştir: “Başlangıcı korku ve sonu özür dilemek olan her günah, kulu Hak Teala’ya yakınlaştırır. Başlangıcı kendini büyük görmek ve sonu ise böbürlenmek olan her itaat ise, kulu Allah’tan uzak kılar.”

Günahkar Gencin İkrar ve İtirafı

Mensur b. Ammar şöyle diyor: “Bir gece evden dışarı çıktım. Bir evin kapısından geçince, içeriden bir gencin yalvarıp yakararak Allah’a şöyle arz ettiğini işittim: “Ey Allah’ım! Sana masiyet ettiğim zaman muhalefet ve isyan amacı içinde olmadım. Nefsimin istekleri bana üstün geldi, şeytan beni aldattı, sonunda kendime zulmettim ve senin gazabına maruz kaldım.”

Bu sözleri işitince başımı kapının arasına dayadım ve Kur’an’dan şu ayeti okudum: “Ey iman edenler! Kendinizi ve çoluk çocuğunuzu cehennem ateşinden koruyun; onun yakıtı, insanlar ve taşlardır; görevlileri, Allah’ın kendilerine verdiği emirlere baş kaldırmayan, kendilerine buyurulanları yerine getiren pek haşin meleklerdir.”[475] Bu ayeti okuduğum zaman o gencin feryadı yükseldi ve ben de o kapıdan geçip gittim.”

Ertesi sabah o kapıdan geçince, yaşlı bir kadının yalvarıp yakararak şöyle dediğini işittim: “Benim bir çocuğum vardı ki geceleri Hak Teala’nın korkusundan ağlıyordu. Dün akşam yine münacat ettiğinde birisi geldi, kafasını kapının arasına dayadı, Hak Teala’nın azap ayetlerinden birini okudu. Bunun üzerine çocuğum feryat etti, şiddetle ağladı ve sonunda da ruhunu yaratıcıya teslim etti.”

Ben şöyle dedim: “Ey anne! O ayeti ben okudum ve çocuğunun ruhunun beka alemine göçmesine ben sebep oldum. Eğer izin verirsen onu ben yıkayayım.” Anne şöyle dedi: “Evet, olur!”

Üzerinden kadife parçayı kaldırınca gencin boynunda bir parça bezin olduğunu gördüm, boynundaki bez parçasını açınca da yeşil hatla göğsüne şöyle yazıldığını gördüm: “Biz bu kulu tövbe suyuyla yıkadık.”[476]

Dosttan başkasına sırrı açmamak gerekir

Ki onun kaşlarından gayrisi namazın kıblesi değil

Sevgili eğer aşıklardan incinmiş ise

İnlemek, feryat, ah, yalvarıp yakarma ne fayda

Elimiz o putun zülfüne erişemese

Nasıl gece kıssasını uzatalım ki

Kenarımda mum ve kelebekten başkası yoktu

Acizlik içinde sana yakardığım gece

Mumun dilini kestim ki başkası yanında söylemesin

Çünkü senden başkası sırrın mahremi değil

Boynumda kulluk halkası ve mutluyum

Zira efendimiz merhametli ve okşayıcıdır

Ona dedim ki ayrılık ateşinden ne yapayım?

Dedi ki, vuslat isteğin varsa yan ve ses çıkarma.

Tövbe Eden Günahkarın Akıbeti

Fasık, facir ve kötü kimselerden olan Abdulvahit b. Zeyd, abit ve zahitlerden biri olan Yusuf b. Hüseyin’in öğüt verdiği bir toplantının yanından geçti. O sırada Yusuf b. Hüseyin mecliste bulunanlara şöyle diyordu: “Allah-u Teala günahkarları sanki onlara muhtaçmış gibi lütfüyle kendine çağırmaktadır.”

Abdulvahit bu sözü işitince üzerindeki cübbeyi bir kenara atarak feryat edip mezarlığa gitti. İlk gece Yusuf b. Hüseyin rüya aleminde bir münadinin Allah tarafından şöyle nida ettiğini işitti: “Günahkar gencin yardımına koş.” Yani onu bağışlama ve mağfiretimizle müjdele. Yusuf o genci aramaya koyuldu. Üç gün sonra onu mezarlıkta buldu. Onun yüzünü toprağa dayadığını, ağlayarak yalvarıp yakardığını gördü. Abdulvahit Yusuf’un yaklaştığını görünce şöyle dedi: “Seni üç gün, üç gecedir gönderdikleri halde daha bu gün mü geliyorsun?” Bunu dedikten sonra ruhunu hakka teslim etti.”

“Allah’ım! Mevlam! Nice kötülüklerimin üzerini örttün; nice büyük ve ağır belaları benden geri çevirdin; nice hatalardan korudun beni; nice hoşa gelmeyen şeyleri uzaklaştırdın; layık olmadığım nice güzel övgüleri, benim için yaydın.”

Dua, tövbe, yalvarma ve Allah’a dönüş haleti içinde, gece karanlığında, özellikle de Cuma akşamının geç saatlerinde muhtaç olan kulun dilinde cari olan “Mevla” kelimesinin zikrinde, örneği bütün varlık aleminde eşsiz olan bir lezzet vardır. Bu sebeple de Hz. Musa (a.s) Allah ile münacat ederken şöyle arz etmiştir: “Benim fakirlik ve yoksulluk keşkülünde öyle bir şeyim vardır ki senin bütün hazinelerinde (onun bir benzeri) yoktur.”

Kendisine: “Ey Musa! O şey nedir?”diye hitap edilince Musa şöyle arz etti: “Senin gibi bir Allah’ım var.”[477]

Çirkinlik, kötülük ve ayıpları örtmek, Hak Teala’nın kul hakkındaki büyük nimetlerinden, yüce ihsanlarından ve eşsiz lütuflarındandır. Bilmek gerekir ki merhamet sahibi olan Allah-u Teala çirkinlik ve kötülük dünyasında mümin kulunun günahlarını örtmekte, insanlar arasında yüz suyunu korumaktadır. Şüphesiz kıyamet günü de Mümin kuluna ve dergahına yönelen günahkar kuluna daha fazla teveccüh edecektir. Çirkinlik ve kötülüklerini daha çok örtecektir. Nitekim Allah Resulünden rivayet edilen bir hadiste de şöyle yer almıştır: “Kulun ahirette günahını örtmedikçe, dünyada örtmez.”[478]

Peygamber-i Ekrem (s.a.a) ve Masum Ehl-i Beyt’inden (a.s) çok geniş bir şekilde nakledilen dualarda da Hak Teala’nın “Settar’ul uyub” (ayıpları örten) sıfatına işaret edilmiş ve tövbe eden günahkar kula sürekli olarak şu müjde verilmiştir: “Merhamet sahibi olan Allah, dünya ve ahirette kulunun yüz suyunu dökmekten sakınmakta, çirkinlik ve kötülüklerini örtmekte ve de insanlardan hiç kimse, kulun günahlarından haberdar olmamaktadır.”

Örnek olarak İbn-i Fehd-i Hilli’nin eseri olan değerli Uddet’ud-Dai kitabının sonunda nakledilen çok değerli ve önemli bir rivayete işaret edelim:

İbn-i Fehd şöyle rivayet ediyor: “Vahy Emini, İslam Peygamberi’ne sevinç içinde nazil olarak şöyle dedi: “Ey Muhammed! sana selam olsun” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Sana da selam olsun ey Cebrail!” Cebrail daha sonra şöyle dedi: “Hak Teala senin için bir hediye göndermiştir.”

“Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “O hediye nedir?” Cebrail şöyle dedi: “Arşın hazinelerinden bir takım kelimelerdir. Allah-u Teala arşını bu kelimelerle yüce ve özgün kılmıştır.” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “O kelimeler nedir?” Cebrail: Şunlardır: “Ey güzelliği açığa çıkaran ve çirkinliği örten! Ey suçla sorgulamayan ve hürmet perdesini yırtmayan! Ey yüce affedici! Ey bağışlaması güzel olan! Ey mağfireti geniş olan! Ey elleri merhamete açık olan! Ey her sırrın sahibi! Ey her şikayetin nihayeti! Ey bağışlaması yüce olan! Ey ihsanı büyük olan! Ey liyakatinden önce nimet bağışlayan! Ey rabbimiz! Ey efendimiz! Ey mevlamız! Ey rağbetimizin nihayeti! Ey Allah’ım! Senden, vücudumu ateşle çirkin kılmamanı dilerim.”

Allah Resulü (s.a.a) Cebrail’e şöyle buyurdu: “Bu kelimelerin sevabı nedir?”

Cebrail şöyle dedi: “Heyhat! Heyhat! Ne yazık ki bu kelimelerin sevabı hususunda ilim ve bilgi kesilmiştir. Eğer yedi göğün ve yedi yerin melekleri bu duayı nitelendirmek için bir araya gelseler, kıyamete kadar da bu duanın bin cüzünden bir tek cüzünü dahi nitelendiremezler.”

Kul, “Ey güzelliği açığa çıkaran ve çirkinliği örten!” dediği zaman, Allah günahlarını örter, dünyada ona merhamette bulunur, ahiretteki halini daha da bir güzelleştirir, dünya ve ahirette onu bin örtü ile örter.

Kul; “Ey suçla muaheze etmeyen ve hürmet perdesini yırtmayan!” dediği zaman da onu kıyamet günü sorgulamaz ve perdelerin yırtıldığı gün onun perdelerini yırtmaz.

Kul; “Ey bağışlaması bol olan!” dediği zaman da Allah o kulun günahları deniz köpükleri kadar dahi olsa bağışlar.”

Kul; “Ey bağışlaması güzel olan!” dediği zaman da Allah-u Teala, o kulun hırsızlığını, şarap içmesini, dünyadaki tehlikeli işlerini ve büyük günahlarını da bağışlar.”

Kul; “Ey mağfireti geniş olan!” dediği zaman da merhamet sahibi olan Allah-u Teala onun için yetmiş rahmet kapısını açar ve böylece dünyadan göçünceye kadar da Allah’ın rahmetinde kalır.”

Kul; “Ey elleri merhamete açılan!” dediği zaman da Allah, kudret elini rahmetiyle onun yüzüne açar.

Kul; “Ey her sırrın sahibi ve her şikayetin nihayeti!” dediği zaman da Allah-u Teala, ona bela ve musibetler görmüş kimselerin mükafatını bağışlar, onu belalardan güvende kılar, hastalıklardan korur, körlükten, yoksulluktan kurtarır ve kıyamete kadar ona musibet gören kimsenin sevabını veri.

Kul; “Ey ihsanı büyük olan!” dediği zaman da onun ve bütün yaratıkların arzusunun bir benzerini ona bağışlar.

Kul; “Ey liyakatinden önce nimet ihsan eden!” dediği zaman da kendisine, Allah’ın nimetlerine şükreden kimsenin mükafatını inayet buyurur.

Kul; “Ey Rabbimiz ve Efendimiz!” dediği zaman da Alla-u Teala şöyle buyurur: “Ey meleklerim! Şahit olun ki onu bağışladım ve ona cennette, cehennemde, göklerde yedi kat yerde, güneş, ay, yıldızlar, yağmur taneleri, çeşitli varlıklar, dağlar, çakıl taşları, toprak, arş, kürsi vb. yarattığım varlıklar sayısınca mükafat ihsan ettim.”

Kul; “Ey mevlamız!” dediği zaman da Allah onun kalbini imanla doldurur.

Kul; “Ey rağbetimizin sonu!” dediği zaman da kıyamet günü ona, bütün yaratıkların isteklerinin bir benzerini bağışta bulunur.”

Kul; “Ey Allah’ım! Vücudumu ateşle çirkinleştirmemeni isterim” dediği zaman da Allah şöyle buyurur: “Benim kulum ateşten kurtuluşu istedi! Ey meleklerim! Onu, babasını, annesini, kardeşlerini, ehlini, evlatlarını ve komşularını ateşten kurtardım. Kendilerine ateşin farz olduğu bin kişi hakkında şefaatini kabul ettim. Ona cehennemden sığınak verdim.”

Sonra Cebrail şöyle buyurdu: “Ey Muhammed! Bu kelimeleri takva ehli kimselere öğret, münafıkların eline verme. Bu dua okuyana müstecaptır. Beyt’ul Mamur’u tavaf edenlerin söylediği bir zikirdir.”[479]

Şu nükteye de işaret etmek gerekir ki, değerli okuyucular, bu dua için söylenen fevkalade mükafatlar ve büyük sevaplar hususunda şaşırmamalı ve hakikatten uzak olduğunu düşünmemelidirler. Zira Allah’ın ihsan ve keremi sonsuzdur. Lütuf ve rahmetinin sonu yoktur. Mükafatlarının hazineleri de bitecek gibi değildir.

Hz. Ali (a.s), “Nice kötülüklerimin üzerini örttün” dedikten sonra şöyle devam etmektedir: “Nice ağır ve büyük deprem, fırtına, sel, yıldırım, yangın, kaza, semavi belalar, kıtlık, pahalılık, ağır musibetler, sevdiklerini kaybetmek ve benzeri gibi ağır belaları benden def ettin ve beni bir çok sürçme ve sapmalardan imanımı yok edecek, temiz soyumu, ahlakımın temiz ağacını yakacak, doğru amellerimi yok edecek ve insanlar arasında yüz suyumu dökecekti –korudun nice bela ve felaketlerderi- ki eğer bu kötülüklerden birine dahi düçar olsaydım, hayatımın huzuru ortadan kalkar, beni büyük bir perişanlık ve hüzne sokar, uykuyu gözlerimden alır, ruh ve kalbimi sıkıntıya sokar, beni rahatsız ederdi -benden giderdin- amel defterimin ve kitabımın günahla dolu olmasına rağmen benim için insanlar arasında övgü ve senayı yaydın ve yüzümü -baba, anne, kardeş ve akrabaların nezdinde- ak ettin -ki onlar da beni herkesten daha yüce ve iyi gördüler, sürekli olarak beni övüp medhettiler- oysa ben buna da layık değildim.”

“Allah’ım! Belam büyümüş, halimin kötülüğü haddi aşmış, amellerim beni (kurtaramayacak kadar) azdır, (heva ve heves) zincirlerim beni çökeltmiş.”

Bu cümleler şu anlamı ifade etmektedir ki günah hastası, isyan esiri, maddi şeylere bağlanmış ve kötülüğü haddini aşmış bir insan, uzman, bilgin, hikmet ve kudret sahibi ve güçlü bir doktorun huzuruna varmıştır. Bu doktor, rahmet ve sevgi üzere kendisine şifa vermek, dertlerine derman olmak, maddi bağların ve zorlukların esaretinden kurtarmak için bizzat hastayı davet etmiştir.

Belanın Anlamı

Yüce kalp sahipleri, basiretli seyr-u sülûk ehli olan kimseler, “Allah’ım! Belam büyümüş!” cümlesindeki bela kelimesini, birkaç şekilde yorumlamışlardır:

1- Günah ve masiyet

Söylendiği üzere “bela” kelimesinden maksat, en büyük belalardan ve hastalıklardan olan günah ve suçtur. Günah ve suç işlemek, çok tehlikeli bir hastalıktır. Eğer insan tövbe, Allah’a dönüş ve salih amelle geçmişini telafi ederek tedavi olmadığı taktirde, kalbinin ölmesine neden olmaktadır. Kalp öldüğü zaman da insanın Allah ve kıyametle olan ilişkisi kopmaktadır. Allah ve kıyametle ilişkilerin kopması ise insanı ebedi mutsuzluğa düçar kılmakta ve Allah’ın rahmetinden mahrum etmektedir.

İmam Seccad (a.s), “taibin” (tövbe edenler) münacatında bu hakikate işaret ederek şöyle buyurmuştur: “Büyük cinayetim (günahlarım) kalbimi öldürmüştür.”

Ebuzer’e, “Hangi hastalığa düçarsın?” diye sorduklarında şöyle buyurdu: “Günah hastalığına düçarım.”

Çok Önemli Bir Soru ve Cevap

Emin’ul İslam Tabersi, Mecme’ul Beyan adlı yüce tefsirinde, Vakıa suresinin ön açıklamasında şöyle rivayet etmektedir: “Osman b. Affan, Abdullah b. Mes’ud’un ölümüne sebep olan hastalığı esnasında onu ziyaret etti. Osman, Abdullah b. Mes’ud’a şöyle dedi: “Hangi şeyden şikayetçisin?” O şöyle dedi: “Günahlarımdan” Osman şöyle sordu: “Neyi istiyorsun?” İbn-i Mes’ud şöyle dedi: “Rabbimin rahmetini” Osman şöyle dedi: “Sana bir doktur çağırayım mı?” İbn-i Mes’ud şöyle dedi: “Zaten tabib (Allah) beni hasta kılmıştır.” Osman şöyle dedi: “Sana Beyt’ul Mal’den bir miktar para vermemi ister misin?” İbn-i Mes’ud şöyle dedi: “İhtiyacım olduğu zaman bana vermedin, şimdi ihtiyacım olmadığı zaman mı bana vereceksin?” Osman şöyle dedi: “Sana bu parayı vereyim de kızlarına kalsın.” İbn-i Mes’ud şöyle dedi: “Kızlarımın o paraya ihtiyacı yoktur. Onlara Vakıa suresini okumalarını emrettim. Zira Allah Resulü’nden (s.a.a) şöyle buyurduğunu işittim: “Her kim her gece Vakıa suresini okursa, asla fakirlik ve yoksulluk görmez.”

Veysel Karani ile Bir Konuşma

Attar, Tezkiret’ul Evliya kitabında, Hirem b. Hayyan’dan şöyle dediğini rivayet etmektedir: “Veysel Karani’nin şefaat makamı olduğunu işitince onu görme isteğine kapıldım. Bu maksatla Kufe’ye geldim ve onu aramaya koyuldum. Sonunda onu abdest alırken gördüm. Şöyle dedi: “Ey İbn-i Hayyan! Seni bu mekana getiren şey nedir?”

Ben şöyle dedim: “Seninle ünsiyet kurma aşkı.”

O şöyle dedi: “Allah’ı tanıyan bir kimsenin başkasıyla ünsiyet kuracağını asla tahmin etmiyorum.” Ben şöyle dedim: “Bana vasiyet et.”

Veysel Karani şöyle dedi: “Ey İbn-i Hayyan! Uyuduğun zaman ölümü yastığının altında bil! Uyandığın zaman da ölümü önünde bil. Ey İbn-i Hayam! Günahın küçüklüğüne ve azlığına bakma. Aksine Allah’ın yüceliği hakkında endişeye kapıl ki nasıl bir ilahın karşısında günah işlediğine bak. Zira Günahı küçük gördüğün taktirde Allah’ı küçük görmüş sayılırsın.”

2- Yakınlık Makamından Uzaklaşmak

Bazılarının dediğine göre de büyük beladan maksat, Hak Teala’nın yakınlık makamından uzaklaşmak anlamındadır. Bu makam, iman, salih amel ve güzel ahlakla elde edilmektedir. Bu makamda insana Allah-u Teala’nın hoşnutluğu ve rızayeti gelip çatmaktadır. Kıyamet günü de insanın Peygamberlerle, doğrularla, şehitlerle ve salihlerle arkadaşlığına sebep olmaktadır.

Sürekli bu makamdan uzak duran kimseler, sonunda öyle bir yere varmışlardır ki, orada ne insanlık, ne iman, ne salih amel ve ne de güzel ve beğenilmiş ahlaktan bir eser vardır. Orası şeytanların, dört ayaklı hayvanların ve yırtıcı ve vahşi canavarların yeridir. Orada insan, sadece zulüm, fısk, fücur, günah, suç ve masiyet işlemektedir.

Allah’a yakınlık makamına doğru sürekli hareket halinde olan kimseler, Hak Teala’nın özel feyizlerinden nasiplenmiş kimselerdir. Bu kimseler, ilahi feyizleri elde ettikleri için nitelendirilmesi zor bir sevinç, arşi ve melekuti bir hal ve şevk ve rağbet dolu bir kalple Hak Teala’ya ibadet etmekle meşguldürler. Allah-u Teala’ya ibadet ve yaratıklara hizmet ile meşguldürler. Onlar bütün hayırlı işlere katılırlar.

Bu kimseler, bu manevi hareket içinde büyük bir heyecanla çaba göstermekte, halisane bir kulluk dışında hiçbir işle meşgul olmamaktadırlar. Maşuku görmek ve sevgilinin kucağına erişmek dışında bir şey istemezler. Onların kalbi sürekli rububi dergahtan feyiz almaktadır ve bu feyizleri insan vücudunun bütün her yerine ulaştırmaktadır.

Doğru sözlü olan Yusuf yakınlık makamına hareket ederek ve rabbani feyizler elde ederek, Ken’an beldesindeki gösterişsiz evini bir mescit ve halisane kulluk yeri kıldı. Yola koyulurken uyku aleminde gelecek zamana doğru uçtu, yüce makamlarını müşahade etti, kuyunun dibini aşıkların seher vakti gibi Allah’a yalvarıp yakarma yeri karar kıldı. Züleyha’nın düşüş yeri olan Mısır Aziz’inin sarayını, takva ve korunmanın zirvesi olan yükseliş yeri kıldı. Zindanları kendine ibadet yeri edindi, başkalarına hidayet yeri haline getirdi, ülkenin hazinelerini emanet merkezi ve Beyt’ul Malın yerli yerinde harcanması hususunda denetim makamı haline getirdi, Mısır’ın Aziz’lik makamını Allah’ın kullarına hizmet makamı haline dönüştürdü ve bu işler sebebiyle de Allah-u Teala’nın yakınlık makamına erişti.

Konuş, konuş, konuş

Araştır, araştır, araştır

Yarin zülfünün işkence sırrının şerhini

İnceden inceye incele, incele, incele

Alemlerin canını gördükten sonra

Bağırıp çağır, bağırıp çağır, bağırıp çağır

Ey bu nehrin sahibi! Ruhun isteklerden

Temizle, temizle, temizle

O zaman ilim denizinden ruha doğru

Kanal aç, kanal aç, kanal aç

Eğer unutulmak istemiyorsan

O’nu an, O’nu an, O’nu an!”

3- Cehalet ve Bilgisizlik

Bazılarının dediğine göre büyük beladan maksat, bütün belaların kaynağı, bütün mutsuzlukların çeşmesi, bütün mahrumiyetlerin kökü ve ebedi mutsuzluk sebebi olan cehalet ve bilgisizliktir.

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) bir rivayetin zımnında cehalet ve cahil hakkında şöyle buyurmuştur: “Cehalet, hastalık ve acizliktir.”[480]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Cehalet, en şiddetli hastalıktır.”[481]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Cehalet, dirileri öldüren ve mutsuzluğu ebedi kılandır.”[482]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Cahil kimse, kusurunu bilmez ve kendine nasihat eden kimseden (öğüt) kabul etmez.”[483]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Cahil, diri olsa bile ölüdür.”[484]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Cahil kimse, suyu akmayan bir kaya, dalları yeşermeyen bir ağaç ve bitkisi bitmeyen bir yerdir.”[485]

Hz. Ali (a.s) yaptığı duaların birinde de Hak Teala’ya şöyle arz etmektedir: “Şüphesiz ben, cehaletim sebebiyle sana isyan eden cahilim. Cehaletim yüzünden suç işledim, cehaletim yüzünden zikrini unuttum ve cehaletim yüzünden dünyaya meylettim.”[486]

Kötü Halli Olmak

Kötü halli olmaktan maksat, en kötü ve zararlı hastalıklardan olan ahlaki çirkinlikler ve bozuk haletlerdir. Basiret ehlinin inancına göre insanı, bir çok hakikatlerden, feyizler elde etmekten, saadet elde etmekten, Hakk’ın rızayet ve hoşnutluğunu kazanmaktan, doğru yolda yürümekten ve Kur’an ve rivayetlerin kavramlarını derk etmekten mahrum kılan ve Allah-u Teala’yı mülakat etmekten alı koyan en büyük ve en zor örtülerdendir.

“Hayır; doğrusu onlar o gün, Rablerinden (O’nun rahmetini görmekten) yoksun kalacaklardır.”[487]

Allah-u Teala’nın, nefsin çirkin sıfatlardan temizlenmesi ve güzel sıfatlarla süslenmesi hususundaki vurgulaması, diğer hiçbir teklif ve vazife hususunda yoktur. Hak Teala, Kur’an-ı Kerim’de on bir defa yemin ettikten sonra, tezkiye ehlinin sürekli kurtuluşu ve ebedi saadetine ve de rezaletler ehlinin ümitsizliği ve mağlubiyetine işaret ederek şöyle buyurmuştur: “Kendini tezkiye eden kurtuluşa ermiştir. Kendini fenalıklara gömen kimse de ziyana uğramıştır.”[488]

Kötü halli olmanın nişanelerinden biri de batın gözünün kör olması, hakikatlerden uzak durmak, kulağın Allah ve Peygamberlerin çağrısını işitmemesi ve batıni koku alma duyusunun rahmet kokusunu almamasıdır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “İki haslet müminde bir araya gelmez: Cimrilik ve kötü ahlak.”[489]

Hz. Ali (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Kötü ahlaktan daha korkunç bir vahşet yoktur.”[490]

Hakeza Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kötü ahlak en kötü arkadaştır.”[491]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz kul, kötü ahlakından dolayı, cehennemin en alt katına düşer.”[492]

Amel Hususunda Kusur Etmek

Eğer insan saadeti manevi kemallere erişmeyi ve cenneti elde etmeyi istiyorsa, amellerini Kur’an ayetleri ve Ehl-i Beyt’in (a.s) kültürü ile uyumlu bir şekilde eda etmelidir. Himmet, şevk ve ihlas gibi gerekli şartlara riayet etmelidir ki amelleri kendisini saadete, kemallere ve cennete ulaştırabilme gücüne sahip olsun.

Ameller eğer marifet elbisesinden soyutlanır ve Hakk’ın istekleriyle uyum içinde olmazsa, himmet ve şevk ile beraber olmazsa, isteksizlik ve bitkinlik karanlığına gömülürse, üzerine ihlas nuru doğmazsa ve amel sahibi de kendini, kul hakkı, cimrilik, haset, tamah, kibir, gurur ve kendini üstün görme gibi sıfatlardan arıtmamışsa, o ameller sahibini nasıl kurtuluş sahiline ulaştırabilir ve onu helak olmaktan kurtarabilir.

Müminlerin Emiri Ali (a.s) eşsiz bir manevi sermayeye sahip olduğu halde gece yaptığı münacatlarında ve Hak Teala’nın huzuruna arz ettiği yalvarış ve yakarışlarında ağlayarak şöyle buyurmaktadır: “Ah azığın azlığından, yolculuğun uzaklığından ve yolun dehşetinden!”[493]

Bazen, Hak Teala’nın velilerinin ibadetlerini değerli kitaplarda okumak gerekir. Onların yüce himmetlerini öğrenince, kulluk hakkındaki rağbetlerini, ihlaslarını okuyunca belki bizde de kulluğa şevk ve rağbet haleti ortaya çıkar. Bu yolla kalbimizde bir nur doğar, bir halet içine gireriz, ihlas dolu bir harekete koyuluruz, böylece de niyetlerin şahidini kucaklar ve manevi hayat lezzetini tadarız.

Hak yolunun şehidi, Kadı Nurullah Şuşteri, Mecalis’ul Mu’minin kitabında şöyle rivayet etmektedir: “Veysel Karani, gecenin belli saatlerinde şöyle diyordu: “Bu gece, ruku gecesidir.” Böylece o geceyi ruku içinde geçiriyordu. Ertesi gece ise şöyle diyordu: “Bu gece de secde gecesidir.” Böylece o geceyi de sabaha kadar secde ile geçiriyordu. Bir şahıs ona şöyle dedi: “Ey Veysel Karani! Bu uzun geceleri nasıl ibadet ve itaat ile geçirebiliyorsun?” O şöyle dedi: “Geceler ne zaman uzun oldu ki? Keşke ezelden ebede kadar bir tek gece olsaydı da o geceyi bir tek secdeyle geçirseydim.”

Zincirler ve Bukağılar

Basiret ehli ve hakikat yolunu araştıran kimseler, “Zincirlerim beni çökeltmiş” sözünün açıklamasında şöyle demişlerdir: “Buradaki zincirlerden maksat, günahlar, özellikle de insanı yerine oturtan, ibadet ve itaat etmesine engel olan, insanı feyizlerden mahrumiyet kuyusuna yuvarlayan büyük günahlardır. Bu konudaki kanıt ise Müminlerin Emiri Hz. Ali’den (a.s) rivayet edilen şu önemli hadistir: “Bir şahıs Hz. Ali’ye şöyle dedi: “Ben gece namazını ve nafilelerini kılıyordum, ama şimdi bu başarı benden alındı.” Hz. Ali (a.s) ona şöyle buyurdu: “Sen, günahlarının seni sıkı sıkıya bağladığı (gece ibadetlerini yapmaktan alı koyduğu) bir kimsesin.”[494]

Elbette zincirlerden maksadın, maddi ve dünyevi işlere aşırı ilgi olması da mümkündür. Zira bu da insanı kemallere doğru hareketten, manevi haletlerden ve güzellikleri yerine getirmekten alı koymaktadır.

Belki de zincirlerden maksat, yersiz meşguliyetler, faydasız işler ve bir sonucu olmayan hususlardır. Zira bunlar da insanı gerçek hedeflere teveccüh etmekten alı koymaktadır. Allah Resulünden (s.a.a) nakledilen bir hadiste bu konuya işaret edilerek şöyle buyurulmuştur: “Kendisini ilgilendirmeyen işleri terk etmek, insanın Müslümanlığının güzelliğindendir.”[495]

“Uzun arzularım beni menfaatimden alı koyup hapsetmiş”

Uzun Arzular

Arzu ve ümit, merhamet sahibi Allah’ın her insanın vücudunda taktir ettiği büyük bir nimettir. Böylece insan bu nimete dayanarak olumlu işlere yönelmekte, sonuçları ve faydalarıyla hoşnut olmaktadır. Eğer bu büyük nimet olmasaydı hiçbir insan, hiçbir işin peşi sıra gitmez, herhangi bir işe ısınmaz ve hiçbir işe koyulmazdı. Bir rivayette şöyle yer almıştır: “Hz. İsa (a.s) bir çölde oturmuştu. Yaşlı bir adam, çiftçilik aletleriyle toprağı sürmekle meşgul idi. İsa (a.s) dua ederek şöyle dedi: “Ey Allah’ım! Bu şahsın arzusunu kökten yok et.” Yaşlı adam, İsa’nın (a.s) duası makbul olduktan sonra elindeki çiftçilik aletlerini yere attı ve uyumaya başladı. Bir müddet geçtiği halde yaşlı adam hala uyuyordu. İsa (a.s) bunun üzerine yeniden ellerini havaya kaldırarak şöyle buyurdu: “Ey Allah’ım! Ona arzuyu geri ver.” Bunun üzerine yaşlı adam yerinden kalkarak, yeniden çalışmaya koyuldu.”[496]

Allah Resulü (s.a.a) ise şöyle buyurmuştur: “Arzu, ümmetim için bir rahmettir. Eğer arzu olmasaydı, hiçbir anne çocuğuna süt vermez, hiçbir çiftçi ağaç ekmezdi.”[497]

İmam Seccad (a.s) ise Allah’a şöyle dua etmiştir: “Ey Allah’ım! Arzular arasında en doğru ve gerçek olanını bana bağışta bulun.”

Hakeza: “Arzulardan en uygun olanını senden diliyorum.”[498]

Olumlu arzular; ilmi derecelere, ahlaki kemallere, dünya ve ahiret saadetine, kulluğun ve itaatin zirvesine ve Allah’ın kullarına her türlü hizmet etme makamına erişmek ve cami, cadde, klinik, hastane, medrese, ilmi havzalar, kütüphane ve benzeri şeyler yaptırmak oldukça yüce arzulardan sayılmakta ve de insanın iman ve himmet sahibi olduğunu göstermektedir.

Ama eğer bu arzu ve ümitler sadece maddi işler ile ilgili olur, sınırı aşar, sonunda insanın deruni güvenliğini ve huzurunu bozar; tamah, hırs ve cimrilik canavarını insana galip kılar, insanın gösterişe kaçmasına ve başkalarının hakkına tecavüze yeltenmesine sebep olur, üstünlük peşinde koşma ve kendini büyük görme gibi kötü hasleti insana hakim kılarsa, bu durum da beğenilmeyen batıl ve haksız bir arzudur, helak edici bir hastalıktır, şeytani bir sıfattır, insanın Hak’tan uzak kalmasına, ahireti unutmasına ve insanın itaat ve ibadetten mahrum olmasına neden olmaktadır.

Bu konuda Ehl-i Beyt’ten (a.s) nakledilen rivayetler de bir çok önemli ve değerli hususlara işaret etmektedir. Bu hususlara dikkat etmek, her mümin için farz ve gereklidir.

Müminlerin Emiri (a.s) bir rivayetin zımnında şöyle buyurmuştur: “Arzu bir serap gibidir, ona bakan kimseyi aldatır, ona ümit bağlayan kimseyi ise ümitsiz kılar.”[499]

Hakeza: “Arzu, aldatıcı, kandırıcı ve zarar vericidir.”[500]

Hakeza: “Arzu, basiret gözlerini kör kılmaktadır.”[501]

Hakeza: “Arzu, şeytanların, gafillerin kalbindeki sultanıdır.”[502]

Hz. Musa (a.s) Allah ile yaptığı bir münacatında Allah’ın şöyle buyurduğunu işitti: “Ey Musa! Bu dünyada arzularını uzun kılma; aksi taktirde kalbin katılaşır; kalbi katı olan kimse ise benden uzaktır.”[503]

İmam Sadık (a.s) ise Arefe günü duasında Hak Teala’nın huzuruna şöyle arz etmiştir: “Ahiretin en iyisinden alıkoyan dünyadan, en iyi ölümden alı koyan hayattan ve en hayırlı amelden alıkoyan arzudan sana sığınırım.”[504]

Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Dostlarından ayrılacağına, toprakta sakin olacağını, hesapla karşılaşacağına, geride bıraktıklarından müstağni olacağına, önceden gönderdiği şeye muhtaç kalacağına yakini olan bir kimsenin arzularını kısaltması ve amellerini uzatması uygundur.”[505]

Uzun arzular, insana telafi edilmesi mümkün olmayan darbeler indirmekte, insanı helak olma kuyusuna düşürmekte ve insanı ilahi feyizlerden mahrum etmektedir.

İnsan doğduğu andan, ekine el verişli ve kabiliyetli bir toprak konumundadır. Bu kabiliyet ve ehliyet korunduğu taktirde, Hak Teala’nın feyiz yağmurunun yağmasıyla, iman, güzel ahlak ve salih amel gülleri ve tomurcukları yetişir. Bu kabiliyet ve liyakat, gaflet, tekebbür, hırs, tamah, özellikle de yersiz uzun arzular gibi afetlerin saldırısına uğrarsa, büyük bir bataklığa dönüşür. Dolayısıyla da bu topraktan, yakini bir iman, ahlak gülü ve salih amel ağacı yetişmez.”

“İyi toprak Rabbinin izniyle bitki verir, çorak toprak faydasız bir bitki çıkarır. Şükredecek topluluk için böylece ayetleri yerli yerince açıklarız…”[506]

Uzun arzular da örümcek ağı veya ipek böceği kozaları gibi insanın batınını bir baştan bir başa kaplamakta, düşünce ve tefekkür kapılarını insanın yüzüne kapamakta, insanın hakikatlere bakışına engel olmakta ve insanı ahireti anmaktan ve kıyamet için azık hazırlamaktan alı koymaktadır.

Gerçekten de bu sınırlı ömrüyle çeşitli arzulara ve hayallere düçar olan, her an arzular serabında hesapsız bir servet, sayısız emlak, haddi hesabı olmayan araçlar, mal ve mülk toplamak, makam ve mevki elde etmek, çeşitli ülkelere gidip gelmek ümidiyle çırpınan ve tüm fikrini bu maddi işlere ayıran bir kimse, nasıl olur da Allah ve kıyameti hatırlayabilir, salih amel yapmaya nasıl vakit bulur ve ne zaman kendini ıslah ve kötülüklerini telafi etmeyi düşünür?!

Allah Resulü (s.a.a) çok önemli bir rivayette şöyle buyurur: “Sizin hakkınızda en çok korktuğum şey şu iki haslettir: Nefsani isteklere uymak ve uzun arzular. Nefsani isteklere uymak, insanı haktan alıkoyar; uzun arzular da insana ahireti unutturur.”[507]

Hafız şöyle diyor:

Gel ki, emel köşkü pek temelsiz

Şarap getir ki ömrün esası yel üstüne kurulmuş

Himmetine kulum o kişinin ki, gök kubbe altında

Taalluk rengini kabul eden her şeyden hürdür

Sana ne söyleyeyim? Dün gece sarhoş ve harap bir haldeyken meyhanede

Gayb âleminin meleği, bana ne müjdeler verdi

Bir ay yüzlüye mi gönül verdin ki? Çünkü gönül, bütün dertlerden onun sevgisiyle kurtulur, şad olur

Ey makamı Sidre olan yüce bakışlı doğan

Durağın mihnetlerle dopdolu olan bu bucak değil

Sana Arş kongresinden ıslık çalıyorlar

Bilmem ki bu tuza ne düşmüş?

Ne buldun burada da buraya bu kadar yapıştın?

Bir nasihat vereyim, dinle ve tut

Bu söz tarikat pirimden hatırımda kalmış

Dünya gamını yeme, nasihatimi unutma

Ki bu aşkımın latifesini bir yol erinden belledim

Verilene razı ol, alnının kırışığını aç

İhtiyar kapısını ne bana açtılar, ne sana

Temeli gevşek dünyadan ahde vefa umma

Çünkü bu kocakarı, binlerce damadın gelinidir.

Gülün gülümsemesinde ahde vefa nişanesi yok.

Ağla bülbül, ağla ki tam feryat edilecek bir zaman

Ey bozuk şiirler yazan, Hafız'a neden hased ediyorsun?

Hatır kabulü ve söz lütfü Tanrı vergisidir.

Bu tehlikeli bataklıktan ve helak edici esaretten kurtulmak için, geçmiş insanların hallerini düşünmek, faydalı dini toplantılara katılmak, tarih kitaplarını okumak, Kur’an ve Ehl-i Beyt’in (a.s) eserlerine dikkat etmek, mezarlığa gitmek, mezarlar arasında yürümek, toprağın altında yatan kimselerin durumunu düşünmek, çok etkili bir ilaç konumundadır.

Evet, kalp, hayali arzulara düçar olduğunda, ruh, can ve kalp yersiz istekler bataklığında çırpındığında, insan dünya ve ahiretinin gerçek menfaatlerinden, hayatın hakiki yararlarından, hatta kendi ilim ve fikrinin değerli ürünlerinden mahrum kalır.

İlginç Bir Hikaye

Attar-i Nişaburi şöyle rivayet etmektedir: “Bir gün Hasan-i Basri bir yere gitti. Oraya giderken Dicle nehrine vardı, beklemeye koyuldu, aniden zahitlerden ve abitlerden biri olan Habib-i A’cemi adlı biri oraya geldi ve şöyle dedi: “Ey önder! Neden burada duruyorsun?” Hasan-i Basri şöyle dedi: “Bir gemiyi bekliyorum.” Habib-i A’cemi şöyle dedi: “Ey üstat! Ben senden ilim öğrendim, senden ilim öğrenirken de şunu öğrendim: “İnsanlara haset etmeyi kalbinden çıkar, uzun arzularını yok et ki, dünyaya aşkının ateşi kalbinde sönsün. Bu makama eriştiğin zaman ayağını suyun üzerine koy ve suyun üzerinde yürü.”

Ardından Habib-i A’cemi, ayağını suyun üzerine koyarak sudan geçip gitti. Hasan-i Basri kendinden geçti, ayıldığı zaman, “Sana ne oldu?” diye sordular. O şöyle dedi: “O ilmi benden öğrendi, şimdi ise beni kınadı, ayağını suyun üzerine koyarak yürüdü, yarın kıyamet günü, “Sırattan geç” denildiği zaman ben böyle aciz kalacak olursam, ne yapabilirim ki?”

Daha sonra Habib-i A’cemi’ye şöyle sordu: “Bu makamı hangi sebeple elde ettin?” O şöyle cevap verdi: “Ey Hasan! Ben, kalbimi ak kıldım, sen ise kağıtları karaladın.” Hasan şöyle dedi: “Benim ilmim başkalarına fayda vermekte ama kendime bir faydası olmamaktadır.”

“Ve nefs-i emmarem, cinayetiyle ve ihmalkarlığım beni kandırmış!”

Nefis, hakikatinin derk edilmesi çok zor ve hatta mümkün olmayan bir varlıktır. Ama nefsin Kur’an ve rivayetlerde işaret edilen etkilerini tanımak, çok zor bir iş değildir. Eğer nefis terbiye ve tezkiye edilmezse, inatçı olur, heva ve hevese bulaşır, her türlü günahı çok kolay bir şekilde işlemeye başlar.

“Heva” kelimesi, terminoloji açısından yüksek bir yerden düşmek ve insanın koyulduğu yanlış bir yolda helak olmak anlamındadır. Dünyevi veya manevi işlere aşırı sevgi anlamını da ifade etmektedir. “Heves” ise terminoloji açısından kırmak ve şaşkınlığa düşmek anlamındadır.

Nefis ilmi terminolojisinde ise “heves”, insanın nefsinde herhangi bir konu hakkında oluşan ızdırap dolu bir harekettir. Hevese kapılan insan huzur içinde olamaz. Tıpkı sevgi, buğz, kin, hışım ve nefret gibi…

Her an bir hevese kapılan insan, bol hevesli ve sürekli değişken bir insandır. Bol heves ve kararsız bir insan, kemale doğru bir adım dahi atma gücüne sahip değildir.
Kemale doğru hareket etmenin başlıca şartı, huzur ve sükunettir. Heva ve heves var olduğu müddetçe de insanın huzura kavuşması ve aklın nefse hükmetmesi mümkün değildir.

Çocuğa heva ve heves hakimdir. Dolayısıyla da hevesin kalıcı bir huya dönüşmemesi ve de çocuğu heva ve hevesine düşkün bir hale getirmemesi hususunda dikkatli olmak gerekir.

Kadın da tabiatıyla heva ve hevesine yeniktir. Kadın, cüzi/tikel gören bir varlıktır ve de böyle olması gerekir. Zira yaratılış hikmeti kadını, dahili hayatın idaresi için yaratmıştır ve bu esas üzere de cüzi/tikel işlere teveccüh etmelidir. Kadını ızdıraba sürükleyen en büyük şey ise hasettir. Dolayısıyla terbiye ve eğitim vesilesiyle, kadındaki bu isyankar içgüdüyü akla itaat eder hale getirmek gerekir.

Genel olarak başı boş bırakılan heva ve heves, aklın kontrolü altında olmazsa, şehvete dönüşür. Dolayısıyla da insanın veya bir diğerinin aklı bu şehveti kontrol altına almazsa, haddini aşar, sonunda bu haddini aşma da bir hastalık ve cinnet haline dönüşür. Bu hastalık ve cinnet haletini insanlardaki hırs, tamah ve makam düşkünlüğünde çok güzel bir şekilde görmek mümkündür. İnsan, kör ve sağır olduğu halde bu hedefine ulaşmak için her türlü çirkinliğe ve aşağılığa bulaşmaktan çekinmez, bütün dini ve toplumsal kutsal ilkeleri çiğner, hatta vatanını satar ve yabancıların uşağı olmaya koşar.

Bu tür şahısların dostluğuna, arkadaşlığına, ahdine ve vefasına güvenmemek gerekir. Zira bunların bir tek sevgilisi vardır. Dolayısıyla da herkesi, her şeyi, hatta en sevdiği yakınlarını dahi bu hedefine feda etmekten çekinmezler.

Onlar, sadece iradesiz bir alet olan ve de aşağılık hedeflerini gerçekleştiren kimseleri severler. Kalben takvadan ve takvalı kimselerden nefret ederler.

Heva ve hevesin şehvete ve şehvetin de cinnete dönüştüğünü söylememizin nedeni, bu şahısların üstün gelen şehvet karşısında akıl ve iradelerine malik olmamaları sebebiyledir. Zaten deli ve cinnet geçirmiş kimse de akıl kuvvesini yitirmiş kimsedir. Hasta kimse de hastalığın üstün gelmesi karşısında çaresiz kalan insandır.

Makam düşkünlük şehveti, diğer şehvetlerden daha şiddetlidir ve insanlık, bu aşağılık şehvetten bir çok zararlar görmüştür ve de tarih sayfalarını kana bulamıştır. Babalar, kendi çocuklarını, kardeşlerini ve yakınlarını bu amaçla öldürmüş, kör etmişlerdir. Çocuklar da bu hedef uğruna ellerini babalarının kanlarına bulaştırmışlardır.

Elbette nefse uymamak ve nefsani isteklere tabi olmamaktan maksat, sadece nefsin zararlı boyutlarıdır ve bunların kaynağı da heva ve hevestir; ait oldukları şey ise, hayvani aşağılık içgüdülerdir. Yoksa nefsani arzuları tümüyle terk etmek ve bu hata üzere intihar etmek anlamında değildir. Nitekim bazı süluk ehli kimseler böyle anlamışlar ve de bu esas üzere davranmışlardır.

Nefis ve nefsani istekleri kınayan ve bizleri bu nefsani isteklere teslim olmak hususunda uyaran büyüklerin maksadı da bu nefsani çirkin boyutlardır. Biz tabiatımız gereği, bu yönlere meylettiğimiz için de mutlak bir şekilde bu yönler kınanmıştır. Yani meşhur deyim esasınca, “Ateşli hastalığa razı olmanız için bizi ölüme tutmuşlardır.” Bu açıdan öğüt ve hitabelerde tehdit ve korkutma yönü ümit yönünden daha fazladır. Yoksa, bizim istek ve rağbetlerimiz, şahsi ve toplumsal tüm çabalarda mevcuttur. Bu istekler insanın fıtratında çeşitli içgüdüler olarak kök salmış haldedir. Bunların çoğu da bencilliğe dönmektedir ve bu kendisi için isteme içgüdüsü, ilahi yüce hikmet esasınca vücudumuza yerleştirilmiştir. Bu içgüdüler, hem bekamızı korumakta ve hem de bizim kemal aşamalarına ulaşmak için bir binek konumunda bulunmaktadırlar.

İnsanın bu benlik isteği, Allah’a ve kıyamete iman, peygamberler ve imamlarla ilişki halinde olmak, şer’i görevlerini yerine getirmek ve insanların hakkına riayet etmekle kontrol altına alınmalıdır. Böylece kendisi için isteme iç güdüsü, bencilliğe dönüşmemelidir. Yani ılımlılık haddini aşarak, şehvet ve cinnet haline gelmemelidir. Zira kendine tapan bir insan, iştahlandığı şeyler ve şahsi menfaatleri dışında hiçbir şey göz önüne almaz. Bu aşağılık huy kimde olursa, ilk aşamada kendisi için zararlıdır. Sonra da bireyi olduğu toplum için büyük tehlike konumundadır. Örneğin hışım ve öfke, insanın kendisini düşünmesinin gereklerindendir. Ama bu içgüdüyü can, mal, namus, vatan ve hakkı savunma yolunda kullanmak gerekir. Yoksa zayıflara ve insanın elinin altında çalışan kimselere eziyet aracı olmamalıdır. Zira öfke hususunda aşırı gitmek, yırtıcılıktır. Öfke hususunda tefrit ve kusur içinde olmak ise gayretsizlik ve aldırış etmemektir.

Özgürlük, hayatın sevimli meyvesi ve iradenin kemal şartıdır. Zira özgürlük ortamında, insan başkalarının arzularına mağlub olmaz ve başkalarına esir düşmez. Ama bu fıtri gereksinim, akıl ve ılımlılık esasınca, kendi yerinde yer almalıdır. Aksi taktirde bu içgüdü, aşırılığa kaçacak olursa, isyan, taşkınlık ve kargaşalığa sebep olur. Bu konuda kusur ve tefrit içinde olmak ise, zulüm, esaret ve teslimiyete sebep olur.

Mal sevgisi içgüdüsü güzeldir. Ama cimrilik ve meşru olmayan işler, sahtekarlık, içki, kumar, hırsızlık ve yolsuzluk gibi mal elde etmek için her yola başvurma derecesine varmamalıdır. Diğer insanlarla ilişki hususunda en iyi yol iyiliktir. Burada da sınırı aşmamak ve ılımlı davranmak gerekir ki kendisi ve ailesi hakkında zulüm derecesine varmasın.

Güzel muaşerette bulunmak ve muaşerette bulunduğu kimseleri sevindirmek de güzeldir. Ama bu da kırıcı şakalar derecesine varmamalıdır. Dostların övünülmüş sıfatlarını zikretmek, onlar hakkında iyi bir teşviktir. Ama bu da dalkavukluğa dönüşmemelidir.”[513]

Anlaşıldığı üzere söylenen bütün bu bilgiler ışığında dini terbiyeyle süslenmeyen ve de içinde ahlaki güzellikler görülmeyen nefsin ihanetlerini de anlamak mümkündür.

Nefsin Sıfatları

Kur’an-ı Kerim nefis için bir takım sıfatlar zikretmiştir. Bu sıfatların ortaya çıkışı insanın gerçeklere, dini ve ahlaki hakikatlere dikkatsizliği sebebiyledir:

1- Nefs-i Emare (Kötülüğü emreden) 2- Nefs-i Dessai (Kötülüklere gömen nefis) 3- Nefs-i Sefehi (sefahate sürükleyen nefis) 4- Nefs-i Tesvili (kötülüğü güzel gösteren nefis) 5- Nefs-i Rehine-i (insanı rehin alan nefis) 6- Nefs-i Hevai (insanı heva ve hevese sürükleyen nefis 7- Nefs-i Hasreti (insanı hasrete düşüren nefis)

Bu sıfatları zikreden ayetler ise sırasıyla şunlardır:

“Çünkü nefis, Rabbimin merhameti olmadıkça, kötülüğü emreder.”[514]

“Kendini fenalıklara gömen kimse de ziyana uğramıştır.”[515]

“Kendini sefih ve akılsız kılandan başkası İbrahim’in dininden yüz çevirmez”[516]

“Bilakis nefisleriniz size (kötü) bir işi güzel gösterdi. Nefsiniz sizi bir iş yapmaya sürükledi.”[517]

“Her nefis kazandığına karşılık bir rehindir.”[518]

“Rabbinin makamından korkan ve nefsini heva ve hevesten (kötü arzulardan) alıkoymuşsa, varacağı yer şüphesiz cennettir.”[519]

“Kişinin: “Allah’a karşı aşırı gitmemden ötürü bana yazıklar olsun…diyeceği günden sakının.”[520]

Şeyh Behai değerli kitabı Erbein’de şöyle diyor: “Rivayetlerde yer alan nefisten maksat ise şehvet ve öfke gibi hayvani güçlerdir.”

Gazali ise Medaric’ul Kuds adlı kitabında bu anlama bir cümleyle işaret ederek şöyle demiştir: “Nefsin, akli kuvvelerle çelişki halinde olan kınanmış sıfatların tümünde başı boş bırakılmasıdır.”

İlahi hikmet sahipleri ise şöyle demişlerdir: “Nefisle cihat, sadece nefsin bedenle ilgisi boyutundadır ve bu ilgiden de hayvani, vahşi ve şeytani sıfatlar ortaya çıkmaktadır. Bu ilgiler olmadığı taktirde nefis akıldır, meleklerin sıfatına sahiptir ve tabiatı gereği de kendisiyle Allah’a ibadet edilen ve cennet elde edilen bir şeydir. O halde hayvani ve yırtıcı şeytani halet olan bu ilginin etkileriyle savaşmak gerekir ki huzur elde edilsin, hayvani kötülüklerden güvende olunsun. Aksi taktirde bu evde sürekli olarak saldırı ve çatışma kavgası olacaktır.”

Sa’di ise şöyle diyor: “Bir şahısa, Peygamber’in (s.a.a), “İki tarafının arasında bulunan nefsin, senin en büyük düşmanındır”[521] hadisinin anlamını sordum. Şöyle dedi: “Zira nefsin dışında herhangi bir düşmana iyilik edecek olursan, seninle dost olur. Ama nefsine ne kadar iyilik eder ve de isteklerine daha fazla cevap verecek olursan, nefsin muhalefet ve düşmanlığı daha fazla olur.”

Nefsani isteklere tabi olan kimseler ki bunlar gerçekte akıldan yoksun bir hayat sürdürmektedirler, gerçekte delilerdir.

Behlül’e şöyle sordular: “Şehrin delileri kaç kişidir?” Behlül şöyle dedi: “Onları saymak çok zordur, şehrin akıllılarını sorun ki cevap vereyim.”

Nefsin İslahı Hakkında Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s)’ın Görüşü

Hz. Ali (a.s), hakikatler hususundaki kamil basireti ve de insanlığın yolu ve uçurumu hakkındaki tam bilgisi esasınca nefsi ıslah etmek için bir takım şeyler önermişlerdir ki büyük Şia alimi merhum Amudi değerli kitabı Gurer’ul Hikem’de onları nakletmiştir:

“Nefsini ıslah etmek istediğinde orta halli ol, kanaat et ve (dünyayı) küçük gör.”[522]

Hakeza: “Nefsin ıslahı, heva ve heves ile cihat etmektir.”[523]

Hakeza: “Nefsin ıslah sebebi, dünyadan yüz çevirmektir.”[524]

Hakeza: “Nefsin ilacı, heva ve hevesten sakınmaktır.”[525]

Hakeza: “Nefsin ıslah sebebi, takvadır.”[526]

Hakeza: “Şüphesiz Allah’tan korkmak, kalplerinizin hastalığının ilacıdır ve de nefislerinizin pisliklerini temizlemektir.”[527]

Hakeza: “Nefsin afeti, dünyaya gönül vermektir.”[528]

Hakeza: “Afetlerin başı, lezzetlere iştiyak duymaktır.”[529]

Hakeza: “İsteklerinin firavununa isyan eden ve aklının Musa’sına itaat eden kimseye ne mutlu!”

Bu melekuti ve ilahi söz, şu hakikate işaret etmektedir ki, herkesin batınında ve küçük dünyasında bir Musa ve Firavun vardır. Eğer insan Musevi kemal makamına erişmek istiyorsa, nefsinin Firavununa muhalefet etmelidir. Aksi taktirde tıpkı Firavun gibi yok olma denizinde boğulacaktır. Eğer aklının Musasına itaat edecek olursa, bu durumda da tıpkı Musa gibi Hak Teala’nın selamıyla yücelecek ve özel müminlerden sayılacaktır.

“Mûsa ve Harun’a selam olsun.”[530]

Hakeza: “İkisi de şüphesiz iman etmiş kullarımızdandı.”[531]

Aklının Musa’sına itaat eden bir kimse akli alemlerin semasında Musa ile birlikte uçacaktır. O halde nefis Firavun’una düşman olan ve aklının Musa’sına itaat eden kimseye ne mutlu!

“Nefsinizi şehvetlerin pisliğinden temizleyiniz ki yüce derecelere erişesiniz.”[532]

Evet, her kim yüce ve kutsal derecelere ulaşmak ve dar tabiat kafesinden hikmet ve marifet bağlarına uçmak istiyorsa, nefsini pisliklerden, hayvani şehvet paslarından temizlemeli ve ruhunu zahiri lezzetlerin şevkinden arındırmalıdır ki, şehvetlerden temizlendikten sonra meleklerin sıfatıyla süslensin, hatta meleklerden daha üstün bir makama erişebilsin.[533]

İlahi hikmet sahipleri şöyle buyurmuşlardır: “İnsan şu dört yoldan biriyle kendi nefsini tezkiye edebilir:

1- Edepsizlerden edep öğrenmek.

2- Edep ehli kimselerle muaşerette bulunmak.

3- Gerçek dostlardan ahlaki noksanlıklarını ve ayıplarını sormak.

4- Kendisi hakkında, düşmanlardan duydukları ayıpları gidermek.”[534]

İhmalkarlığın İzahı

Tevbe, bozuklukları düzeltmek, kıyamet için azık hazırlamak, salih amel yapmak, hayırlı işlere teşebbüste bulunmak, günah ve suçtan uzak durmak, hikmet ve marifetin peşi sıra gitmek hususunda yıllardır bu gün, yarın diye bu önemli işi başımdan savmaktayım, verdiğim söze vefa göstermiyorum. Bugün, yarın ertelemesine gönül bağlamak beni aldattı, beni gerçeklere ve hakikatlere doğru hareket etmekten alı koydu.

Ey Allah’ım! Bana ciddi bir irade, ahde vefa gücü ve işimi bugün-yarın diye savmaktan kurtuluş için bana bir inayette bulun ki bu sebatsızlık, sonunda beni büyük bir hüsrana ve telafi edilmeyen bir zarara düşürecek, senin rahmet, mülakat ve bağışından beni mahrum kılacaktır. Sonunda beni kullarının safından dışarı çıkaracak, isyankarlar zümresine katacak ve şeytanın hizbinde karar kılacaktır.

Bu kötü düşünceli nefis, emre uyacak değil

Bu kötü dinli kafir, Müslüman olacak değil

Bu yolda kılavuz olan tarikat Hızır’ından başkasıyla

Bu tehlikeli yol bitecek değil

Bu yolda Halil olan hakikat pirinden başkasıyla

Nemrud’un bu ateşi Gülistan olacak değil

Cemşid’in yüzüğünü parmağına geçirince güvende olma

Sihirbaz şeytan ki Süleyman olacak değil

Senin sokağından daha bayındır görmedim ey dost

O adalet evidir ki viran olacak değil.

“Gizlice işlediğim kötü amelim ve davranışım, sürekli tefritim ve cahilliğim, nefsani isteklerim ve gafletimin çokluğu yüzünden beni cezalandırmada acele etme!”

İlahi marifetlerden istifade edildiği üzere eğer cezalandırma hususunda acele davranılmış olsaydı, yeryüzünde şüphesiz hiçbir varlık baki kalmazdı. Ama Hak Teala rahmette bulunarak ve kullarına mühlet vererek cezalandırma hususunda acele etmemektedir. Kula verdiği bu süre de günahkarların bu fırsatı bir ganimet olarak değerlendirmesi ve yaratıcısıyla barışması, gerçek bir tevbe ile günahlarının etkilerini ortadan kaldırması, geçmiş bozgunluklarını ıslah etmesi ve zayi ettiği farzlarını telafi etmesi içindir.

Veya Hak Teala, günahkar kimselerin soyundan mümin kimseler vücuda getirmek istediği için cezalandırma hususunda acele etmemektedir. Böylece de onların neslinden bir müminin meydana gelişi hususundaki engelleri ortadan kaldırmaktadır.

Ya da çocukların inlemesi, aşıkların halis bir şekilde dua etmesi ve kalbi diri olanların gece yarısı ağlaması sebebiyle cezalandırmayı ertelemektedir. Ya da tevbe vasıtasıyla bu günahları ortadan kaldırmaktadır. Dolayısıyla cezalandırma hususunda bu tür engeller olmadığı taktirde, Allah-u Tela cezalandırma hususunda hızlı davranmaktan asla sakınmaz.

Velhasıl; ilahi sistemde, günah ehlinin korkusuzluğu sebebiyle hızlı bir şekilde cezalandırma vardır. Ama bu hızlı cezalandırmayı, dua, yalvarıp yakarma, tevbe etmek, ağlamak ve kötülüklerini ıslah etmekle ortadan kaldırmak mümkündür. Nitekim Yunus’un kavmi Hak Teala’ya yönelerek tevbe, yalvarıp yakarma ve yardım dileme vasıtasıyla azabı ortadan kaldırmışlardır.

Şu önemli nükteye de mutlaka dikkat etmek gerekir ki, eğer ilahi cezalandırma gelip çatacak olursa, hiçbir güç onu insanlardan geri çeviremez.

Aynı şekilde şu hakikate de dikkat etmek gerekir ki bazen ilahi ceza, dünyada kıtlık, semavi belalar, pahalılık, birbirine itinasızlık ve sonuç olarak da deruni dejenere şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Deruni dejenere olmanın nişanelerinden biri de Allah Resulü’nün (s.a.a) Müminlerin Emiri Hz. Ali’ye (a.s) buyurduğu şu çok önemli rivayetin zımnında beyan edilmiştir: “Ey Ali! Şüphesiz benden sonra bu topluluk mallarıyla imtihan edileceklerdir. Bunlar dinleri sebebiyle Rablerine minnette bulunacaklardır ve buna rağmen Allah’ın rahmetini umacaklardır. Allah’ın haramlarını yalancı şüpheler ve unutturucu istekler sebebiyle helal sayacaklardır. Böylece nebiz (üzüm ve hurmadan yapılan içki) adına şarabı, hediye adına haramı ve ticaret adına da faizi helal sayacaklardır.”[537]

Gerçekten de eğer günahları sürdürme sebebiyle insanların ruh ve batınları, insani haletten çıkarak şeytani bir hale dejenere olmamışsa, o zaman neden Allah’ın haramını böylesine helal saymaktalar ve şarap, haram mal ve faizi kendilerine helal bilmekteler?! Bu etkiler batini/deruni dejenere olmanın belirtileridir. Deruni dejenere de hakikatte Allah’ın bir tür cezalandırmasıdır. Nitekim açık bir şekilde İsrail oğullarının isyankar grubu arasında bu hakikat ortaya çıkmış ve İsrail oğullarının günahkarları Allah’ın cezalandırıcı hitabına muhatap olmuşlardır. “Onlara “Aşağılık birer maymun olunuz” dedik”[538]

İmam (a.s), açıklamasını yaptığımız cümlelerinde, “Kötü amelim ve davranışım” sözünü beyan ettikten sonra şu dört konuya işaret etmiştir:

1- Tefrit ve kusur. 2- Cehalet. 3- Şehvet. 4- Gaflet.

Tefrit ve Kusur

Bu makamda tefritten maksat; itaat, ibadet, Allah’ın kullarına hizmet ve hayırlı bir iş yapma hususunda kusur göstermektir.

İlahi öğretiler, insanları kusur ve tefrit uçurumuna yuvarlanmaktan sakındırmış ve tefritin ağır bir zarar olduğunu ve de ilahi feyizlerden mahrumiyet sebebi olduğunu beyan etmiştir.

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) çok değerli bir rivayetin zımnında şöyle buyurmuştur: “Tefrit güçlü bir musibettir.”[539]

Ve hakeza: “Tefrit ve kusurun meyvesi pişmanlık, uzak görüşlülüğün meyvesi ise esenliktir.”[540]

Hakeza: “Cennet, öne geçenlerin hedefi ve ateş ise tefrite düşenlerin nihayetidir.”[541]

Altıncı İmam (Cafer-i Sadık) (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Her kim tefrit ve kusura düşerse uçuruma yuvarlanır.”[542]

Cehalet

Hakikatler, dünyevi ve uhrevi işler, görevler, vazifeler, kendisi ve diğerleri hakkındaki cehalet ve bilgisizlik çok tehlikeli bir hastalıktır. Eğer ilim ve marifet elde ederek bu hastalık tedavi edilmezse insan için ebedi helak, sürekli rezalet ve telafisi mümkün olmayan bir zarar olacaktır.

Cehaletle ilgili bir takım rivayetlerin bir bölümüne, “Cehaletimle küstahlık yaptım” cümlesinin şerhinde değindik.

Şehvet

Terminoloji açısından şehvet insanın elde etmek için hedef edindiği bir şeye şiddetli istek ve rağbet duymak anlamındadır.

Eğer bu istek ve arzu, beğenilmeyen ve haram işler hususunda olursa, insanın, günah, suç ve sonuç olarak da akıl ruhunun ölmesi ve nihayeten de dünyevi ve uhrevi azaplara maruz kalmasına sebep olacaktır.

Şehvetin şiddetlenme sebebi, dünyaya aşırı sevgi ve aşk beslemektir. Tıpkı bir ağaç gibi, şeytanın vesveseleri, kötülerle arkadaşlık ve Allah hakkında bilgisizliğin yanında gelişip büyür, bu ağaçtan şehvet dalları yeşerir ve lanetli bir ağaç haline dönüşür.

Bu ağacın tek meyvesi günah işlemektir. Allah’tan uzak kalmak, Allah’ın rahmetinden mahrum olmak, dünya ve ahirette rezil rüsva olmak ve cehennem ateşine düşmekten başka bir sonucu yoktur. Cehennem ağaçlarından ve özellikle de zakkum ağacından bir örnek olan bu tehlikeli ağaç sadece öğüt, nasihat, Allah’a dönüş, tevbe, işlerin sonucunu düşünmek ve olaylardan ibret almakla kökünden sökülüp atılabilir.

Hakikat ehli kimseler şöyle demektedirler: Bir çok nefislere kök salmış ve çeşitli suçların, günahların ve ahlaki çirkinliklerin ortaya çıkışına sebep olmuş bu ağacın yedi tehlikeli dalı vardır:

1- Makam, riyaset, mevki ve yücelik şehveti.

2- Mal, servet, mülk ve varlık şehveti.

3- Saray, köşk ve lüks binalar şehveti.

4- Huri gibi güzel yüzlü ve güzel sesli kadınlarla ilişki şehveti.

5- Lezzetli yiyecekler ve sarhoş edici içecekler şehveti.

6- İnsanın üstünlük taslamasına sebep olan ipek ve rengarenk elbise giyme şehveti.

7- Fısk, fücur ve günahkar kimselerle muaşerette bulunma şehveti.

Bu yedi şehvet, ister istemez insanın batın ufkundan yedi şeytani sıfatın ortaya çıkmasına sebep olmakta ve de gafillerin kalp tarlasına irfan güneşinin doğmasına engel teşkil etmektedir:

1- Tekebbür. 2- Riya ve gösteriş. 3- Haset ve kin. 4- Hırs ve tamah. 5- Cimrilik. 6- Zulüm. 7- Öfke ve gazap.

Bu yedi tür şehvetin ve cehennem tomurcuğu olan zararlı sıfatların açıklaması, ayrı ve bağımsız bir kitap yazmayı gerektirmektedir.

Dünya sevgisi kuyusuna düşenler ve şehvet karanlığında boğulan kimseler, ölüm elçisinin gelip çattığı zaman uyanmakta ve ne büyük zarara maruz kaldıklarını ve içinde onca nimetlerin bulunduğu bayındır ahiret alemini, içecekleri zehir, hayatı bulanık, mutluluğu hüzünle karışık aşağılık dünya ile değiştirdiklerini anlamaktadırlar.

Talihsiz Şehzade

Dünya sevgisi kuyusuna yuvarlanan ve şehvet karanlıklarında gark olan kimselerin hali, babasının kendisini evlendirmek istediği şehzadenin hali gibidir. Bu şehzadenin babası, şerafet ve soy sahibi bir aileden çok güzel bir kızı oğluna nikahladı. Düğün için gerekli hazırlıklar görülünce özel ve genel kimseler makamlarına uyumlu olarak saraya davet edildi. İhsan hazinelerinin kapısını herkesin yüzüne açtı. Fakir ve zengin herkese çeşitli hediyeler verdi. Görkemli bir tören düzenleyerek kalplerdeki hüznü giderdi. Dost ve yabancı herkes o sevinç törenine katıldı ve bu eşsiz şöleni seyrederek hayrete düştüler.

Huri yüzlü gelini çeşitli süs ve takılarla zifaf odasına getirdiler. Ama damadın orada olmadığını görünce onu aramaya koyuldular ama bir türlü bulamadılar. Zira damat o gece çok şarap içmiş, bilinç ateşi tıpkı talihinin mumu gibi sönmüş, fazla içki içtiği için misafirlerden ayrılmış, şaşkın bir şekilde sokaklara düşmüştü. Damad Mecusilere ait sokaklardan yürürken onlara ait bir morgun yanından geçti. Mecusiler gelenekleri gereğince ölüleri morga kaldırıyorlar ve gece karanlığında yanı başında mum ve kandiller yakıyorlardı.

Şehzadenin gözleri morga ilişince, o morgun zifaf odası olduğunu zannetti ve morgun içine girdi. Mecusiler henüz bedeni sağlam olan yaşlı bir kadını o morga getirmişlerdi.

Damat ölü olan yaşlı kadını kucağına aldı, büyük bir istek, rağbet ve şehvet içgüdüsüyle sabaha kadar onunla cinsel ilişkide bulundu.

Sabah yeli esip sarhoşluk, kendinden geçmişlik, habersizlik ve dehşet haletinden kendine gelince, korkunç bir morgun içinde ve çirkin yüzlü yaşlı bir kadının bedeninin yanında olduğunu gördü. Büyük bir nefret ve tiksintiyle neredeyse helak olacaktı. Büyük bir utanç içinde yerin dibine girmeyi arzuladı. Kimsenin bundan haberdar olmaması gerektiğini, aksi taktirde kıyamete kadar bu utancı taşıyacağını düşünüyordu. Aniden Mecusilerin din alimi ve hizmetçiler geldiler ve onun rezaletini açık bir şekilde gördüler.

Dünya sevgisi kuyusuna düşenlerin ve şehvete boğulanların hayatının bir panoramasıdır bu! Onlar ahiret gelinini, şehvet sarhoşluğu sebebiyle dünyanın çirkin yüzlü ve kötü huylu yaşlı bir kadınını kucaklamakla değiştirmişlerdir.

Kendinden gafil olmak ne zamana dek ve ne kadar?

Dünyaya göz dikmek ne zamana dek ve ne kadar?

Gönül ehlinden yüz çevirmek ne zamana kadar?

Şehvete dalmak ve hayvan sıfatlılık ne zamana kadar?

Lahut’un doruğundaki o doğan sensin,

Neden tabiat tuzağına düşmüşsün?

Seni bencillik kadehinden sarhoşluk,

İşte böyle atmıştır aşağılıklara.

Eğer av kendinden gafil olmazsa,

Zalim avcının elinden ne gelir ki?

Kendi etrafına gaflet tuzağını kurma,

Bir an gaflet uykusundan uyan.

Bak, yolcular yolu kat ettiler,

Sen de ardı sıra yola koyul.

Ne güzel dedi o kamil pir,

Akıllı kimse dünyaya bağlanmaz.

Sen de akıllısın dünyayı terk et,

Diğer yolcular gibi ahiret yoluna koyul.

Kalbine yol ver, sen ay yüzlü aşksın,

Kendin için yol Hızır’ını bul,

Bu fani dünyadan gittiğin zaman,

İyi adın kalsın ebedi.

İmam Sadık (a.s) babalarından, onlar da Allah Resulünden (s.a.a) şöyle buyurduğunu rivayet etmişlerdir: “Hazır şehveti, görmediği vaat edilmiş şey (cennet) için terk eden kimseye ne mutlu!”[543]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Cennet, zorluklarla kuşatılmıştır; cehennem ise şehvetlerle.”[544]

Bir şahıs İmam Bakır’a (a.s) şöyle dedi: “İbadetim zayıf ve orucum azdır ama helalden başka bir şey yemediğimi ümit etmekteyim.” İmam Bakır (a.s) şöyle buyurdu: “Hangi amel ve iş, karnı ve şehveti haramdan kontrol etmekten daha üstündür?”[545]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Ümmetimi en çok ateşe sokan, iki boşluktur: Karın ve tenasül organı.”[546]

Gaflet

Gaflet, insanın önceden dikkat ettiği bir şeyden habersiz kalmasıdır. Maddi işlerle meşgul olmak, zahiri hayat ile haddinden fazla oyalanmak, tüm vaktini ve kalbini bu işlerle meşgul etmek, sabah akşam heva ve hevesinin peşinden koşmak ve benzeri şeyler insanın Allah’tan, kıyametten, kulluktan, itaatten, dindarlıktan ve ibadetten gaflet etmesine neden olmaktadır.

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s), halka yaptığı hikmete dayalı bir konuşmasının zımnında, gafletin zararlarını ve hüsranını belirterek şöyle buyurmuştur: “Gaflet, en zararlı düşmandır”[547]

Hakeza şöyle buyurmuştur: “Gaflete yenik düşerek göçü unutan ve de ona hazırlıklı olmayan kimseye eyvahlar olsun.”[548]

“Gafletin kendisine galip olduğu kimsenin kalbi ölmüştür.”[549]

Hakeza: “Gafletin sürekliliği, basireti kör eder.”[550]

İmam Hasan-ı Mücteba (a.s) şöyle buyurmuştur: “Gaflet mescidi terk etmen ve fesat ehli kimseye itaat etmendir.”[551]

Allahım! İzzetin hakkına bütün durumlarda bana karşı şefkatli ve bütün işlerimde merhametli ol.

“Mabudum, Rabbim! Senden başka kimim var ki, ondan, kötü durumumu gidermesini ve işlerime nezaret etmesini isteyebileyim!?”

Ey Mabudum ve Rabbim! Benim için senden başka faydama feyiz kaynağı ve hayır çeşmesi olacak kim vardır ki? Ben zorluklarımı gidermeyi, kötü halimi iyileştirmeyi, darlığımı genişletmeyi, cisim ve ruh hastalıklarımı iyileştirmeyi, hayatıma nezaret etmeyi, dünya ve ahiret işlerimi yönetmeyi sadece senden dilerim.

Ey Mevlam! Ben zavallı ve çaresize çare olacak bir kimse, her açıdan güçlü ve kudretli olmalıdır. Beni lütuf ve sevgisinden uzak tutmamalıdır. Varlığı cimriliğe bulaşmamış olmalıdır. Hiçbir güç, onun bana hayır ve ihsanına engel olmamalıdır. Bütün kemal sıfatlarına sahip olan ve her türlü ayıp ve noksanlıktan münezzeh bulunan sadece sensin. Ben zorluklarımda senden başka kimse sığınırsam ve her kimden hacetimi dilersem, ya bana merhametli ve şefkatli değildir ya da sorunlarımı halletmekten ve ihtiyaçlarımı gidermekten acizdir, ya da cimrilik etmekte ve esirgemektedir, ya da senin meşiyyet ve iraden benim ile onun arasına engel olmaktadır. Bu sebepten benim için hiçbir iş yapamamaktadır. Dolayısıyla da yaratıklardan kopmalı, azametli dergahına sığınmalı ve sadece sana itimat etmeli ve sana tevekkülde bulunmalıyım. İhtiyaç ellerimi sadece sana uzatmalıyım, bütün yaratıklardan, özellikle de dostlardan, tanıdıklardan ve etrafımdakilerden koparak senin dergahına ümit bağlamalıyım. Her türlü zararı benden uzaklaştırman, her zorluğu benden gidermen, bütün kötü hallerimi ve çirkin sıfatlarımı benden gidermen için tam bir tevazu, boyun eğme ve teslimiyet içinde sana bağlanmalıyım. Böylece beni her türlü zahiri ve batıni darlıklardan kurtaracak, her türlü ruhsal ve bedensel hastalıklarımı iyileştirecek ve hayatımdan her türlü zararı ortadan kaldıracak sadece sensin.

Evet insan, denizin ortasında boğulmak üzere olan hiç kimse ve hiçbir şey ile irtibatı olmayan ve kurtuluş sahiline ulaşmak için Allah’ın rahmetinden başka hiçbir şeyi ümit etmeyen bir kimse gibi Allah’ın dergahına yalvarıp yakarmalıdır ki duaları, yaratıklardan tümüyle kopma atmosferinde icabete erişsin. Nitekim Hak Teala, Hz. İsa’ya (a.s) şöyle buyurmuştur: “Ey İsa! Bana, hiçbir kurtarıcısı olmayan, boğulmak üzere olan bir kimse gibi dua et.”[552]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Sizden birisi Rabbinden bir şey dilediği zaman, Allah o şeyi mutlaka kendisine bağışlar. O halde insanların tümünden ümidini kesmeli ve sadece Allah indinde olanları ümit etmelidir. Aziz ve celil olan Allah, kulun kalbinde bu haleti gördüğü takdirde kendisinden istediği her şeyi ona bağışlar.”[553]

“Ey Allah’ım! Ey mabudum!” diyen bir kimsenin mutlaka batını, hakiki ilahtan başka tüm ilahlara bağlılıktan temizlenmeli; dünya, mal, evlat, servet, makam, her türlü şehvet ve bu zahiri dünyadaki her türlü maddeyi bir nimet ve aracı olarak görmelidir ve de Allah’ın, salim bir dünya ve bayındır bir ahiret temini için onları kendi iradesine bıraktığını müşahade etmelidir. Dolayısıyla da bu şeylerden her hangi birisini mabud, hakim ve işlerinde tasarrufta bulunan bir kimse olarak seçmekten şiddetle kaçınmalıdır. Zira her kim Allah’tan başka bir mabut edinecek olursa müşriktir ve müşrik kimsenin duası ise şirk içinde kaldığı müddetçe asla kabul görmez. ”

“Ey rabbim! Ey malikim! Ey mürebbim!” diyen bir kimse, zahiri ve batıni firavunlar gibi batıl olan rablerin bağlarından tümüyle kurtulmalı ve Allah’ın kültüründen başka bütün kültürlerin esaretinden özgür olmalıdır. Zira eğer batıl rablere bağlanacak ve Allah’ın kültüründen başka bir renge bürünecek olursa, her ne kadar şiddetle yalvarıp yakarsa da ve çaresiz kimseler gibi dua etse de asla duası makbul olmaz. ”

Evet! Allah’ın izninden ve iradesinden başka insana en küçük bir yardımda dahi bulunmaktan aciz olan bütün yaratıklardan ümidini kesmek ve sadece Allah’ın rahmetine ümit bağlamak gerekir. Her kim Allah karşısında bu halet içinde bulunursa, yaratıklardan kopma sıfatına sahiptir. Bu dünyada ve ahirette hiçbir eksikliğe sahip değildir. Her kim de Allah karşısında bu halet içinde olmazsa, dünya ve ahirette hiçbir şeye sahip değildir.

Allah ve yaratıkları hakkında gerektiği miktarda bir marifet ve bilinç sahibi olan, yaratıkların sorunları halletmede hiçbir rolünün olmadığını bilen ve varlık aleminde, kulun iradesiyle hiçbir şeyin idare edilmediğini anlayan Allah’ın aşık kulları, sürekli olarak gerçek mahbub, maşuk ve mabud karşısında vecd ve sevinç içinde olmuşlardır. Hayatın bütün boyutlarında Hak Teala’dan tümüyle razı olmuşlar ve sorunlarını halledecek yegane gücün Allah olduğunu bilmişler ve görmüşlerdir. Bu yüzden de bütün varlıklarıyla Hak Teala’nın huzuruna şöyle arz etmişlerdir: “Mabudum, rabbim! Senden başka kimim var ki, ondan, kötü durumumu gidermesini ve işlerime nezaret etmesini isteyebileyim!”

Aşk içinde tıpkı Musa (a.s) gibi Hak Teala’nın huzuruna şöyle arz etmişlerdir: “Benim yoksulluk torbamda öyle bir şey vardır ki, senin bütün hazinelerinde onun benzeri mevcut değildir. ”

Nitekim Hz. Musa’ya şöyle hitap edildi: “Senin yoksulluk torbanda olup da benim hazinelerimde olmayan şey nedir?” Musa şöyle arz etti: “Benim senin gibi bir mabudum vardır ki senin böyle bir mabudun yoktur.”[554]

Yaratıklardan kopma haleti ortaya çıktığında, kalp Hak Teala’dan başka hiçbir şeye teveccüh etmediğinde, iki göz, tıpkı iki su kaynağı gibi Hak Teala’nın dergahına göz yaşı döküp inlediğinde ve yüzünü teslimiyet toprağına dayadığında Hak Teala’nın rahmet eteğine sarılır, Hak Teala’nın lütuf eli onun başını okşar, yüzüne inayet kapılarını açar, sorunlarını halleder, insanın bütün işlerine yücelik gözüyle bakar; böylece insan masiyet ve günah dolu bir dosyayla da Allah’ın huzuruna varacak olursa, Allah’ın lütuf ve rahmet kapıları yüzüne açılır ve insan hakkında nihai muhabbet gösterilir.

Anne ve Çocuğun Macerası

Hikmet sahibi arif bir kimse şöyle rivayet etmektedir: “Bir anne düzensizlik ve de nasihatlerine kulak asmamak sebebiyle kendisine muhalefet gösteren ve karşı çıkan genç çocuğunu evinden dışarı çıkararak ona şöyle dedi: “Git artık sen benim evladım değilsin!”

O çocuk akşam oluncaya kadar sokaktaki çocuklarla oynadı, akşam olduğunda çocukların her birisi evlerine geri döndü. Çocuk kendisini akşam yalnız görünce ve dostlarının vefasızlığını müşahade edince kendi evine geri döndü, kapı kapalıydı, yüzünü kapının eşiğine koyarak yalvarıp yakarmaya ve annesini çağırmaya başladı, annesinden kapıyı açmasını istedi, ama annesi kapıyı açmaktan sakınıyordu. O anda takva sahibi bir alim de oradan geçiyordu. O genç çocuğun halini görünce yüreği yandı. Kapıyı çaldı, annesini çocuğunu bağışlaması için şefaatçi olmaya çalıştı. Annesi şöyle dedi: “Ey büyük adam! Senin şefaatini kabul ediyorum, ama bundan sonra çocuğum bana muhalefet ettiği taktirde evden çıkıp beni anne olarak kabul etmeyeceğine dair bir de yazılı kağıt vermen lazım.”

O takvalı kimse kadının istediği şeyleri yazdı, anneye verdi ve böylece anne ile salih evladının arasını buldu. Bu olaydan birkaç gün geçtikten sonra o alim yeniden oradan geçti, çocuğun yeniden yalvarıp yakardığını ve annesine şöyle dediğini gördü: “Bana istediğini yap, ama yüzüme kapıyı kapama ve beni kendinden uzaklaştırma.”

Annesi kapıyı açmaktan sakınıyor ve şöyle diyordu: “Kapıyı yüzüne açmıyorum ve eve girmene müsaade etmiyorum, seninle asla barışmayacağım. ”

O aydın kimse şöyle diyor: “Ben orada bir kenara oturdum ve işin nereye varacağını merak ettim. O genç çok ağladı, yüzünü kapının eşiğine dayadı, kendinden geçti, sesi kısıldı. Aniden kapının aralığından çocuğunun halini müşahade eden annenin annelik sevgisi taştı, kapıyı açtı, çocuğunun başını yerden kaldırdı, merhamet ve şefkat eteğine koydu, onu okşayarak şöyle dedi: “Ey iki gözümün nuru! Kalk evin içine gidelim. Ben eğer seni içeriye almıyorsam, bu konuda ciddi değildim, aksine bu işimle seni muhalefetten, günahtan sakındırmaya ve seni itaat ve dürüstlüğe davet içindi.”

Günahkar bir kimse ağlayıp yakarırken duasının kabul edilmediğini görünce ümitsizliğe kapılmamalıdır. Aksine tıpkı o genç çocuk gibi defalarca, sevdiği kimsenin dergahına yönelmeli, onun rahmet ve bağışlama kaynaklarını harekete geçirmeli, böylece muhabbet ve okşamayla rahmet ve mağfiret dergahına yol bulmalıdır. ”

“Ey Allah’ım! Bu vuslatı hicrana dönüştürme

Aşk sarhoşlarını inletme

Can bağını taze ve yeşil kıl

Bu mestleri ve bağları kastetme

Son bahar gibi gönül yaprağına ve dalına vurma

Yaratıkları miskin ve şaşkın kılma

Senin kuşunun yuvası olan ağacın üzerinde

Dal kırma, kuşu uçurma

Kendi topluluk ve mumunu bozup söndürme

Düşmanları kör et, sevindirme

Gerçi hırsızlar aydınlık güne düşmandır

Onların istediğini yapma

Yöneliş kabesi sadece bu halkadır

Ümit kabesini viran etme

Alemde hicrandan daha acısı yoktur

İstediğini yap, lakin onu yapma. ”[555]

Eğer Hak Teala’nın mukaddes vücudu insanın işlerine bir nazar edecek olursa, o nazar, sonsuz rahmet, yücelik ve lütuf olduğu hasebiyle insanın durumu düzelir, dertleri derman bulur, zahiri ve batıni fakirliği ortadan kalkar.

Çare Olan Bakış

Kısa bir müddet saltanat tahtına oturan Mahmut Gaznevi’nin biyografisinde şöyle yazmışlardır: “Bir gün deniz kenarına yolu düştü, orada bir gencin hüzün içinde oturduğunu ve balık tutmak için oltasını denize savurduğunu gördü. Sultan Mahmut Gaznevi, o gence neden hüzünlendiğini sordu. Genç çocuk şöyle dedi: “Ey padişahım! Nasıl hüzün ve gam içinde olmayayım ki?” Ben ve kardeşlerim yedi fakir yetimiz. Yaşlı bir annemiz vardır. Ben babamdan sonra bu ailenin bakımını üstlendim. Bu ailenin geçimini temin etmek için her gün denizin kenarına geliyorum. Bazen bir, bazen iki balık avlıyorum. Büyük zahmet ve zorlukla bu yetim ailenin geçimini temin etmeye çalışıyorum.

Şah şöyle dedi: “Eğer istiyorsan, bugün birlikte balık tutalım. ” O genç, “Evet” dedi. Şah şöyle dedi: “Balık ağını ortağının adına sudan çıkar. ” Genç çocuk biraz sabretti ve daha sonra ağını denizden çıkarmaya çalıştı, ama bunu yapamadı. Sultan ve dostları, balık ağını sudan çıkarmak için yardımcı oldular. Sudan çıkardıkları zaman onda bir çok balığın yakalandığını gördüler. Sultan, saraya döndükten sonra o genci yanına çağırttı. Genç çocuk Mahmut Gaznevi’nin yanına gelince sultan onu kendi yanına oturttu, onun hal ve hatırını sordu. Etrafındakiler şöyle diyordu: “Ey padişah! Bu dilencidir, şahın tahtına oturmaması gerekir.” Sultan da şöyle cevap veriyordu: “O ne olursa olsun, benim ortağımdır. Dolayısıyla elimizde olan her şeye o da ortaktır.”

Evet, mecazi bir sultanın teveccühü bile insanı bu makamlara ve yüceliğe ulaştırıyor ve insanın düzensizliklerine bir düzen veriyorsa, kemal sıfatları sonsuz ve lütuf hazineleri sonsuz olan gerçek padişahın nazarı ve teveccühü maddi ve manevi eksikliklerini gidermesi için huzuruna gelen fakir ve ihtiyaç sahibi bir insana neler yapar, onu varın siz hesaplayın. Hak Teala’nın nazar ve teveccühü öylesine büyüktür ki, onun sayesinde Nuh ve müminler büyük fırtınadan kurtulmuşlardır. Musa’nın elindeki kuru bir sopayı, Firavun’un azametini ortadan kaldırmak için bir ejderhaya dönüştürmüştür. İsrail oğullarını Nil’in azgın su dalgaları arasından kurtuluş sahibine ulaştırmıştır. Eyyub’u bela ve musibetler denizinden kurtarmıştır, Yusuf’u karanlık kuyunun derinliklerinden Mısır’ın hükümdarlığına ulaştırmıştır.

Hatam-i Esemm’in İlginç Hikayesi

Hatem-i Esemm kendi zamanındaki zahitlerden ve takvalı ariflerden bir kimseydi. Halk arasında sahip olduğu konumuna rağmen ailesinin geçimini çok zor temin ediyordu. Ama Allah’a karşı sonsuz bir itimat ve tevekkülü vardı.

Bir gece dostlarıyla birlikte Hac ve Ka’be ziyaretinden söz ettiler, ziyaret şevki, Ka’be aşkı ve Allah Resulü’nün ibadet için secdeye kapandığı yerlere gitmek sevgisi, kalbini büyük bir istek ve şevke boğdu. Eve dönünce eşine ve çocuklarına şöyle hitap etti: Eğer sizler de benimle aynı görüşte iseniz, ben gerçek sevgili olan Allah-u Teala’nın evini ziyaret etmek istiyorum. Orada sizlere de dua edeceğim. Eşi şöyle dedi: “Sen bu fakirlik, perişanlık, yoksulluk, dağınıklık, ağır aile yükü ve geçim darlığına rağmen nasıl olur da bizleri bırakıp Ka’be’nin ziyaretine gidebilirsin? Bu ziyaret zengin ve güçlü olan kimseler için farzdır. Çocukları da annelerinin sözlerini onayladılar. Sadece küçük kızı kendine has tatlı bir dille şöyle dedi: “Babamıza bu yolculuğa gitmesi için izin verirsek bunun ne sakıncası var ki? Bırakın o istediği yere gitsin, bize rızık veren Allah’tır. Babam sadece bu rızkın vesilesi ve aracı konumundadır. Güçlü olan Allah bizim rızkımızı başka yoldan ve babamızın dışında başka bir vesileyle de bize ulaştırabilir. Onların tümü akıllı kızların sözleri sebebiyle hakikati anladılar ve babalarına Hak Teala’nın evini ziyaret edip kendilerine dua etmesi için izin verdiler.

Hatem çok sevindi, yolculuk için gerekli şeyleri hazırladı, hacılar kervanıyla birlikte ziyaret için yola koyuldu. Komşuları Hatem’in gidişi ve bu gidişine sebep olan küçük kızın sözlerini işitince kızı görmeye geldiler ve, “Neden bu fakirliğe rağmen ona yolculuk için izin verdin? Bu yolculuk kaç ay uzun sürecektir. Bu müddet boyunca sizin geçiminizi kim temin edecektir?” diyerek kınamaya başladılar. Hatem’in ailesi de küçük kızı kınayarak şöyle dediler: “Eğer sen bir şey dememiş ve dilini tutmuş olsaydın biz ona yolculuk için izin vermezdik. Küçük kız çok üzüldü. Hüzün ve gamdan dolayı masum yüzüne ihlas dolu göz yaşları döküldü. O melekuti ve ilahi durumda ellerini duaya kaldırarak şöyle dedi: “Ey Rabbim! Bunlar senin ihsan ve keremine adet etmişlerdir. Sürekli olarak senin nimetinden istifade etmişlerdir. Onları zayi etme ve beni de onların yanında utanç duyacağım bir hale düşürme.”

Hatem’in ailesi büyük bir şaşkınlık içinde kalmışlardı. Geçimlerini temin edecek, rızkı nereden elde edeceklerini düşünüyorlardı. Aniden şehrin hakimi Avdan geri döndü, şiddetli bir susuzluğa düçar olmuştu. Bir grubu o muhtaç ve fakir kimselerin evine göndererek kendisine su getirmelerini emretti. Onlar evin kapısını çaldılar. Hatem’in eşi kapının arkasından, “Kimsiniz? Ne istiyorsunuz?” diye sordu. Onlar şöyle dediler: “Hakim burada durmuş sizlerden su istiyor. ” Kadın şaşkın bir halde gökyüzüne baktı ve şöyle dedi: “Ey Rabbim! Biz dün akşam aç olarak uyuduk. Bugün de bölgenin hakimi bizlere muhtaç olmuş ve bizden su istemektedir.”

Daha sonra bir tası suyla doldurarak Hakim’in yanına götürdü. Su götürdüğü kap, basit bir seramik kap olduğu için ondan özür diledi.

Emir ve yanındakiler, “Bu kimin evidir?” diye sordular. Oradakiler şöyle dediler: “Zahitlerden ve takvalı ariflerden biri olan Hatem-i Esemm’in evidir. Duyduğumuza göre yolculuğa çıkmıştır ve ailesi de şiddetli bir yoksulluk içindedir.”

Hakim şöyle dedi: “Biz bunlara zahmet verdik, onlardan su istedik, bizim gibi kimselerin bu fakirlere zahmet vermesi ve onlara yük olması yüceliğe aykırıdır. ” Bunu söyledi ve belindeki altın kuşağını açarak evin içine attı ve etrafındakilere şöyle dedi: “Her kim beni seviyorsa belindeki altın keselerini bu evin içine atsın.”

Hakim ile birlikte olan herkes altın kuşağını belinden açarak evin içine attılar. Geri dönmek istedikleri zaman hakim şöyle dedi: “Allah’ın selamı sizlerin üzerine olsun. Şimdi benim vezirim bu kuşakların parasını getirip size verecek ve o kuşakları alacaktır.

Çok geçmeden vezir kuşakların parasını getirip Hatem’in eşine verdi ve kuşakları ondan alıp götürdü. Küçük kız bu olayı görünce göz yaşlarını tutamadı. Ona şöyle dediler: “Sen ağlayacağına sevinmelisin! Zira merhametli Allah bize lütfünü gösterdi ve hayatımızda böylesine bir genişlik ortaya çıktı.”

Küçük kız şöyle dedi: “Ben şundan ağlıyorum ki dün akşam aç olarak uyuduk, bugün ise bir yaratık bizlere baktı ve bizleri müstağni kıldı. Oysa merhamet sahibi Allah bizlere teveccüh edecek olsaydı o zaman halimiz ne olurdu?” Daha sonra da babası için şöyle dua etti: “Ey Rabbim! Bizlere merhamet edip işlerimizi düzene koyduğun gibi babama da teveccüh et ve işlerini düzene koy.”

Hatem, kervan ile birlikte Hacc’a doğru ilerliyordu. Kervan’da ondan daha fakir bir kimse yoktu. Ne üzerine bineceği bir bineği ve ne de rahat bir şekilde yolculuğu onunla kat edeceği bir azığı vardı. Kervanda onu tanıyan kimseler ona az da olsa bir yardımda bulunuyordu. Bir gece Hac Emiri bir hastalığa kapıldı. Kafile doktoru onu tedavi etmekten aciz kaldı. Hac Emiri şöyle dedi: “Kafile içinde benim için dua edecek bir hal ehli var mıdır? Belki de bana dua eder de o duası vesilesiyle bu beladan kurtulurum.” Etrafındakiler, “Evet, Hatem-i Esemm vardır” dediler. Emir şöyle dedi: “Bir an önce onu benim yanıma getiriniz.”

Hizmetçiler koşarak onu Emir’in yanına getirdiler. Hatem selam vererek Emir’in yanına oturdu. İyileşmesi için ellerini kaldırarak dua etti. Duasının bereketiyle emir iyileşti ve bu sebeple de Emir’in teveccühüne mazhar oldu. Ona bir binek ve de Hac yolculuğundan dönünceye kadar gerekli harçlığı vermelerini emretti. Hatem emire teşekkür etti. O gece özel bir hal ile merhamet sahibi olan Allah’a raz-u niyazda bulundu. Uyumaya çalıştığı bir sırada rüya aleminde şöyle bir ses işitti: “Ey Hatem! İşlerini bizimle düzenleyen ve bizlere itimat eden kimseye, biz de lütfederiz. Artık çocuklarını ve eşini merak etme. Biz onların geçim vesilesini temin ettik.”

Hatem uykudan uyandığı zaman Allah’a hamd-ü senada bulundu ve Hak Teala’nın bütün bu inayetleri karşısında şaşkınlığını izhar etti.

Yolculuktan döndüğü zaman çocukları onu karşılamaya geldiler ve onu görmekle sevindiler. Ama o herkesten daha çok küçük kızına sevgi gösterdi. Onu kucağına aldı, öptü ve şöyle dedi: “Nice zahirde küçük kimseler, batında toplumun büyükleridir. Allah sizin yaş açısından büyüklerinize bakmaz. Aksine kalbinde Hak Teala hakkındaki marifeti çok olan kimselere teveccüh eder. O halde Allah hakkında marifet elde ediniz ve Allah’a itimat içinde olunuz. Zira her kim Allah’a tevekkül edecek olursa Allah onu kendi haline bırakmaz.”[556]

Simya Etkili Bakış

Büyük fazilet sahibi Seyyid Cafer Mezariî şöyle rivayet etmiştir: “Necef ilmi havzasının talebelerinden biri geçim açısından dayanılmaz bir darlık ve yoksulluk içindeydi. Bir gün şikayette bulunmak ve ruhsal baskısını izhar etmek için Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) mukaddes türbesinin yanına vardı ve şöyle dedi: “Siz bu değerli avizeleri ve eşsiz kandilleri hangi sebeple haremin mukaddes dergahına koydurdunuz? Oysa ben geçimimi temin etmekten bile acizim ve şiddetli bir yoksulluk içinde kıvranmaktayım.”

Gece uyuduğunda rüyasında Müminlerin Emiri Hz. Ali’yi (a.s) gördü. Hz. Ali (s.a) ona şöyle buyurdu: “Eğer Necef’te benim yanımda olmak istiyorsan, bu ekmek, yoğurt ve sergilerle geçinmek zorundasın. Eğer büyük bir mal ve mülk istiyorsan, Hindistan’da Haydarabad şehrinde falan kimsenin evine müracaat etmelisin. Evin kapısını çal ve kapıyı açan ev sahibine şöyle de: “Gökyüzüne gider ve güneşin işini yapar.”

Bu uykudan sonra iki defa Hz. Ali’nin mutahhar haremini ziyaret etti ve şöyle dedi: “Benim buradaki hayatım oldukça perişan ve zordur. Oysa siz beni Hindistan’a gönderiyorsunuz.” Yeniden Hz. Ali’yi rüyasında gördü. Hz. Ali bu defa ona şöyle buyurdu: “Sözüm sana söylediğimdir. Eğer bizim yanımızda bu duruma tahammül edebiliyorsan tahammül et, eğer tahammül edemiyorsan, Hindistan’da falan kimsenin evini bul ve ona şöyle de: “Gökyüzüne gider ve güneşin işini yapar. ”

Uyandıktan sonra sabaha kadar düşündü. Kitaplarını ve var olan bir miktar eşyasını sattı. Hayır sahibi kimseler de ona yardımcı oldular. Böylece kalkıp Hindistan’a gitti. Haydarabad şehrinde falan kimsenin evini sordu. Halk böylesine fakir bir talebenin öylesine zengin bir kimseyi sorup soruşturmasına şaşırdılar.

O zengin kimsenin kapısına vardıkları zaman kapı açıldı ve bir şahıs evin merdivenlerinden aşağıya doğru indi. O yoksul talebe onu görünce şöyle dedi: “Gökyüzüne gider ve güneşin işini yapar. ”

O zengin şahıs hemen hizmetçilerini çağırdı ve şöyle dedi: “Bu talebeyi içeriye alınız. Kendisini ağırladıktan ve yorgunluğunu attıktan sonra da onu hamama götürünüz. Ona değerli ve pahalı elbiseler giydiriniz. ”

Merasim en güzel şekilde gerçekleşti ve talebe o mücellel binada sabaha kadar en güzel şekilde ağırlandı. Ertesi gün şehrin zenginleri, ileri gelenleri, oraya geldi. Her birisi o süslü salonda kendi yerlerine oturdular. Yanında oturan birine, “Ne olmuş?” diye sordu. O şöyle dedi: “Ev sahibinin kızının düğün merasimidir. ” O talebe kendi kendine şöyle dedi: “Eğlenmek için her şeyin hazır olduğu bir zamanda geldim galiba. ”

Meclis süslenince o zengin şahıs salona girdi. Herkes saygı olarak yerinden kalktı. O da misafirlerine saygı göstererek kendi yerine geçti. Ardından mecliste hazır bulunanlara dönerek şöyle dedi: “Beyler! Ben, falan miktarda olan malımın yarısını, nakit paralarımı, mülkümü, evimi, bağlarımı, hayvanlarımı ve ev eşyalarımı Necef’ten daha yeni gelen bu talebeye bölüştürdüm. Hepinizin de bildiği gibi benim sadece iki kızım vardır ve birisi diğerinden daha güzeldir. Onlardan birini bu talebeyle evlendirdim. Siz din alimleri şimdi nikahı kıyınız. Nikah kıyılınca talebe büyük bir şaşkınlık ve hayret içinde kaldı ve de, “Bu hikayenin hakikati nedir?” diye sordu.

O zengin adam şöyle dedi: “Ben birkaç yıl önce Müminlerin Emiri’nin (a.s) övgüsü hakkında bir şiir söylemek istedim. Bir mısrasını dedikten sonra diğer mısrasını söyleyemedim. Farsça bilen Hindistanlı şairlere müracaat ettim, onların söylediği mısrayı beğenmedim. Daha sonra İran şairlerine müracaat ettim, onların mısraları da hoşuma gitmedi. Daha sonra kendi kendime şöyle dedim: “O halde yüzde yüz benim şiirim Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) simya etkisi olan bakışına mazhar olmamıştır. Bu yüzden de kendi kendime şöyle adakta bulundum: “Eğer birisi bulunur da bu şiirimin ikinci mısrasını güzel bir şekilde söyleyecek olursa varlığımın yarısını ona bağışta bulunacağım, en güzel kızımı onunla evlendireceğim.” Şimdi siz geldiniz ve ikinci mısrayı söylediniz. Bu mısranın benim mısramla tam bir uyum içinde olduğunu gördüm.”

Talebe şöyle dedi: “Birinci mısra neydi?”

O zengin şahıs şöyle dedi: “Ben şöyle demiştim: “Zerreye lütuf nazarı edecek olursa Ebu Turab” Talebe şöyle dedi: “İkinci mısra benim değildir, aksine müminlerin Emiri’nin (a.s) lütfüdür. O zengin şahıs şükür secdesine kapandı ve şöyle dedi: “Zerreye lütuf nazarıyla bakacak olursa Ebu Turab gökyüzüne gider ve güneşin işini yapar.”

Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin simya etkisi olan bir bakışı bile yoksul bir fakiri böylesine zengin ve makam sahibi kılabiliyorsa, Hak Teala’nın kul hakkındaki teveccüh ve nazarının ne olacağını varın siz düşünün.

“Mabudum, mevlam! Sen bana hükmettin; bense onlar hususunda nefsime uydum ve bu konuda düşmanımın günahları tezyin etmesinden korunmadım; böylece beni istediği gibi aldattı ve (özgürlük ve seçeneğim hususunda ki) hükmün de bu işte ona yardımcı oldu; işte üzerime cari olan bu hükümden dolayı, bazı sınırları aştım ve bazı emirlerine karşı çıktım.”

Görevler ve Vazifeler

Aziz olan Allah insandan, bir takım şeylerle süslenmesini istemiştir. Bunlardan biri, yeri kalp olan doğru inançlar, bir diğeri yeri nefs ve batın olan güzel ahlak ve bir diğeri de yeri organlar ve uzuvlar olan salih amellerdir. Bunların tümü görev, vazife ve sorumluluk olarak ifade edilmiştir ve de Allah’ın rububiyyet, hikmet, ilim, rahmet ve ihsanının birer cilvesidir. Bütün bunlar, insanın dünya ve ahiret maslahatları ve de insanın hayrını dileme esasınca düzenlenmiştir. Şüphesiz eğer bu konularda Hak Teala’nın istekleri, halis bir niyet, aşk ve himmet ile icra edilecek ve her şartlar altında yapılacak olursa, insan gerekli rüşdüne ve kemaline erer, dünya ve ahiret saadetini temin eder, Hak Teala’nın ve ilahi velilerin hoşnutluğunu elde eder, temiz hayat hümasını can kucağında tutar, ahirette rahmeti tatmasının yanı sıra ebedi olarak da cennette Peygamberler, doğrular, şehitler ve salihlerle haşrolur.

Allah’ın isteklerinin hayata geçirilmesine engel olan şey, nefsin heva ve hevesidir ve bu da insanın hesapsız başı boş isteklerinden ibarettir. Bu istekler, insanın batınında faaliyete geçtiği taktirde, bütün günahlar, suçlar ve şehvet araçları, fani olan dünyayı insana öylesine bir süsler ve güzel gösterir ki, insanın kalbini elde eder, ruhunu esir kılar, insanın bütün güçlerini o isteklere ulaşmak için aile ve toplum haklarının çiğnenmesi pahasına bile kullanmaya çalışılır. Böylece insan kötü, lakayt, bütün itikadi, ahlaki ve ameli ilkelerden uzak bir varlık haline gelir. Artık ne kendisine ve ne de diğerlerine hiçbir hususta acımaz, inatçı bir hayvan gibi hayat ortamında hakikatlere karşı saldırıya geçer, sonunda da ölüm pençesi boğazını sıkar, onu kendisinin kötülüğünden kurtarır ve diğerlerini de onun kötülüğünden rahatlığa kavuşturur.

“Ey heva ve hevesin esiri olan

Bu yarım nefes oldukça bir çaba

Ey papağan daha ne zamana kadar

Karga ve çaylakla bir kafeste olacaksın

Bir gül dalıyla örtülmüş bakış

Her dikene ve çalıya gönül vermişsin

Her leş aslana yem olmaz

Anka kuşu sinek avlamaz

Devlet şahinin gölgesinde değildir

Saltanat sadece Hüma kuşuna layıktır

Hiçbir işi öne götürmedin

Bundan sonra artık kendine acı

Eğer sen kendine acımazsan

Diğer kimselerden ümit bekleme

Ey dost! Muhtacının yardımcısı yok

Öyleyse sen onun yardımına koş

Allah Resulü meşhur bir rivayetinde şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz senin en büyük düşmanın iki tarafın arasındaki nefsindir.”[557]

Peygamber (s.a.a) bu hadisinde insanı önemle uyarmıştır. Evet nefs-i emmare ve de rivayetlerde heva ve heves olarak ifade edilen şey, insan hakkında diğer bütün düşmanlardan daha büyük bir düşmandır. Zira nefsin heva ve hevesi, insanın dünya ve ahiretini ortadan kaldırmakta, insanı her türlü kötülüğe sevk etmekte ve her türlü hayırdan alıkoymaktadır.

İmam Rıza’dan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Bir şahıs bana, insan için dünya ve ahiret hayrını bir araya toplayan bir şey hakkında sordu. Ben şöyle dedim: “Nefsine karşı muhalefet et. ”[558]

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “En büyük cihad, iki tarafı arasında bulunan nefsiyle cihat eden kimsenin cihadıdır. ”[559]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) Müminlerin Emiri Hz. Ali’ye (a.s) şöyle buyurmuştur: “Ey Ali! En üstün cihat, hiç kimseye zulmetme niyetinde olmadan sabahlayan kimsenin cihadıdır.”[560]

İnsan eğer nefsin heva ve isteklerine ve hesapsız arzularına ve şehvetine tabi olursa veya insan Hak Teala’ya muhalefet gösterecek olursa, nefsin heva ve hevesleri, aldatma ve vesveseleriyle insanı kandırır, insanı o aldatma atmosferinde Allah’ı hatırlamaktan, kıyamete teveccüh etmekten, Hak Teala’nın hesap göreceğinden, ölüm gününden, teklif ve görevlerini yerine getirmekten alıkoyar.

İnsanın irade ve özgürlüğü olan bu ilahi atmosferde, bu ortamda, insanın özgürlüğü ve iradesi olan bu ilahi kazâ da bu aldatma işinde aldatıcı düşmana yardımda bulunur, insanı ilahi ve insani görevlerini yerine getirmek hususunda bu özgürlükten istifade edeceğine, insanı zulüm, günah ve suça sevk eder, ilahi hudutları ve hakları çiğnemesine neden olur ve de Hak Teala’nın saadet dolu emirlerine muhalefete sürükler.

“Allah’ım! O halde mazeretimi kabul eyle, Perişanlığımın şiddetine acı, (günah) zincirlerimden kurtar beni. Rabbim! Bedenimin zayıf, derimin ve kemiklerimin inceliğine acı. Ey yaratılışımı gerçekleştiren beni yad eden, beni terbiye eden, bana iyilik eden ve bana rızk veren! Bağışının başlangıcı ve bana yaptığın geçmiş iyiliklerin hürmetine beni affeyle.”

Gerçek Sevgili Hak Teala’nın Huzuru

Duanın bu bölümünde aşık, arif ve gerçekten tövbe eden ve hakkıyla münacatta bulunan bir kimse, lütuf ve rahmet kapılarının yüzüne açıldığını ve maşukun kendisiyle raz-u niyazda bulunmasını işitmeye hazır olduğunu hisseder ve bu esas üzere de şöyle arz eder: “Cehalet, bilgisizlik, gençlik, isyankarlık, nefsin heva ve hevesinde esaret ve irade zayıflığı olan özrümü kabul et. Bundan sonra senin verdiğin başarıyla gerçekten marifet elde ettim. cehalet karanlığından kurtuldum, gençlik heyecanım ve isyankarlığım artık dinmiştir. Bir yere kadar heva ve hevese tapma kötülüğünden kurtuldum. İradem, günahları terk etmek ve biraz itaat etmekle güçlendi. Günah ve suçlardan kenara çekildim, şeytan ve nefsani isteklerden kaçtım ve senin huzuruna yerleştim. Lütfün ve inayetinle geçmişimi telafi etmeye koyuldum ve bozukluklarımı düzeltmeye çalıştım.

Allah’ım! Kötü halimin zorluğu; kibir, bencillik, hırs, haset, cimrilik, tamah, riya, gösteriş ve diğer rezil sıfatlardır. Eğer bu kötü halli olma durumu bende kalacak olursa, helak edici bir hastalığa ve yok edici bir kansere dönüşür ve artık onun için hiçbir tedavi yolu kalmaz. Dolayısıyla da benim kötü halime merhamet et. Eğer senin rahmetine mahzar olacak olursam, bu kötü halim güzel hale dönüşür, ahlaki iyiliklerle süslenirim. Senin inayetin sayesinde kibir yerini tevazu, hırs yerini kanaat, haset yerini gıpta, cimrilik yerini cömertlik, tamah yerini kifayet ve iffeti kabul etmek, riya ise yerini ihlas ve hulusa bırakır.

Ey Rabbim! Şeytani ağır zincirler ve nefsani isteklerin tehlikeli bukağıları, akıl, kalp, can, batın ve organlarımı bağlamış, beni olumlu hareketlerden, ibadetlerden, aşıkane itaat etmekten, hayırlı amelden ve iyilikten alı koymuştur. Sana doğru bir adım atmama bile izin vermemektedir ve senin lütuf ve inayet dergahına varmama engel olmaktadır. Şimdi senin verdiğin başarıyla gönülden inliyorum, pişmanlık ve hasret göz yaşı döküyorum. Senin dergahına yüksek sesle feryat ediyorum. Bütün bu zincirlerden kurtuluşa aşığım. Kudret, rahmet, lütuf ve yücelik elini bu esir ve zavallı kuluna doğru uzat. Şeytani ve nefsani ağır zincirleri kollarımdan ve ayaklarımdan çöz, beni özgürlüğün azametli atmosferinde karar kıl, beni bu zillet ve utanç dolu esaret haletinden kurtar. Eğer bugün dünyada olduğum bu zamanda senin rahmetin feryadıma yetişmeyecek olur ve beni şeytani vesveseciliğin yüklediği zincirlerden, nefsani isteklerin baskısından, ahlaki rezilliklerden, Firavun-î, Karunî ve Bel’amî Bauraî haletlerimden kurtarmayacak olursa, yarın kıyamet günü zincirlere vurulduğum bir zamanda Kur’an’ın da belirttiği gibi kafirlerin, müşriklerin, inatçıların ve suçluların el ve ayaklarına vurulan ve kendilerini yakıcı cehennem ateşine doğru sürükleyen zincirlere vurulacağım.

“Doğrusu, küfredenler için zincirler, demir halkalar ve çılgın alevli cehennem hazırladık.”[562]

“İlgililere şöyle buyurulur: “O’nu alın, bağlayın. Sonra cehenneme atın. Sonra onu boyu yetmiş arşın olan zincire vurun. Çünkü, o, yüce Allah’a inanmazdı.” [563]

Evet, bugün bana zorla yüklenen bu zincirlerden ve bukağılardan kurtarmayacak olursan, yarın kıyamet günü benim kurtuluşum için hiçbir kapı açılmayacaktır.

Bu zincirlerden ve bukağılardan kurtulan kimse ise, rahat bir şekilde ve iştiyak içinde her ibadet, itaat ve hayırlı amele doğru adım atmaktadır. Ömür sona erdiği gün de Allah’ın[564] sesini işiterek maşuka doğru kanat açar ve ebedi olarak rahmetinin kucağında yer alırlar. Ama bu zincirlere ve bukağılara maruz kalan kimseler, itaat için bir adım atamazlar, hayırlı bir işe teşebbüste bulunamazlar. Bunlar birkaç günlük dünyada şeytanın ve nefsani isteklerin zindanında elleri ve kolları bağlı kalırlar. Yarın ömürleri bittiği zaman da bir dünya dolusu hasret, hüzün, ümitsizlik içinde kalırlar. Her şeyi kaybettiklerini hissederek zorlukla can verirler. Tam bir yoksulluk ve çaresizlik içindedirler. Mal, mülk, makam ve evlatları, onların feryadına yetişemez, ruhları ateş zincirlerine vurularak, cehenneme doğru sürüklenirler.

Harun’un Ölümünün İlginç Hikayesi

Harun Reşid, Horasan’da hastalığı şiddetlenince, kendisi için Tus şehrinden bir doktor getirmelerini emretti. Ardından kendi idrarını hastalardan bir grup ve sağlam kimselerden de bir grubun idrarıyla doktora sunmalarını emretti. Doktor idrar şişelerini tek tek inceledi ve kimin olduğunu bilmediği halde şöyle dedi: “Bu şişenin sahibine deyiniz ki vasiyetini hazırlasın. Zira gücü bitmiş, bünyesi dökülmüştür.” Harun bu haberi işitince hayatından ümidini kesti ve şu dörtlüğü okudu:

Tabib, tabipliği ve devasıyla

Gelip çatan ölümü savunamaz

Ne olmuş ki tabibe ölüyor o dertle ki

Geçmişte onun benzerini tedavi ediyordu.

O esnada ona halkın, kendisinin öldüğü söylentiyi çıkardığını söylediler. Bu söylentinin önünü almak için bir binek getirmelerini emretti. O bineğe binerek halkın arasına çıktı. Bineğe bindiği vakit, aniden hayvanın dizleri gevşedi. Harun şöyle dedi: “Beni indiriniz; zira söylenti çıkaranlar doğru söylüyorlar. Ardından kendisi için kefeninin getirilmesini tavsiye etti. O kefenler arasından birini seçti ve şöyle dedi: “Bu yatağımın yanında benim için bir mezar hazırlayın. Daha sonra kabrine bir baktı ve şu ayetleri okudu: “Malım bana fayda vermedi; gücüm de kalmadı.”[565]

Ben artık her şeyi bitmiş bir suçluyum. Şu hakikatleri itiraf ediyorum ki mal ve servetim, Allah’ın azabından hiçbir şeyi benden uzaklaştırmadı. Çaresizlik günü olan bu günde benim feryadıma yetişmedi. Mal ve servetim, hiçbir sorunumu halletmedi, hiçbir düğümümü çözmedi. Aksine kudret ve saltanatım yok oldu ve elimden çıktı.[566]

Evet, ey Allah’ım! Kıyamet gününün zincir ve bukağılarına teveccühen bedenimin zayıflığına, derimin inceliğine ve kemiklerimin yumuşaklığına merhamet et. Eğer bugün bu günah zincirleri ve bukağıları üzerimde kalacak olursa, yakinen yarın kıyamet günü ateşten zincirler ve bukağılar halinde tecelli edecektir ve bütün organlarımı dağlayacaktır. Takatsizliğim, cismani zayıflığım, derimin inceliği ve kemiklerimin yumuşaklığına rağmen, ebedi olarak o zincir ve bukağılara tahammül etmem gerekecektir. Benim için ölüm olmaksızın cehennem katlarında sürekli yanacağım.

İnce Bir Muhasebe

Ey azizler! Geliniz biz de adı tövbe olan ve Şeyh Bahai’nin dediği gibi -ki genellikle nefsini muhasebeye çekiyordu- biz de gece gündüz kendimizi hesaba çekelim! Bu şahıs atmış yaşındayken bütün ömrünü hesapladı ve 21500 gün oldu. Bunun karşısında feryat ederek şöyle dedi: “Eyvahlar olsun bana! Eğer hergün bir günah bile işlemiş olsam, 21500 günah işlemiş sayılırım. Acaba bütün bu günahlarla Allah’ın huzuruna nasıl çıkabilirim?” Bu esnada feryat etti, yere düştü ve yaratıcıya canını teslim etti. [567]

Ey Allah’ım! Her ne olsam, senin kulun ve yaratığınım. Senin kudret ve tasarrufun altında bulunmaktayım. Senin irade ve isteklerine mahkumum. Benim kaçacak bir yerim yoktur. Ey benim yaratılışımı topraktan, sonra nütfeden, sonra alakadan (kan pıhtısından), daha sonra et parçasından vücuda getiren Allah’ım! Ben hiçbir şey olmadığım halde bana teveccüh ettin; beni andın, beni yarattın, daha sonra da maddi ve manevi terbiyem için gerekli olan bütün imkanları sağladın, bana ihsan ve iyilikte bulundun, çeşitli nimetlerle beni besledin, şimdi de tevazu, yalvarıp yakarma, kendini küçük görme ve toprağa kapanmakla senin beni bağışlamanı diliyorum. O ilk keremin ve önceki ihsanınla beni ve günahlarımı bağışla; dünya ve ahiret azabından kurtuluşumu bana inayet buyur.

Biz hepimiz bu meyin mestleriydik

Onun dergahının aşıklarıydık

Göbeğimizi onun sevgisi üzerine kestiler

Onun aşkını ruhumuza ektiler

Baharda rahmet yağmurlarını içtik

Günlerden mutlu bir gün gördük

Çoğu zaman O’ndan okşama gördük

Hoşnutluk gülistanında bulunduk

Başımıza rahmet elini koyuyordu

Bizlere lütuf gözüyle bakıyordu

Lütuf sebebiyle alemi yarattı

Zerreleri onun güneşi okşadı

Ayrılık O’nun kahrına gebe ise

Vuslatının kadrini bilmek içindir

Ta ki ayrılığı canını tembih etsin

Kalp vuslat günlerinin değerini bilsin.”

“Ey Mabud’um! Ey seyidim ve rabbim! Vahdaniyetine inandıktan sonra, marifetin bütün kalbimi doldurduktan sonra ve dilim zikrinle meşgul olduktan, muhabbetin içime işledikten, rububiyet makamına boyun eğerek sadakatle (günahlarımı) itiraf edip, doğrulukla (sana) dua ettikten sonra, beni cehennem ateşiyle azap etmen görülüp (inanılacak) şey mi?”

Hayır! Mukaddes zatına yemin olsun ki peygamberler, imamlar, veliler, arifler, aşıklar, abitler, zahitler ve tövbe edenlerin hiç birisi, senin bana ihsanda bulunduğun bu hakikatlerle beni cehennem ateşinde yakacağını düşünmez. Onlar kıyamette beni lütfünle okşayacağını, rahmetinle elimden tutacağını, çirkinliklerimi affedeceğini, beni cennetine yerleştireceğini ve sana aşık olanlarla birlikte haşredeceğini biliyorlar.

Tevhit

Bir yere kadar Kur’an ayetleri, rivayetler ve hadislerden ve özellikle de Hak Teala ile ilgili hadislerden yardım alarak, ehlullah’tan marifetleri işiterek, varlıklar hakkında incelemede bulunarak, varlık aleminin derinliklerine inerek ve yaratılış düzeni hakkında düşünerek, Hak Teala’nın mukaddes zatı ve sıfatları hakkında bilgi alma başarısını elde eden, aklen ve amelen Allah’tan başka bütün mabutları batıl bilen ve Allah’tan başka bütün rableri helak olucu gören, baş ve kalp diliyle ve varlığının bütün zerreleriyle temiz bir söz olan “la ilahe illallah”ı dillendiren, kalbi tevhit evi olan ve her konudaki ameli canlı putları reddeden bir kimse, şeriat ıstılahında muvahhit olarak adlandırılmaktadır. Büyük enbiyanın ve değerli peygamberlerin mektebi de böylesine bir tevhit üzere kurulmuştur ve onların bütün davetleri de bu esas üzere şekillenmiştir.

Onlar bütün insanları Allah’ın bir olduğuna iman etmeye ve Allah’ın birliğini ikrar etmeye davet etmişlerdir. Bir çok Kur’an ayetlerinden de anlaşıldığı üzere peygamberlerin daveti, tevhidin ameli boyutlarına ve de ilahi olmayan düzenleri reddetmeye dayalı olmuştur.

Tevhidin itikadi anlamı ve mefhumu fikirsel, strüktürsel ve düşünceyi şirkten temizleme boyutlarında önem arz etmektedir. Bu açıdan Allah’a şirk koşan kimseler veya hayır ve kötülük tanrıları olarak Yezdan ve Ehrimen’e inanan Dualistler veya Allah’ın başka varlıklara hulul ettiğine inanan kimseler veya türsel rablere inananlar veya Hıristiyanlar gibi Allah’ın bileşik bir hakikat olduğunu söyleyenler veya Allah’ı cisim olarak kabul eden mücessime fırkası ve onların asrımızdaki en cahil fırkası olan Vahhabiler ile bu önemli konuyu detaylıca konuşmak gerekir. Fikir ve inancın bir kolu olan amel açısından da bir olan Allah’a iman etmek ve Allah’tan başkasına ibadet ve itaat etmekten sakınmak önem arz etmektedir. Birincisi direnmekten, fikir sıhhatinden, tevhitten ve doğru ilahi marifetlerden kaynaklanmaktadır. İkincisi yani ibadetler hususundaki şirk ise fikri, inançsal ve batıl itikadi şirkten kaynaklanmaktadır. Hakikatte Allah’tan başkasına ibadetten nehyetmek, bu ibadete sebep olan boş ve zayıf inançlardan sakındırmaktır. Bir olan Allah’a ibadet ve itaatten ibaret olan ameli yön, semavi kitaplar ve ilahi peygamberler aracılığıyla insanlardan istenmiştir. Fiili ve ameli şirk de tıpkı sözlü şirk gibi fikirsel ve itikadi şirkin en zahir nişanelerinden biri olduğu hasebiyle peygamberlerin mücadelesinin çok önemli boyutlarından birini teşkil etmiştir. Bu yüzden de beşer hayatında tevhidin ameli boyutları, insani özelliklerinin zuhuru, kulluk ve zilletten kurtuluş hususunda oldukça etkilidir. Tağutlara ve kudret erbabına itaati ortadan kaldırmaktadır.

Peygamberler toplumu bu şirk pisliğinden temizlemeye çalışmışlardır. İnsana özgürlük ve insana yücelikler bağışlamaya çalışmışlardır. Firavunlar, zorba yöneticiler, dünyanın sömürgeci ele başları ve tevhit inancına karşı çıkan cahil putperestler, daha çok tevhidin ameli boyutlarının kendi sömürge ve üstünlük taslamalarına tehlike teşkil ettiği için paniğe kapılmışlardır. Diğer bir sebebi ise şirkin ameli etkileridir. Zira bazı cahil kimselerin onlara ibadet etmesi ve karşılarında zillet haletine düşmesi, onları bu kibirlenmeye alıştırmıştır. Nitekim Kur’an’da şöyle buyurmuştur: “Onlara: “Allah’tan başka ilah yoktur” denildiği zaman şüphesiz büyüklenirler.”[568] Zira bu kelime insanları onlar vesilesiyle esarete sürüklemek, insanların iradesini ve hakimiyetini ele geçirmek ve onları haklarından mahrum bırakmak için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Zira tevhide inanmak ve tevhit kelimesini söylemek, onlara itaatin farz oluşunu, onların emirlerini, teşrifatını ve üstünlüklerini ortadan kaldırmıştır. [569]

O halde Allah’ın birliğine inanmak, O mukaddes zatın eşi ve benzeri olmadığını kabul etmek, Allah’ın zatının sıfatlarıyla aynı olduğunu bilmek, bütün kainat üzerinde yegane hükümranlığın Allah’a ait olduğunu ikrar etmek, ölüm, hayat, zahir, batın, mülk, melekut, gayb, şuhud, yaratmak, öldürmek, icad etmek ve varlık aleminde değişiklik yaratmak gibi bütün işlerin Allah’ın elinde olduğuna inanmak, başka bir ifadeyle Kur’an, peygamberler ve imamların tanıttığı Allah’a inanmak, hayatın bütün işlerinde emirlerine itaat etmek, her türlü putperestliği reddetmek, hayat sahnesinden şeytanları, tağutları ve tağuta itaat edenleri silip süpürmek, salt tevhittir. Bu hakikat üzere sözlü ve ameli olarak Allah’tan başka ilah olmadığını, varlık aleminde Allah’tan başka bir etken bulunmadığını ve Allah’tan başka bir güç ve kuvvetin olmadığını haykıran kimse muvahhittir; gerçek mümindir ve doğru yolun yolcusudur.

Hz. Ali (a.s), kalp gözüyle hakikatlerin hakikatini müşahade etmiştir; Nehc’ül-Belağa’nın çeşitli hutbelerinde bu hakikat aşıklarına Allah’ı tanıma ve Allah’a ibadet etme ortamını şöyle göstermiştir:

“Dinin evveli O’nu tanımak, O’nu tanımanın kemali O’nu tasdik etmek, O’nu tasdik etmenin kemali O’nu bir bilmek, O’nu bir bilmenin kemali, O’na karşı ihlaslı olmaktır. O’na karşı ihlaslı olmanın kemali, O’ndan sıfatları nefyetmektir. Zira her sıfat mevsuftan (sıfat sahibinden) ayrıdır. Hakeza her mevsuf da sıfattan ayrıdır.

Dolayısıyla Allah’ı tavsif eden O’nu başkasına eşlemiş olur. O’nu eşleyen O’nu ikilemiş olur. O’nu ikileyen O’nu tecezzi etmiş (cüzlere ayırmış) olur. O’nu tecziye eden O’nu tanımamış olur. O’nu tanımayan O’na işaret eder. O’na işaret eden ise O’nu sınırlamış ve mahdut kılmış olur. O’nu mahdut kılan ise O’nu saymış olur. “Neyin içindedir?” diyen O’nu bir şeyde sanır. (O’na mekan isnat eder) “Neyin üstündedir?” diyen, yerleri O’ndan boş bilmiş olur.

Allah sonradan olmaksızın vardır. Mevcuttur; yokluğu tatmaksızın. Her şey iledir; eşleşmeksizin. Her şeyden başkadır; ayrılmaksızın. Faildir, hareket ve alet olmaksızın. Basir’dir (görendir); yaratıklarından görülen yokken. Tektir; kendisiyle varlığında ünsiyet edineceği ve yokluğunda dehşete kapılacağı birisi olmaksızın.”[570]

Başka bir hutbede ise şöyle buyurmuştur: “Ey insanlar! Allah için olsun, korumasını emrettiği kitabını ve size emanet ettiği hakları korumaya çalışın. Çünkü şanı yüce olan Allah sizi boş yere yaratmadığı gibi, başıboş bırakıp bilgisizliğe ve körlüğe de atmadı. İşamellerinizi (hayır ve şer olarak) açıklayıp belirledikten sonra isimlendirdi, yaptıklarınızı bildi ve ecelinizi yazdı. “Size her şeyi açıklayan kitabı indirdi”[571] ve nebisini bir zaman içinizde yaşattı. Sonunda kitabında bildirdiği, razı olduğu dinini onun ve sizin için tamamladı. Amellerden sevdiklerini ve sevmediklerini, yasakladıklarını ve emrettiklerini onun diliyle bildirdi. Sizler için özür yollarını kapadı, sizlere hücceti tamamladı, tehdidini bildirdi ve önünüzdeki şiddetli azapla korkuttu sizi. O halde geri kalan günlerinizi idrak edin! Nefislerinizi sabretmeye alıştırın, direnin.”[572]

Tevhit inancını Kur’an’dan, peygamberlerden, imamlardan ve ilahi velilerden elde eden, ilahi farzları yerine getiren, günah ve suçlardan sakınan, hayatında Allah’tan başka her şeyi reddeden bir kimse, gerçek muvahhittir ve bu tevhit inancı, tevhit esasına dayalı hareket ve inancı sebebiyle de şüphesiz kurtuluş ehli olacaktır. Hak Teala nezdinde büyük bir mükafata, yüce bir ecre ve hesapsız rızka mazhar olacaktır.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “En hayırlı ibadet, la ilahe illallah sözüdür. ”[573]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim ölür de Allah’a hiçbir şeyi şirk koşmamış olursa, iyilik etmiş olsun veya kötülük mutlaka cennete girecektir. ”[574]

Ebu Cafer (İmam Bakır) (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Hiçbir şey sevap açısından la ilahe illallah şehadetinden daha üstün değildir. Zira hiçbir şey aziz ve celil olan Allah’a denk değildir ve hiç kimse herhangi bir şeyde O’na ortak olamaz.”[575]

Ebu Abdillah (İmam Sadık) (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Allah Tebareke ve Teala muvahhitlerin bedenini ateşe haram kılmıştır. ”[576]

Ebu Abdillah (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “La ilahe illallah sözü cennetin pahasıdır”[577]

Resulullah (s.a.a) ise şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz la ilahe illallah sözü, Allah nezdinde çok büyük ve değerli bir sözdür. Her kim onu halis bir şekilde söylerse, cennete hak kazanır. Her kim de onu yalan yere söylerse, canı ve malını korumuş olur, ama dönüşü ateşedir.”[578]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Beni hak üzere müjdeleyici gönderen Allah’a yemin olsun ki Allah muvahhit bir kimseye asla ateşle azap etmez.”[579]

Evet, ey merhametli Allah’ım! Ey tevhit ehlinin aşığı! Hiç kimse senin tevhidini halisane ve hakiki bir şekilde ikrar ettikten, kalbim tevhit esasınca marifetini elde ettikten, dilim tevhit üzere konuştuktan, batınım aşkınla dolduğundan, bir olduğunu sadık bir şekilde ikrar ettikten ve rububiyetin karşısında mütevazi istekte bulunduktan sonra bana azap edeceğine inanamaz.

“Beni cehennem azabına düçar edeceğini sanmıyorum. Zira böyle bir şey senden uzaktır ve sen kendi yetiştirdiğin birisini zayi etmezsin; yakınlaştırdığın birisini kendinden uzaklaştırmadığın gibi barındırdığın birisini de kovmazsın veya yetiştirdiğin ve kendisine merhamet ettiğin kimseyi, belalara teslim etmezsin.”

Rububiyyet Cilvesi

Merhamet sahibi olan Allah, insanı yaratılışının başlangıcından dünyadan göçünceye kadar iki tür terbiye altında karar kılmıştır:

1- Maddi terbiye

2- Manevi terbiye

1- Maddi terbiye sebepleri insanın kendi iradesiyle istifade ettiği yemek, içmek ve teneffüs gibi sayısız nimetlerdir… Ya da Hak Teala’nın iradesiyle insanın gelişiminde ve tekamülünde etkin olan nedenlerdir. Örneğini: Maddeleri bedene cezbeden ve beden için gerekli olan etki ve tepkileri meydana getiren ilginç güçler.

Yunus suresinde genel olarak ve kısa bir şekilde bu anlama işaret edilmiştir.

“De ki: “Gökten ve yerden size rızık veren kimdir? Kulak ve gözlerin sahibi kimdir? Diriyi ölüden çıkaran, ölüyü de diriden çıkaran kimdir? Her işi düzenleyen kimdir?” Onlar, “Allah’tır! “diyecekler.” O halde O’na karşı gelmekten sakınmaz mısınız?” de.”[580]

Biz bedenin organlarından bir tekini dahi teşrih etmekten ve hakikatlerini derk etmekten, dolayısıyla da şükrünü eda etmekten aciziz. Nerede kaldı ki bedenin bütün organları arasındaki düzeni ve bu organlar ile dış etkenler arasındaki uyumu derk edip şükrünü eda edebilelim. Bu en güzel şekilde yaratılan sistemde, Hak Teala’nın rububiyet cilvesinin ne kadar ilginçlikler vücuda getirdiğini anlamak için organlardan sadece biri olan göz organına kısaca bir işaret etmek istiyoruz.

Göz anatomisi iki bölümde incelenir.

1- Göz küresi dışındaki yapılar

2- Göz küresi

Göz küresi dışındaki yapılar: Bunlar kaşlar, göz kapakları, kirpikler, konjonktiva ve göz dışı kaslarıdır. Kaşlar alnın hemen altında yer alır. Burun kökünün her iki yanında simetrik olarak dışa doğru uzanırlar.

Göz kapakları: Her göz için üst ve alt göz kapakları vardır. Üst göz kapağı normal pozisyonda gözün renkli kısmını üstten az bir miktar örterken alt göz kapağı renkli kısmın alt sınırında yer alır. Kapakların yapısında önden arkaya doğru cilt, gözün kapanmasını sağlayan göz kası, tars ismi verilen ve kapağa sertliğini veren bir kıkırdak yapı ve konjonktiva dediğimiz zar bulunur. Kapak kenarlarında kirpikler, değişik yerlerinde dağınık olarak salgı bezleri bulunur.

Konjonktiva: Göz küresinin ön yüzünü ve kapakların iç yüzünü örten ince saydam zardır. Hareketlidir. Saydam olduğu için altındaki yapılardan dolayı beyaz görünür.

Göz dışı kasları: Bir adet göz kapaklarının kapanmasını, bir adet göz kapaklarının açılmasını sağlayan kas vardır. Kapanmasını sağlayan kas kapakları yuvarlak olarak çevrelerken açan kas üst kapağın üst kenarına yapışarak kanca gibi gözü açar.
Gözü hareket ettiren kaslar 6 adettir. Bunlardan 4'ü yukarı, aşağı, sağa ve sola hareket yaptırır. Diğer ikisi ise göze döndürme hareketi yaptırırlar.

Göz küresi: Göz küresi temel olarak 3 kattan oluşur.

Sklera: En dıştaki beyaz katmandır. Göz küresine yuvarlak şeklini verir. Ön tarafta bombeleşir ve kornea ismi verilen saydam yapıyı oluşturur. Kornea, dışardan gelen ışınların kırılarak gözün arkasına geçmesini sağlar. İkinci bir kırılma gözün lensinde meydana gelir ve ışınlar retinaya odaklanarak net görme sağlanmış olur.
Koroid: Gözün damar tabakasıdır. Önde iris denilen gözün renkli tabakasını oluşturur. İrisin ortasındaki açıklığı göz bebeği denir. Göz bebeği ışınların göze kontrollü olarak girmesini sağlar. Ayrıca gözün ön kısmını dolduran sıvı da koroide ait silier cisim isimli yapıdan salınır, irisle kornea arasında bulunan açıdan gözü terk eder.

Retina: Gözün sinir tabakasıdır. Arkada fovea isimli nokta net görme merkezidir. Göz sinirinin gözü terk ettiği yere papilla denir ve buranın ortasına kör nokta adı verilir. Göz küresini dolduran jel tarzındaki yapı ise vitreustur.

Göz siniri gözü terk ettikten sonra gözün içinde bulunduğu kemik huninin tepesine doğru ilerler ve oradan çıkar. Sonra bir çaprazlaşma yaparak her bir gözden gelen görsel bilgi her iki beyin yarı küresinin en arka kısmında kalan görme merkezlerine iletilerek görme algısı sağlanmış olur.
Göz yaşı sistemi: Her bir göz küresinin üst dış kısmında ve kapakların iç kısmında göz yaşı üreten bezler vardır. Bu göz yaşı gözün ön yüzeyinde dağılarak hem görsel berraklık sağlar, hem de gözü enfeksiyonlara karşı korur. Sonra göz kapaklarının burun tarafında kalan pınarcıklara gelir. Buradaki ince kanallar vasıtasıyla göz yaşı kesesine iletilir. Daha sonra da bir pompa mekanizması ve başka bir kanalla burun içine iletilir.

Gözün açısı ne demektir?

Gözün ön kısmı iki kamaradan oluşur. Bu kamaraları dolduran sıvı silier cisim isimli bir yapıdan salınır ve gözün açısından dışa akımı sağlanır. Bu açı kornea ile iris arasında bulunur.

Sinir hücrelerinden içinde gözün de yer aldığı çeşitli organlara verilen emirler çok çeşitlidir. Örneğin bir kasa kapanma emri verilmektedir ve aynı zamanda ilgili salgı bezlerinde ter salgılama emri de verilmektedir.

Bedende yaklaşık olarak onbeş milyar hücre bulunmaktadır. Elektrik uzmanı Prof. Eştinbuh’un dediğine göre böyle bir sistemi oluşturmak için kırk bin yıla ihtiyaç duyulmaktadır.

“Ölüden diriyi çıkarır…” Allah insanı nutfeden, nutfeyi ise topraktan yaratmıştır; hayvanları yumurtadan, bitkileri ise tohumdan vücuda getirmiştir. Sindirim organında yemeği hazmeden canlı insandan nutfe, canlı tavuktan yumurta, canlı bitkiden de tohumu vücuda getirmektedir. Varlık aleminde bu ilginç sistemi vücuda getiren kimdir? Hiç şüphesiz bütün insanların akıl ve fıtratı; , “Allah’tır” demektedir. O halde onlara şöyle de: “O halde şirkten, küfürden ve Allah’ın emirlerine muhalefetten sakınmaz mısınız?”

2- Manevi terbiye sebepleri ise akıl, fıtrat, vicdan, nübüvvet, imamet, semavi kitaplar ve özellikle de Kur’an’dır. Allah-u Teala bu manevi nimetleri kullanma hususunda da insana özgürlük vermiştir. İnsanın bu özgürlüğü sayesinde gösterdiği bu çaba ve çalışmaları değer kazanmaktadır ve de Hak Teala’nın rızayetine, rahmetine, mağfiretine ve cennetine hak kazanmaktadır.

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Kumeyl duasının bu bölümünde Allah-u Teala’nın huzuruna şöyle arz etmektedir: “Maddi ve manevi nimetler vesilesiyle basiret ve uyanıklıkla senin rububiyet ve terbiye cilvelerini kabullenen, bu yüzden de kendisini sana yakınlık derecesine ulaştırdığın, rahmet atmosferinde yer verdiğin bir kimseyi zayi etmen ve terbiye binasını altüst etmen mümkün değildir. Kendisine sığınak verdiğin halde onu dergahından kovman, bütün işlerde kendisine kifayet ettiğin ve merhamet ettiğin halde onu ağır bela, musibet ve zorlukların dalgaları arasında terk etmen, asla mümkün değildir.

Sen o kadar merhametli, o kadar yüce ve büyüksün ki birçok hata ve günahların olduğu halde insana şöyle hitap etmişsin: “Bana seslendiniz, ben de sizlere cevap verdim; benden istediniz, sizlere bağışta bulundum; bana muhalefet ettiniz, sizlere mühlet verdim; beni terk ettiniz, sizlere riayet ettim; bana isyan ettiniz, sizleri (rahmetimle) örttüm. Eğer bana geri dönecek olursanız, sizleri kabul ederim. Eğer benden yüz çevirecek olursanız, dönüşünüzü beklerim. Şüphesiz ben cömertlerin en cömerdi, yücelerin en yücesi ve merhamet edenlerin en merhametlisiyim.”[581]

Musa ve Karun

Allame Meclisi, Ali b. İbrahim Kummi’den şöyle dediğini rivayet etmektedir: “Karun, Musa’yı inkar ve nübüvvetini tekzib etmeye kalkıştı, malının zekatını vermekten sakındı, Musa’ya iftirada bulundu, bunun üzerine Musa (a.s) da onu Hak Teala’ya şikayette bulundu. Hak Teala şöyle buyurdu: “Gök ve yere sana itaat etmelerini emrettim; neyi istersen onlara emret.”

Musa Karun’un evine doğru yola koyuldu. Karun da memurlarına, saraylarının kapısını Musa’nın yüzüne kapatmalarını emretmişti. Musa Karun’un sarayına varınca, kapıların yüzüne kapandığını gördü. Kapılara işaret etti, böylece bütün kapılar açıldı. Karun Musa’yı görünce, Musa’nın azap ile geldiğini anladı ve şöyle arz etti: “Ey Musa! Senden akrabalık ve aramızdaki yakınlık sebebiyle bana acımanı istiyorum.”

Musa şöyle buyurdu: “Ey Lavi’nin oğlu! Benimle konuşma ki senin için hiçbir faydası yoktur. ” Ardından yeryüzüne şöyle hitap etti: “Karun’u tut.”

Bunun üzerine saray ve içerisinde bulunan her şey yerin dibine geçti. Karun o durumda ağladı ve Musa’ya akrabalık ve yakınlığı adına yemin içtirdi. Ama Musa ona şöyle cevap verdi. “Ey Lavi’nin oğlu! Benimle konuşma!”

Karun her ne kadar yalvarıp yakardıysa da Musa onun uygunsuz hareketlerinden incindiği için onun yardım dilemelerine kulak asmadı. Musa, Harun’un helak oluşundan sonra da münacat mahalline geri döndü. Hak Teala ona şöyle buyurdu: “Ey Musa! Karun ve kavmi sana yalvarıp yakardı ama sen onların feryadına koşmadın. İzzet ve celalime yemin olsun ki eğer benim dergahıma yönelecek olsaydı, ben onların feryadına yetişirdim. Ama senden istediler ve sana tevessül ettiler, ben de onları sana bıraktım.

“Hak Teala şöyle dedi: Karun yalvarıp yakardı

Ey Musa! Seni yetmiş defa çağırdı

Sen ona asla cevap vermedin

Eğer yalvarıp bir defa bana hitap etseydi

Şirk boynuzunu canından söküp alırdım

Din elbisesini üzerine örterdim

Ey Musa! Onu yüz dertle helak ettin

Başına toprak döktün

Eğer sen onu yaratmış olsaydın

Azap ederek rahatlık bulurdun

Merhametsizlere merhamet eden

Rahmet ehlini veli nimet eder

Fazilet deryası sonsuzdur

O suçların arkasında bir damla göz yaşı

Her kimin böyle bağışlaması olursa

İhsanında bir değişiklik olmaz

Her kim günahkarları ayıplarsa

Kendisini cebbarlar zümresinden kılar. ”[582]

Anne ve İsyankar Genç

Tefsir-i Nişaburi’de şöyle yer almıştır: “İslam Peygamberi zamanında bir genç ölüm yatağına düştü. Peygamber’den (s.a.a) o genci ziyaret etmelerini istediler. Peygamber o gencin yanına vardı. Genç adam iman mertebelerine şehadeti yerine getiremiyordu. Peygamber (s.a.a), “Acaba namaz kılmıyor muydu?” diye sordu. Oradakiler, “Hayır” dediler. Peygamber (s.a.a), “Zekat vermekten sakınıyor muydu?” diye sordu. Oradakiler, “Hayır” dediler. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Babasına karşı isyankar mıydı?” Oradakiler, “Hayır” diye arz ettiler. Peygamber, “Annesine karşı mı isyankardı?” diye sorunca. Oradakiler, “Evet” dediler. Bunun üzerine Peygamber (s.a.a) annesini çağırttı ve ondan hakkını helal etmesini ve oğlunu bağışlamasını istedi. Kadın şöyle arz etti: “Nasıl onu affedebilirim ki? Oysa o bana bir tokat vurmuş, gözümü özürlü kılmıştır.” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Ateş getiriniz.” Kadın, “Ateşi neden istiyorsunuz?” diye sordu. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Bu genci yaptığı amelinden dolayı yakmak istiyorum.” Anne şöyle arz etti: “Ben asla onu yakmana razı olmam. Zira dokuz ay ben onu karnımda taşıdım, canımın sütüyle onu büyüttüm. İki yıl boyunca ona süt verdim, onu terbiye ettim, yıllarca kenarında kaldım. Eğer onu yakmak istiyorsan, ben onu affettim, böylece yakılmaktan kurtulmuş olsun.”

Mecazi olan bir terbiye edici anne bile çocuğunun yaptığı hatadan dolayı yanmasına razı olmamaktadır. O halde insanın hakiki terbiye edicisi olan yüce Allah nasıl insanı noksanlıktan kemale ulaştırdığı ve zayıf iradesi sebebiyle hatalara düşen zayıf kulunu nasıl olur da ateşte yakabilir? “Heyhat! Sen terbiye ettiğini zayi etmekten çok daha yücesin. ”

Tuz Hakkı

Rivayet edildiği üzere Yezid b. Mehleb, Horasan’ın eşrafından olan Veki’den dinar ve dirhem alacağı vardı. Bir şahsı bu parayı Veki’nin temsilcisinden tahsil etmesi için görevlendirdi. O adam Veki’nin temsilcisini zorluğa düşürdü, ona eziyet etmeye başladı. Bir gün Yezid b. Mehleb’in temsilcisi, Veki’in temsilcisini, Yezid b. Mehleb’in toplantısına götürdü. Zira Veki’in temsilcisi, dinar ve dirhemleri ödemek için, Yezid’den kendisine mühlet etmesini istedi. O esnada yemek sofrasını kurdular. Yezid’in temsilcisi, Veki’in temsilcisine şöyle dedi: “Kalk bu toplantıdan dışarı çıkalım.” Veki’in temsilcisi şöyle dedi: “Bu yemeyi yemedikçe beni öldürmeye dahi kalksanız, dışarı çıkmam.” Daha sonra yemek yemeğe başladı. Yemek yedikten sonra da Yezid b. Mehleb’den mühlet istedi. Yezid, kendi temsilcisine şöyle dedi: “Bundan sonra Veki’in temsilcisinden dirhem ve dinar isteme. Zira bizim soframızdan yedi ve tuzumuzu tattı. Ona eziyet etmek bizim şahsiyetimize yakışmaz. ”

Şüphesiz Hz. Hak Teala gibi yüce bir mevlanın maddi ve manevi tuzundan yiyen bir kul hakkında da Hak Teala’nın lütuf, rahmet ve yüceliği, onu azapla yakmamasını iktiza etmektedir.

Misafir’in Ev Sahibi Üzerindeki Hakkı

Tarih erbabı şöyle yazmışlardır: “Bir yerden üçyüz esiri büyük komutanlardan biri olan Ma’n b. Zaide’nin yanına getirdiler. Ma’n onların tümünün öldürülmesini emretti. Esirler arasında daha buluğ çağına ermemiş birisi ona şöyle dedi: “Ey emir! Seni Allah’a ant içiririm ki su içinceye kadar bizi öldürme.” Ma’n şöyle dedi: “Hepsine su veriniz.” Esirler sularını içtiği zaman o genç şöyle dedi: “Şimdi hepimiz senin misafiriniz. Misafirlere ikramda bulunmak büyüklerin görevlerindendir.” Ma’n şöyle dedi: “Doğru dedin.” Daha sonra hepsini serbest bırakmalarını emretti.

Gerçekten de Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) de haber verdiği gibi merhamet sahibi olan Allah’ın kendi maddi ve manevi sofrasından istifade eden misafirini azapla yakması uzak bir ihtimaldir.

Eğer kötüyüz veya iyiyiz senin toprağına kapanmışız

Senin yolunun toprağıyız

Başımızın yüceliği senin toprağındadır

Senin nezdinde zelil olduğumuz için halkın yanında aziziz

Eğer bir karar varsa sensin bizim kararımız

Eğer kararımız yoksa, biz sana kararsızız

Nereye yolculuk edersek sana doğru geliriz

Her diyarda olursak, senin diyarındayız

Eğer sana ibadet ediyorsak senin nuhlisiniz

Eğer bir günah işliyorsak senin günahkarınız

Kalbimizden geçen her şeyi sen biliyorsun

Eğer halktan gizli isek sana aşikarız

Kendi kötü işlerimizden çok utanç duyuyoruz

Bağışlama perdesini ört ki senden utanıyoruz

Gerçi itaatın hakkında amel defterimiz siyahtır

Ama Feyz gibi şeytanlara düşman, sana dostuz

Akıl kulağıyla duydum ki bir münadi şöyle diyordu

Sakın üzülme ki biz hüzünlü olan senin dostunuz.

“Ey mabudum, rabbim, seyidim ve ey mevlam. Hangi musibet ve dertlerden dolayı sana şikayette bulunayım ve hangisi için ağlayıp sızlanayım ben? Azabın elem ve şiddetine mi yoksa belanın devamı ve süresinin uzunluğuna mı?

Eğer bana ceza çektirmek için düşmanlarının yanında yer verirsen ve bela ehliyle beni bir araya toplarsan, beni dostların ve velilerinden ayırırsan (o zaman nasıl bir duruma düşerim?), ey mabudum, ey seyyidim, mevlam ve Rabbim! Farzen, azabına tahammül etsem bile, senin ayrılığına nasıl dayanabilirim? Diyelim ki ateşinin hararetine dayandım, ama keremine nazar etmekten mahrum olmama nasıl sabredeyim? Yahut affını, ümit ettiğim halde ateşe nasıl gireyim?”

Gel dua elimizi kaldıralım

Ah-u figan içinde Allah’ı çağıralım

Günah dolu kalbin şifasını bilir misin?

Dergahına inleyip yakar ki bağışlasın hatayı

Ağlayan, yalvarıp yakaran ve ihlaslı olduğunda

Dertli isen şifa bulursun

Bu kapıya yalvarıp yakararak ve gözyaşıyla git

İhlas içinde Kibriya kapısını çal

Yaş gözle Hakem’in yanına şefaatçi götür

Aşk şehitlerini ve Kerbela şahını

Tevhit sultanı Ahmed’e tevessül etmek

En zor işleri kolay kılır sana

İlahi vahdet bardağından bir nefes ver

Şirk, züht ve riyayı ateşe at. ”

Dosta Şikayette Bulunmak

Aşıkların mevlası Hz. Ali duanın bu bölümünde “Hangi musibet ve dertlerden dolayı sana şikayette bulunayım?” cümlesinde bela ve zorluklardan şikayette bulunmakta, Allah’ın dergahına doğru yalvarıp yakarmakta ve bu şikayetiyle şöyle demek istemektedir: “Senden başka derdime deva olabilecek, bela ve sıkıntılarımı giderebilecek bir kimseyi tanımıyorum. Hepsi fakir ve sana muhtaçtırlar; hepsi güçsüz ve zayıftırlar. Zayıf ve güçsüz kimsenin elinden ise hiçbir iş gelmez. Zayıf kimseden sorunları halletmesi beklenilmez.

Sen, bütün sorunların, çözüm anahtarı elinde olan bir kimsesin. Sen, sonsuz kudrete sahipsin. Bir tek işaretle bütün dertler dermana kavuşur. Sen, sorunu olanların sorunlarını halledersin, sıkıntı ve darlık içinde olanların sıkıntısını giderirsin. Sen, Hz. Fatıma’nın (a.s), dergahına ağlayıp yakardığı, bahar yağmurları gibi dergahında göz yaşı döktüğü ve şöyle dediği kimsesin:

“Ey Allah’ım! (Senden bir takım isteklerim vardır ki bunu sadece sen bana inayet buyurabilirsin.) Senden hidayet, takva, iffet, istiğna, sevdiğin şeylerle amel etmek ve hoşnut olacağın şeyleri diliyorum.

Ey Allah’ım! Senden güçsüzlüğümüz için kudret, fakirliğimiz için servet, cehaletimiz için hilim ve ilim diliyoruz.

Ey Allah’ım! Muhammed’e ve Âl-i Muhammed’e selam gönder. Bizlere şükretmek, zikretmek, sana itaat ve ibadette bulunmak hususunda yardımcı ol. Ey merhamet edenlerin en merhametlisi!”[604]

Tevhit kahramanı Hz. İbrahim’in Ka’be binasını oğlu İsmail ile yaptıktan sonra dergahına doğru el kaldırıp yalvardığı, huşu ve huzu içinde senden başka hiç kimsenin ihsanda bulunmayacağı bir takım hakikatleri dilediği kimse sensin.

“Hani İbrahim ve İsmail, Kabe’nin temellerini yükseltiyor ve “Rabbimiz! Yaptığımızı kabul buyur. Şüphesiz ki, sen hem işitir, hem bilirsin” diyorlardı.

“Rabbimiz! İkimizi Sana teslim olanlardan kıl, soyumuzdan da sana teslim olanlardan bir ümmet yetiştir. Bize ibadet yollarımızı göster, tövbemizi kabul buyur, çünkü tövbeleri daima kabul eden, merhametli olan ancak sensin.”

“Rabbimiz! İçlerinden onlara senin ayetlerini oku-yan, Kitabı ve hikmeti öğreten, onları her kötülükten arıtan bir peygamber gönder. Doğrusu güçlü ve hikmet sahibi olan sensin.”[605]

Nuh’un, dokuz yüz elli yıl senin için kavminden gördüğü işkencelere tahammül ettiği, sadece senin dergahına şikayette bulunduğu, kimse sensin. Sen kudret ve azametinle gökten su indirdin, yerin altından su çıkardın, bütün düşmanları boğarak helak ettin, Nuh ve ona itaat eden kimseleri ise kurtardın.

Müslümanların sayı ve techizat olarak düşmanlarının üçte biri konumunda olduğu -oysa işin zahiri düşmanın galip geleceğini ve İslam ordusunun yenileceğini söylüyordu- Bedir savaşında müminleri Peygamberin duasıyla düşmanlara sen galip kıldın.

Şimdi ben de belaları, musibetleri, sıkıntı ve dertleri sana şikayette bulunuyorum.

Bir bakışla bütün belaları ve musibetleri benden gideren ve benim için rahatlık, kolaylık ve istirahat ortamını sağlayan sensin.

Eğer senin dergahına yol bulursam

Bir adım olup sana gelirim

İzin verirsen sokağına gelirim

Senin ülkende seni koklarım

Ey canım senden şikayetim yok

Sen mi geliyorsun bana yoksa ben mi geleyim sana

Zahmet çek de gel yanı başıma

Ayağına kurban olayım, başına döneyim

Yoksa bu kuluna izin ver de

Hemen koşup geleyim sana

Sen gelirsen ruhumu feda ederim sana

Ben gelirsem uğursuz yol toprağı kapına gelir

Senin sohbetine gerçi layık değilim

Ama canı gönülden kölenim senin

Kalbimde bundan başka bir arzu yok

Sadece başım her zaman eşiğinde olsun

Feyz gibi aşk gamından toz olursam

Şayet rüzgar alır kapına getirir beni.[606]

Her Peygamber, imam, mümin, tövbe eden ve bela görmüş kimsenin içine düştüğü bela ve sıkıntıları kendisine şikayette bulunduğunda ona sığınak veren, onu okşayan, sıkıntılardan kurtaran, rahatlık ve huzur ortamını kendisine saklayan sensin.

Hangi dertli kimse senin huzuruna geldi de derdine derman olmadın? Hangi fakir huzuruna vardı da sen ihtiyacını gidermedin? Hangi yoksul senin yanına geldi de hacetini reva görmedin? Hangi yoksul huzuruna müracaat etti de fazlından ve ihsanından ona bağışta bulunmadın? Hangi dua eden kimsenin duasını makbul kılmadın? Hangi sıkıntılı ve dertli kimse sana müracaat etti de sorunlarını halletmedin. Hangi tövbe eden kimse sana döndü de sen tövbesini kabul etmedin? Hangi…

Yalvarıp Yakarmak

Ağlamak ve göz yaşı dökmek, Hak Teala’nın kula verdiği en büyük nimetlerden biridir. Ağlamak, kalbin Allah’a karşı tevazu içinde olduğunun, kalbin merhametli oluşunun ve batının sefa içinde olduğunun göstergesidir.

Kur’an, ağlamak ve gözyaşı dökmenin müminlerin, hakikatlerin arifi ve Hak Teala’nın aşıklarının nişanelerinden biri saymıştır. [607]

Allah Resulü (s.a.a) Hz. Ali’ye (a.s) şöyle buyurmuştur: “Ey Ali! Sana kendin hakkında bir takım hasletleri tavsiye ediyorum. O halde onları koru: Allah’ım! Ona yardımcı ol… Dördüncüsü ise Allah için ağlamaktır. Senin için, döktüğün her gözyaşına karşılık cennette bir ev bina edilir.”[608]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Günahları hususunda, aziz ve celil olan Allah’ın korkusundan, kendisinden başka hiç kimsenin bilmediği günahlarına ağlarken Allah’ın kendisine baktığı yüze ne mutlu!”[609]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kimin Allah korkusundan gözlerinden yaşlar dökülürse, döktüğü her gözyaşına karşılık amel terazisinde, Uhud dağı kadar mükafat olur. ”[610]

Hakeza Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kimin gözlerinden Allah korkusundan sivrisinek kadar gözyaşı dökülürse Allah kıyamet günü onu korkudan güvende kılar.”[611]

Hz. Ali (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Gözlerin ağlaması ve kalplerin korkusu Allah’ın rahmetindendir. Onu elde ettiğiniz zaman dua etmeyi ganimet sayınız. Zira dua ağlama ve korkuyla müstecap olur.”[612]

İmam Sadık (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Göz yaşı dışında her şeyin bir ölçüsü ve tartısı vardır. Şüphesiz bir damla gözyaşı ateşten bir denizi söndürür, göz yaşla dolarsa sahibinin yüzüne zillet ve zorlukulaşmaz; göz yaşı akmaya başlarsa, Allah o yüze ateşi haram kılar. Eğer ümmetten birisi ağlarsa, şüphesiz o ümmete merhamet edilir.”[613]

Yalvarıp yakar ki sevinçli olasın

Ağla ki gülmüş olasın

Yüce Allah denk kılmıştır

Fazilette göz yaşını şehit kanıyla

Her yalvarıp yakarma içten olursa,

İnsana o yakarışın etkisi olur

Allah mağfiret etmek isterse

Kulun meylini ağlayıp sızlamaya yönlendirir.

* * *

“Ey O’na için ağlayan güzel göz!

Ey O’nun aşkı ile yanıp kavrulan mübarek yürek

Her ağlamanın sonu gülmektir

Sonunu gören adam, mübarek bir kuldur

Akar su nerede ise orası yeşerir

Nereye göz yaşı dökülür ise orası rahmet olur.

İnleyen dolap gibi gözü yaşlı ol ki

Can bahçesinden yeşillikler bitsin.

Göz yaşı istiyorsan gözyaşı dökenlere acı

Merhamet istiyorsan zayıflara merhamet et![614]

Yahya b. Muaz şöyle diyor: “Her kim rüyada ağladığını görürse, uyanıklığında mutlu ve sevinçli olur. Dünya hayatı da bir rüya gibidir. Ahiret hayatı ise uyanıklık alemidir. O halde ağlayınız ki ahirette mutlu ve sevinçli olasınız.”

Dostların Ayrılığı

Aziz ve celil olan Allah, peygamberlere, imamlara ve ilahi velilere aşık olan, onlara kavuşma arzusuyla tutuşan, kıyamette onları görmek aşkı içinde olan ve o değerli insanlarla arkadaşlık etmeyi ümit eden bir kimseyi, bazı günahları sebebiyle kıyamet günü onlardan ayrılığa müptela kılar ve onlarla arkadaşlık yerine onların düşmanlarıyla birlikteliğe düçar kılacak olursa, hakikatte o kimsenin kalbini cehennem azabından daha zor ve cehennem ateşinden daha yakıcı bir azapla cezalandırmış olmaktadır. Ayrılığın acısını, ayrılık çekmiş bir kimseye sormak gerekir. Bu yüzden ayrılığın acısını, tatmamış birine ayrılık derdini beyan etmenin hiçbir faydası yoktur. Ayrılığın derdini yasaklamış ağaca yaklaştığı için melekut gibi yüce bir yerden, meleklerle arkadaşlıktan, cennette hayat sürmekten ve Hak Teala’ya yakınlık makamından mahrum olan Adem tatmıştır.

Ayrılığın derdini, ehlini, malını, servetini, imkanlarını ve bedensel sağlığını ilahi imtihan sebebiyle kaybeden Eyyub çekmiştir.

Ayrılığın acısını, dünyanın geniş fezasından mahrum olan ve balığın karnında mahpus olan Yunus tatmıştır.

Ayrılığın derdini, sevdiği insandan ayrı kaldığı için iki gözleri kör oluncaya kadar ağlayan Yakub çekmiştir.

Ayrılığın derdini Yakub gibi merhametli babasından uzak düşen ve kuyunun derinliklerinde mahpusta kalan Yusuf çekmiştir.

Ama merhamet sahibi Allah Adem’in ayrılık derdini O’nun tövbesiyle tedavi etti. Eyyub’un ayrılık derdini kaybettiği şeylere ulaşmakla deva etti. Yunus’un ayrılık derdini ise onu balığın karnından kurtarmakla tedavi etti. Yakub’un ve Yusuf’un ayrılık derdini ise onları birbirlerine kavuşturmakla derman etti.

Ey ayrılığın içler acısı derdini deva eden Allah’ım! Biz peygamberlerin, imamların ve velilerinin aşığı kullarız. Kıyamette bizleri onlardan ayrılığa müptela etme. Sakın bizleri dostlarından ayrılık azabına maruz kılma ve bizi cehennem ateşinde yakma

Farzen senin azabına sabrettik diyelim ama eğer peygamberler, imamlar ve velilerinle arkadaşlıktan mahrum kalacak olursak, hangi güçle senden ayrılığa sabredebiliriz?

Ey sevgili! Derdime derman ol

Aşıkların başı sensin, düzeni sen ol

Canımda dermansız derdim senden dolayıdır

Dermansız derdimin devası sen ol

Kebap olmuş kalbim senden dolayı mateme büründü

Mateme bürünmüş kalbin merhemi sen ol

Senin yolunda can ve kalbimi feda ettim

Bana bir kalp ve bir can sen ol

Kalp gitti, can gitti, iman gitti

Kalp sen ol, can sen ol, iman sen ol

Kalpsizlere sevgili ve maşuk sensin

Aşıklara can ve canan sen ol

Her iki dünyanın yanından kalkıp ayrıldım

Feyze hem bu, hem de o sen ol. ”[615]

Yücelik Sahibi Kimselerin Makamına Tamahlanmak

Farz edeyim ki ateşinin yakıcılığına sabrettim, ama kullarına bağışladığın yücelikleri nasıl görmezlikten gelebilirim?

İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğu nakledilmiştir:

“Merhamet sahibi olan Allah, yarattığı her varlık için, hem cennette ve hem de cehennemde bir yer takdir etmiştir. Cennet ehli, cennette sakin olup, cehennem ehli de cehennemde yerini alınca bir münadi cennet ehline, “Cehenneme bakınız” diye seslenir. Cennettekiler cehenneme bakarlar. Böylece cehennemde kendileri için yapılmış yeri gösterir ve şöyle derler: “Eğer Allah’a karşı günah işlemiş olsaydınız, işte buraya girecektiniz. ” Azaptan kurtuldukları sebebiyle öylesine bir sevinirler ki, eğer cennette ölmek olsaydı, bu sevinçlerinden dolayı ölürlerdi.

Daha sonra münadi cehennem ehline nida ederek, “Yukarıya bakınız” diye seslenir. Onlar yukarıya bakınca cennette kendileri için karar kılınmış olan yerleri, kendilerine ayrılmış nimetleri gösterir ve şöyle derler: “Eğer Allah’a itaat etmiş olsaydınız, bu makamları elde ederdiniz.” Onlar öylesine kötü bir hale düşerler ki, eğer cehennemde ölüm olsaydı, bu acıdan dolayı ölürlerdi.!”

Evet, mahşer sahnesinde Allah’a itaat eden kullara verilen bu yücelikler, nasıl görmezlikten gelinebilir ve bu şeylere tamah edilmez?

Allah’ın Bağış ve Affına Ümitli Olmak

Ey Mevlam! Nasıl olur da senin ateşinde rahat edebilirim; oysa ben, bütün ümidimle senin affını ve bağışını ümit etmekteyim. Öyle bir af ve bağışı ki sen defalarca Kur’an-ı Kerim’de pişman olan günahkarlara vaat etmişsin? Ey Rabbim! Nice yoksul ve çaresiz kimseler, bazı kimselere gönül vermiş, onların af ve bağışını ümit etmiş ve de eli boş ve mahrum geri dönmemişlerdir. Sana gönül bağlayan, affını ve ihsanını ümit eden bir kimseye sen neler vermezsin ki!

Attar “İlahi Name” adlı kitabında şöyle rivayet etmektedir: “Fısk, fücur ve şarkı ehli olan bir kadın Mekke’de oturuyordu. Ayyaşlık meclis ve toplantılarına katılıyor, şarkı söyler ve dans ederek toplantıları canlı tutmaya çalışıyordu.

Peygamber’in (s.a.a) hicretinden birkaç yıl sonra bu kadın güzelliğini kaybettiği ve artık şarkı söyleyip dans edemediği için işleri kesata uğradı; fakirlik, yoksulluk ve açlığa düçar oldu. Perişanlık ve ıstırap içinde Medine’ye gelerek, rahmet Peygamberinin huzuruna vardı. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu:

“Hangi amaçla Medine’ye geldin? Uhrevi bir ticaret için mi yoksa dünyevi bir ticaret için mi?”

Kadın şöyle arz etti: “Ne onun ne de bunun için geldim. Ben senin cömertliğini, bağışını ve yüceliğini duydum ve senin ümidinle bu şehre geldim.” Peygamber (s.a.a) onun bu beyanından hoşnut oldu ve mübarek cübbesini ona bağışladı ve ashabına şöyle buyurdu: “Herkes gücü oranında buna bir şeyler versin. ”

Kötü bir kadın bile senin kulun olan ve sonsuz kereminin bir örneği olan Peygamber’in (s.a.a) kerem ve yüceliğini ümit ederek Medine’ye geliyor, bir çok hediyelerle geri dönüyor. Ben senin affını, lütfünü, ihsanını ümit ettiğim halde, nasıl olur da senin dergahından eli boş ve ümitsiz bir şekilde geri dönebilirim?!

Ben senin ayrılığına dayanamam

Senin resmini göğsüme çizerim

Bir gün olur da ölürsem

Seni görmeye can veririm

Damar ve köküme aşkının oku saplandı

Senden dolayı temelim altüst oldu

O mest iki gözünün badesinden

Bazen sarhoş, bazen de mahmurum

Amber kokan iki zülfünün kokusundan

Perişan, mest ve kararsızım

Şükreden dudağının ümidiyle

Bekleyiş damağım acıdır

Vuslatından başka bir hedefim yok

Yadından başka bir dostum yok

Uzun zamandan beri aklımda şu var ki

Senin adımında can vereyim

Bir lütuf, bir lütuf ki canım yandı

Bir merhamet, bir merhamet ki çok perişanım

Feyze kerem yağmurunu yağdır

İşimin üzerine bir su getir.”[616]

“Ey mevlam! O, senin önceki merhametini umduğu halde, nasıl azapta kalabilir? Ya da senin fazl ve rahmetini ümit ettiği halde, ateş onu nasıl yakabilir? Ya da sen onun sesini işittiğin ve yerini gördüğün halde ateş nasıl yakabilir onu? Ya da sen onun zaaf ve güçsüzlüğünü bildiğin halde cehennemin alevleri onu nasıl kuşatabilir? Ya da sen onun sadakat ve doğruluğunu bildiğin halde cehennemin tabakaları arasında nasıl kıvranır kalır? Ya da o seni “ey rabbim” diye çağırırken cehennemin azap melekleri nasıl ona eziyet edebilir? Ya da cehennemden kurtulmak için senin fazl ve keremini dilediği halde, onu nasıl orada bırakırsın?”

Hak Teala’nın Rahmet, Lütuf ve Yüceliği

Kur’an ayetleri ve rivayetlerinden anlaşıldığı üzere Hak Teala bütün kullarına karşı rahmet lütuf ve yücelik içinde bulunmaktadır. Bu yüzden de onları bütün maddi ve manevi nimetleri bağışlama hususunda hiç kimseye karşı cimrilik etmemiştir.

Maalesef bazı kimseler, maddi ve manevi rızıkları elde etmek için tembellik ve gevşeklik göstermekte ve kendi iradeleriyle Hak Teala’nın rahmet, lütuf ve yüceliğinden uzak durmaktadırlar.

Kendi elleriyle kendilerini mahrumiyet çukuruna atmakta, bütün olumlu ortamlardaki liyakatlerini kaybetmektedirler.

Her kim dilerse, hiç şüphesiz hiçbir engel olmaksızın, meşru çabaları vasıtasıyla Hak Teala’nın her türlü maddi nimetlerine erişebilir ve aynı zamanda halis çabaları iman ve doğru inanç yardımıyla da Hak Teala’nın ilahi rahmetine mahzar olabilir; dünya ve ahirette de bir cilvesinin dünyada tertemiz hayat ve ahirette ise cennet olduğu Hak Teala’nın özel rahmetinden istifade edebilir.

Hak Teala’nın insana gösterdiği rahmet, lütuf ve yücelik ilginçliklerinden biri de Hak Teala’nın mukaddes varlığının en küçük bir amel karşılığında bir çok değerli ihsanda bulunmasıdır.

Süleyman ve Köylü Kimse

Hak Teala’nın seçkin kulu Hz. Süleyman şah ve saltanat debdebesi ve azametiyle bir köylünün yanından geçti. Köylü Süleyman’ın azametini görünce şöyle dedi: “Merhamet sahibi olan Allah, Davud’un oğluna büyük bir saltanat ve padişahlık vermiştir.” Rüzgar bu sözleri Süleyman’ın kulağına iletti. Hz. Süleyman azamet zirvesinden aşağıya inerek onun yanına vardı ve şöyle buyurdu: “Gücünün yetmediği ve sorumluluğuna tahammül edemeyeceğin bir şeyi arzu etme. Eğer Allah senin bir tek tesbihini kabul edecek olursa, bu senin için Süleyman’a verilen dünya azametinden daha iyidir. Zira tesbihin sevabı baki, Süleyman’ın mülkü ise fanidir.”[627]

Merhum Saduk değerli büyük kitabı, “Sevab’ul A’mal” da şu ilginç rivayeti nakletmektedir: “İsmail b. Yesar, İmam Sadık’tan (a.s) şöyle işittiğini söylüyor:

“Gevşeklik ve tembellikten sakının. Zira Rabbiniz merhamet sahibidir ve şüphesiz az bir amele bile çok mükafat vermektedir. Bir kimse kendi isteğiyle Allah’ın rızayetini elde etmek için iki rekat namaz kılıyor, Allah-u Teala da bu iki rekaat karşılığında onu cennete götürüyor. Aynı şekilde kendi isteğiyle Allah’ın rızayetini elde etmek için bir dirhem sadaka veriyor. Allah o dirhem karşılığında onu cennetine götürüyor. Bir gün de Allah’ın rızayetini elde etmek için oruç tutuyor, Allah da o orucu sebebiyle onu cennete götürüyor. ”[628]

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Allah Resulünden (s.a.a) şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: “Allah nezdinde Ademoğlundan daha değerli bir şey yoktur.” Kendisine şöyle denildi: “Ey Allah’ın Resulü! Melekler de değerli değiller mi?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Şüphesiz melekler, güneş ve ay gibi mecburdurlar (iradeleri yoktur).”

Özgürlük ve irade nimetine sahip olan tek varlık insandır. Eğer bu nimeti, Hak Teala’nın emirlerini icra yolunda hakkıyla kullanacak olursa, Hak Teala’nın özel rahmet ve sonsuz lütfuna mazhar olacaktır.

Çok Önemli Bir Hadis

Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Namaz dinin direğidir ve namazda on haslet vardır: “Yüzün süslenişi, kalp nuru, beden rahatlığı, kabir dostu, rahmet indiren, göklerin kandili, terazinin ağırlığı, rabbin hoşnutluğu, cennetin pahası, ateşten koruyan bir perde. O halde kim namaz kılarsa şüphesiz dini ikame etmiştir. Kim de namazı terk ederse, şüphesiz dini tahrip etmiştir. ”[629]

Gerçekten de çok ilginçtir, yüce olan Allah yerine getirilmesinin hiçbir zahmet ve meşakkati olmayan iki rekat namaz için ne kadar etkiler ve sonuçlar takdir etmiştir.

Nitekim Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her namazın vakti geldiğinde bir melek insanların önünde şöyle nida eder: “Ey insanlar! Arkanızda yaktığınız ateşe doğru ayağa kalkın ve onu namazlarınızla söndürünüz. ”[630]

İmam Sadık (a.s) ve Dehşete Kapılmış Kervan

Hz. İmam Musa b. Cafer (a.s) şöyle buyurmuştur: “İmam Sadık (a.s) bir kervanla birlikte bir çölden geçiyordu. Kervana yol üstüne pusu kurduğu haberi geldi. Kervandakiler korkudan titremeye başladı. İmam Sadık (a.s) onlara, “Ne olmuş?” diye buyurdu. Onlar şöyle dediler: “Yanımızdaki malların yağmalanmasından korkuyoruz. Sen bu malları bizden teslim almaya hazır mısın?” Belki hırsızlar malları sizin elinizde olduğunu görünce yağmalamaktan vazgeçerler. İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Nereden biliyorsunuz? Belki de sadece beni kastedeceklerdir ve benden başkasıyla işleri olmayacaktır. Böyle olunca da mallarınızı yok olması için bana teslim etmiş olursunuz.” Onlar şöyle dediler: “Ne yapalım? Bu malları gömelim mi?” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Hayır, bu da malın zayi olmasına sebep olur. Belki bir yabancı bu malları elde eder ve belki bir daha onun yerini bulamazsınız.” Onlar şöyle dediler: “O halde ne yapalım?” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Onu koruyacak, savunacak, varlığınızı arttıracak ve bir dirhemini bile dünyadan daha büyük kılacak birine emanet bırakınız. O size bu malı geri çevirir ve sizlere ihtiyaç duyduğunuzdan daha fazlasını, kamil ve tam bir şekilde geri verir.”

Onlar, “Bu kimdir?” dediler. İmam (a.s), “Rabb’ul Alemin” diye buyurdu. Onlar şöyle dediler: “Nasıl O’na emanet edelim?” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Müslümanlardan yoksul olanlara sadaka veriniz.” Onlar şöyle dediler: “Bu çölde yanımızda fakir de yoktur ki.” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Malınızın üçte birini yoksullara vermeye niyet ediniz ki Allah da hırsızların kötülüğünü sizden uzak kılsın.” Onlar şöyle dediler: “Niyet ettik” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “O halde sizler Allah’ın güvenindesiniz. O halde yolunuza devam ediniz.”

Kervan harekete geçince, hırsızlar ortaya çıkmaya başladı. Kervandakiler korktular. İmam (a.s) onlara, “Neden korkuyorsunuz? Sizler Allah’ın emanındasınız” diye buyurdu. Hırsızlar geldiler. İmam’ın (a.s) elini öptüler ve şöyle dediler: “Dün akşam Allah Resulü’nü rüyada gördük, bizlere kendimizi sana tanıtmamızı emretti. Şimdi senin hizmetindeyiz. Düşmanların ve hırsızların kötülüğünü sizden uzak tutmaya hazırız. ” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Size ihtiyacımız yoktur. Sizin kötülüğünüzü bizden def eden Allah diğer düşman ve hırsızların da kötülüğünü bizden defedecektir.” Kervandakiler güvenlik içinde şehre ulaştılar. Mallarının üçte birini yoksullara dağıttılar, ayrıca çok bereketli bir ticaret yaptılar, onların her birinin bir dirhemi on dirhem oldu. Şaşkınlık içinde şöyle dediler: “Bu ne kadar büyük bir bereket. ” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Şimdi Allah ile muamelede bulunmanın bereketini bildiğiniz; o halde onu sürdürün.”[631]

Allah’ın Veli Kullarının Lütuf ve Kerameti

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) Sıffin bölgesine varınca, Muaviye’nin her taraftan, İmam’ın ordusunun zor durumda bırakması ve iyi savaşamamaları için su yolunu kapattığını gördü. İmam Ali (a.s), Hz. Hüseyin komutasında bir grubun bu su yolunu açmasını emretti. Hz. Hüseyin (a.s) o grupla birlikte su bölgesine karşı saldırıya geçti. Muaviye’nin adamları kaçmaya başladı. Böylece su İslam ordusunun eline geçti. Bir grup kimse Müminlerin Emiri Hz. Ali’ye (a.s) su yolunu Muaviye’nin ordusuna kapatmayı teklif etti. İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Allah’a yemin olsun ki bu işi yapmayacağız.” Daha sonra Muaviye’ye bir elçi gönderdi ve onlara, askerler için su taşımak isteyenlerin su almada özgür olduklarını bildirdi.

İmam Rıza’dan (a.s) İlginç Bir Mektup

Şianın bilgin ravilerinden ve Hz. Rıza’nın (a.s) güvendiği kimselerden olan Bezenti şöyle diyor: “İmam Rıza’nın Horasan’dan Medine’ye İmam Cevad’a yazdığı mektubu okudum. Şöyle yazmıştı: “Oğulcağızım! Haber aldığıma göre evden dışarı çıkmak istediğin zaman bir bineğe biniyorsun ve hizmetçiler seni evin küçük kapısından dışarı çıkarıyorlar. Bu onların cimriliğindendir. Zira senin kimseye hayrının dokunmasını istemiyorlar. Oysa ben senden bir baba ve imam olarak üzerinde bulundurduğum babalık ve imamlık hakkı adına büyük kapıdan girip çıkmanı, gelip giderken yanına dirhem ve dinar almanı ve senden isteyene bağışta bulunmanı istiyorum. Eğer amcaların isterlerse, onlara elli dinardan aşağı verme; ondan daha fazlasını ise ödemekte özgürsün. Eğer halaların isterse, yirmi beş dinardan eksik verme; fazla verirsen özgürsün. Ben Allah’ın sana makam ve mertebe inayet buyurmasını istiyorum. İnfak et ve asla arş sahibi tarafından yoksulluk ve fakirlikten korkma.”[632]

Hak Teala’nın velileri ile böylesine rahmet ve lütuf sofralarını Allah’ın kullarının yüzüne açtığı halde Allah’ın lütuf ve rahmetini kullarının yüzüne nasıl açacağını bir düşünün.

Hak Teala’nın bu sonsuz yüceliği, lütfü ve rahmeti sebebiyle Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) bu duanın diğer bir bölümünde, “Ya da sen onun sesini işittiğin ve yerini gördüğün halde ateş nasıl yakabilir onu?” diye buyurduktan sonra şöyle buyurmaktadır: “Hayır, marifet ehlinden hiç kimse seni böyle kabul etmemektedir. “Heyhat, bu senden beklenilen bir şey değildir.”

“Geçen bölümlerde dediğim şeyler, senin hakkında doğru değildir; biz seni böyle düşünüyoruz. Senin fazlınla ilgili tanıtılan bunlar değildir. Senin müvahhit insanlara yaptığın ihsan ve iyiliklere benzeyen şeyler de değildir bunlar. Ve ben şüphesiz biliyorum ki, eğer inkarcılarına azap hükmetmeseydin ve düşmanlarını ebedi azaba düçar etmeyi kararlaştırmasaydın, ateşi tamamıyla soğuk ve esen kılardın; onda hiç kimse yer almazdı. Ama, isimleri mukaddes olan sen, cehennemi, insanların ve cinlerin kafirleriyle doldurmaya ve düşmanları orada ebedi olarak tutmaya yemin etmişsin ve sen, ey methi yüce olan! Evvelden beri söylemiş ve sürekli olarak nimet verip, kerem ve ihsanda bulunmuşsun ve buyurmuşsun ki: “Mümin olan bir kimse, fasık olan kimseyle bir olur mu? Hayır onlar, eşit değillerdir.”

Merhamet Kucağı

Peygamberler, imamlar, Hak Teala’nın velileri ve Hz. Rabbe ibadet edenlerin hiçbirisi Allah’ın kendilerine azap edeceğini ve cezalandıracağını düşünmemişlerdir. Zira Allah-u Teala bizzat Kur’an’da, kendisinin merhamet edenlerin en merhametlisi, kerim, mağfiret sahibi, aziz, sevgi dolu, melik, kuddus, latif, bağışlayıcı ve tövbeleri kabul edici olduğunu bildirmiştir.

Kıyamet azabının, iman ehli ile hiçbir ilgisi yoktur. Kıyamet azabı, Hakk’ı inkarın ve Allah’a düşmanlık etmenin acı meyvesidir. Kıyamet azabı, mütekebbir, mağrur ve bilinçli günahkarların ürünüdür. Kıyamet azabı pisliklerin, günahların ürünüdür. Kıyamet azabını, insanın bizzat kendi vücut sistemini oluşturmuştur. Eğer insanın kendi vücudu üretmemiş olsaydı, asla başka bir yerden vücuda gelmezdi.

İnkarcı ve inatçı olmayan, kalbini, tevhit, iman ve aşk dalgaları okşayan, bir yere kadar güzel ahlak ve salih amel sahibi olan bir kimse, neden azaba düçar olsun.

İnsan, mukaddes ve merhamet dolu yüce bir zat ile karşı karşıyadır. Allah, bağışlaması için günahkarları tövbeye davet etmiştir. İflas eden kimselerin iflasını telafi etmek için onları kendisine davet etmiştir. Dertli kimselerin derdine derman etmek için kendisine çağırmıştır. Bir şahıs Hak Teala’nın yolunda seyr-u suluk eden birisine şöyle dedi: “Ben günahkar bir kulum. Allah’ın beni kabul edeceğini umuyor musun?” O şöyle dedi: “Eyvahlar olsun sana! Allah, haktan yüz çeviren ve hakka sırtını dönen kimseleri de davet etmektedir. Nasıl olur da kendisine sığınan bir kulunu kapısından kovar? ”

Merhum İbn-i Fahd Hilli, Uddet’ud-Dai adlı kitabında şöyle rivayet etmiştir: “Hak Teala Musa’yı, (günahlarından) korkutması için Firavun’a gönderdiği zaman Musa’ya şöyle buyurdu: “Firavun’a de ki ben af ve bağış sahibiyim. Günahları örterim, günahkarlara karşı sabırlıyım, yoksulların davetine icabet ederim; bunlara, gazaplanmaktan veya cezalandırmaktan daha çok teşebbüste bulunurum.”

Günah Karşısında İbrahim’in Takatsizliği

“Böylece yakin edenlerden olması için İbrahim’e göklerin ve yerin melekutunu gösterdik”[633] ayet-i şerifesinin tefsirinde şöyle yazmışlardır: “Allah Teala, İbrahim’in göklere ve yere bakmasını sağladıktan, bütün örtüleri gözünden kaldırdıktan ve de İbrahim yeryüzünü ve yeryüzünde olan her şeyi müşahade ettikten sonra zina eden bir erkek ve kadını gördü. O an beddua etti. Böylece her ikisi de helak oldular. Daha sonra diğer iki kişiyi de aynı halde gördü. Yine beddua etti ve yine onlar da helak oldular.” Diğer iki kişiyi de aynı iş üzerinde görürken beddua etmek istedi ama ona şöyle vahyedildi: “Kullarımdan ve cariyelerimden bedduanı kaldır. Şüphesiz ben bağışlayıcı, merhamet sahibi, sabırlı ve güç sahibiyim. Kullarımın günahı bana hiçbir zarar ve ziyan vermez. Nitekim itaatleri de bana fayda sağlamaz. Ben kullarıma üç şeyden birini yaparım. Ya tövbe edeler ve ben onların tövbesini kabul ederim ve günahlarını bağışlar ve ayıplarını örterim veya onlardan azabımı kaldırırım. Çünkü onların soyundan mümin çocukların vücuda geleceğini biliyorum. Böylece nankör babalarını idare ederim, ta ki onların soyundan mümin bir nesil vücuda gelsin. Mümin bir nesil vücuda gelince de, eğer babaları tövbe etmemişlerse onlara azabı indiririm. Eğer o ve bu olma olmasaydı ahirette kendilerine hazırladığım azap, senin onlar için kararlaştırdığın azaptan çok daha büyüktür.

Ey İbrahim! Kullarımı bana bırak, şüphesiz ben sabredici, hikmet sahibi ve güç sahibiyim. Ben ilmimle onların hayatını idare ediyorum, kaza ve kaderimi de onlara cari ediyorum.” [634]

İlginç Bir Hakikat

“İlm’ul Yakin” adlı değerli kitapta, büyük filozof, hikmet sahibi ve eşi çok az bulunan arif Feyz-i Kaşani şöyle yazmıştır: “Kıyamette bir kulun kötülükleri iyiliklerinden ağır basınca, onu cehenneme doğru götürürler. Bu esnada Allah tarafından vahiy meleğine şöyle bir hitap ulaşır: “Kuluma yetiş, ona yeryüzünde alim kullarımla oturup oturmadığını sor ki oturmuş olduğu taktirde onların şefaatiyle kendisini affedeyim.” Günahkar şöyle der: “Hayır oturmadım.” Bu defa şöyle hitap edilir: “Bir alimle birlikte bir sofranın başına oturdun mu?” O, “Hayır” der. Ardından, “Alimin oturduğu bir yere oturdun mu?” sorduklarında ise o, “Hayır” der. Kendisine, “Acaba bir alimin adını taşıyor musun?” O, “Hayır” diye cevap verir. Kendisine, “Alimi seven birini sevdin mi?” O, “Evet” der. Böylece şöyle hitap edilir: “Ey Cebrail! Onu genel lütfümle bağışladım, onu şefkatle okşa ve onu cennete götür.”

Allah’ın Davud Zamanındaki Bir Gence Lütuf ve Rahmeti

Şeyh Saduk şöyle rivayet etmiştir: “Davud (a.s) içinde bir gencin de bulunduğu bir toplantıya katıldı. O genç oldukça zayıftı ve uzun süre susuyor, sessiz kalıyordu. Birden ölüm meleği Davud’un huzuruna geldi ve o gence çok özel bir şekilde baktı. Davud (a.s) şöyle dedi: “Ona mı bakıyorsun?” Ölüm meleği şöyle buyurdu: “Evet, yedi gün sonra onun ruhunu almakla görevlendirildim.” Davud (a.s) o gence acıdı ve şöyle buyurdu: “Ey genç! Eşin var mıdır?” O şöyle dedi: “Hayır, şimdiye kadar evlenmedim.” Davud (a.s) şöyle buyurdu: “Yüce bir makamı olan falan kimsenin yanına git ve ona şöyle de: “Davud (a.s) şöyle diyor: “Kızını benimle evlendir. Böylece gerekli ön hazırlıkları görerek bu akşam evlen.” Daha sonra o gence bir miktar para verdi ve şöyle buyurdu. “Bu paradan da lazım olduğu kadarını al, yedi gün sonra benim yanıma gel.” O genç gitti, düğünden yedi gün geçtikten sonra Davud’un (a.s) huzuruna geldi. Davud (a.s) ona şöyle buyurdu: “Halin nasıl?” O şöyle dedi: “Halim çok iyidir.” Ama Davud (a.s) her ne kadar gencin ölmesini beklediyse de böyle bir olay olmadı ve bunun üzerine gence şöyle buyurdu: “Git yedi gün sonra gel.”

O genç gitti yedi gün sonra geri döndü. Yine ruhu alınmamıştı. ” Davud (a.s) tekrar şöyle buyurdu: “Git ve yedi gün sonra gel.” O genç gidip yedi gün sonra yeniden geldi. Ölüm meleği de Davud’un (a.s) huzuruna gelince Davud (a.s) ona: “Sen bu gencin ruhunu alacağını söylemedin mi?” diye sordu. O, “Evet, dedim” dedi. Davud (a.s) şöyle buyurdu: “Oysa üç gün geçtiği halde sen onun ruhunu almadın.” Ölüm meleği şöyle dedi: “Ey Davud! Allah-u Teala senin ona merhametin sebebiyle ona acıdı ve ona otuz üç yaşına kadar yaşama izni verdi. ”[635]

Merhamet sahibi olan Allah, en küçük bir bahaneyle, rahmet denizini kullarına doğru akıtmakta, onlara her taraftan lütuf ve rahmetine mahzar kılmaktadır.

Esirin Özgür Bırakılmasına Sebep Olan Beş Haslet

İmam Sadık’tan (a.s) çok önemli bir hadiste şöyle nakledilmiştir: “Bir grup esiri, Peygamber’in (s.a.a) huzuruna getirdiler. Peygamber (s.a.a) bir kişi dışında hepsinin öldürülmesini emretti. O bir kişi şaşırdı ve şöyle arz etti: “Neden benim özgür bırakılmama hükmettin?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Vahiy emininin bana haber verdiğine göre senin, Allah’ın sevdiği beş hasletin vardır: “Haremine karşı şiddetli bir gayret (kıskançlık) sahibisin, cömertsin, güzel ahlaka sahipsin, doğru dillisin ve cesursun. ”

Bu ilginç olaydan sonra o esir Müslüman oldu, bir savaşta Peygamber’in (s.a.a) yanında şehadete erişti. ”[636]

Tevhit Ehli Olan Köle

İmam Sadık (a.s), suç işleyen bir kölenin kırbaçlanmasını emretti. Köle şöyle dedi: “Ey Allah Resulü’nün oğlu! Senden başka şefaatçisi olmayan birini mi dövüyorsun? O halde kerem ve ihsanın nerede?” İmam Sadık (a.s) şöyle buyurdu: “Onu bırakınız.” Köle şöyle dedi: “Sen beni, serbest bırakmadın; beni, bu sözleri benim ağzıma koyan kimse serbest bıraktı.” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Kabe’nin Rabbine yemin ederim ki bu köle tevhit ehlidir ve Allah ile birlikte başka bir kimseyi görmemektedir.”

Evet, tevhit ehliyle muamele sadece ihsan ve tevhit üzeredir. Bunun başka türlü olması da mümkün değildir. Her kim Allah’ın bir olduğuna şehadette bulunur, bir yere kadar Hak Teala’nın istekleriyle amel ederse, şüphesiz Allah-u Teala’nın sonsuz lütfüne ve rahmetine maruz kalır.

Yusuf’un Günahsız Olduğuna Tanıklık Edenin Akıbeti

Bazı Kur’an tefsirlerinde şöyle rivayet edilmiştir: “Yusuf (a.s) Mısır hükümetinin başına geçince, memleket işlerinde insanların geçimini ve terbiyesini üstlenecek ve onların yüzüne muhabbet ve adalet kapılarını açacak bir vezire ihtiyacı olduğunu anladı. Vahiy emini Hak Teala tarafından nazil oldu ve şöyle dedi: “Allah sana şöyle buyuruyor: “Sana bir vezir gerekmektedir.” Yusuf (a.s) şöyle buyurdu: “Ben de bu düşüncedeyim. Ama bu makama layık olan kimseyi göremiyorum.” Cebrail şöyle buyurdu: “Yarın hükümet merkezinden hareket ettiğinde gözünle gördüğün ilk kimseyi bu makama tayin et.” Yusuf (a.s) sabah olunca oldukça zayıf, rengi sararmış birine gözü ilişti. Bu adam sırtında odun taşıyordu. Kendi kendisine şöyle dedi: “Bu şahıs, vezaret sorumluluğunu üstlenemez.” Ondan vazgeçip gitmek istediğinde. Vahiy emini ona şöyle buyurdu: “Ondan vazgeçme, onu vezaret makamına seç. Zira onun senin üzerinde bir hakkı vardır. O Mısır azizinin sarayında, senin temiz ve suçsuz olduğuna şehadette bulunan kimsedir. O bu makama layıktır ve vezaret makamını ona bırak.”

Hak Teala, doğru bir şehadet sebebiyle bile Yusuf’un temiz ve ismet sahibi olduğuna şehadette bulunan kimseye, vezaret makamını vermiştir. Bir ömür, kendi vahdaniyetine şehadette bulunan kimseye, kim bilir neler verecektir!

Evet, Hak Teala’nın lütuf ve rahmeti, derk edilebilecek bir türden değildir. Bu makamda, akıl sahiplerinin aklı, zekası ve beyni işlemez haldedir. Hiç kimse bu hakikatleri olduğu gibi derk edemez.

“Uzuvlarımı hizmetin için güçlendir ve sana yönelmemde kalbime güç ve sebat ver. Senden korkmada ve hizmetini sürdürmede bana öylesine bir ciddiyet ver ki, yarış meydanlarında sana doğru koşayım ve mücadele verenler arasında, sana doğru hız alayım ve gönüller arasında, senin yakınlığına gönül vereyim ve ihlaslılar gibi yakınlaşayım sana ve yakin ehlinin korktuğu gibi korkayım senden ve indinde müminlerle birleşeyim.”

Güçlü Olmayı Dilemek

Arif, aşık, gerçek münacat ehli ve ilahi marifetleri beyan eden Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) duanın bu bölümünde Hak Teala’nın bütün rahmet kapılarını kendi yüzüne açık ve duanın icabet ortamının gerçek sevgili olan Allah tarafından hazır olduğunu görmekte, bu yüzden de yüzde yüz manevi olan, insanı kemal ve gelişimin nihayetine erdiren ve de dua eden kimsenin irfan, marifet ve tam basiretine delalet eden bir çok değerli isteklerde bulunmaktadır.

Hz. Ali (a.s) gerçek dost olan Allah-u Teala’dan gerçekte halisane ibadet ve kamil bir kulluk olan gerçek sevgiliye hizmet yolunda ve hakeza hakikatte Allah’a hizmet olan mümin kullara hizmet yolunda güçlü kılmasını dilemektedir. Bu manevi güç, ruhani kudret ve melekuti kuvvet, Hak Teala tarafından seyr-u suluk eden kula verildiğinde o kul için, ibadetten ve Hak Teala’nın kullarına hizmetten daha tatlı ve iyi bir hizmet bulunamaz.

İlahi Özel Nimetlerin Veriliş Şartları

Salik olan kulun, bu büyük nimetlerin veriliş ortamını temin etmesi gerekir ve bunlar şunlardır:

1- İman ve takvaya sahip olmayan ve gerekli iman ve takvayı elde etmek için gerekli hazırlık içinde olmayan kimselerle oturup kalkmaktan sakınmak, bunun yerine ilahi veliler, rabbani alimler ve hal ehli olup, suluk aşamalarının bazısını kat eden kimselerle arkadaşlık etmek.

2- Haram lokma şöyle dursun, şüpheli lokmadan dahi sakınmak, servet, mal ve yiyeceğinin nereden geldiğine pek önem vermeyen kimselerin sofrasına oturmaktan ve onlara misafirliğe gitmekten sakınmak.

3- Batını ahlaki rezaletlerden, nefsani pisliklerden, hayvani şehvetlerde aşırı gitmekten temizlenmek ve de ahlaki güzelliklere, melekuti hakikatlere ve rahmani düşüncelere sahip olmak.

4- Çok yemekten ve oburluktan sakınmak. Zira oburluk, şeytani halleri ortaya çıkarmakta, rabbani ilham ve arşi idraklere engel teşkil etmektedir.

5- Çok uyumaktan ve aşırı istirahat etmekten sakınmak. Zira bu da itaat hususunda tembelleşmeye ve de insanın ruhunun ölmesine neden olmaktadır.

Hadsiz, hesapsız muaşerette bulunmak, kötü kimselerle arkadaşlık etmek, haram lokma, ahlaki rezaletler, çok yemek, çok uyumak veya aşırı istirahat etmek hususunda hadis kitaplarında bir çok önemli rivayetler nakledilmiştir. Onlardan bazısına işaret edelim:

Muaşeret ve Muaşeret Edilecek Kimse

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “En korkunç vahşet, kötü arkadaştır.”[670]

Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kötü kimseyle arkadaş olmaktan sakının. Şüphesiz o arkadaşını helak eder ve beraberindeki kimseyi uçuruma yuvarlar.”[671]

Hz. Cevad (a.s) şöyle buyurmuştur: “Kötü kimselerle arkadaşlıktan sakın. Şüphesiz ki o çekilmiş kılıç gibidir. Görünüşü güzel, etkisi ise kötüdür.”[672]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Üç grupla arkadaşlıktan sakın: Hain, zalim ve laf taşıyan kimse. Şüphesiz senin için hainlik eden kimse bir gün sana da hainlik eder; senin için başkasına zulmeden kimse, bir gün sana da zulmeder; senin lehine laf taşıyan kimse, bir gün senin aleyhine laf taşır.”[673]

Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Hikmet sahibi kimselerle arkadaş ol, hilim sahibi kimselerle otur ve dünyadan yüz çevir ki me'va cennetine yerleşesin.”[674]

Haram Lokma

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim haram bir lokma yerse, kırk gün namazı kabul olmaz.”[675]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz aziz ve celil olan Allah haramla beslenen bir cesede cenneti haram kılmıştır.”[676]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Haram bir lokma kulun karnında yer alınca gök ve yerdeki bütün melekler ona lanet eder. ”[677]

İmam Bakır (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz insan haram bir mal elde ettiğinde, hac, umre ve sıla-i rahimi ondan asla kabul edilmez.”[678]

Ahlaki Rezaletler

İmam Zeyn’ül-Abidin (a.s) Sahife-i Seccadiye’nin sekizinci duasında, ahlaki rezaletlerden bazısını beyan etmekte ve onlardan Allah’a sığınmaktadır:

Hırs tuğyanı, gazap şiddeti, hased galibiyeti, sabır gevşekliği, kanaatsizlik, kötü ahlak, şehvette ifrat, asabiyet hususunda ısrar göstermek, nefsin heva ve heveslerine uymak, hidayete muhalif olmak ve gaflet uykusuna dalmak, haddinden fazla ve dayanılamayacak kadar çalışmak, batılı hakka tercih etmek, günah hususunda ısrarlı davranmak, günahı küçümsemek, itaati büyük görmek, zenginlerin övülmesi, yoksulları aşağılamak, insanın eli altında olanların haklarını ihmal etmek, iyilik yapanlara karşı nankörlük göstermek, zalimlere yardımcı olmak, mazlumları terk etmek…

Allah Resulüne (s.a.a) şöyle dediler: “Falan kadın, gündüzleri oruç tutuyor, geceleri ibadetle geçiriyor, ama ahlakı kötüdür, komşularına diliyle eziyet ediyor. ” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Onda hayır yoktur ve o ateş ehlindendir.”[679]

İmam Sadık (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz kötü ahlak, sirkenin balı bozduğu gibi ameli bozar.”[680]

Oburluk

Hz. Ali (a.s) bir rivayette şöyle buyurmuştur: “Kimin yemesi çok olursa karnı hasta olur ve kalbi katılaşır.”[681]

Hakeza: “Kimin yemesi çok olursa, sağlığı azalır ve geçim masrafları ağırlaşır.”[682]

Hakeza: “Çok yemek, ihtirastandır; ihtiras ise, ayıpların en kötüsüdür.”[683]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Müminin kalbi için çok yemekten daha zararlı bir şey yoktur. Çok yemek iki şeye sebep olur: Kalbin katılaşmasına ve şehvetin harekete geçmesine”[684]

Çok Uyumak

İmam Bakır’dan (a.s) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “Hz. Musa (a.s) Hak Teala’ya şöyle arz etti: “Hangi kuluna daha çok düşmansın?” Allah şöyle buyurdu: “Geceleyin ölü gibi yatağına düşen ve gündüzleri ise işsiz gezen kimseye.”[685]

Allah Resulü (s.a.a) ise şöyle buyurmuştur: “Hz. Süleyman’ın annesi kendisine şöyle buyurdu: “Geceleyin fazla uyuma. Gece fazla uyumak, kıyamet günü insanın eli boş olarak haşrolmasına sebep olur.”[686]

Hz. Ali (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Uyku, kötü bir düşmandır, kısa ömrü yok eder ve birçok ecri yok eder.”[687]

Ey Allah’ım kalbime aşktan can ver

Ruhuma ebedi hayat ver

Bitkin can, cansız beden gibidir

Senin sevginden canımı harekete geçir

Kalbi mukaddes sokağa kılavuzluk et

Ruhuma yücelikleri göster

Beden zindanından özgür kıl

Ruhun mekansız fezasına mekan ver

Bu dostu düşmanın elinden al

Kendimden geçir, kendimden eman ver

Ezeli badeden mahmur gönlü

Ruhanilerin katışıksız şarabını ver

Elestüm’de verdiğin o meyden

Beni mahmur kılıyor yine ondan ver

Önce bir şehirden dışarı çıktım

Yeniden o şehri bana göster

İki alem Feyz’e dar geliyor artık

Bu alemin ve o alemin ötesini ver.[688]

İslam’ın beğenmediği bir muaşeretten sakınmak, haram lokmadan uzak durmak, ahlaki rezaletlerden, oburluktan ve çok uyumaktan sakınmak, Hak Teala’ya ibadet ve Allah’ın yaratıklarına hizmet için insanın organlarına güç ve kudret verilmesinin ortamını sağlamaktadır. Bu güç sayesinde insanın gözü artık sadece hakkı ve hakkın beğendiği şeyleri görür. İnsanın kulağı sadece, Allah, peygamberler, imamlar, evliyalar ve temiz insanların sözlerini işitir, insanın dili sadece hak ve adalet üzere olan sözleri söyler, insanın eli sadece doğru ve sahih olan hususlarda çalışır, insanın karnı sadece helali yer ve insanın şehveti sadece helal hususlarda kullanılır. İnsanın ayağı sadece Hak Teala’nın yolunda, ilahi ve melekuti toplantılarda, mescitlerde ve mukaddes mekanlarda yürür. İnsanın bütün cismi ve ruhu aşıkane ve halisane bir şekilde sadece ibadet ve Allah’ın kullarına hizmet yolunda çalışır.

Hakka İbadet

İbadet ve kulluğun değeri, dünyanın darlığında yaşayan ve kıyamete kadar da yüzüne bir çok kapıların kapandığı bizim gibiler için derk edilecek bir hakikat değildir.

Hak Teala’ya kulluk ve ibadet, insanın gelişimine, kemaline, hayır ve saadetine, tertemiz bir hayat sürdürmesine ve de cenneti elde etmesine neden olmaktadır. Allah Resulü (s.a.a) ibadet ve kulluk hakkında bir rivayette şöyle buyurmuştur: “İnsanların en üstünü ibadete aşk besleyen, onu kucaklayan, kalbiyle seven, bedeniyle onu yerine getiren, kendisini ona veren ve dünyada zorluk veya kolaylık içinde olup olmayacağına pek önem vermeyen kimsedir.” [689]

Hakeza Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Rabbiniz şöyle buyurmaktadır: “Ey Ademoğlu! Benim ibadetim için kendini her meşguliyetten arı kıl ki kalbini zenginlikle ve ellerini rızıkla doldurayım. Ey ademoğlu! Benden uzaklaşma, aksi taktirde kalbini fakirlik, ellerini de meşguliyetle doldururum.”[690]

Allah-u Teala mirac gecesi şöyle buyurmuştur: “Ey Ahmed! İnsanın ne zaman bana kullukta olduğunu biliyor musun? Peygamber (s.a.a), “Hayır” diye arz etti. Allah şöyle buyurdu: “Şu yedi haslet onda bir araya geldiği zaman: “Onu haramlardan alıkoyan bir insanı faydası olmayan şeylerden koruyan bir sükut, her gün ağlamasını artıran bir korku, halvette bile benden sakınmasını sağlayan bir haya, mecbur kaldığı bir yemek ve beslenmek, dünyayı düşman bildiğim için kendisine düşman bilmek ve iyileri sevdiğim için onları sevmek.” [691]

Bir rivayette şöyle yer almıştır: “Allah-u Teala bazı semavi kitaplarında şöyle buyurmuştur: “Ey Ademoğlu! Ben ölmeyen bir diriyim. Sana emrettiğim hususlarda bana itaat et ki seni de ölmeyen bir diri karar kılayım.

Ey Ademoğlu! Ben bir şeye ol dersem, o şey hemen olu verir. Bana kulluk et ki seni de, bir şey ol dediğim zaman hemen olu verecek bir şekilde karar kılayım.”[692]

Rivayetlerde bir takım hakikatler de ibadetlerin en üstünü olarak sayılmıştır:

Allah’ı tanımak, Allah karşısında tevazu içinde olmak, Allah ve kudreti hakkında sürekli düşünmek, la ilahe illallah ve la havle ve la kuvvete illa billah demek, ihlaslı olmak, nefis iffetine sahip olmak, züht, düşünmek, müminin hakkını eda etmek, sükût, hac, oruç dua, haramlara gözünü kapamak, kulluğunu gizli yapmak, alçak gönüllü ve huzu içinde olmak, farzları eda etmek, helal rızk talep etmek, yumuşak konuşmak, Ehl-i Beyt'i sevmek ve velayetine inanmak…

Halka Hizmet Etmek

Bir takım kutsi hadislerde ve diğer rivayetlerde mümine öyle bir takım değerler verilmiştir ki mümine saygı göstermek, Allah’a saygı göstermek sayılmış ve mümine hakaret etmek de Allah’a hakaret olarak addedilmiştir.

Allah Resulü (s.a.a) Cebrail’den, o da Hak Teala’dan şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Kim benim veli kuluma (dostuma) ihanet ederse, şüphesiz ki benimle savaşa kalkışmıştır.”[693]

Bu yüzden mümine hizmet de Allah’a ibadet ve kulluk sayılmıştır. Zira mümine hizmet, hakikatte Allah’a hizmettir.

Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: “Her kim bir müminin ihtiyacını giderirse, adeta ömrü boyunca Allah’a ibadet etmiş gibi olur. ”[694]

İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Her kim mümin kardeşinin bir ihtiyacını giderirse, aziz ve celil olan Allah da kıyamet günü onun yüz bin hacetini giderir; bunların ilki ise cennettir.”[695]

Hakeza İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz kul, mümin kardeşinin ihtiyacını gidermek için yürürse, aziz ve celil olan Allah ona biri sağından biri de solundan iki melek müvekkel kılar; onun için rabbinden kendisine mağfiret diler ve de hacetini yerine getirmesini isterler. ”[696]

İmam Bakır (a.s) ise şöyle buyurmuştur: “Allah Resulünden (s.a.a) şöyle sordular: “Hangi amel Allah nezdinde, amellerin en sevimlisidir. ” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Mümini sevindirmek.” Daha sonra şöyle arz ettiler: “Müslüman’ı sevindirmek nasıldır?” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Aç karnını doyurmak, hüzün ve gamını gidermek ve borçlarını ödemek.”[697]

İmam Sadık (a.s) da aziz ve celil olan Allah’ın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Yaratıklarım, benim ailemdir. Şüphesiz onlardan bana en sevimli olan, onlara karşı en şefkatli davranan ve ihtiyaçlarını gidermek için en çok çalışandır. ”[698]

Müminlerin Emiri Ali (a.s) Allah Teala’dan hizmet için organlarına güç ve kuvvet diledikten sonra, bu hizmeti yerine getirmek için azim ve himmet hususunda da kalp güçlülüğünü ve sağlamlığını dilemektedir. Allah’tan haşyet içinde çalışmayı ve Hak Teala’ya hizmet için sürekliliği dilemektedir. Yarışanlar meydanında Allah’a doğru hizmet merkebini sürmeyi, Hak Teala’ya doğru koşanlar arasında iştiyak içinde koşuşturmayı, Allah’a ihlas içinde yaklaşmayı, yakin ehli gibi makam ve mevkiden korkmayı ve iman ehliyle dergahında bir araya gelmeyi dilemektedir.

Yakin

Büyük filozof, bilgin, arif ve Tefsir-i el-Mizan’ın sahibi Merhum Allame Tabatabai, yakinin tanımı hakkında şöyle buyurmuştur: “Yakin, hiçbir yanlışlık ve şüphenin olmadığı bir ilim ve bilgidir.”[699]

Örneğin, insan günün ortasında gündüz olduğuna yakin etmektedir ve gece karanlığında da gece olduğuna yakin etmektedir. Kendisinin hayatta olduğuna ve bir takım etki ve sıfatlara sahip olduğuna yakin etmektedir.

Yakin için üç derece ifade etmişlerdir: İlm’ul yakin, ayn’ul yakin ve hakk’ul yakin.

Bu üç derece arasındaki farkları bir örnekle açıklığa kavuşturalım:

Ateş hakkında ilm’ul yakin sahibi olmak, dumanı görmek gibidir. Ayn’ul yakin ise bizzat ateşi görmektir. Hakk’ul yakin ise o ateşte yanmaktır.

Allah Resulü (s.a.a) ise şöyle buyurmuştur: “Yakin ehlinin nişanesi altı şeydir: Allah’a hakk’ul yakin ile yakin ederler, bu yakin vesilesiyle Allah’a iman ederler bu esas üzere ölümün etkilerinden ve sonuçlarından sakınırlar, ondan sonra dirilişin hak olduğuna yakin ederler ve bu esas üzere de kıyametin rüsvalığından korkarlar. Cennetin hak olduğuna yakin ederler ve bu yüzden de ona iştiyak duyarlar, cehennemin hak olduğuna yakin ederler ve bu esas üzere de cehennemden kurtulmak için çaba gösterirler. Hesabın hak olduğuna yakin ederler ve bu esas üzere de orada hesaba çekilmemek için kendilerini hesaba çekerler.”[700]

Yakinin bu üç derecesini, Kur’an ayetleri ve Ehl-i Beytin (a.s) rivayetleri esasınca elde etmek de mümkündür. Bu iki kaynaktan yakine ulaşmayan bir insanın, başka bir kaynaktan yakine ulaşması mümkün değildir.

Kur’an vesilesiyle yakin elde etmenin yolu ise şudur: Önce, Kur’an’ın vahiy olduğuna ve hakkaniyetine yakin eder ve de Kur’an’ın buyurduğu şu hakikate teveccüh ederiz: “Kulumuza indirdiğimizden şüphe ediyorsanız, siz de onun benzeri bir sure getirin.” [701]

Başka bir ayette ise şöyle buyurmuştur: “De ki: “İnsanlar ve cinler, birbirine yardımcı olarak bu Kur’an’ın bir benzerini ortaya koymak için bir araya gelseler, and olsun ki, yine de benzerini ortaya koyamazlar.”[702]

Bu iki ayete teveccüh edildiği takdirde bu kitabın Allah’ın vahyi olduğuna yakin eder, insan bu yakinden sonra da Kur’an’ın bütün muhtevasına yakin eder ve aynı şekilde Kur’an tefsiri ve açıklaması olan Ehl-i Beyt’in (a.s) marifetlerine de yakin eder. Sonunda da yakin ehli zümresinde karar kılar.

“Allah’ım! Dilimi, zikrinik kalbimi söyler kıl, muhabbetine tutsak kıl ve dualarımı iyi bir şekilde kabul etmekle, beni minnettar eyle. Yanılgılarımdan geç ve hatalarımı bağışla. Şüphesiz ki sen, kulların sana ibadet etmelerini hükmettin, sana dua etmelerini emrettin ve kabul etmeyi garanti verdin. O halde ey Rabbim! Yüzümü sana doğru tuttum ve ellerimi sana açtım.

İzzetin hakkına duamı kabul eyle ve arzularıma ulaştır beni. Fazlın ve kereminden ümidimi kesme. İnsan ve cinlerden oluşan düşmanlarımın şerrini benden uzaklaştır.”

Dil

Hak Teala’nın insana bağışta bulunduğu büyük nimetlerden biri de dildir. İnsan bu dil vesilesiyle konuşmaktadır ve içinde olan şeyleri izhar etmektedir. Hedef ve maksadını başkalarına bildirmektedir.

Dilin zahirde iyilikleri ve güzellikleri çok olduğu gibi kötülük ve çirkinlikleri de büyük ve ağırdır. Öyle ki hikmet sahibi kimseler bu organ hakkında şöyle demişlerdir: “Dilin hacmi küçük, suçu ise büyüktür. ”

Büyük muhaddis, bilgin, filozof, aşık ve arif, Molla Muhsin Feyz-i Kaşani’nin Mehaccet’ul Beyza adlı kitabında bildirdiği üzere dil, gıybet, töhmet, laf taşımak, başkalarıyla alay etmek, söylenti yaymak, yalan, sövgü ve insanları aşağılamak gibi yirmiden fazla büyük günah işlemeye kadirdir.[706]

Kur’an, dile sadece on türlü konuşmaya izin vermiştir. Eğer insan bu on tür konuşmayı eda edecek olursa, diliyle Allah’a kulluk etmiş olur. Bu on türlü konuşma dışında konuşacak olursa, onunla günaha düşmüş ve hakikatte şeytana kulluk etmiş olur:

1- Güzel söz 2- En güzel söz 3- Adil söz 4- Doğru söz 5- Yüce söz 6- Yumuşak söz 7- İman sözü 8- Sağlam söz 9- İyi söz 10- Yetkin Söz

Güzel söz, insanlara karşı güzel sözler etmektir. [707]

En güzel söz, insanları Allah’a doğru davet etmektir. [708]

Adaletli söz, mahkemede şehadet ve tanıklık etmektir. [709]

Doğru söz, mevcut toplumda geçmiş mümin kulların hayrını zikretmek ve doğru konuşmaktır. [710]

Yüce söz, anne ve babayla konuşmaktır. [711]

Yumuşak söz, iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak esnasında konuşmaktır. [712]

İman sözü, Allah’ın birliğini ve Peygamber’in (s.a.a) risaletini ikrar etmektir. [713]

Sağlam söz, her atmosfer ve şartlar altında doğru sözü söylemektir. [714]

İyi söz, yetimlere ve aileye karşı söylenen sözdür. [715]

Yetkin söz, etkili hikmet ve burhanla karışık sözdür. [716]

İnsan, bu on tür sözle, kârını Allah’tan başka hiç kimsenin bilmediği bir ticarete girişebilir. Bu on hakikatin detayı, ayrı ve bağımsız bir çalışmayı gerektirmektedir. Burada sadece insanları Allah’a doğru hidayet etmekten ibaret olan en güzel sözün mükafatına kısaca işaret etmek istiyoruz. Diğer sözün detayları ise ayrı bir çalışmayı gerektirmektedir.

Allah Resulü (s.a.a) Müminlerin Emiri Ali’yi (a.s), insanları hidayete erdirmek ve onları Allah’a davet etmek için Yemen’e gönderdiğinde şöyle buyurmuştur: “Ey Ali! Kendisini hakka davet etmedikçe, hiç kimseyle savaşma.” Allah’a yemin olsun ki eğer Allah senin elinle birini hidayete erdirecek olursa, bu senin için üzerine güneşin doğup battığı her şeyden daha iyidir. [717]

Dilde namaz, Allah’ı zikretmektir. Kur’an okumak, Allah’ı zikretmektir. Ehl-i Beyt’ten (a.s) bizlere ulaşan ve çeşitli özel zaman ve mekanlarda okunan dualar da Allah’ı zikretmektir. Kur’an ayetlerinde işaret edilen on hususla uyumlu sözler de Allah’ı zikretmektir. Bütün bu zikirlerden en yücesi, en sevaplısı ve en üstünü ise sapık bir insanı Allah’a doğru hidayete eriştirmek hususunda dili kullanmaktır.

Kötü Kadının Bağışlanması

Sıket’ul İslam Kuleyni değerli kitabının son bölümü olan Ravza-i Kafi’de İmam Sadık’tan (a.s) şöyle buyurduğunu rivayet etmektedir: “İbadet ehli olan bir abit, ibadetlerinin çokluğu sebebiyle İblis’in belini kırdı. Bir gün, İblis ordularını çağırarak şöyle dedi: “Sizden hanginiz, bu abit kulu ibadetinden uzaklaştırabilirsiniz?” Onlardan her birisi bir hile beyan etti, ama hiçbirisi kabul görmedi. Sonunda onlardan biri şöyle dedi: “Ben onu namaz yoluyla saptıracağım.”

İblis onun hilesini beğendi ve onu abit kulu saptırmakla görevlendirdi. İblis’in memuru, abidin tapınağının yanına vardı ve büyük bir rağbet ve neşat içinde ibadete koyuldu. Kendisini öylesine bir ibadete vermişti ki abit kul, onun ibadet çokluğundaki neşatının ve yorulmayışının sebebini sormaya dahi fırsat bulamıyordu. Abit münasip bir fırsatta bu neşatının ve ibadet çokluğunun sebebini sordu. O şöyle cevap verdi: “Ben bir günah işledim ve pişman oldum. Günahtan pişmanlığım beni öylesine bir ibadete sevk etti ki artık ibadetin çokluğu sebebiyle asla bıkmıyorum ve ibadetteki neşatımı yitirmiyorum.”

Abit kimse bu konuda akıllıca düşünmeden ve de günah halinde ölümü gelip çattığı zaman ne yapacağını düşünmeden ondan kendisine yol göstermesini istedi. İblis’in memuru da onu şehirde zinayla meşhur olan bir kadınla zinaya teşvik etti. Abid o kadının yanına koştu. O kötü kadın, abit kulun melekuti ve masum yüzünü görünce, o abidin zina mahalline gelişine şaşırdı ve aldatıldığını anladı. Ona şöyle dedi: “Ey abit! İnsan asla günahla ibadet ve Allah’a yakınlık makamına ulaşamaz. Seni bu işe teşvik eden kimse seni saptırmak istemiştir. Günah insanın çöküşüne sebep olur, yükselişine değil. Şimdi tapınağına geri dön. Seni bu işe teşvik edeni orada göremeyeceksin ve orada göremeyince de yakin et ki o şeytandır.”

Abit kul kendine gelerek geri döndü. O uğursuz çehreyi göremedi. O kadının, günaha düşmesine engel olduğuna çok sevindi ve o gece kadın dünyadan ayrıldı. Allah o zamandaki Peygambere şöyle hitap etti: “Halk ile birlikte onun cenaze merasimine katıl. Zira kullarımdan birini hidayete erdirdiği için onun günahlarını affettim, onu bağışladım, mağfiret ve rahmetime mazhar kıldım.”

Bize başarı yolunu gösterdiler kat ettik

Bize araştırma yolunu açtılar ulaştık

Bir müddet her tapınağa baş vurduk

Bir müddet her medresede konuştuk ve işittik

Herkesin marifetler iklimini gezdik

Hakikatler bahçesinde her yeşili otladık

Güllerden nice güzel kokular aldık

Nice gönlün çektiği meyveleri topladık

Aniden yakınlıktan bir ağaç bitti

Gönlün kastettiği gibi künhüne erdik

Gördük bizim gibi tevhit meyhanesinin sakisi

O renksiz badeden bir damla tattık

Bizlere ebedi hayat sefası verdiler

Onun sayesinde ikamet ettik.

Duanın İcabet Garantisi

Gerçi Kur’an-ı Kerim şöyle buyurmuştur: “Kullarım sana beni sorarlarsa, bilsinler ki ben, şüphesiz onlara yakınım. Benden isteyenin, dua ettiğinde duasını kabul ederim.”[718]

Hakeza: “Bana dua edin ki duanıza icabet edeyim.”[719]

Ama şu çok önemli hakikate de teveccüh etmek gerekir ki duanın icabet garantisi her dua hakkında geçerli değildir. Aksine sadece dua edenin ve de bizzat duanın Kur’an ve rivayetlerde beyan edilen şartları haiz olduğu dualarda garanti söz konusudur.

Bir kimse, yalvarıp yakararak Allah’tan bütün dünya servetini kendisine vermesini, ömrünü kıyamete kadar uzatmasını, yüzünü Yusuf gibi güzel kılmasını, sesini Davud gibi güzel hale getirmesini, cesaretini Müminlerin Emiri Ali (a.s) gibi artırmasını, yeryüzündeki her şeyin saltanatının kendisine verilmesini, herkesin hayrına veya zararına istediği her şeye icabet etmesini isteyebilir. Bu tür dualar, dua eden kimse ve de bizzat duanın gerekli şartları haiz olmadığı sebebiyle, Hak Teala tarafından onların icabet edileceğine dair hiçbir garanti verilmemiştir. Hakikatin arifleri, marifet aşıkları ve kemal sahibi sadık kimseler, hem kendileri gerekli şartları haizdir, hem de duaları onların dünya ve ahiret maslahatları esasıncadır. Eğer dua eder ve duaları dünyada müstecap olursa, Hak Teala’ya hamd ederler. Eğer dünyada müstecap olmazsa, dünyada asla bir rahatsızlık izharında bulunmazlar. Aksine sabrederler ve özel vaktinde icabete erişinceye kadar beklerler.

Rivayetler şöyle demektedir: “Dua peygamberlerin ve müminlerin silahıdır. Dua, kaçış yolunun olmadığı sağlam bir kazayı bile geri çevirmektedir. Taktir edilmiş veya edilmemiş kazayı insandan def etmektedir. Her türlü belayı gidermekte, her türlü dert ve hastalığı iyileştirmektedir.

Ehl-i Beyt’in (a.s) rivayetleri, dua edenin ve de edilen duanın icabet şartlarını şöyle beyan etmişlerdir. Dada ihlas, her şeyin Hak Teala’nın kudretinde olduğunu bilmek, farzlarla amel etmek, temiz bir kalbe ve doğru bir dile sahip olmak, lokması helal olmak, insanların hakkından temizlenmek, kalp huzuru, kalp inceliği, her duanın başlangıcında Bismillahirrahmanirrahim demek, Muhammed’e ve Âl-i Muhammed’e selam göndermek, günahına ikrar etmek, yalvarıp yakarmak, yüzü toprağa dayamak, iki rekat namaz kılmak, icabet edileceğine dair yakin etmek, duada diğerlerini kendisinden öne geçirmek, gereksiz şeyleri istemekten sakınmak, topluluk arasında dua etmek, gizli ve açıkta dua etmek ve icabet edileceğini ümit etmek…

Dua eden kimsede ve bizzat yapılan duada bu gerekli şartlar toplandığı zaman şüphesiz böyle bir dua eden kimsenin duası icabete erişecektir.

Zorluğa Düçar Olan Üç Kişinin Duası

İmam Bakır ve İmam Sadık’ın (a.s) güvendiği ravilerden biri olan Cabir-i Cu’fi, Resulullah’tan (s.a.a) şöyle rivayet etmektedir: “Üç kişi, yolculukları esnasında bir dağa vardılar. Dağın yüksek tepesinde bir mağara gördüler ve mağaradan içeri girdiler. Orada ibadetle meşgul oldular. Dağın üstünden büyük bir taş yuvarlandı ve adeta bu mağara için yapılmış bir ölçüde mağaranın kapısının önüne düştü ve onlar için bir çıkış yeri bırakmadı. Onlar birbirine şöyle dediler: “Allah’a yemin olsun ki artık kurtuluş imkanımız yoktur.” Sadece hakka teveccüh ederek, Hak Teala’ya karşı doğru bir şekilde dua ederek, yaptığımız salih bir ameli veya bir günahtan kaçışımızı göstererek kurtulabiliriz.”

Birincisi şöyle dedi: “Ey Allah’ım! Senin de bildiğin gibi ben çok güzel bir kadının peşice gittim. Ona çok miktarda mal verdim ve kendisini benim için hazırladı. Yanına oturunca ateşi ve cehennemi hatırladım; neticede ondan ayrıldım. Bu sebeple bu belayı bizden uzaklaştır ve bizlere kurtuluş yolunu aç.”

Bunun üzerine taşın bir bölümü kenara çekildi.

İkinci şahıs şöyle dedi: “Ey Allah’ım! Ekin ekmek için bazı işçiler tuttum. Her birine ücret olarak yarım dirhem vermeyi kararlaştırmıştım. Gurup vakti onlardan biri şöyle dedi: “Ben iki işçi kadar çalıştım. Bana bir dirhem ücret ver.” Ben bir dirhem vermekten sakındım. O benden yüz çevirdi ve gitti. Ben yarım dirhem miktarınca toprağın bir köşesine tohum ektim. O ekin bereketlendi. Bir gün o işçi yanıma geldi. Benden alacağını istedi. Ben yarım dirhem ekinden elde ettiğim kar olan onsekiz bin dirhemi kendisine verdim ve bu işi sadece senin rızayetin için yaptım. Bu yüzden bizi kurtar.”

Böylece taşın diğer bir bölümü de kenara çekildi.

Üçüncü şahıs ise şöyle dedi: “Ey Allah’ım! Bir gece anne ve babam yatıyorlardı. Onlar için bir tas süt götürdüm. Tası yere koyduğum taktirde uyanacaklarından korktum. Ayrıca onları bizzat uyandırmaktan da sakındım. Her ikisi kendi iradeleriyle uyanıncaya kadar o tası elimde tuttum. Ben bu sıkıntıyı sadece senin için çektim. Bu yüzden bizi kurtar.”

Böylece taşın diğer bir bölümü de kenara çekildi ve her üçü de esenlik içinde o mağaradan kurtuldular.” [720]

Adı Sanı Olmayan Siyah Bir Kölenin Duası

Rivayet edildiği üzere İsrail oğulları yedi yıl şiddetli bir kıtlığa düçar oldu. Yetmiş bin kişi yağmur dilemek için çöle döküldüler. Böylece dualarının bereketiyle kendilerine yağmurun yağmasını arzuladılar. Hz. Musa’ya şöyle hitap edildi: “Ey Musa! Onlara de ki: “Günahlarınız size gölge etmişken ve batınınız pislik içindeyken, nasıl olur da duanıza icabet ederim. Beni yakin etmediğiniz halde çağırıyor ve benim intikamımdan kendinizi güvende hissediyorsunuz. Adı Burh olan kullarımdan birine müracaat edin. O sizler için dua etsin, ben de icabet edeyim.”

Musa Burh’un peşice gitti ama onu bulamadı. Bir gün bir yoldan geçerken, alnında secde izleri ve boynuna bir şey sarmış olan siyah bir köleyi gördü. Musa onun Burh olduğunu sanarak, kendisine selam verdi ve adını sordu. O da, “Benim adım Burh’tur” dedi. Hz. Musa şöyle buyurdu: “Bir süredir seni arıyordum. Yağmur yağsın diye bizim için dua et.

Burh çöle çıktı ve münacat makamında şöyle arz etti: “Kullarından yağmuru esirgemek sana layık değildir. Senin dergahında cimrilik olmaz. Lütfünün eksildiği, rüzgarın sana isyan ettiği, hazinelerinin sona erdiği veya günahkarlara gazabının şiddetlendiği görülmüş müdür?! Sen günahkar kullarım yaratılmadan önce de mağfiret eden ve bağışlayan değil miydin?”

Burh, yerinden hareket etmeden, öylesine bir yağmur yağdı ki İsrail oğullarının tümü, suya kandılar. [721]

İmam Seccad’ın (a.s) Kölesinin Duası

Said b. Museyyib, Medine’nin büyük fakihlerinden olup İmam Seccad ve İmam Musa b. Cafer’in güvendiği bir kimseydi. Abdulmelik b. Mervan, suret ve siret güzelliği olan Said’in kızını istemek için bir görücü gönderdi. Said Medine’nin valisine şöyle dedi: “Ben asla kızımı, ülkenin hakimiyle evlendirmeye hazır değilim.” Bir gün öğrencilerinden birine şöyle buyurdu: “Neden kaç gündür derse gelmiyorsun?” O şöyle dedi: “Eşim dünyadan göçmüştür. Onu defnetmekle meşgul olduğumdan derse gelemedim.” Said şöyle dedi: “Kendin için bir eş seç.” O şöyle dedi: “Üstadım! Dünya malından sadece iki dirhemim var.” Said b. Museyyib şöyle dedi: “Sen kızımı istiyor musun?” O şöyle cevap verdi: “Üstat, sen biliyorsun.” Üstat, kızını o öğrencisine nikahladı.

Said yaklaşık kırk yıl hiç kimsenin evine gitmemişti. Öğrencisi şöyle diyor: “Gurup vakti evimin kapısını çaldılar. Açtığım zaman Said b. Museyyib’in olduğunu gördüm. Kızını bana verdi ve gitti. Ben şöyle dedim: “Kız (dünya malından) senin neyin var?” O şöyle dedi: “Ben Kur’an hafızıyım.” Ben şöyle dedim: “Mehriyen ne olacak?” O şöyle dedi: “Bana bir hadis yeterlidir.” Ben de bunun üzerine şöyle dedim: “Kadının cihadı, eşine güzel eşlik etmesidir.”[722]

Said b. Museyyib bütün bu zühd, takva, dürüstlük, keramet, temizlik ve ihlasına rağmen şöyle demektedir: “Medine’de kıtlık ve kuraklık baş göstermişti. İnsanlar namaz kılmaya ve dua etmeye koyuldular. Ben de onlarla birlikte oldum. Ama o topluluğu icabete layık görmedim. Sonunda siyah bir köle gördüm. Bir tepenin kenarında başını toprağa dayamış dua ediyordu. Bunun üzerine duası müstecap oldu ve yağmur yağmaya başladı. Onun ardıca gittim. İmam Zeyn’ül-Abidin’in (a.s) evine girdiğini gördüm ve İmam Seccad’dan onu istedim. İmam şöyle buyurdu: “Bütün kölelerim gelsinler.” Köleler gelince, onlar arasında istediğimi göremedim ve şöyle dedim: “Benim istediğim bunlar arasında değildir” dediler. “Geriye sadece bir tek ahırın kölesi kalmıştır.” İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Onu da getiriniz.” Onu getirdikleri zaman, o şahsın olduğunu gördüm. İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Ey köle! Seni Said’e bağışladım.” Köle şiddetle ağladı ve şöyle dedi: “Said! Beni İmam Zeyn’ül-Abidin’den (a.s) ayırma. ” Onu çok ağladığını görünce onu terk ettim ve İmam’ın evinden dışarı çıktım. Ben gittikten sonra da sırrı ifşa olduğu için secdeye kapandı. Allah ile görüşmeyi diledi ve o an isteğine ulaştı. İmam bana haber göndererek, o kölenin cenaze merasimine katılmamı istedi!”

Ey hem derdim, hem dermanım olan

Ey hem canım hem cananım olan

Derdim haddini aştı bir derman gönder

Ey dermansız derdimin devası

Ne zamana kadar yüreğim ateştinde yansın

Ey canım! Şu kalbime bir merhamet et

Aşk ateşin bütün vücudumu kapladı

Yaş ve kuru demeden evimi yaktı

Her ne kadar sırrımı gizlediysem de

Bu ağlayan gözlerim ifşa etti.

İmam Hüseyin’in (a.s) Duası

İbn-i Şehriaşub’un Menakib adlı kitabı, Şeyh Tusi’nin değerli Tehzib adlı kitabından şöyle rivayet etmektedir: “Bir kadın, Allah’ın evini tavaf etmekle meşgul oldu, bir erkek de onunla aynı sırada tavaf ediyordu. Erkek kötü niyetle o kadına doğru elini uzattı. Eli kadının bedenine deydi, her ikisinin tavafı kesildi. Memurlar, her ikisini de Mekke emirinin yanına getirdiler. Mekke emiri bu ilginç olay hakkında fetva vermeleri için fakihleri çağırdı. Fakihlerin hepsi de, bu şahsın Ka’benin kenarında büyük bir hıyanet işlediğini, dolayısıyla elinin kesilmesinin gerektiğini söylediler. Birisi de şöyle dedi: “Bu günahkarın eli kesilmeden önce bırakın Hz. Hüseyin’in de (a.s) bu konudaki görüşünü soralım.” Hz. Hüseyin’e haber verdiklerinde Ka’be’ye doğru geldi, iki elini duaya kaldırdı, Hak Teala’nın dergahına yalvarıp yakardı. Böylece o adamın elleri (bağlandığı zincirlerden) kurtulmuş oldu. Kendisine, “Onu cezalandıralım mı?” dediler. İmam şöyle buyurdu: “Allah’ın bağışladığı yerde siz ne yapacaksınız?”[723]

Bir Mahkumun Gece Yarısı Duası

Abdullah b. Tahir’in hükümeti döneminde, insanların ve kervanların gelip geçtiği yer olan bazı caddeler güvensiz hale geldi. Emir Abdullah bir grubu bu caddeleri korumakla görevlendirdi. Bu caddelerin birinde, on hırsızı yakalayarak hükümetin merkezine doğru gönderdiler. Onlardan birisi gece yarısı kaçtı. Muhafızların komutanı, Abdullah b. Tahir’in, o şahıstan rüşvet alarak serbest bıraktığını sanacağını düşündü. Dolayısıyla da onun yerine kendisinin cezalandırılacağını sandı. Kendi geçimini temin etmek için sürekli şehirleri gezerek hallaçlık yapan suçsuz birini yakalayarak ellerini bağlayıp hırsızların arasına kattılar. Böylece sayıları onu bulmuş oldu. Bu on kişiyi Abdullah b. Tahir’in yanına götürdüler. Abdullah b. Tahir, hepsinin zindana atılmasını emretti.

Bir gece memurlar, zindana geldiler, iki kişiyi idam etmek için şehrin dört tarafına götürdüler, hallaçlık yapan şahıs, bu arada şöyle dedi: “Çocuklarım bir şehirde bir üstadın yanında uğraştığımı sanmaktadırlar. Onlar bir zalimin, hiçbir suçum olmadığı halde beni caddeden alıp zindana attığını bilmiyorlar.” O gece yarısı iki rekat namaz kıldı. Daha sonra secdeye kapanarak dua etmeye, Allah ile münacatta bulunmaya başladı.

Abdullah b. Tahir, o gece bir rüya gördü ve bu rüyasında dört defa tahtından yere düştüğünü müşahade etti. Uykudan uyandı, abdest aldı, iki rekat namaz kıldı ve uyudu. Rüyasında dört siyah güçlü yılanın kendisine saldırdığını, tahtını alaşağı ettiğini gördü. Yeniden uyandı, ışık istedi. Saraydaki memurları çağırdı ve şöyle dedi: “Bu gecenin bu vaktinde bir mazlum, Hak Teala’ya dua etmektedir.” Bunun üzerine bu şahsı bulmak için zindana girdiler. Hallaçlık yapan kimsenin ilginç bir hal içinde olduğunu görünce onu emirin yanına götürdüler. Olay açığa kavuştuktan sonra, Abdullah b. Tahir, hallaca on bin dinar verilmesini emretti.

Daha sonra da ona şöyle dedi: “Benim senden üç isteğim vardır: Bir; bana hakkını helal et. İki; bu hediyemi kabul et. Üç; herhangi bir hacetin olursa, bu hacetini gidermem için benim yanıma gel.” Hallaç şöyle dedi: “Ben üç hacetinden ikisini kabul ediyorum ve o da sana hakkını helal etmek ve de bu hediyeyi kabullenmektir. Ama üçüncü isteği asla kabul edemem. Zira ben ağlayıp yakardığım için senin tahtını alaşağı eden bir dergahı bırakıp da zayıf ve elinden hiçbir şey gelmeyen bir kulun dergahına yönelmem, mertliğe sığmaz!

Ey Rabbim! Ben günahlarımı affetmeni, gelecek zaman hususunda da günahları terk etme hususunda bana başarı vermeni, benim için kulluk ve halisane ibadet ortamını sağlamanı, organlarımı sana ve kullarına hizmet yolunda kullanmanı, kalbimi sana aşk sermayesiyle süslemeni, ruhsal ve fikirsel hastalıklarımı tedavi etmeni ve ahirette de veli kullarının şefaatini ve arkadaşlarını bana nasib etmeni diliyorum. İşte benim arzum budur ey sevgilim ve ey bütün ümidim! Şimdi beni bu arzuma ulaştır. İhsan ve fazlın hakkındaki ümidimi, ümitsizliğe çevirme.

Rivayet edildiği üzere Allah Resulü (s.a.a) ölmek üzere olan birine şöyle buyurdu: “Kendini nasıl buluyorsun?” O şöyle dedi: “Ben günahlarımdan korkuyorum, ama Hak Teala’nın rahmetini ümit ediyorum.” Peygamber (s.a.a) şöyle buyurdu: “Bu mana her kimin kalbinde toplanırsa, merhamet sahibi olan Allah onu korktuğu şeyden güvende kılar ve ümit ettiği şeyi kendisine inayet buyurur.”

Ey Rabbim! Benim senin hakkındaki arzum, yersiz bir arzu değildir. Senin hakkındaki ümidim de delilsiz bir ümit değildir. Sen kendini Kur’an-ı Kerim’de mağfiret edici, affedici, şükredici, yüce, merhametlilerin en merhametlisi ve ihsan sahibi olarak tanıtmışsın. Ben gerçi günahlarımdan korkuyor ve ürküyorum. Ama bütün bunlara rağmen sana ümit bağlamışım. Eğer Kumeyl duasına tevessül ederek senin yanına geldiysem, kerem lütuf, rahmet ve yüceliğin bu gelişime sebep olmuştur. Ben yakinen biliyorum ki hiçbir fakir bu dergahtan eli boş dönmez ve bu dergaha ümit bağlayan kimsenin ümitleri boşa çıkmaz, hiç kimse bu dergahtan kovulmaz.

Ey Rabbim! Sen, Hür b. Yezid’i o büyük ve eşsiz günahına rağmen ve Firavun’un eşi Asiye’yi iman ettikten sonra, Fuzeyl-i Ayaz’ı tövbe ettikten sonra ve diğer binlerce günahkarı sana ve kerem ve lütfüne ümit gözüyle baktıktan sonra kabul ettin, bağışladın, onlara mükafat verdin. O halde nasıl beni ümitsizce geri çevirebilirsin; oysa ki senin rahmetinden ümidini kesmek Kur’an-ı Kerim’de küfürle denk görülmüştür?[724]

Rahmet Yağmuru

İmam Sadık (a.s) babasından, o da ceddinden şöyle rivayet etmiştir: “Kufe ehli, Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) yanına vardı. Kuraklık ve yağmurun yağmamasından dolayı şikayette bulundu ve şöyle arz ettiler: “Bizim için Allah’tan yağmur dile.”

Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s) İmam Hüseyin’e (a.s) şöyle buyurdu: “Allah’tan yağmur yağdırmasını dile.” İmam Hüseyin (a.s) Hak Teala’ya hamd-ü senada bulundu. Peygambere selam gönderdi ve Hak Teala’nın dergahına şöyle arz etti: “Ey hayırları bağışlayan, bereketleri indiren! Bizlere bol, tatlı ve azametli bir yağmur yağdır ki kullarını zayıflıktan kurtarsın, cansız yerleri diriltsin. Amin Rebb’el-Alemin”

İmam duasını bitirince aniden bol miktarda yağmur yağdı. Öyle ki Kufe etrafından bir kimse gelerek şöyle dedi: “Dereler ve tepeler öylesine bol yağmur suyuyla sulanmıştır ki bu sulardan bazısı, diğer bazısında dalgalanmaktadır.”[725]

Ey Allah’ım! Kufe halkını has kulun duasıyla rahmet ve yağmuruyla suvardın. Rahmet ve mağfiret yağmurunu bizlere de yağdır ki günahları ve pislikleri dosyamızdan silsin, günahın ağır yükünden kurtarsın, manevi neşat bitkisini ve kulluk ve ibadet fidanını kendi vücut topraklarımıza eksin. Zira biz de senin keremini ümit ederek bu dergahına geldik ve eşiğinde özür dileyerek secdeye kapandık, ihtiyaç ve dilencilik elimizi sana doğru uzattık. Şüphesiz senin yücelik ve lütfünle, bizi bağışlayacağına yakin etmekteyiz.

Kerem Ümidiyle

Bir genç bir sokaktan geçiyordu. Bir ağacın dalında bir av gördü. Bir ok atarak onu avlamak istedi. Ama ok o bağ sahibinin çocuğunun kalbine saplandı ve onu öldürdü. Bağın etrafında bir grup kimseyi tuttular. Ok atan genç meydana çıkarak şöyle dedi: “Ne olmuş” Halk şöyle dedi: “Bu genç, bir okçunun okuyla öldürüldü.” Adam şöyle dedi: “O oku benim yanıma getiriniz ki görüşümü belirteyim.” Oku getirdiklerinde o şöyle dedi: “Eğer görüşümü söylersem bu yakaladıklarınızı bırakacak mısınız?” Oradakiler, “Evet” dediler. O genç şöyle dedi: “Bir av avlamak isterken bir ok elimden kaçarak bu gencin kalbine saplandı, katil benim, istediğinizi yapınız.” Mateme bürünmüş olan baba şöyle dedi: “Ey genç! Hatanı öğrendim; itiraf ve ikrarın ne içindir?” O şöyle dedi: “İtiraf etmemle beni affedeceğini ümit ederek böylesine ikrarda bulundum. O da şöyle dedi: “Seni affettim.”[726]

Şimdi de ey yücelerin en yücesi! Biz de yüce kereminle bizi bağışlayacağını ümit ederek bütün günahlarımızı ve hatalarımızı itiraf ediyoruz; günahlarımızı ve aykırılıklarımızı ikrar ediyoruz.

“Allah’tan başkasına kulluk acıdır, acı!

Başkasına boyun eğmek acıdır, acı!

O’nun ayrılığında yaşamak zehirdir, zehir!

Vuslatı olmaksızın hayat acıdır, acı!

Aşkından başka hiçbir şeyin tadı yok!

Ruhun bitkinliği acıdır, acı!

Eğer sen olmasaydın ölüm zor olurdu!

Belalarda direnmek acıdır, acı!

Günahtan bugün burada tövbe et!

Utancın açığa çıkması acıdır, acı!

Bir an olsun hakka itaatten ayrılma

Batıllara kulluk acıdır, acı!

Elinden geldikçe Feyz’e yardım et

Senin yolunda acizlik acıdır, acı!”[727]

[1] Furkan, 77

[2] Bakara, 186

[3] Kaf, 16

[4] İbrahim, 39

[5] Meryem, 5- 9

[6] Maide, 112- 115

[7] Gafir (Mümin), 60

[8] Meheccet’ül Beyza, c. 2, s. 282, Kitab’ul Ezkar ve’d Da’vat, 2. bab

[9] a.g.e

[10] a.g.e.

[11] Kafi, c. 2, s. 466, Bab-u Fazl’id Dua, 2. hadis

[12] Kafi, c. 2, s. 467, Bab-u Fazl’id Dua, 8. hadis

[13] Kafi, c. 2, s. 468, Bab-u Enne’d Dua Silah’ul Mümin, 12. Hadis Meheccet’ül Beyza, c. 2, s. 284, 2. Bab, fi Adab’id Dua

[14] Kafi, c. 2, s. 471, İlham’ud Dua, 2. Hadis; Meheccet’ul Beyza, c. 2, s. 284, 2. Bab (fi Adab’id Dua)

[15] Kafi, c. 2, s. 470, İnne’d Dua Şifaun min Kulli Dain, 1. Hadis, ve Meheccet’ül Beyza, c.2, s.285, Bab’us Sani fi Adab’id Dua…

[16] Kafi, c. 2, s. 487, Bab’ul İctima fi’d Dua, 12. Hadis ve Cami-u Ehadis’iş- Şia, c. 19, s. 354

[17] Müstedrek’ül Vesail, c. 5, s. 239, 36. Bab, 5772. Hadis ve Cami-u Ehadis’iş- Şia, c. 19, s. 354

[18] Vesail’uş- Şia, c. 7, s. 104, 38. Bab, 8856. Hadis

[19] Vesail’uş- Şia, c. 7, s. 105, 39. Bab, 8860. Hadis

[20] Yusuf, 87

[21] Zümer, 53

[22] Kenz’ul Ummal, 5869 ve Mizan’ul Hikmet, c. 10, s. 5046, el- Kunut, 17109. Hadis

[23] Müstedrek’ul Vesail, c.12, s.59, 64. Bab, 13507. Hadis

[24] Kafi, c. 2, s. 489, Bab-u Men Ebteet aleyhi el- İcabet, 2. hadis

[25] a.g.e., 3. hadis

[26] Kafi, c. 2, s. 466, çeşitli Bab’larda ve Meheccet’ül- Beyza, s. 268- 349

[27] el-Muknia, s. 155 ve Bihar’ul Envar, c. 86, s. 271, 2. Bab, 13 ve 19. Hadisler

[28] Bihar’ul Envar, c. 86, s. 282, 2. Bab, 27. Hadis

[29] Bihar’ul Envar, c. 86, s. 283, 2. Bab, 28. hadis

[30] Müstedrekat-u İlm-ir Rical, c. 6, s. 314

[31] Resail u Seyyid Murteza

[32] Bihar’ul Envar, c. 33, s. 399, 23. Bab, 620. Hadis

[33] Müstedrekat-u İlm’ir Rical, c. 6, s. 314

[34] Misbah-i Kef’ami, s. 555

[35] Muheccet’ul Beyza, c. 2, s. 285; Adab-ı Dua ve Hiye Aşeretun

[36] a.g.e.

[37] Kafi, c. 2, s. 481, Bab’ul Buka, 1. Hadis

[38] Kafi, c. 2, s. 80; Bab-u İctinab’ul Meharim, 2. Hadis

[39] Tefsir-i İmam Askeri, s. 25, el- İftitah-u bi’t Tesmiye…ve Vesail’uş Şia, c. 7, s. 170, 18. Bab. 9032. Hadis

[40] Mekarim’ul Ahlak, s. 346, fil Mühimmat ve Bihar’ul Envar, c. 92, s. 159, 15. Bab

[41] Müstedrek’ül- Vesail, c. 5, s. 304, 16. Bab, 5929. Hadis

[42] 4 ila 7. rivayetler Fatihat’ul Kitab eserinde mevcuttur.

[43] Divan-i feyz-i Kaşani, 2, 836, 424. gazel

[44] Rum, 4

[45] Teğabün, 1

[46] İhlas, 1

[47] Divan-i Feyz-i Kaşani, 2, 745, 305. Gazel

[48] Sadi-i Şirazi, Divan-i Eşar, 1. numara

[49] Bismillahirrahmanirrahim ile ilgili gerçeklerin, işaretlerin ve inceliklerin şerh ve izahını şu kitaplarda okuyabilirsiniz: Kafi, Meani’l Ahbar, Tevhid-i Saduk, Vesail’uş Şia, Bahr’ul Hakaik, Mefatih’ul Gayb, Tefsir-i Fatihat’ul Kitap…

[50] Enis’ul Leyl, s. 41

[51] Sadi-i Şirazi, Divan-i Eş’ar, 439. Gazel

[52] Ufuk-i Danış, s. 11

[53] Kehf, 51

[54] Fussilet, 11

[55] Nuh, 16

[56] Gozeşte ve Ayende-i Cihan, s. 20- 27

[57] Ufuk-i Daniş, s. 89- 94

[58] a.g.e., s. 118

[59] Nuh, 14

[60] Mü’minun, 12

[61] Furkan, 54

[62] Alak, 2

[63] Secde, 8

[64] İnsan, 2

[65] Haşr, 24

[66] Zümer, 6

[67] Müminun, 14

[68] Nahl, 78

[69] Gozeşte ve Ayende-i Cihan, s.51- 70, özetlenerek ve bir takım değişiklikler yapılarak alıntı yapılmıştır.

[70] Nişaneha-i ez U, s. 88- 133

[71] Hatif-i İsfahani, Divan-i Eş’ar

[72] Nişaneha-i ez U, 2 ila 92

[73] Nahl, 69

[74] Senai-yi, Gaznevi, Divan-i Eş’ar, Der Heca-yi Mucize (Bazı beyitler)

[75] Zümer, 53

[76] Bakara, 173- 182, 192- 199 ve Maide, 39

[77] Bakara, 207; Al-i İmran, 30

[78] Bakara, 221

[79] Bakara, 25

[80] Bakara, 105

[81] Bakara, 105

[82] Nisa, 43

[83] Nisa, 16

[84] Yusuf, 64

[85] Necm, 32

[86] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 384, fi Siat-i Rahmetillah Babı

[87] Allah-u Teala’nın rahmeti ile ilgili rivayetler geniş ve tafsilatlı bir şekilde Bihar’ul Envar, c. 7, s. 286, 14. Bab, Ma Yezheru min Rahmetihi Teala fi’l Kıyame; Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 383, fi Siat-i Rahmetillah ve Kitab-u Tefsir-i Fatihet’il Kitap ve diğer Kur’an tefsirlerinde yer almıştır.

[88] Tefsir-u Fatihat’il Kitab, s. 74

[89] Tefsir-u Fatihat’il Kitap, s. 63

[90] Enis’ul Leyl, s. 45

[91] Tefsir-i Ruh’ul Beyan, c. 1, s. 337

[92] Enis’ul Leyl, s. 45

[93] Enis’ul Leyl, s. 46

[94] Ra’d, 39

[95] İbrahim, 27

[96] Tefsir-i Fatihat’ul Kitap, s. 107

[97] Mevlevi, Mesnevi-yi Manevi, Süleyman’ın gönderdiği tehdit

[98] Nişaneha-i Ez U, s. 153

[99] Vahşi Bafiki, Ferhad ve Şirin, Allah’ın övgüsü hakkında bazı beyitler

[100] Fatır, 10

[101] el-Hisal, c. 2, s. 639, Men reva enne lillahi azze ve celle… 14. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 54, s. 420. bab, 2; hadis, 2

[102] İslam ve Hey’et, s. 344

[103] İslam ve Hey’et, s. 460

[104] Işık yılı, ışığın saniyede 300, 000 km bir hızla bir yılda kat ettiği mesafeyi ifade etmektedir.

[105] İslam ve heyet, s. 449

[106] Kafi, c. 1, s. 118, Bab-u Meani’l Esma, 9. hadis

[107] Avali’l Leali, c. 4, s. 132, 227. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 68, s. 23, 61. bab, 1. hadis

[108] Al-i İmran, 29

[109] En’am, 59

[110] Nahl, 19

[111] Sebe, 2

[112] Danisteniha-i Cihan-i İlm, s. 190

[113] el- Mizan, c. 1, s. 487

[114] Tefsir-i Ebu’l Futuh, c. 1, s. 331

[115] Keşf’ul Esrar, c. 1, s. 735

[116] Maide, 15

[117] Maide, 44

[118] İkbal…49 ve Bihar’ul Envar, c. 95, s. 226, 2. bab, Arefe günü özel amelleri

[119] Bakara, 279

[120] Nisa, 10

[121] Kafi, c. 2, s. 276, Bab’ul Kebair, 1. hadis

[122] Nisa, 31

[123] Uyun-u Ahbar’ir- Rıza, c. 2, s. 125, 35. bab, Ma Ketebeh’ur- Rıza lil Me’mun, 1. hadis

[124] Kafi, c. 2, Bab’uz- Zunub, Bihar’ul Envar, c. 73, 137, 138 ve 142. bablar ve hakeza, c. 79, Ebvab’ul Measi ve’l Kebair, Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 1879, ez- Zenb

[125] Şura, 30

[126] Kafi, c. 2, s. 269, Bab’uz- Zunub, 3. hadis

[127] Kafi, c. 2, s. 272, Bab’uz- Zunub, 16. hadis

[128] Kafi, c. 2, s. 275, Bab’uz- Zunub, 26. hadis

[129] Kafi, c. 2, s. 279, Bab’ul Kebair, 9. hadis

[130] Tertemiz Ehl-i Beyt imamlarından nakledilen bazı rivayetlerin içeriği de bu konuya işaret etmektedir: “Mümin diridir, kafir ise ölüdür.”

[131] Meani’l Ahbar, s. 269

[132] Maide, 90

[133] Bakara, 219

[134] Vesail’uş- Şia, c. 25, haram içecekler babları, 9. bab, 31947. hadis

[135] Vesail’uş- Şia, c. 25, haram içecekler babları, 12. bab, 32003. hadis

[136] Vesail’uş- Şia, c. 25, haram içecekler babları, 12. bab, 32009. hadis

[137] Vesail’uş- Şia, c. 25, haram içecekler babları, 12. bab, 31992. hadis

[138] Kafi, c. 1, s. 403, Bab-u Enne’l Hemre Re’s-u Kulli İsm’in ve Şerrin, 8. hadis

[139] Vesail’uş- Şia, c. 25, Haram İçecekler Babları, 12. Bab, 31980. hadis

[140] Vesail’uş- Şia, c. 17, Ebvab-u Ma Yuktesebu bihi, 35. bab

[141] Bakara, 219

[142] Kafi, c. 2, s. 354, Bab-u Men Tetebbe’e Eserat’il Müminin, 1. hadis

[143] Kafi, c. 2, s. 354, Bab-u Men Tetebbe’e Eserat’il Müminin, 2. hadis

[144] Kafi, c. 2, s. 374, Bab-u Mücaleset-i Ehl’il Measi

[145] Kafi, c. 2, s. 374, Bab-u Mucaleset-i Ehl’il Measi, 2. hadis

[146] Kafi, c. 2, s. 377, Bab-u Mucaleset-i Ehl’il Measi, 10. hadis

[147] Kafi, c. 2, s. 379, Bab-u Mucaleset-i Ehl’il Measi, 14. hadis

[148] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 288, Kitab-u Adab’us- Suhbe ve’l Muaşere

[149] Attar-i Nişaburi, Divan-i Eş’ar, 107. numara, bazı beyitler.

[150] Meani’l Ahbar, s. 269

[151] Kasas, 76

[152] Şura, 27

[153] Meryem, 28

[154] Bihar, c. 72, s. 273, 70. bab, 1. hadis

[155] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 263, 23. bab

[156] Bakara, 14

[157] Kafi, c. 2, s. 351, Bab-u men Ezell’el- Müslimin, 2. hadis

[158] Kafi, c. 2, s. 351, Bab-u men Ezell’el- Müslimin, 6. hadis

[159] Hucurat, 11

[160] Nahl, 91

[161] Bakara, 27

[162] İsra, 34

[163] Maide, 1

[164] Kafi, c. 2, s. 290, Babun Fi Usul’il Kufr, 8. Hadis ve Gonahan-i Kebire, c. 1, s. 372

[165] Kafi, c. 2, s. 239, Bab’ul Muminun ve Alamatihi, 28. hadis, az bir farklılıkla ve Gonahan-i Kebire, c. 1, s. 372

[166] En’am, 121

[167] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 329, 81. bab, 1. hadis

[168] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 333, 81. bab, 9. hadis

[169] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 336, 81. bab, 20. hadis

[170] Kafi, c. 2, s. 69, Bab’ul Havf-i ve’r- Reca, 8. hadis

[171] Yalan ile ilgili rivayetler, Kafi, c. 2, s. 38; Vesail’uş- Şia, c. 12, s. 243, 138. bab; Müstedrek’ül- Vesail, c. 9, s. 83, 120. bab, Bihar’ul Envar, c. 69, s. 232, 114. babda detaylı bir şekilde yer almıştır.

[172] Yasin, 15

[173] Al-i İmran, 61

[174] Zümer, 3

[175] Müstedrek’ül- Vesail, c. 17, s. 416, 6. bab, 21714. hadis

[176] Bihar’ul Envar, c. 49, s. 259, 114. bab, 25. hadis

[177] Bihar’ul Envar, c. 69, s. 259, 114. bab, 21. hadis

[178] Bihar’ul Envar, c. 69, s. 262, 114. bab, 40. hadis

[179] Tevhid-i Seduk, s. 72, Bab’ut- Tevhit ve Nefy’it- Teşbih

[180] Bihar’ul Envar, c. 46, s. 261, 114. bab, 37. hadis

[181] Bihar’ul Envar, c. 69, s. 261, 114. bab, 38. hadis

[182] Cami’ul Ahbar, s. 173

[183] Maide, 44, 45, 47

[184] Günahan-i Kebire, c. 2, s. 365

[185] Vesail’uş- Şia, c. 3, s. 12, 1. bab, 11392. hadis

[186] Bihar’ul Envar, c. 29, s. 223, 8. hadis

[187] Gonahan-i Kebire, c. 2, s. 223

[188] Mutaffifin, 1- 7

[189] Gunahan-i Kebire, c. 1, s. 418

[190] Enbiya, 47

[191] Al-i İmran, 134

[192] İbrahim, 7

[193] Meani’l Ahbar, s. 269

[194] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 106, Kitab’un- Niyet ve’s- Sıdk ve’l İhlas

[195] Muheccet’ul Beyza, c. 8, s. 104, Kitab’un- Niyet ve’s- Sıdk ve’l İhlas

[196] Sevab’ul A’mal, s. 269, İkab-u Men Kane Zu Vecheyn ve Kalb-i Selim, s. 61

[197] Hucurat, 12

[198] Kafi, c. 2, s. 71, Bab-u Husn-i Zanni Billah, 2. hadis; Bihar’ul Envar, c. 67, s. 365, 59. bab, 14. hadis

[199] Bihar’ul Envar, c. 67, s. 365, 59. bab, 14. hadisin altında

[200] Kafi, c. 2, s. 301, Bab’ul Mirai ve’l Husume, 5. hadis

[201] Gurer’ul Hikem, s. 461, 10570. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 874, el- Cehl, 2859. hadis

[202] Gurer’ul Hikem, s. 462, 10578. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 874, el- Cehl, 2859. hadis

[203] el- İhtisas, s. 230, Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3508, el- Edavet, 12307. hadis

[204] Kafi, c. 2, s. 313, Bab’ul Ucb, 2. hadis

[205] Kafi, c, 2, s. 313, Bab’ul Ucb, 5. hadis

[206] Kafi, c. 2, s. 314, Bab’ul Ucb, 8. hadis

[207] Maun, 4- 6

[208] Muheccet’ul Beyza, c. 6, s. 139- 141, Kitab-u Zemmi Cah ve’r- Riya

[209] a.g.e.

[210] a.g.e.

[211] a.g.e.

[212] a.g.e.

[213] Muhecccet’ul Beyza, c. 6, s. 139- 141, Kitab-u Zemm’il Cah ve’r- Riya

[214] Nahl, 23

[215] Nahl, 29

[216] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 213, 130. bab, 3. hadis

[217] Kafi, c. 2, s. 310, Bab’ul Kibr, 6. hadis

[218] Kafi, c. 2, s. 310, Bab’ul Kibr, 10. hadis

[219] Kafi, c. 2, s. 311, Bab’ul Kibr, 12. hadis

[220] Mecmua-i Verram, c. 1, s. 243, Bab-u Muhasebet’in- Nefs

[221] Bakara, 218

[222] Sefinet’ul Bihar, c. 3, s. 319, Fi Havf-i ve’r- Reca

[223] Gurer’ul Hikem, s. 266, Zemm’ul Gaflet, 5750 ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4268, el- Gurur, 14831. hadis

[224] Mecmua-i Verram, c. 2, s. 72 ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4272, el- Gurur, 14857. hadis

[225] Mekarim’ul Ahlak, s. 451, el- Fesl’ur- Rabi ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4272, el- Gurur, 14858. hadis

[226] Nisa, 37

[227] Vesail’uş- Şia, c. 9, s. 452, Bab-u Edem-u Cevaz’il Menn, 12481. hadis

[228] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 302, 136. bab, 13. hadis

[229] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 301, 136. bab, 9. hadis

[230] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 300, 136. bab, 1. hadis

[231] Kafi, c. 4, s. 45, el- Buhl-u ve’ş- Şuhh, 4. hadis

[232] Emali- yi Saduk, s. 20, 4. hadis

[233] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 162, 128. bab, 10. hadis

[234] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 163, 128. bab, 17. hadis

[235] Misbah’uş- Şeriat, s. 22

[236] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 171, 129. bab, 10. hadis

[237] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 171, 129. bab, 12. hadis

[238] Bihar’ul Envar, c. 69, s. 199, 105. bab ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3310, et- Tama’, 11188. hadis

[239] el- Hisal, c. 1, s. 121, 113. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3310, et- Tama’, 11197. hadis

[240] Mecmua-i Verram, c. 1, s. 49, Bab’ut- Tama’ ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3312, et- Tama’, 11213. hadis

[241] Kafi, c. 2, s. 306, Bab’ul Haset, 2. hadis

[242] Kafi, c. 2, s. 307, Bab’ul Haset, 5. hadis

[243] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 252, 131. bab, 14. hadis

[244] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 255, 131. bab, 25. hadis

[245] Fetih, 29

[246] Mümtehine, 1

[247] Mücadele, 22

[248] Bihar’ul Envar, c. 69, s. 175, 103. bab, 1. hadis

[249] İhtisas-i Müfid, s. 228

[250] Misbah’uş- Şeria, s. 25

[251] Kenz’ul Ummal, 15982 ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3036, es- Sadaka, 10354. hadis

[252] Kenz’ul Ummal, 16113 ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3038, es- Sadaka, 10360. hadis

[253] es- Sittin’ul Cami’, 44

[254] Kenz’ul Ummal, c. 3, s. 549

[255] Kafi, c. 2, s. 323, Bab’ul Beza’ , 1. hadis

[256] Kafi, c. 2, s. 325, Bab’ul Beza’, 9. hadis

[257] Kafi, c. 2, s. 325, Bab’ul Beza’, 13. hadis

[258] Kafi, c. 2, s. 163, Bab-u İhtimam bi Umur’il Muslimin, 1. hadis

[259] Kafi, c. 2, s. 199, Bab-u Tefrih-i Kerb’il Mumin, 3. hadis

[260] Kafi, c. 2, s. 199, Bab-u Tefrih-i Kerb’ul Mumin, 1. hadis

[261] Nehc’ül- Belağa, s. 421, 47. hikmet

[262] Bihar’ul Envar, c. 72, s. 359, 81. bab, 74. hadis

[263] Gurer’ul Hikem, s. 450, 10446. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3384, ez- Zulm, 11481. hadis

[264] Gurer’ul Hikem, s. 446, 10210. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3384, ez- Zulm, 11480. hadis

[265] Sevab’ul A’mal, s. 147, Sevab-u Muavenet’il Eh ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3384, ez- Zulm, 11484. hadis

[266] Kenz’ul Ummal, s. 7641 ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3370, ez- Zulm, 11422. hadis

[267] Al-i İmran, 24

[268] Tevbe, 71

[269] Muheccet’ul Beyza, c. 4, s. 99, Kitab’ul Emr-i bi’l Ma’ruf ve Nehy-i Ani’l Münker

[270] Müheccet’ül- Beyza, c. 4, s. 499, Kitab’ul Emri bi’l Maruf ve’n- Nehy ani’l Münker

[271] Müheccet’ül- Beyza, c. 4, s. 100, Kitab’ul Emr-i bi’l Maruf ve Nehy-i Ani’l Münker

[272] Kafi, c. 5, s. 55, Bab-u Emr-i Bi’l Maruf, 1. hadis

[273] Kafi, c. 5, s. 558, Bab’ul Emr-i bi’l Maruf, 9. hadis

[274] Zümer, 53

[275] Nisa, 100

[276] Hicr, 9

[277] Usul i Kafi, c. 2, s. 598, Kitab-u Fezl’il Kur’an, 2. hadis

[278] Usul i Kafi, c. 2, s. 602, Kitab-u Fezl’il Kur’an, 13. hadis

[279] Usul i Kafi, c. 2, s. 609, Bab’un- Fi Kıraet’il Kur’an, 2. hadis

[280] Ankebut, 45

[281] Usul i Kafi, c. 5, s. 198, Kitab-u Fazl’il Kur’an, 1. hadis

[282] Şii ve Sünni bütün hadis kitapları

[283] Bakara, 165

[284] Nur, 37

[285] Ref’ati-i Semnani

[286] Müddessir, 36- 48

[287] Tercüme-i el- Mizan, c. 1, s. 231, İfadelerde az bir değişiklikle

[288] Hadid, 28

[289] Maide, 9

[290] Kafi, c. 2, s. 436, Bab’ut- Tevbe, 12. hadis

[291] Vesail’uş- Şia, c. 6, s. 571, Bab-u İstihbab’it- Tefekkür, 7657. hadis

[292] Beled’ül- Emin, s. 255, Zu’l Huccet; Mefatih’ul Cinan, Arefe duası

[293] İkbal, s. 71, Fesl’un fi ma Nezkuruhu min Ediyyetin… ve Mefatih’ul Cinan, Ebu Hamza-i Sumali, Enes-Sağğir’ul lezi rebbeytehu ve enel Cahil’ul Lezi allemtehu

[294] Nefsine dikkat etmek, hesaba çekmek, günah ve de nefsi ile şartlaşmak

[295] Nefsi kötü sıfatlardan arıtmak, güzel sıfatlarla süslemek ve aydınlatmak.

[296] Enis’ul Leyl, s. 152

[297] Ruh’ul Beyan

[298] Parmak uçlarından dirseğe kadar yer alan kısım

[300] Müstedrek’ül- Vesail, c. 5, s. 298, Bab-u İstihbab-i Zikrillah, 5910. hadis ve Nefehat’ul Leyl, s. 66

[301] Kenz’ul Ummal, 1155

[302] Bahr’ul Mearif, c. 1, s. 40

[303] Bihar’ul Envar, c. 58, s. 234, 45. bab, Fi Ru’yet’un- Nebi, 1. hadis; Nefahat’ul Leyl, s. 66

[304] Bihar’ul Envar, c. 18, s. 260, 3. bab; Nefahat’ul Leyl, s. 67

[305] Bihar’ul Envar, c. 26, s. 1, 14. bab, 1. hadis; Nefahat’ul Leyl, s. 67

[306] Mevlevi, Mesnevi- yi Manevi, Nuh’un Tehdit Etmesi…

[307] Sa’di-i Şirazi, Bostan, Hikaye

[308] Şii Müslümanların namazda üzerine secde ettikleri toprak parçası

[309] Rical-i Keşşi, s. 171

[310] Rical-i Keşşi, s. 172

[311] Sebe, 13

[312] Bihar’ul Envar, c. 64, s. 268, 14. Bab, 1. hadis

[313] Kafi, c. 2, s. 95, Bab’uş- Şukr, 10. hadis

[314] el- İrşad, c. 2, s. 91

[315] Kafi, c. 2, s. 98, Bab’uş- Şukr, 27. hadis, az bir farklılıkla; Nefehat’ul Leyl, s. 68

[316] Mefatih’ul Cinan, Arefe duası

[317] Kafi, c. 4, s. 49, Bab’un- Nevadir, 12. hadis, Bihar’ul Envar, c. 47, s. 42, 4. bab, 56. hadis; Enis’ul Leyl, s. 155

[318] (Mefatih’ul Cinan, Raz-u Niyaz-i Zakiran, 13. münacat)

[319] Nefehat’ul Leyl, s. 70. hadis kaynaklarında örneğin: el- Hisal, c. 1, s. 277, el- Mümin yetekelleb… 20. hadis; Revzet’ul Vaizin, c. 2, s. 291, Meclis’un Fi Zikr-i Menakıb-i Eshab’il Eimme; Bihar’ul Envar, c. 65, s. 17, 15. bab, 24. hadis, bu rivayet Müminlerin Emiri Ali’den (a.s) şöyle nakledilmiştir: “Mümin beş nur içinde dönüp dolaşır: Girişi nur, çıkışı nur, ilmi nur, sözü nur ve kıyamet günü de bakışı nura doğrudur.”

[320] Bihar’ul Envar, c. 67, s. 14, 43. bab, 2. hadis

[321] İsra, 7

[322] Muheccet’ul Beyza, c. 3, s. 329, Kitab-u Adab’us- Suhbe ve’l Muaşere

[323] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 401, Kitab-u Adab’is- Suhbe ve’l Muaşere

[324] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 386, Kitab-u Adab’il Kesb-i ve’l Meaş

[325] a.g.e

[326] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 186, Kitab-u Adab’ul Kesb-i ve’l Meaş

[327] Ra’d, 21

[328] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 322, Kitab-u Adab’us- Suhbe ve’l Muaşere, 2. bab

[329] Tefsir-i Muin, s. 365

[330] Usul i Kafi, c. 2, s. 116, Bab’ul Mudarat, 1. hadis

[331] Kafi, c. 2, s. 119, Bab’ur- Rıfk, 6. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 365

[332] Kafi, c. 2, s. 120, Bab’ur- Rıfk, 13. hadis

[333] Gurer’ul Hikem, s. 53, 416. hadis

[334] Gurer’ul Hikem, s. 445, 10174. hadis

[335] Gurer’ul Hikem, s. 445, 10180. hadis

[336] Meheccet’ul Beyza, c. 3, s. 186, Kitab-u Adab’il Kesb-i ve’l Meaş, 1. bab

[337] Bihar’ul Envar, c. 58, s. 129

[338] Enis’ul Leyl, s. 66

[339] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 384, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma be’deha, 8. bab

[340] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 484, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma be’deha, 8. bab

[341] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 384, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma be’deha, 8. bab

[342] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 385, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma be’deha, 8. bab

[343] Müstedrek’ül- Vesail, c. 9, s. 55, Bab-u İstihbab’it- Terahum, 10187. hadis

[344] Enis’ul Leyl, s. 166

[345] Tefsir-i Muin, s. 580

[346] Mecmua-i Verram, c. 2, s. 119 ve Tefsir-i Muin, s. 580

[347] Gurer’ul Hikem, s. 450, 10344. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 580

[348] Gurer’ul Hikem, s. 246, 553. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 580

[349] Gurer’ul Hikem, s. 449, 10333. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 580

[350] Hud, 6

[351] İsra, 30

[352] Cami’ul Ahbar, s. 139, el- Fasl’ut- Tasi’ ve’t- Tis’un; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2058, er- Rızk, 7211. hadis

[353] Kenz’ul Ummal, s. 9203; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2058, er- Rızk, 7212. hadis

[354] Kenz’ul Ummal, s. 9305; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2058, er- Rızk, 7214. hadis

[355] Kenz’ul Ummal, s. 44154; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7194. hadis

[356] el- Hisal, c. 2, s. 504, 2. hadis; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7191. hadis

[357] Mişkat’ul Envar, s. 128, el- Fasl’us- Sadis; Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7192. hadis

[358] Bihar’ul Envar, c. 90, s. 386, 26. bab, 17. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7193. hadis

[359] Bihar’ul Envar, c. 66, s. 407, 38. bab, 117. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7185. hadis

[360] Mişkat’ul Envar, s. 221, el- Fasl’ul Evvel ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2056, er- Rızk, 7187. hadis

[361] Cami’ul Ahbar, s. 139, el- Fasl’ut- Tasi’ ve’t- Tis’in ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2060, er- Rızk, 7217. hadis

[362] Cami’ul Ahbar, s. 139, el- Fasl’ut- Tasi’ ve’t- Tis’un ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2060, er- Rızk, 7218. hadis

[363] Kafi, c. 5, s. 88, Bab-u Men Kedde…, 2. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2058, er- Rızk, 7204. hadis

[364] Cami’ul Ahbar, s. 139, el- Fesl’ut- Tasi’ ve’t- Tis’un, ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2058, er- Rızk, 7202. hadis

[365] Nehc’ül- Belağa, 91. hutbe, Hz. Ali’nin hutbelerindendir ve de Eşbah hutbesi diye meşhurdur.

[366] Mişkat’ul Envar, s. 34, el- Fesl’us- Sabi’ ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2090, er- Rıza, 7295. hadis

[367] Bihar’ul Envar, c. 66, s. 373, 38. bab, 19. hadis

[368] el- Hisal, c. 1, s. 169, 122. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2092, er- Rıza, 7312. hadis

[369] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 139, 63. bab, 27. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2092, er- Rıza, 7315. hadis

[370] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 201, 23. bab, 34. hadis

[371] Nahl, 97

[372] Gurer’ul Hikem, s. 391, 8981. hadis

[373] Kenz’ul Ummal, s. 7095 ve Mizan’ul Hikmet, c. 10, s. 5054, el- Kenaat, 17141. hadis

[374] Kenz’ul Ummal, s. 8741 ve Mizan’ul Hikmet, c. 10, s. 5054, el- Kanaat, 17143. hadis

[375] Kafi, c. 2, s. 139, Bab’ul Kanaat, 9. hadis

[376] Kafi, c. 8, s. 243, 337. hadis

[377] Gurer’ul Hikem, s. 238, 4806. hadis

[378] Aburrahman-i Cami, Gozide-i Heft Ureng, Hikayet-i Pir-i Harkeş

[379] Hicr, 88

[380] Kasas, 83

[381] Nahl, 23

[382] Zümer, 60

[383] Mecmua-i Verram, c.1, s. 201, Beyan-u Fazilet’it- Tevazu ve Mizan’ul Hikmet, c. 14, s. 6846, et- Tevazu, 21825. hadis

[384] Nehc’ül- Belağa, 192. hutbe, Hz. Ali’nin hutbelerindendir ve de Kasıa olarak adlandırılmıştır.

[385] Bihar’ul Envar, c. 72, s. 119, 51. bab, 5. hadis

[386] Bihar’ul Enva, r c. 72, s. 123, 51. bab, 20. hadis

[387] Bihar’ul Envar, c. 74, s. 181, 7. bab, 15. hadis

[388] Kafi, c. 2, s. 121, Bab’ut- Tevazu’, 1. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 14, s. 6856, et- Tevazu, 21872. hadis

[389] Tezkire-i İbn-i Cevzi, s. 67

[390] Kısas’ul Enbiya-i Sa’lebi, s. 288

[391] Sa’di-i Şirazi, Bostan, Hikayet-i Beyazıt-i Bestami

[392] Yani yaratıcı, rızık verici, şekillendirici, sevgili, rahmet sahibi, kerem sahibi (cömert) mağfiret sahibi, diriltici ve öldürücüdür.

[393] Al-i İmran, 189

[394] Maide, 18

[395] Hadid, 2

[396] Feth, 14

[397] Fatır, 15

[398] Divan-i Feyz-i Kaşani, 2, 707, 242. gazel

[399] “Bana dua edin ki sizlere icabet edeyim”

[400] “Dua ibadetin beynidir”

[401] Enis’ul Leyl, s. 196

[402] Bu konu şu üç ayette beyan edilmiştir: “Kitab’a sımsıkı sarılanlar ve namazı dosdoğru kılanlar var ya, işte biz iyiliğe çalışanların ecrini elbette zayi etmeyiz.” (A’raf, 170)

“Doğrusu Allah iyilik yapanların ecrini zayi etmez.” (Tevbe, 120)

“Şüphesiz iman edip iyi hareket edenin ecrini zayi etmeyiz.” (Kehf, 30)

[403] Al-i İmran, 172

[404] Hadid, 18

[405] Fussilet, 8

[406] Fatır, 7

[407] Kasas, 54

[408] Tefsir-i Muin, s. 499

[409] Gurer’ul Hikem, s. 281, Fazilet’us- Sabr, 6240. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 299

[410] Gurer’ul Hikem, s. 394, el- İnsaf ve medhuhu, 9104. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 299

[411] Gurer’ul Hikem, s. 333, el- Fasl’us- Sadis fi’l Cihad, 7663. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 299

[412] Meheccet’ul Beyza, c. 2, s. 153, Kitab-u Esrar’il Hac, 1. bab

[413] Tefsir-i Muin, s. 193

[414] Tefsir-i Muin, s. 193

[415] Müstedrek’ül- Vesail, c. 5, s. 207, 28. bab, 5708. hadis ve Tefsir-i Muin, s. 459

[416] Vesail’uş- Şia, c. 8, s. 150, 39. bab, 10275. hadis

[417] Kafi, c. 2, s. 507, Bab’ud- Dua lil İhvan, 5. hadis ve Revzet’ul Vaizin, c. 2, s. 327

[418] Tefsir-i Muin, s. 496

[419] Al-i İmran, 133

[420] Hadid, 21

[421] Mü’min, 40

[422] Tevbe, 71- 72

[423] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 139, 21. bab, 3. hadis

[424] Gurer’ul Hikem, s. 154, 2876. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 794, el- Cennet, 2538. hadis

[425] el- Hisal, c. 2, s. 432, 16. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 794, el- Cennet, 2548. hadis

[426] Nisa, 175

[427] En’am, 54

[428] En’am, 147

[429] A’raf, 156

[430] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 162, 22. bab, 1. hadis

[431] Kenz’ul Ummal, s. 44154; Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 2004, er- Rahmet, 7004. hadis

[432] “Allah’ım senden her şeyi kapsayan rahmetin hakkına diliyorum ki…”

[433] Nisa, 43

[434] Nehc’ül- Belağa, 160. hutbe

[435] Mecmua-i Verram, c. 1, s. 9

[436] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 90, 16. bab, 95. hadis

[437] Şura, 11

[438] Aşamalı olarak ve mühlet vererek

[439] A’raf, 182

[440] Nefahat’ul Leyl, s. 81

[441] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 126, 20. bab, 7. hadis

[442] Yusuf, 83

[443] Zümer, 53

[444] Nisa, 23

[445] Nisa, 25

[446] Maide, 39

[447] Enfal, 69

[448] Tuhef’ul Ukul, s. 18 ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 638, 2126. hadis

[449] Nehc’ül- Belağa, 435. hikmet

[450] Bihar’ul Envar, c. 65, s. 28, 20. bab, 32. hadis

[451] Kafi, c. 2, s. 430, Bab’ut- Tevbe, 1. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 6, s. 28, 20. bab, 31. hadis

[452] Furkan, 70

[453] Hud, 114

[454] Furkan, 70

[455] Nur’us- Sakaleyn, c. 4, s. 33

[456] Tefsir-i Numune, c. 15, s. 160

[457] Hacı Molla Hadi Sebzevari Divan-i Esrar

[458] Tevhid-i Seduk, s. 24 ve Bihar’ul Envar, c. 3, s. 5, 1. bab, 14. hadis

[459] Tevhid-i Seduk, s. 22, ve Bihar’ul ENvar, c. 3, s. 5, 1. bab, 12. hadis

[460] Tevhid-i Seduk, s. 29 ve Bihar’ul Envar, c. 3, s. 9, 1. bab, 20. hadis

[461] Tevhid-i Seduk, s. 21 ve Vesail’uş- Şia c. 7, s. 210, 44. bab, 9140. hadis

[462] Tevhid-i Seduk, s. 27 ve Bihar’ul Envar, c. 90, s. 197, 5. bab, 21. hadis

[463] Bihar’ul Envar, c. 3, s. 13, 1. bab, 28. hadis ve Müstedrek’ül- Vesail, c. 5, s. 359, 36. bab, 6083. hadis

[464] Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2362, et- Tesbih, 8240. hadis

[465] Meani’l Ahbar, s. 9, 3. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 5, s. 2362, et- Tesbih, 8241. hadis

[466] İsra, 44

[467] Enbiya, 87- 88

[468] Enis’ul Leyl, s. 226

[469] Enis’ul Leyl, s. 227

[470] Bihar, c. 68, s. 33, 61. bab, 14. hadis

[471] Bihar’ul Envar, c. 6, s. 36, 20. bab, 56. hadis

[472] Kafi, c. 2, s. 426, Bab’ul İtiraf-i bi Zunub, 2. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 642, et-Tevbe, 2153. hadis

[473] Müstedrek’ül-Vesail, c. 12, s. 116, 82. bab, 13671. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 644, et-Tevbe, 2155. hadis

[474] Gurer’ul Hikem, s. 195, 3811. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 644, et-Tevbe, 2156. hadis

[475] Tahrim, 16

[476] Enis’ul Leyl, s. 233

[477] Enis’ul Leyl, s. 239

[478] Mecmua-i Verram, c. 1, s. 189

[479] Uddet’ud-Dai, s. 397

[480] Gurer’ul Hikem, s. 73, 1094. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 868, el-Cehl, 2798. hadis

[481] Gurer’ul Hikem, s. 73, 1095. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 868, el-Cehl, 2799. hadis

[482] Gurer’ul Hikem, s. 75, 1164. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 868, el-Cehl, 2802. hadis

[483] Gurer’ul Hikem, s. 75, 1152 hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 870, el-Cehl, 2817. hadis

[484] Gurer’ul Hikem, s. 75, 1163. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 870, el-Cehl, 2818. hadis

[485] Gurer’ul Hikem, s. 74, 1123. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 870, el-Cehl, 2822. hadis

[486] Bihar’ul Envar, c. 94, s. 219, ey-Yevm’ut-Tasi’ ve’l İşrun

[487] Mutaffifin, 15

[488] Şems, 9- 10

[489] Şerh-u Nehc’ul Belağa, c. 6, s. 337 ve Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 1536, el-Hulk, 5098. hadis

[490] Gurer’ul Hikem, s. 265, 5722. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 1536, el-Hulk, 5098. hadis

[491] Gurer’ul Hikem, s. 264, 5964. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 1536, el-Hulk, 5089. hadis

[492] Meheccet’ul Beyza, c. 5, s. 93, Kitab-u Riyazet’in-Nefs ve Mizan’ul Hikmet, c. 4, s. 1536, el-Hulk, 5101. hadis

[493] el-Menakıb, c. 2, s. 103, Feslun fissabiketi bizzud ve Uddet’ud-Dai, s. 209 ve Bihar’ul Envar, c. 84, s. 156, 6. bab, 41. hadis

[494] Kafi, c. 3, s. 450, Bab’us-Salat’in-Nevafil, 34. hadis

[495] Bihar’ul Envar, c. 1, s. 150, 4. bab, Alamat’ul Akl

[496] Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 184, el-Emel, 675. hadis

[497] Bihar’ul Envar, c. 74, s. 175, 7. bab, 8. hadis

[498] Bihar’ul Envar, c. 91, s. 155, 32. bab, 22. hadis

[499] Gurer’ul Hikem, s. 312, 7207. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 186, el-Emel, 683. hadis

[500] Gurer’ul Hikem, s. 313, 7245. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 186, el-Emel, 684. hadis

[501] Gurer’ul Hikem, s. 65, 860. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 186, el-Emel, 685. hadis

[502] Gurer’ul Hikem, s. 312, 7206. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 186, el-Emel, 686. hadis

[503] Kafi, c. 2, s. 329, Bab’ul Kasvet, 1. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 188, el-Emel, 718. hadis

[504] İkbal, s. 390 ve Mizan’ul Hikmet, c. 1, s. 186, el-Emel, 690. hadis

[505] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 167, 128. bab, 31. hadis

[506] A’raf, 58

[507] Kafi, c. 8, s. 58, 21. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 2, s. 156, 15. bab, 2. hadis

[508] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 84, 123. bab, 47. hadis

[509] Vesail’uş-Şia, c. 16, s. 10, 62. bab, 21827. hadis

[510] Kafi, c. 1, s. 15, Kitab’ul Akl-i ve’l Cehl, 12. hadis

[511] Bihar’ul Envar, c. 70, s. 99, 122. bab, 86. hadis

[512] Tuhef’ul Ukul, s. 303 ve Bihar’ul Envar, c. 75, s. 281, 24. bab, 1. hadis

[513] İlm’ul Ahlak, s. 101

[514] Yusuf, 53

[515] Şems, 10

[516] Bakara, 130

[517] Yusuf, 18

[518] Müddessir, 38

[519] Naziat, 40-41

[520] Zümer, 56

[521] Uddet’ud-Dai, s. 314 ve Bihar’ul Envar, c. 67, s. 64, 45. bab, 1. hadis

[522] Gurer’ul Hikem, s. 237, İslah’un-Nefs, 4760. hadis

[523] Gurer’ul Hikem, s. 241, Muhalefet’ul Heva, 4881. hadis

[524] Gurer’ul Hikem, s. 136, ed-Dünya afet’un-Nefs, 2386. hadis

[525] Gurer’ul Hikem, s. 235, Murakebet’un-Nefs, 4718. hadis

[526] Gurer’ul Hikem, s. 271, Salah’ud-Din bihima, 5912. hadis

[527] Nehc’ül-Belağa, s. 312, 198. hutbe, Min hutbet’in-lehu (a.s), Yunebbihu ala ihatet-i ilmillah

[528] Gurer’ul Hikem, s. 236, ed-Dünya Afet’un-Nefs, 2385. hadis

[529] Gurer’ul Hikem, s. 303, Zemm’ul Lezzat, 6923. hadis

[530] Saffat, 120

[531] Saffat, 122

[532] Gurer’ul Hikem, s. 340, Tehzib’un-Nefs, 4851. hadis

[533] Hikmet-i İlahi, s. 398- 399

[534] Nefis ve nefsin güzel ve çirkin haletleri hakkında değerli yazar detaylı bir kitap yazmıştır ki aziz okuyucular nefis hakkında gerekli bilgileri elde etmek için bu kitaba müracaat etmelidirler.

[535] Maide, 95

[536] Ağır sağırlık

[537] Nehc’ul Belağa, 156. hutbe, Min kelamin lehu (a.s) Hatebe bihi ehlel Basre ve Bihar’ul Envar, c. 100, s. 56, 4. baba, 32. hadis

[538] Bakara, 65

[539] Gurer’ul Hikem, s. 479, Mutefrrikat-i İçtimai, 1109. hadis

[540] Nehc’ul Belağa, 181. hadis

[541] Nehc’ul Belağa, s. 221, 157. hutbe ve min hutbetun lehu (a.s) yehissunnase alet takva

[542] Tuhef’ul Ukul, s. 356

[543] Emali-i Müfit, s. 51, el-Meclus’us Sadis, 18. hadis

[544] Bihar’ul Envar c. 68, s. 72. 62. bab

[545] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 269, 77. bab, 4. hadis

[546] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 269, 77. bab, 5. hadis

[547] Gurer’ul Hikem, s. 265, 5744. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4362, el gaflet, 15135. hadis

[548] Gurer’ul Hikem, s. 146, 2656. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4362, el Gaflet 15143. hadis

[549] Gurer’ul Hikem, s. 266, 5765. hadis, ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4372, el Gaflet, 15207. hadis

[550] Gurer’ul Hikem, s. 266, 5762. hadis, ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4372, el- Gaflet, 15208. hadis

[551] Bihar’ul Envar, c. 75, s. 114, 19. bab, 10. hadis, ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4372, el-Gaflet, 15203. hadis.

[552] Bihar’ul Envar, c. 14, s. 295, 21. bab

[553] Kafi, c. 2, s. 148, Bab’ul İstiğna-i an’in Nas, 2. hadis

[554] Nefehat’ul Leyl, s. 109

[555] Mevlana, Divan-i Şems, no: 404

[556] Enis’ul Leyl, s. 292

[557] Bihar’ul Envar, c. 67, s. 64, 45. Bab, 1. hadis

[558] Sefinet’ul Bihar, c. 8, s. 298

[559] Vesail’uş-Şia, c. 15, s. 163, 1. Bab, 20216. hadis

[560] Vesail’uş-Şia, c. 15, s. 162, 1. Bab, 20214. hadis

[561] Kafi, 8, 228, Hadis-i Ye’cuc ve Me’cuc, 229. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 7, s. 285, 13. Bab, 3. hadis

[562] İnsan, 4

[563] Hakka, 30- 33

[564] Beled, 28

[565] Hakka, 28- 29

[566] Tefsir-i Numune, c. 24, s. 464

[567] Tefsir-i Numune, c. 24, s. 465

[568] Saffat, 35

[569] el-İlahiyat der Nehc’ül-Belağa, s. 129

[570] Nehc’ül-Belağa, 1. hutbe, Evvel’ud-Din Me’rifetuhu

[571]- Nahl, 89

[572] Nehc’ül-Belağa, 85. hutbe

[573] Kafi, c. 2, s. 506, Bab’ut-Tesbih, 5. hadis ve Tevhit-i Seduk, s. 18, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 2. hadis

[574] Tevhid-i Seduk, s. 19, Bab-u Sevab’il Muvahhidin ve’l Arifin, 5. hadis

[575] Tevhit-i Seduk, s. 19, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 3. hadis

[576] Tevhit-i Seduk, s. 20, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 7. hadis

[577] Tevhid-i Seduk, s. 21, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 13. hadis

[578] Tevhid-i Seduk, s. 23, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 18. hadis

[579] Tevhit-i Seduk, s. 29, Bab-u Sevab’il Muvahhidin, 31. hadis

[580] Yunus, 31

[581] Tefsir-i Keşf’ul Esrar, c. 3, s. 374

[582] Attar Nişaburi, Mentık’ut-Teyr, Musa ve Karun hikayesi

[583] el-Hisal, c. 2, s. 522, 11. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3092, es-Salat, 10528. hadis

[584] Mekarim’ul Ahlak, s. 461, el-Fesl’ul Hamis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3092, es-Salat, 10535. hadis

[585] Emali’yi Saduk, s. 549, 22. hadis; Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3096; Salat, 10556. hadis

[586] Gurer’ul Hikem, s. 175, 3341. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3092, es-Selat, 10532. hadis

[587] el-Hisal, c. 2, s. 620 ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3094, es-Selat, 10537. hadis

[588] Emali-yi-Tusi, s. 522, 1157. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3094, es-Selat, 10543. hadis

[589] İlel’uş-Şerayi’, c. 2, s. 336, 33. Bab, 2. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3104, es-Selat, 10585. hadis

[590] Tuhaf’ul Ukul, s. 174, Vasiyet’un li Kumeyl b. Ziyad ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3106, es-Selat, 10592. hadis

[591] Gurer’ul Hikem, s. 83; 1327. hadis;

[592] Kafi, c. 2, s. 72, Bab-u Hüsn-i Zan, 4. hadis; Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3402, ez-Zan, 11589

[593] Kafi, c. 2, s. 71, Bab-u Husn-u Zan, 1. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3400, ez-Zan, 11581. hadis

[594] Emali-yi Tusi, s. 379, 814. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3400, ez-Zan, 11582. hadis

[595] Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3400, ez-Zan, 11584. hadis

[596] Enfal, 46

[597] “Allah yolunda öldürülenlere “Ölüler” demeyin, zira onlar diridirler, fakat siz farkında değilsiniz. Muhakkak sizi biraz korku, biraz açlık ve mallardan, canlardan, ürünlerden biraz eksiltmekle deneriz, sabredenleri müjdele. Onlara bir musibet geldiğinde: “Biz Allah’ınız ve elbette O’na döneceğiz” derler.” (Bakara, 154 ila 156)

[598] Kafi, c. 2, s. 91, Bab’us-Sabr, 15. hadis

[599] Mekarim’ul Ahlak, s. 446, el-Fesl’ur-Rabi’ fi Mev’izet-i Resulillah (s.a.a) ve Mustedrek’ul Vesail, c. 11, s. 261, Bab-u Vucub’is-Sabr, 12940. hadis

[600] Tefsir-i Kummi, c. 1, s. 370, Veluc’ul Munkirin fi’l Kabr, Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 304, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma Be’dehu ve Bihar’ul Envar, c. 6, s. 224, 8. Bab, 26. hadis

[601] Emali-yi Seduk, s. 557, el-Meclis’us-Sani ve’s-Semanun, 14. hadis; Mehaccet’ul Beyza, c. 8, s. 360, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma Be’dehu ve Bihar’ul Envar, c. 8, s. 281, 24. Bab, 2. hadis

[602] Tefsir-i Kummi, c. 2, s. 81, “kullema eradu en yehrucu minha” ayetinin tefsirinde ve Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 361, Kitab-u Zikr’il Mevt ve ma Be’dehu

[603] Meheccet’ul Beyza, c. 8, s. 354, Kitab-u Zikr’il Mevt, el-Kevlu fi Sıfet-i Cehennem

[604] Bihar’ul Envar, c. 87, s. 338, 9. Bab, 53. hadis, Yevm’ul Hamis

[605] Bakara, 129

[606] Divan-i Feyz-i Kaşani, c. 1, s. 599, 161. gazal

[607] “Peygamber’e indirilen Kur’an’ı işittiklerinde, gerçeği öğrenmelerinden gözlerinin yaşla dolarak, “Rabbimiz! İnandık, bizi de şahitlerden yaz.” dediklerini görürsün.” Maide, 83 ve Tövbe, 92

[608] Bihar’ul Envar, c. 66, s. 391, 38. Bab, 68. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 536, el-Buka’, 1829. hadis

[609] Cami’ul Ahbar, s. 97, el-Fesl’ur-Rabi’ ve’l Hamsun ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 536, el-Buka, 1830. hadis

[610] Emali’es-Seduk, s. 431, el-Meclis’us-Sadis ve’s-Sittun ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 536, el-Buka, 1831. hadis

[611] Bihar’ul Envar, c. 90, s. 336, 19. Bab, 30. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 536, el-Buka, 1834. hadis

[612] Mekarim’ul Ahlak, s. 317, fi’l buka ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 536, el-Buka, 1835. hadis

[613] Bihar’ul Envar, c. 90, s. 331, 19. Bab, 14. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 538, el-Buka, 1841. hadis

[614] Mevlana, Mesnevi-yi Manevi, Kejmanden dehan-i an merdi ki…

[615] Divan-i Feyz-i Kaşani, c. 2, s. 895, 495. gazel

[616] Divan-i Feyz-i Kaşani, c. 2, s. 1021, 644. gazel

[617] Saib Tebrizi, Divan-i Eş’ar, No: 490

[618] İnfitar, 13- 14

[619] Maide, 27

[620] Müminun, 101

[621] Ta-Ha, 109

[622] Hafız-i Şirazi, Divan-i Eş’ar, No: 112

[623] Hac, 21

[624] Emali-yi Müfid, s. 136, el-Meclis’us-Salis-u Eşer, 4. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 22, s. 385, 11. Bab, 27. hadis

[625] Hicr, 43- 44

[626] Kelimetullah

[627] Rebi’ul Asar

[628] Sevab’ul A’mal, s. 39 ve Bihar’ul Envar, c. 93, s. 253, 30. Bab, 19. hadis

[629] Mevaiz’ul Adediyye, s. 371

[630] Men la Yehzuruh’ul Fakih, c. 1, s. 208, Bab-u Fezl’is-Salat, 624. Hadis

[631] Uyun-u Ahbar’ir-Rıza, c. 2, s. 4, 30. Bab, 9. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 93, s. 120, 14. Bab, 23. hadis

[632] Uyun-u Ahbar’ir-Rıza, c. 2, s. 8, 20. hadis

[633] En’am, 75

[634] Tefsir-i Bürhan, En’am, 75. ayetin tefsirinde, 9. hadis

[635] Bihar’ul Envar, c. 4, s. 111, 3. Bab, 31. hadis

[636] Vesail’uş-Şia, c. 20, s. 155, 25291. hadis ve Bihar’ul Envar, c. 68, s. 374, 92. Bab, 25. hadis

[637] İnfitar, 10- 12

[638] Fussilet, 20- 21

[639] Nur, 24

[640] Yasin, 65

[641] Kaf, 18

[642] Zilzal, 4- 5

[643] Tevbe, 105

[644] Sevab’ul A’mal, s. 179, Bab-u Sevab’it-Tevbe

[645] Bihar’ul Envar, c. 6, s. 28, 20. Bab, 31. hadis

[646] A’raf, 23

[647] Nuh, 26

[648] Şuara, 83

[649] Kasas, 24

[650] Sad, 33

[651] Enbiya, 89

[652] Yusuf, 101

[653] Enbiya, 83

[654] Mü’minun, 118

[655] Al-i İmran, 191

[656] A’raf, 14

[657] Müstedrek’ül-Vesail, c. 5, s. 220, 31. Bab, 5738. hadis; Bu konuda çok çeşitli rivayetler şu kitaplarda yer almıştır: “Kafi, c. 2, s. 520, Bab-u Men Kale Ya Rabbi; Vesail’uş-Şia, c. 7, s. 285, 32. Bab; Müstedrek’ül-Vesail, c. 5, s. 219, 31. Bab ve Bihar’ul Envar, c. 90, s. 233, 12. Bab ve…

[658] Gurer’ul Hikem, s. 153, la yenfe’u kovlun bi gayril amel, 2838. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4050, el-Amel, 14260. hadis

[659] Gurer’ul Hikem, s. 151, 2777. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 405, en-Nehl, 14264. hadis

[660] Müstedrek’ül-Vesail, c. 1, s. 130, 19. Bab, 177. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4060, el-Amel, 14292. hadis

[661] Gurer’ul Hikem, s. 155, el-İhlas fi’l Amel ve Asarih, 2899. hadis

[662] Bihar’ul Envar, c. 78, s. 208, 23. Bab, 72. hadis

[663] Kenz’ul Ummal, 43639 ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4066, el-Amel (1), 1422. hadis

[664] Mişkat’ul Envar, s. 55, el-Fesl-u Hamis-u Aşer ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4064, el-Amel (1), 14326. hadis

[665] Tuhef’ul Ukul, s. 91 ve Bihar’ul Envar, c. 74, s. 241, 9. Bab, 1. hadis

[666] Bihar’ul Envar, c. 74, s. 88, 4. Bab ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4066, el-Amel, 14333. hadis

[667] Gurer’ul Hikem, s. 155, 2913. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4066. el-Amel, 14335. hadis

[668] Kafi, c. 3, s. 266, Bab-u Fezl’is-Salat, 11. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4070, e-Amel, 14350. hadis

[669] Mecmue-i Verram, c. 2, s. 86 ve Mizan’ul Hikmet, c. 9, s. 4070, el-Emel, 14351. hadis

[670] Bihar’ul Envar, c. 71, s. 666, 10. Bab, 32. hadis

[671] Gurer’ul Hikem, s. 431, Zemm-u Karin’is-Su’, 9716. hadis

[672] Bihar’ul Envar, c. 71, s. 198, 14. Bab

[673] Tuhef’ul Ukul, s. 316

[674] Gurer’ul Hikem, s. 430, Sahib’ul Hukema ve’l Ulema, 9789. hadis

[675] Mizan’ul Hikmet, c. 3, s. 1124, el-Heram, 13660. hadis

[676] Mecmua-i Verram, 1, 61, Bab’ul İtab ve Mizan’ul Hikmet, c. 3, s. 1124, el-Heram, 13661. hadis

[677] Bihar’ul Envar, c. 100, s. 12, 1. Bab, 52. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 3, s. 1124, el-Heram, 13663. hadis

[678] Emali’et-Tusi, 680, Meclis, 37, 1447. hadis

[679] Bihar’ul Envar, c. 68, s. 394, 92. Bab, 63. hadisin açıklamasında

[680] Kafi, c. 2, s. 321, Bab-u Su’il Hulk, 1. hadis

[681] Bihar’ul Envar, c. 63, s. 338, 5. Bab, 35. hadis

[682] Gurer’ul Hikem, s. 360, el-Fesl’ur-Rabi, el-Bitne ve Asaruha, 8168

[683] Gurer’ul Hikem, s. 361, el-Fesl’ur-Rabi, el-Bitne ve asaruha, 8178

[684] Müstedrek’ül-Vesail, c. 16, s. 211, 1. Bab, 19627. hadis

[685] Mizan’ul Hikmet, c. 13, s. 6550, en-Nevm, 20917. hadis

[686] el-Hisal, c. 1, s. 28, 99. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 13, s. 6550, en-Nevm, 20915. hadis

[687] Gurer’ul Hikem, s. 159, 3030. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 13, s. 6550, en-Nevm, 20924. hadis

[688] Divan-i Feyz-i Kaşani, c. 2, s. 1186, 860. gazel

[689] Kafi, c. 2, s. 83, Bab’ul İbadet, 3. hadis

[690] Kenz’ul Ummal, 43614 ve Mizan’ul Hikmet, c. 7, s. 3412, el-İbadet, 11608. hadis

[691] Müstedrek’ül-Vesail, c. 9, s. 19, Bab-u İstihbab’is-Samt, 10085. hadis

[692] Müstedrek’ül-Vesail, c. 11, s. 258, Bab-u Vücub-i Taatillah, 12928. hadis

[693] Bihar’ul Envar, c. 67, s. 16, 43. Bab, 8. hadis

[694] Emali’et-Tusi, s. 481, 1051. hadis ve Mizan’ul Hikmet, c. 3, s. 1318, el-Hacet, 4461. hadis

[695] Kafi, c. 2, s. 192, Bab-u Kaza-i Hacet’il Mumin, 1. hadis

[696] Vesail’uş-Şia, c. 16, s. 359, Bab-u İstihbab-i Kaza-i Hacet’il Mumin, 21758. hadis

[697] Mizan’ul Hikmet, c. 2, s. 952, el-Muhabbet (2), 3126. hadis

[698] Kafi, c. 2, s. 199, Bab-u Se’a fi Hacet’il Mumin, 10. hadis

[699] el-Mizan, c. 19, s. 140

[700] Tuhef’ul Ukul, s. 20

[701] Bakara, 23

[702] İsra, 88

[703] Hucurat, 13

[704] Nefahat’ul Leyl, s. 230

[705] Nefehat’ul Leyl, s. 232

[706] Meheccet’ul Beyza, c. 6 s. 190, Kitab-u Afat’il Lisan

[707] Bakara, 83

[708] Fussilet, 33

[709] En’am, 152

[710] Şuara, 84

[711] İsra, 23

[712] Taha, 43

[713] Bakara, 136

[714] Nisa, 9

[715] Nisa, 5

[716] Nisa, 63

[717] Kafi, c. 5, s. 28, Bab-u Vasiyyet’u Resulillah, 4. hadis

[718] Bakara, 186

[719] Gafir, 60

[720] Nur’us-Sakaleyn, c. 3, s. 249

[721] Enis’ul Leyl, s. 453

[722] Kafi, c. 5, s. 9, Bab-u Cihad’ir-Recul ve’l Mer’e, 1. hadis

[723] Menakıb-i İbn-i Şehraşub, c. 4, s. 51

[724] Yusuf, 87

[725] Bihar’ul Envar, c. 44, s. 187, 25. Bab, 16. hadis

[726] Revzet’ul Muznibin, s. 170

[727] Divan-i Feyz-i Kaşani, 219. gazel

[728] Enis’ul Leyl, s. 530

[729] A’raf, 180

[730] Ya Allah! Ya Rabbi! Ya Rabbi! Ya Kerim! Ya Habib! Ya Enis! Ya Munis! Ya Ekrem’el-Ekremin! Ya Erhem’er-Rahimin! Ey nimetleri tamamlayıp yayan! Ey zorlukları defeden! Ey karanlıklarda dehşete kapılanların nuru! Ey öğretilmeden bilen! Muhammed’e ve Al-i Muhammed’e rahmet et.

----------------------------

Programlayan: www.IslamKutuphanesi.com