[1]- En'âm, 71

[2]- Bakara, 213

[3]- Ahzâb, 4

[4]- Âl-i İmrân, 101

[5]- Yûnus, 35

[6]- Sebe', 6

[7]- Kasas, 50

[8]- Zâriyât, 56

[9]- R'âd, 7

[10]- En'âm, 124

[11]- Âl-i İmrân, 179

[12]- Bakara, 213

[13]- Cuma, 2

[14]- Ahzâb, 21

[15]- Bu olay, Peygamberimizin (s.a.a) Hatice'den olma oğlu Abdullah öldükten sonra gerçekleşmişti. Abdullah'tan sonra Peygamberimizin (s.a.a) erkek çocuğu kalmamıştı.

[16]- et-Tefsiru'l-Kebir, 32/132

[17]- et-Tefsiru'l-Kebir, 32/124

[18]- Âl-i İmrân, 61

[19]- Tarih-u Bağdad, 1/316; er-Riyadu'n-Nadire, 2/168; Kenzü'l-Ummal, c.11, hadis no: 32892

[20]- Sahih-i Buharî, Kitabu's-Sulh; Sahih-i Tirmizî, c.5, hadis no: 3773, Dar-u İhyai't-Türas basımı; Müsned-i Ahmed, 5/44; Tarih-u Bağdad, 3/215; Kenzü'l-Ummal, c.12 ve 13, hadis no: 34304, 34301, 37654

[21]- Dehr veya İnsân ya da Hel Etâ Suresi.

[22]- bk. el-Keşşaf, Zemahşerî; Sa'lebî'nin tefsiri; Usdu'l-Gabe, 5/530; et-Tefsiru'l-Kebir, Fahreddin er-Razî.

[23]- Ahzâb, 33

[24]- bk. Sahih-i Müslim, Kitab-u Fedaili's-Sahabe; Müstedrekü's-Sahiheyn, 3/147; ed-Dürrü'l-Mensûr, Tefsir-u Ayeti't-Tathir; Tefsiru't-Taberî, 22/5; Sahih-i Tirmizî, c.5, hadis no: 3787; Müsned-i Ahmed, 6/292, 304; Usdu'l-Gabe, 4/29; Tehzibu't-Tehzib, 2/258.

[25]- el-Kelimetu'l-Ğarra Fî Tafdili'z-Zehra, s.192. Seyyid Abdulhüseyin Şerefüddin şöyle der: "Bu hadisi İmam Ahmed, eserinin 3. cildinin 259. sayfasında tahriç etmiştir. el-Hâkim de bu hadisi rivayet etmiş, Tirmizî sahih olduğunu belirtmiştir. İbn Ebu Şeybe, İbn Cerir, İbn Münzir, İbn Mürdeveyh ve Taberanî gibi isimler de hasen olduğunu belirterek bu hadisi rivayet etmişlerdir."

[26]- bk. el-Kelimetu'l-Ğarra, s.200.

[27]- Hilyetu'l-Evliya, 3/201; Tefsiru't-Taberî, 25/16 ve 17; ed-Dürrü'l-Mensûr, Şûrâ Suresi, 3. ayetin tefsiri; es-Savaiku'l-Muhrika, s.261; Usdu'l-Gabe, 5/367.

[28]- bk. Fedailu'l-Hamse Mine's-Sihahi's-Sitte, 1/307

[29]- bk. Zemahşerî, el-Keşşaf; et-Tefsiru'l-Kebir, Fahreddin er-Razi; ed-Dürrü'l-Mensûr, Suyuti; Zehairu'l-Ukba, s.35. Allâme Eminî, bu ayetin Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin hakkında indiğini belirten kırk beş tane kaynağı sayar. bk. el-Gadir, c.3

[30]- bk. el-Kelimetu'l-Ğarra, s.181

[31]- Seyyid Abdulhüseyin Şerefuddin şöyle der: "Müfessirler, muhaddisler ve hicretin onuncu senesini inceleyen bütün tarihçiler bu hadiseyi zikretmişlerdir. Bu seneye lânetleşme senesi denilmiştir." bk. Sahih-i Müslim, Kitab-u Fedaili's-Sahabe; el-Keşşaf, Zemahşerî, Âl-i İmrân, 61. ayetin tefsiri

[32]- bk. et-Tefsiru'l-Kebir, ilgili ayetin tefsiri. es-Savaiku'l-Muhrika, s.238; Esbabu'n-Nüzul, Vahidî, s.75

[33]- Kenzü'l-Ummal, c.12, s.11; Müstedrekü's-Sahiheyn, c.3, s.154; Mizanu'l-İtidal, c.1, s.535

[34]- es-Savaiku'l-Muhrika, s.289; el-İmame ve's-Siyase, s.31; Kenzü'l-Ummal, c.12, s.111; el-Hasais, Nesaî, s.35; Sahih-i Müslim, Kitab-u Fedaili's-Sahabe.

[35]- Feraidu's-Sımteyn, c.2, s.66

[36]- el-Müstedrek-u Ale's-Sahiheyn, c.3, s.170; Hilyetu'l-Evliya, Ebu Nuaym, c.2, s.39; Müşkilu'l-Âsar, Tahavî, c.1, s.48; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, c.9, s.193; el-Avalim, c.11, s.141, 146

[37]- Kenzü'l-Ummal, c.12, s.97; Müsned-i Ahmed, c.6, s.296, 323; Müstedrekü's-Sahiheyn, c.3, s.158-185; Sahih-i Buharî, Kitabu'l-İsti'zan; Sahih-i Tirmizi, c.5, hadis: 3869; Hilyetu'l-Evliya, c.2, s.42; el-İstiab, c.2, s.720, 750

[38]- Necm, 3

[39]- Fatımatü'z-Zehra Vitrun Fî Gamed, Seyyid Musa Sadr'ın yazdığı takdim.

[40]- el-Fusulu'l-Muhimme, s.27; Tefsiru'l-Vusul, s.2, c.159; Şerh-u Sulasiyât-i Müsned-i Ahmed, c.2, s.511

[41]- Hadisin orijinalinde geçen "eş-şucne", bir şeyin parçası demektir. el-Ğusn kelimesi gibi, ağacın dalı ve budağı anlamına gelir. bk. el-Müstedrek, Hâkim, c.3, s.154; Kenzü'l-Ummal, c.12, s.111; hadis: 34240

[42]- Müsned-i Ahmed, c.4, s.323, 332; el-Müstedrek, c.3, s.154, 159

[43]- el-Fusulu'l-Muhimme, s.144, el-Muhtasar, Tefsir'us-Sa'lebî, s.133'ten naklen.

[44]- el-Emalî, Şeyh Tûsî, Meclis: 1, Hadis: 30; el-Muhtasar, s.136

[45]- Ravzatu'l-Kâfi, Hadis: 536

[46]- Biharu'l-Envar, c.43, s.19

[47]- Keşfu'l-Gumme, c.1, s.463

[48]- Biharu'l-Envar, c.43, s.65, 24

[49]- Keşfu'l-Gumme, c.1, s.471

[50]- Zehairu'l-Ukba, s.54

[51]- Ehlu'l-Beyt, s.144, Tevfik Ebu İlm

[52]- Biharu'l-Envar, 43/84

[53]- el-Eğani, 8/307; Makatilu't-Talibiyyin, s.124

[54]- el-Fusulu'l-Muhimme, s.141, Beyrut basımı

[55]- Hilyetu'l-Evliya 2/39, Beyrut basımı

[56]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, 9/193

[57]- Fatımatü'z-Zehra, Behcetu Kalbi'l-Mustafa, s.21

[58]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.116

[59]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.116

[60]- age.

[61]- Ehlu'l-Beyt, s.132-134

[62]- Ehlu'l-Beyt, s.132-134

[63]- Ehlu'l-Beyt, s.137

[64]- Ehlu'l-Beyt, s.138

[65]- Biharu'l-Envar, 43/56-58

[66]- Biharu'l-Envar, 43/46

[67]- el-Emalî, Şeyh Saduk, Meclis: 24/100

[68]- Biharu'l-Envar, 43/81-82

[69]- Biharu'l-Envar, 43/84

[70]- İ'lamu'd-Din, s.247; Uddetu'd-Dai, s.151

[71]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.141-142

[72]- Usdu'l-Gabe 5/520; el-İstiab, 4/380

[73]- Sîretu'l-Mustafa, s.205; Tarih-i Taberî, 1/426

[74]- Fatımatü'z-Zehra Vitrun Fî Gamed adlı eserin mukaddimesi, Seyyid Musa Sadr

[75]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, Seyyid Haşim Maruf el-Hasanî

[76]- Siret-u İbn Hişam, 1/134, Daru'l-Marife basımı, Beyrut

[77]- Sîret-u Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/42

[78]- Bundan da anlaşılıyor ki, Hatice, Hz. Peygamber'den (s.a.a) önce, hiç evlenmemişti. Bundan önce hiçbir saygınlığı ve ayrıcalığı olmayan bir veya iki müşrikle evlenmiş olsaydı, bunlara dair bir iz mutlaka bulunurdu. Belazurî'nin Ensabu'l-Eşraf adlı eserinde, Ebu'l-Kasım el-Kufî'nin el-İstiğase adlı eserinde anlattıkları ve başka kaynaklarda anlatılanlar bu gerçeği destekler niteliktedir. bk. es-Sahih Mine's-Sire, Amulî; Kâmil Bahaî, İmaduddin Taberî; Menakıb, İbn Şehraşub...

İbn Abbas'tan rivayet edilir ki, Hz. Hatice Hz. Peygamber efendimizle (s.a.a) evlendiği sırada 28 (yirmi sekiz) yaşındaydı. bk. Şezeratu'z-Zeheb, 1/14; Ensabu'l-Eşraf, 1/98

[79]- age.

[80]- İbn Kesir Hz. Peygamberin (s.a.a) Hz. Hatice ile evlenmesini muhaddisler arasında yaygın olarak rivayet edilen şekliyle anlattıktan sonra, bu rivayeti de aktarır. el-Bidaye ve'n-Nihaye, 2/361

[81]- Biharu'l-Envar,16/14; Tezkiretu'l-Havas, s.302

[82]- Biharu'l-Envar, 16/65

[83]- Biharu'l-Envar, 16/4

[84]- Tezkiretu'l-Havas, s.302, Necef basımı; Müsned-i İmam Ahmed, 1/143

[85]- Tezkirtu'l-Havas, s.303

[86]- age.

[87]- Sefinetu'l-Bihar, 2/570, tahkikli baskı

[88]- Zehairu'l-Ukba, Taberî, s.52; el-Müstedrek, Hakim 3/160, 185

[89]- Biharu'l-Envar, 16/10-11

[90]- Bundan maksat nafile namaz olsa gerektir.

[91]- Biharu'l-Envar, 16/79-80. Bu anlamda bir rivayeti Zehebî de Mizanu'l-İtidal adlı eserinin 3. c. 540. sayfasında zikretmiştir. Ayrıca bk. Hatib el-Bağdadî'nin Tarihi, 5/87; Zehairu'l-Ukba, Muhibbuddin Taberî, 54-55

[92]- es-Sakıb Fi'l-Menakıb, Tusî, s.187; bk. Müsnedu Fatıma, Tusirkanî, 75

[93]- er-Ravzu'l-Faik, 314; el-Cennetu'l-Asime, s.190; Müsnedu Fatıma (a.s), s.77

[94]- Delailu'l-İmame, s.8-9. Nüzhetu'l-Mecalis 2/227; Biharu'l-Envar, 16/80-81; el-Emalî, Şeyh Saduk, s.475.

[95]- Avalimu'l-Ulum 11/46 (el-Bidaye ve'n-Nihaye'den naklen).

[96]- Tezkiretu'l-Havas, Abdurrahman b. Cevzî, s.306, Nazmu Düreri's-Sımteyn, Muhammed b. Yusuf el-Hanefî, s.175; Zehairu'l-Ukba, Taberî, s.62; Makatilu't-Talibiyyin, Ebu'l-Ferec el-İsfahanî, s.30; Şiî kaynaklar: İbn Şehreaşub 3/357, Usul-i Kâfi, Kuleynî, 1/458, Biharu'l-Envar, 43/6-9.

[97]- Delailu'l-İmame, s.10.

[98]- Biharu'l-Envar, 43/105; el-Menakıb, 3/233

[99]- Tarih-i Bağdad, 12/331, Hadis no: 6772; Kenzü'l-Ummal, 12/109

[100]- Tarih-i Hatib el-Bağdadî, 5/87; el-Gadîr, 3/18

[101]- el-Müstedrek, Hakim, 3/161

[102]- Biharu'l-Envar, 43/19

[103]- Mâide, 119

[104]- Yenabiu'l-Mevedde, 2/83; Muntahabu'l-Eser, s.192; Kenzü'l-Ummal, 12/105.

[105]- es-Siretu'n-Nebeviyye, İbn Hişam, 1. kısım, s.321, Daru'l-Marife basımı, Beyrut; el-Kâmil Fi't-Tarih, 2/76.

[106]- Sahih-i Buharî, 5/36; Kenzü'l-Ummal, 12/34222; el-Menakıb, 3/332; Zehairu'l-Ukba, s.47.

[107]- el-Bidaye ve'n-Nihaye, 3/151; Siretu İbn Hişam, 1/416.

[108]- Keşfu'l-Gumme, 1/16; Müstedreku's-Sahiheyn, 2/622.

[109]- el-Bidaye ve'n-Nihaye, 3/151; Siretu İbn Hişam, 1/416.

[110]- Zehairu'l-Ukba, Taberî, s.57. Ayrıca bk. el-Bidaye ve'n-Nihaye, İbn Kesir, 3/357.

[111]- el-Menakıb, İbn Şehraşub, c.2, s.85, el-Musabakatu İle'l-Hicre bölümü

[112]- el-Menakıb, 1/184.

[113]- Âl-i İmrân, 191-195.

[114]- Halid, Ebu Eyyub el-Ensarî'nin adıdır.

[115]- Kâdetuna, el-Milanî, 3/389, (Hayatu'l-Hayavan'dan -1/118- naklen); el-Bidaye ve'n-Nihaye, 3/277.

[116]- Delailu'l-İmame, s.12.

[117]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/80-81.

[118]- Keşfu'l-Gumme, 1/353.

[119]- Keşfu'l-Gumme, 1/354.

[120]- Tezkiretu'l-Havas, s.306.

[121]- Zehairu'l-Ukba, s.36.

[122]- Meani'l-Ahbar, s.103; el-Hisal, s.640; el-Emalî, Şeyh Saduk, 474; Biharu'l-Envar, 43/111

[123]- Biharu'l-Envar, s.43/93; Zehairu'l-Ukba, s.39.

[124]- Biharu'l-Envar, s.43/127

[125]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa 9/193; farklı bir açıklamayla Zehairu'l-Ukba, s. 40-41.

[126]- Biharu'l-Envar, 43/142.

[127]- Biharu'l-Envar, 43/145.

[128]- Kifayetu't-Talib, bab: 78, s.298; el-Menakıb, 3/351, Hz. Fatıma'nın evliliği bölümü; Keşfü'l-Gumme, 1/348-349; Zehairu'l-Ukba, s.41.

[129]- el-Menakıb, İbn Şehraşub 3/353; Keşfu'l-Gumme 1/359.

[130]- Fatımatü'z-Zehra Behcetu Kalbi'l-Mustafa, 477, Ahmed b. Hanbel'in Menakıb'ından naklen.

[131]- Biharu'l-Envar, 43/106, 114, 132, 137.

[132]- Şeceretu't-Tuba, s.254.

[133]- Rivayetlerde, Esma bint-i Umeys'in Fatıma'nın zifaf gecesinde yanında bulunduğu yer alıyor. Esma, kocası Cafer b. Ebu Talib'le birlikte Habeşistan'a hicret etmişti. O ve kocası ancak Hayber'in fethedildiği gün dönmüşlerdi. Dolayısıyla Fatıma'nın zifafında hazır bulunmamıştı. Büyük bir ihtimalle Hatice'nin vefatı sırasında yanında bulunan, Hamza b. Abdulmuttalib'in karısı ve Esma'nın da kızkardeşi Selma bint-i Umeys'ti. Esma, kızkardeşinden daha çok tanınıyordu. Bundan dolayı olay da ondan rivayet edilmiştir. Ya da bir ravi yanlışlık yapmış, başkaları da bu yanlışlığı sürdürmüşlerdir. Keşfu'l-Gumme, 1/368.

[134]- Keşfu'l-Gumme, 1/368.

[135]- Biharu'l-Envar, 43/117.

[136]- Biharu'l-Envar 43/132.

[137]- Biharu'l-Envar, 43/133; Kenzü'l-Ummal, 11/Hadis: 32926, Müsned-i İbn Hanbel 5/26, Muhtasaru Tarihi Dımeşk 17/337.

[138]- Keşfu'l-Gumme 1/364; Biharu'l-Envar, 43/134.

[139]- el-Emalî, Tusî, s.43, Meclis: 2, Hadis: 47

[140]- Misbahu'l-Müteheccid, Şeyh Tusî, s.613.

[141]- Zehairu'l-Ukba, s.41; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, 9/193

[142]- Kenzü'l-Ummal, c.13/37586; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, 12/106

[143]- el-İmam Ali b. Ebi Talib/sireh ve tarih, s.27, Şeyh Muhammed Âl-i Yasin; el-İstiğase, Ebu'l-Kasım el-Kufî (ölm:352), s.80-82, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye basımı, Kum.

[144]- et-Tabakat, İbn Sa'd, 8/22, Daru'l-Fikr basımı

[145]- Biharu'l-Envar, 43/81

[146]- Biharu'l-Envar, 43/85

[147]- age. 43/50.

[148]- age. 3/86.

[149]- age. s.151.

[150]- Zehairu'l-Ukba, s.61.

[151]- age. 59.

[152]- Nazmu Düreri's-Sımteyn, s.191

[153]- Sefinetu'l-Bihar, 7/45.

[154]- el-Menakıb, 2/123; Biharu'l-Envar, 41/32.

[155]- Keşfu'l-Mehacce, s.133; Ensabu'l-Eşraf, 2/117; Mecmau'z-Zevaid, 9/123; Biharu'l-Envar, 41/43; Usdu'l-Gabe, 4/23.

[156]- Vesailu'ş-Şia, 20/221, Âlu'l-Beyt Müessesesi basımı

[157]- el-Menakıb, Harezmî, s.353, en-Neşru'l-İslâmî Müessesesi.

[158]- age.

[159]- Ravzatu'l-Vaizin, 1/151.

[160]- Biharu'l-Envar, 43/59

[161]- age. 43/117, 132

[162]- Keşfu'l-Gumme, 1/472

[163]- Hz. Ali (a.s), Resulullah'ın (s.a.a) vefatından sonra, Halife'ye biat etmekten kaçındığı için Hz. Zehra'nın evine saldıranların darbesi sonucu anasının karnındaki Muhsin ölü olarak doğmuştu. İbn Asakir tarih kitabında, İmam Hasan'ın hayatıyla ilgili bölümde Hz. Zehra'nın çocuklarını sayarken, Muhsin'in, babası hayattayken öldüğünü söyler.

[164]- Tarihu Bağdad, 1/316; Kenzü'l-Ummal, 11/Hadis: 32892

[165]- Biharu'l-Envar, 20/96; bu anlamı içeren bir hadisi Ahmed b. Hanbel rivayet etmiştir, 5/334

[166]- Fedailu'l-Hamse, 3/161

[167]- Fedailu'l-Hamse, Firuzabadî 3/161; Hilyetu'l-Evliya, Ebu Nuaym, 2/30; Kenzü'l-Ummal, 1/Hadis: 1448

[168]- Zehairu'l-Ukba, s.47; Fedailu'l-Hamse, 3/161

[169]- Siretü'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/100-105

[170]- Reyahinu'ş-Şeria, 1/239

[171]- el-İsabe, 2/178, Mısır baskısı

[172]- Avalimu'l-Ulum, 11/390

[173]- el-Kâmil Fi't-Tarih, 2/320, Daru'l-Fikr-Beyrut basımı; Sahih-i Buharî, Kitabu'l-İlm, Kitabetu'l-İlm babı.

[174]- Âl-i İmrân, 144

[175]- el-Kamil Fi't-Tarih, 2/323; et-Tabakat, İbn Sa'd, 2/39; Müsned-i Ahmed, 6/282

[176]- Müsned-i Ahmed, 2/282

[177]- Biharu'l-Envar, 22/490. Hadisin son bölümleri için ayrıca bk. Sahih-i Buharî, Kitabu'l-Fiten, 1-5 numaralı hadisler.

[178]- [Birinin görüşünün yeterliliğini ve gücünü anlatmak için söylenen bir darbımeseldir. Ben bu işin erbabıyım, anlamında.]

[179]- Ayrıntılı bilgi için bk. Ahbaru's-Sakife, İbn Hişam, 4/334-335; Tarih-i Taberî, Havadis-u Senet-i 11: 2/443; Ensabu'l-Eşraf, 1/563-567; et-Tabakat, İbn Sa'd, 2 Q/53-54; Tarih-u Ebi'l-Fida, 1/164; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 2/21-57; Hayatu'l-İmami'l-Hasan b. Ali, 1/150

[180]- Tarih-i Taberî c.4, s.21, Daru'l-Fikr, Beyrut basımı.

[181]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/260-267

[182]- bk. Tarih-i Taberî, 4/25, Daru'l-Fikr-Beyrut basımı.

[183]- Ayrıntılı bilgi için bk. Fedek Fi't-Tarih, Şehid Muhammed Bâkır es-Sadr, s.84

[184]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 6/5

[185]- Fedek Fi't-Tarih, Şehid Seyyid Muhammed Bâkır es-Sadr, s.86

[186]- Tarih-i Taberî, 4/28

[187]- Fedek Fi't-Tarih, Şehid Muhammed Bâkır es-Sadr, s.91

[188]- [O dönemdeki Arapların arasında fuhuş yapmakla bilinen kötü bir kadın.]

[189]- bk. Tarih-i İbn Esir'in hamişinde basılan Murucu'z-Zeheb, 135

[190]- Daha geniş bilgi için bk. Fedek Fi't-Tarih, s.92

[191]- Rûm, 38

[192]- ed-Dürrü'l-Mensûr, 4/177. Buna benzer bir rivayet de Keşfu'l-Gumme adlı eserde, c.1, s.476 yer alır. Bu rivayet Atiye'den aktarılmıştır. Hâkim Nişaburî de bu rivayete kendi tarih kitabında yer verir.

[193]- Haşr, 6

[194]- Nehcü'l-Belâğa, Mektup: 45

[195]- es-Savaiku'l-Muhrika, s.25

[196]- Biharu'l-Envar, 17/378

[197]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, 16/217

[198]- el-İhticac, Tabersî, 1/234; Keşfu'l-Gumme, 1/478; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 16/274

[199]- Cilbab; kadının her tarafını kaplayan geniş elbise demektir.

[200]- Âl-i İmrân, 102

[201]- Fâtır, 28

[202]- Tevbe, 128

[203]- Tevbe, 49

[204]- Kehf, 50

[205]- Âl-i İmrân, 85

[206]- Orijinali "teşrebûne hasven fi irtiğa" olan bu deyim, bir şeyi görünürde sergileyen ama asıl amacı başka bir şey olan kimseler için kullanılır. [Dolayısıyla şöyle bir anlam kastedilmiş olabilir: "Beytülmali gizlice dilediğiniz şekilde harcıyorsunuz."]

[207]- Neml, 16

[208]- Meryem, 60

[209]- Enfâl, 75

[210]- Nisâ, 11

[211]- Bakara, 180

[212]- Hûd, 39

[213]- Âl-i İmrân, 144

[214]- Evs ve Hazreç kabileleri

[215]- Tevbe, 13

[216]- İbrâhîm, 8

[217]- Şuârâ, 227

[218]- Meryem, 6

[219]- Neml, 16

[220]- Yûsuf, 18

[221]- Mü'min, 78

[222]- el-İhticac, 1/253-279, Usve Yayınları

[223]- Şerh-u İbn Ebi'l-Hadid, 16/284

[224]- [O dönemdeki Arapların arasında fuhuş yapmakla bilinen kötü bir kadın.]

[225]- Delalilu'l-İmame, Taberî, s.39

[226]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 16/215

[227]- Delalilu'l-İmame, Taberî, s.39

[228]- Keşfu'l-Gumme, 1/477

[229]- bk. Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 6/13, tahkik edilmiş baskı. Ebu Cafer Muhammed b. Ali (a.s) şöyle rivayet eder: "Ali, Fatıma'yı bir merkebe bindirerek geceleyin ensar evlerini dolaşmaya ve onlardan yardım istemeye başladı. Fatıma da, ensardan Ali'ye yardımcı olmalarını istiyordu."

[230]- bk. Belâğatu'n-Nisa, s.23: Hz. Fatıma (a.s) bir konuşmasında bu anlamda şunları söylüyor: "Şeytan, deliğinden başını çıkardı; sizi, kendisine icabet edenler buldu. Sizi, aldatmasına hazır bir anlayışta gördü. Sizi uyardı, çok çabuk dediğini yerine getiren kimseler olduğunuzu gördü... Böylece siz, size ait olmayan bir deveyi damgaladınız."

[231]- bk. Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 6/12: Ali (a.s) bir grupla konuşurken şunları söylüyor: "Ey muhacirler topluluğu! Allah'ın hakkını gözetin! Muhammed'in egemenliğini evinin, ailesinin dışına çıkarıp kendi evlerinize, kendi ailelerinize götürmeyin. Onun ailesini, insanlar nezdindeki makamlarından ve haklarından uzaklaştırmayın. Allah'a yemin ederim ki, ey muhacirler topluluğu! Biz Ehl-i Beyt, bu meselede sizden daha çok hak sahibiyiz…"

[232]- bk. Es-Savaiku'l-Muhrika, s.36, Mektebetu'l-Kahire baskısı. İkinci Halife şöyle der: "Ebubekir'e biat edilmesi, bir oldu bittiydi. Allah, bu oldu bittinin şerrinden korudu. Bir daha benzerini yapmak isteyen olursa, onu öldürün…" Ayrıca bk. Tarihu'l-Hulefa, s.67

[233] Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid 16/218-219: Ebu Tufeyl'in şöyle dediği rivayet edilir: "Fatıma Ebubekir'e şu haberi gönderdi: 'Resulullah'ın (s.a.a) mirasçısı sen misin, yoksa ailesi mi?' Ebubekir, 'Ailesi…' dedi."

[234]- age. 16/230

[235]- age. 16/211: Bir grup tarafından rivayet edilmiştir ki: "Fatıma, Ebubekir'in Fedek'i Fatıma'dan almaya karar verdiğini duyunca, baş örtüsünü taktı ve hizmetçilerinden ve akrabalarından oluşan bir grup kadınla birlikte yola çıktı ve muhacir ve ensardan oluşan bir kalabalık arasında bulunan Ebubekir'in yanına gitti…"

[236]- bk. el-İmame ve's-Siyase, İbn Kuteybe, s.31; Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 16/264, 281. Resulullah Efendimiz (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Fatıma benden bir parçadır, onu öfkelendiren beni öfkelendirmiş olur." A'lamu'n-Nisa, 4/123; Kenzü'l-Ummal, c.12, Hadis: 34222

[237]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid, 16/233

[238]- age. 6/281

[239]- bk. Şerh-u Nehci'l-Belâğa'de yer alan hutbe. 16/214-215

[240]- Bu anlamda başka sahih ibareler de Resulullah'tan (s.a.a) rivayet edilmiştir. Örneğin sahih bir rivayette belirtildiğine göre, Hz. Peygamber (s.a.a) Fatıma'ya (a.s) şöyle demiştir: "Allah, senin kızmandan dolayı kızar. Senin razı olmandan dolayı razı olur…" Bir diğer hadiste de şöyle buyurmuştur: "Fatıma benden bir parçadır; onu rahatsız eden şey, beni de rahatsız eder. Onu inciten şey beni de incitir…"

bk. Sahih-i Müslim, 4/1902, hadis: 93/2449, Dar-u İhyai't-Turasi'l-Arabî basımı; Müstedreku'l-Hâkim, 3/158; Zehairu'l-Ukba, s.47; Müsned-i Ahmed, 4/323, 332; Camiu't-Tirmizî, 5/699, Dar-u İhyai't-Turasi'l-Arabî baskısı, Beyrut; es-Savaiku'l-Muhrika, İbn Hacer, s.190, Kahire baskısı; Kifayetu't-Talib, s.365, Dar-u İhya-i Turas-i Ehli'l-Beyt, Tahran baskısı.

[241]- Fatıma'nın Ebubekir'e yönelik öfkesine dair ifadeleri aşağıdaki kaynaklarda bulabilirsiniz: Sahih-i Buharî, 5/5; Sahih-i Müslim, 2/72; Müsned-i Ahmed, 1/6; Tarih-i Taberî, 4/27; Kifayetu't-Talib, s.266; Sünen-i Beyhakî, 6/300

[242]- bk. Fedek Fi't-Tarih, s.112-119

[243]- Ahzâb, 53

[244]- Ahzâb, 57

[245]- Tevbe, 61

[246]- Mümtehine, 13

[247]- Tâhâ, 81

[248]- Tarihu'l-Umem ve'l-Müluk, Taberî, 4/61, Daru'l-Fikr baskısı

[249]- bk. el-İmame ve's-Siyase, İbn Kuteybe, s.29-30

[250]- el-İmame ve's-Siyase, İbn Kuteybe, s.29-30

[251]- Mir'atu'l-Ukul, 5/320

[252]- el-İhticac, Tabersî, 1/222

[253]- el-Gadir, 3/104; el-İmame ve's-Siyase, 1/13; Tarih-i Taberî, 3/13; İkdu'l-Ferid, 2/257; Tarih-u Ebi'l-Feda, 1/165; Tarih-u İbn Şahne, 11. Yılın Olayları; Şerh-u İbn Ebi'l-Hadid, 2/19

[254]- Fatımatü'z Zehra, İbrahim Eminî, s.123

[255]- Avalimu'l-Maarif, 11/444

[256]- Reyahinu'ş-Şeria, 2/41; el-Emalî, Şeyh Tusî, s.204, Meclis: 7, Hadis: 350

[257]- et-Tabakat, İbn Sa'd, c.2, kısım: 2, s.84; Hilyetu'l-Evliya, 2/43

[258]- Biharu'l-Envar, 43/156

[259]- age. s.157

[260]- Biharu'l-Envar, 43/157

[261]- Biharu'l-Envar, 43/177

[262]- Usdu'l-Gabe, İbn Esir, 5/524; Tabakat, İbn Sa'd, c.2, kısım: 2, s.83

[263]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.165

[264]- Biharu'l-Envar, 43/175

[265]- el-İmame ve's-Siyase, İbn Kuteybe, s.29

[266]- Yani: "Siz daha önce din hakkında delile baş vurmada ciddi olmanıza rağmen, şimdi dininizle oynuyor, batılı alıyorsunuz."

[267]- el-İhticac'tan

[268]- el-İhticac'tan

[269]- el-Emalî'den

[270]- el-İhticac'tan

[271]- el-İhticac'tan

[272]- Yûnus, 35

[273]- Bu konuşmanın yer aldığı kaynaklar: Maani'l-Ahbar, İbn Babeveyh. el-İhticac, Tabersî. el-Emalî, Şeyh Tusî. Delailu'l-İmame, Taberî. Belâgatu'n-Nisa, Ebu'l-Fadl b. Ebu Tahir. Keşfu'l-Gumme, el-Erbilî. Şerh-u Nehci'l-Belâğa, İbn Ebi'l-Hadid.

[274]- el-İmame ve's-Siyase, 1/31

[275]- Ravzatu'l-Vaizin, 1/151. Bir başka rivayette de şöyle geçer: "Sesler kesildiği, gözler uyuduğu..."

[276]- Biharu'l-Envar, 43/178 ve 192

[277]- Biharu'l-Envar, 43/214

[278]- Keşfu'l-Gumme, 1/503; Biharu'l-Envar, 43/213; Tehzibu'l-Ahkâm, 1/469

[279]- Biharu'l-Envar, 43/186

[280]- Biharu'l-Envar, 43/192

[281]- age. 199

[282]- age. 179

[283]- age. 193

[284]- [Tâhâ, 55]

[285]- Biharu'l-Envar, 43/193

[286]- Biharu'l-Envar, 43/199

[287]- Delailu'l-İmame, Taberî, s.46-47

[288]- Delailu'l-İmame, Taberî, s.45 Keşfu'l-Gumme 1/53

[289]- Menakıbu Âl-i Ebi Talib 2/357

[290]- bk. Keşfu'l-Gumme, s.128

[291]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/96

[292]- age.

[293]- age.

[294]- Ki Ehl-i Beyt, ev halkı demektir. Evde ne olduğunu ev halkı başkasından daha iyi bilir

[295]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer 1/96

[296]- "Allah'tan korkup sakının, Allah size öğretsin." ayetinden ne güzel bir alıntı yapılmış. bk. Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.128-129

[297]- Siretu'l-Eimmeti'l-İsna Aşer, 1/96-97

[298]- Biharu'l-Envar, 2/3

[299]- Delailu'l-İmame, s.1

[300]- Esna'l-Metalib, Allame el-Vassabî el-Yemenî, el yazması eser.

[301]- el-Menakıb, İbnu'l-Meğazilî eş-Şafiî, s.364. Benzeri bir rivayet İbn Şehraşub'un el-Menakıb adlı eseri, 3/365'de de yer alır.

[302]- Ehlu'l-Beyt (a.s), Tevfik Ebu İlm, s.130

[303]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.135

[304]- age. s.128

[305]- Avalimu'l-Mearif, 11/130

[306]- Delailu'l-İmame, s.2-3. Buna benzer bir rivayet İhkaku'l-Hakk, 7/307'de ve Yenabiu'l-Mevedde, s.257'de yer alır.

[307]- Delalilu'l-İmame, s.2-3. Önceki bölümde 16 ??? numaralı dipnotta bu hadisin Sünnî kaynaklarına da işaret edilmişti.

[308]- age.

[309]- Müsnedu'l-İmami'r-Rıza, 1/133

[310]- Avalimu'l-Mearif ve Müstedrekatuha, 21/354-355, Şeyh Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Çesti ed-Dağistanî'nin el-Lu'luetu'l-Mesniyye adlı eserinden naklen, s.217, Mısır baskısı, hicrî 1306

[311]- Avalimu'l-Mearif, 11/706

[312]- A'râf, 46

[313]- Kifayetu'l-Eser, s.193-200

[314]- İmam Bâkır'ın (a.s) Medine'de Cabir ile karşılaşmasının Erbain ziyaretinden (İmam Hüseyin'nin şahadetinin 40. günü) sonra gerçekleştiği kesindir. Söylendiğine göre Erbain ziyareti sırasında Cabir'in gözleri tamamen kör olmuştu. Böyle iken onun bu nüshayı okuması nasıl mümkün olabilir? Bu takdirde şöyle dememiz mümkündür: Cabir, ömrünün sonlarında gözlerini kaybetmişti. Onun hayatını yazanlardan bazıları yanılmışlar ve hicretin 61. senesinde gerçekleşen Erbain ziyaretinde kör olduğunu sanmışlar. Bu zan, onun ömrünün sonlarında kör olduğuna ilişkin kesin ifadelerle çelişmektedir. "Beşaretu'l-Mustafa" adlı eserde Erbain ziyaretiyle ilgili olarak Atiyye'nin şu sözlerine yer verilir: "Bana dedi ki: 'Elimi ona değdir.' Ben de elini değdirdim. Derhal kabrin üzerine kapandı." Bu söz, onun kör olduğu anlamına gelmez. Belki de çok üzüldüğü ve durmaksızın ağladığı için gözlerine ak inmişti veya sadece o gün perdelenmişlerdi. Nitekim aynı rivayette yer alan, "Sonra gözlerini kabrin etrafında gezdirdi ve 'Selâm üzerinize olsun!' dedi..." ifadesi de, bunu desteklemektedir.

[315]- Kemalu'd-Din ve Temamu'n-Ni'me, s.308-311, Tahran, Ahundî basımı

[316]- Biharu'l-Envar, 96/225

[317]- age.

[318]- Şerh-u Nehci'l-Belâğa, 16/211

[319]- Esne'l-Metalib, Şemsuddin el-Cezerî, s.70

[320]- Usdu'l-Gabe, 5/467; el-Menakıb, İbn Şehraşub, 3/396

[321]- Keşfu'l-Gumme, 1/472

[322]- bk. Kifayetu'l-Eser, s.193-200

[323]- Delailu'l-İmame, s.3

[324]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.129; Müsned-i Ahmed, 6/283

[325]- Sefinetu'l-Bihar, 2/43

[326]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.130-131

[327]- age. s.131

[328]- Ehlu'l-Beyt, Tevfik Ebu İlm, s.129-131

[329]- "Tefsiru'l-İmam", s.354. Hadisin ikinci kısmında kastedilen anlam, Ehl-i Beyt düşmanlarına karşı müdara yapmak ve takiyyeye başvurmaktır.

[330]- Delailu'l-İmame, s.5

[331]- Fatımatü'z-Zehra Behcet-u Kalbi'l-Mustafa, s.301, ed-Dûlabî'den rivayet edilmiştir.

[332]- Hilyetu'l-Evliya, 2/40

[333]- Nûr, 63

[334]- Menakıb, İbn Şehraşub, 3/320

[335]- Biharu'l-Envar, 71/184

[336]- Fatımatü'z Zehra Behcet-u Kalbi'l-Mustafa, 1/273. Bazı kaynaklarda bu hadis Peygamberimizden (s.a.a) rivayet edilmiştir.

[337]- Biharu'l-Envar, 43/92

[338]- Avalimu'l-Maarif, 11/130

[339]- Mulhakat-u İhkaki'l-Hakk, 10/258

[340]- ez-Zürreyetu't-Tahire, İbn Hammad el-Ensarî ed-Dûlabî, s.149, Camiatu'l-Müderrisin matbaası, Kum.

[341]- Hulasatu'l-Ezkar, s.70

[342]- Hicr, 43-44

[343]- Biharu'l-Envar, 8/303

[344]- Biharu'l-Envar, 8/131

[345]- Anlaşıldığı kadarıyla bu tereddüt Aişe'den kaynaklanmıştır.

[346]- Müsned-i Ahmed, 6/282

[347]- age. s.283

[348]- Biharu'l-Envar, 43/66

[349]- Tarihu'l-Edebi'l-Arabî (Fi Davi'l-Menheci'l-İslâmî), s.257

[350]- Daha ayrıntılı bilgi için bk. Tarihu'l-Edebi'l-Arabî, s.257-262

[351]- age. s.164-165

[352]- A'yanu'ş-Şia, 1/323, Beyrut baskısı

[353]- Keşfu'l-Gumme, 2/115, Beyrut baskısı; A'yanu'ş-Şia, 1/318, Beyrut baskısı

[354]- Ayrıntılı bilgi için bk. Müsned-u Fatımati'z-Zehra (a.s), Şeyh Azizullah el-Atarudî, s.590-602